Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk, Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek (spr.), Sędzia del. WSA Przemysław Szustakiewicz, Protokolant asystent sędziego Dominika Sasin-Knothe, po rozpoznaniu w dniu 11 października 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Komendanta Głównego Straży Granicznej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 grudnia 2014 r. sygn. akt II SA/Wa 455/14 w sprawie ze skargi J.H. na orzeczenie Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 2 stycznia 2014 r. nr [..] w przedmiocie orzeczenia dyscyplinarnego dotyczącego funkcjonariusza Straży Granicznej uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2014 r., sygn. akt II SA/Wa 455/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi J.H. na orzeczenie Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 2 stycznia 2014 r. nr [..] w przedmiocie orzeczenia dyscyplinarnego dotycząca funkcjonariusza Straży Granicznej, uchylił zaskarżone orzeczenie oraz utrzymane nim w mocy orzeczenie organu I instancji.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Komendant Główny Straży Granicznej orzeczeniem dyscyplinarnym nr [..] z dnia 2 stycznia 2014 r , na podstawie art. 136b ust 3 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 116, poz. 675 ze zm.) oraz § 33 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie przeprowadzenia postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. z 2002 r., Nr 118 poz. 1015 ze zm.) po rozpatrzeniu odwołania J.H. od orzeczenia dyscyplinarnego nr [..] Komendanta Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej z dnia 18 listopada 2013 r. o uznaniu ww. winnym popełnienia czynu z art. 135 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o Straży Granicznej oraz wymierzeniu kary dyscyplinarnej upomnienia utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.

W uzasadnieniu orzeczenia organ podał, że postanowieniem nr [..] z dnia 2 października 2013 r. Komendant Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej wszczął postępowanie dyscyplinarne wobec J.H., po otrzymaniu informacji o istnieniu uzasadnionego podejrzenia, że ww. funkcjonariusz dopuścił się naruszenia dyscypliny służbowej, w ten sposób, że pełniąc służbę graniczną przy użyciu pojazdu służbowego, w dniu 15 września 2013 r., na terytorium działania Placówki Granicznej w [..], jako dowódca patrolu, ok godziny 4:25, nie wykonywał czynności służbowych zgodnie z postawionym do służby zadaniem, w ten sposób, że będąc zobowiązanym do prowadzenia obserwacji terenu i nasłuchu przestrzeni powietrznej w rejonie miejscowości [..] na drodze dojazdowej do znaku granicznego nr [..], nie zrealizował powyższego, co zostało stwierdzone w czasie kontroli sposobu pełnienia służby przez Komendanta Placówki Straży Granicznej [..], czym naruszył § 35 pkt 5 oraz § 37 ust. 1 pkt 2 zarządzenia nr Z-59 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 7 września 2009 r. w sprawie sposobu pełnienia służby granicznej i prowadzenia działań granicznych tj. popełnił czyn określony w art. 135 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o Straży Granicznej.

W dniu 18 listopada 2013 r. Komendant Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej wydał orzeczenie dyscyplinarne nr [..] w którym uznał skarżącego winnym popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzył karę dyscyplinarną upomnienia.

Od orzeczenia J.H. złożył odwołanie, wnosząc o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia.

W ocenie organu odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. Organ podał, że ustalono następujący stan faktyczny: w dniu 15 września 2013 r. od godziny 0:00 do godziny 8.00 J.H. wyznaczony został wraz z innym funkcjonariuszem do pełnienia służby granicznej w terytorialnym zasięgu działania Placówki Straży Granicznej kat III w [..]. Do służby funkcjonariusze zostali wyposażeni w odpowiedni sprzęt służbowy, umożliwiający obserwację w godzinach nocnych, oraz samochód służbowy marki Land Rover. W godzinach 4:00-5:20 funkcjonariusze mieli prowadzić nasłuch przestrzeni powietrznej oraz obserwację wyznaczonego odcinka granicy państwowej w rejonie miejscowości [..] na drodze dojazdowej do znaku granicznego [..].

Pomiędzy godziną 4:25 a 4:55 pełnienie służby kontrolował Komendant placówki Straży Granicznej w [..]. O 4:25 przybył samochodem prywatnym w rejon drogi 1387, a następnie pieszo przeszedł w rejon pełnienia służby, około 300 m metrów poruszał się z użyciem latarki mając cały czas włączony radiotelefon. Patrol w tym czasie nie kontaktował się z kierownikiem zmiany i nie meldował o zauważeniu osoby bądź przerwaniu obserwacji. Wobec tego, że funkcjonariusz nie podejmował żadnych działań kontrolujący podszedł do pojazdu służbowego marki Land Rover, po czym stwierdził, że obaj funkcjonariusze siedzą z zamkniętymi oczami na przednich siedzeniach pojazdu i mają włączone ogrzewanie postojowe. Komendant przez chwilę chodził wokół pojazdu z włączoną latarką, jednak nie spowodowało to żadnej reakcji. Dopiero po otwarciu drzwi od pojazdu funkcjonariusze się poruszyli.

Zdaniem organu postępowanie dyscyplinarne zostało przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Zarzuty skarżącego, opierają się na twierdzeniu, że nie można ocenić z zewnątrz pojazdu, że skarżący miał zamknięte oczy, jest to jednak kwestia wtórna i całkowicie pozbawiona znaczenia w świetle faktu, że nie realizowali oni zadania wyznaczonego im do służby. Włączenie ogrzewania w pojeździe skutecznie uniemożliwiło korzystanie z termowizji i utrudniło używanie gogli noktowizyjnych, a obserwacja terenu z samochodu w nocy bez używania sprzętu jest niemożliwa, a ta kwestia jest oczywista i nie wymaga komentarzy. Samochód stał na otwartej przestrzeni, a kontrolujący idący z włączoną latarką w stronę samochodu, zostałby zauważony gdyby funkcjonariusze obserwowali teren. W ciemności błysk latarki powinien przyciągać uwagę nawet gdyby funkcjonariusze nie korzystali z gogli noktowizyjnych.

Z powyższego wynika, że obwiniony nie realizował postawionego mu do służby zadania, ocena jego działania pod kątem umyślności i pobudek jest bezcelowa, bowiem w żaden sposób nie wpływa na fakt naruszenia dyscypliny służbowej. Zaniechanie realizacji zadania służbowego jest w tym wypadku –naruszeniem dyscypliny służbowej, niezależnie czy umyślne czy nieumyślne.

Obwiniony podniósł, że nawet przy włączonym ogrzewaniu usłyszałby nisko przelatujący samolot, a więc ogrzewanie i zamknięty samochód nie przeszkadzał przy prowadzeniu nasłuchu.

Organ podkreślił, że zadaniem funkcjonariuszy jest nie tylko wypatrywanie samolotów, które generują głośne dźwięki silników, ale także osób poruszających się na piechotę, których na pewno nie można usłyszeć siedząc w zamkniętym samochodzie z włączonym ogrzewaniem postojowym.

Powyższa orzeczenie dyscyplinarne stało się przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w którym skarżący wniósł o jego uchylenie oraz o uchylenie poprzedzającego orzeczenia Komendanta Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej z dnia 18 listopada 2013 r., oraz o zasądzenie kosztów.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie powołując argumenty jak w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd I instancji wskazał, że stosownie do treści § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie przeprowadzania postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej (Dz. U. Nr 118, poz. 1015 z późn. zm.), celem postępowania dyscyplinarnego jest ustalenie, czy czyn, za który funkcjonariusz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, został popełniony i czy obwiniony jest jego sprawcą (pkt 1), wszechstronne wyjaśnienie przyczyn i okoliczności popełnienia czynu, o którym mowa w pkt 1 (pkt 2) oraz zebranie i utrwalenie dowodów w sprawie (pkt 3). Natomiast w myśl § 16 ust. 1 rozporządzenia, prowadzący postępowanie zbiera dowody i podejmuje czynności niezbędne do wyjaśnienia sprawy, a w szczególności: przesłuchuje obwinionego, świadków i pokrzywdzonego, zleca lub występuje do przełożonego właściwego w sprawach dyscyplinarnych o zlecenie przeprowadzenia odpowiednich badań i ekspertyz oraz zasięga niezbędnych opinii. Z kolei przy wymiarze kary, według § 26 ust. 2, uwzględnia się między innymi stopień winy, zaś uzasadnienie faktyczne orzeczenia dyscyplinarnego powinno zawierać między innymi wskazanie faktów, które uznano za udowodnione, dowodów, na których się oparto, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej (§ 29 ust. 2 rozporządzenia).

W ocenie Sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie prowadząc postępowanie dyscyplinarne wobec skarżącego J.H., nie zadośćuczyniono powyższym zasadom procesowym.

Zdaniem Sądu, ustalony w sprawie stan faktyczny budzi wątpliwości. W dniu 15 września 2013 r. od godziny 0:00 do godziny 8.00 J.H. wyznaczony został wraz z innym funkcjonariuszem do pełnienia służby granicznej w terytorialnym zasięgu działania Placówki Straży Granicznej kat III w [..]. Do służby funkcjonariusze zostali wyposażeni w odpowiedni sprzęt służbowy, umożliwiający obserwację w godzinach nocnych, oraz samochód służbowy marki Land Rover. W godzinach 4:00-5:20 funkcjonariusze mieli prowadzić nasłuch przestrzeni powietrznej oraz obserwację wyznaczonego odcinka granicy państwowej w rejonie miejscowości [..] na drodze dojazdowej do znaku granicznego [..] – te okoliczności pozostają w sprawie bezsporne.

Jak twierdzi świadek K.G. pomiędzy godziną 4:25 a 4:55 kontrolował pełnienie służby w [..]. O 4:25 przybył samochodem prywatnym w rejon drogi [..], a następnie pieszo przeszedł w rejon pełnienia służby, około 300 metrów poruszał się z użyciem latarki mając cały czas włączony radiotelefon. Patrol w tym czasie nie kontaktował się z kierownikiem zmiany i nie meldował o zauważeniu osoby bądź przerwaniu obserwacji. Wobec tego, że funkcjonariusz nie podejmował żadnych działań kontrolujący podszedł do pojazdu służbowego marki Land Rover, po czym stwierdził, że obaj funkcjonariusze siedzą z zamkniętymi oczami na przednich siedzeniach pojazdu i mają włączone ogrzewanie postojowe. Komendant przez chwilę chodził wokół pojazdu z włączoną latarką, jednak nie spowodowało to żadnej reakcji. Dopiero po otwarciu drzwi od pojazdu funkcjonariusze się poruszył.

Obwiniony J.H., nie przyznał się do winy, przedstawił swoją wersję zdarzenia i wyjaśnił, że razem z K.N. pełnili służbę jako patrol z zadaniem obserwacji. Obserwację rozpoczęto poza pojazdem. K.N. przy pomocy gogli noktowizyjnych, zaś obwiniony przy użyciu kamery termowizyjnej Sophie. Około 4.20-4.25 weszli do pojazdu i prowadzili obserwację i nasłuch z jego wnętrza. Potwierdził, że było włączone ogrzewanie postojowe i wówczas nie można używać kamery termowizyjnej Sophie, ale w tym czasie obserwację prowadził K.N. przy użyciu gogli noktowizyjnych.

Sąd I instancji zauważył, że organ nie przedstawił żadnych dowodów np. opinii czy ekspertyz na okoliczność, że włączone ogrzewanie postojowe uniemożliwia korzystanie z gogli noktowizyjnych i że taka obserwacja jest nieskuteczna. Przyznał również, że kontrolującego zobaczył dopiero w bocznej szybie samochodu. Powyższe wyjaśnienia potwierdził słuchany w charakterze świadka K.N.

W uzasadnieniu orzeczenia organ nie wyjaśnił i nie uzasadnił dlaczego oparł się i dał wiarę zeznaniom kontrolującego K.G., a nie dał wiary wyjaśnieniom obwinionego i świadka K.N.. Nie wyjaśnił czy obserwacja przy pomocy gogli noktowizyjnych jest wystarczająca, przy założeniu, że uprzednio jeden z funkcjonariuszy prowadził obserwację przy pomocy kamery termowizyjnej Sophi, a drugi przy pomocy gogli noktowizyjnych.

Ponadto, w ocenie Sądu, ma rację skarżący, że organ w sposób bardzo ogólnikowy odniósł się do zarzutów podniesionych w odwołaniu od orzeczenia, nie odniósł się do zarzutu naruszenia zasad prowadzenia postępowania dyscyplinarnego, w tym niezapewnienia skarżącemu czynnego udziału w toczącym się postępowaniu dyscyplinarnym.

Sąd I instancji zgodził się również ze skarżącym, że sposób sporządzenia uzasadnienia nie spełnia wymogów określonych w § 33 ust. 5 pkt 6 w zw. z § 29 ust. 2 rozporządzenia MSWiA z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie prowadzenia postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariuszy Staży Granicznej.

Reasumując Sąd stwierdził, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest niewystarczający do przypisania skarżącemu zarzucanego mu czynu, zaś organ, rozpoznając na nowo sprawę, winien jest w sposób niebudzący żadnych wątpliwości ustalić stan faktyczny sprawy, przy uwzględnieniu opisanych już wyżej wątpliwości w tym zakresie.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Komendant Główny Straży Granicznej, zaskarżając go w całości zarzucił Sądowi I instancji naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj.

1) art. 145 § 1 pkt 1 pkt c P.p.s.a., poprzez przyjęcie, że organy administracji w postępowaniu administracyjnym naruszyły art. 7 , 77 § 1 i 107 § 3 Kpa.

Ponadto skarżący kasacyjnie organ zarzucił Sądowi I instancji naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

1) art. 136b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej oraz § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie przeprowadzania postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej, poprzez błędną wykładnię w/w przepisów.

W konkluzji skargi kasacyjnej wniesiono zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie skargi, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną J.H. wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna Komendanta Głównego Straży Granicznej jest usprawiedliwiona w stopniu uzasadniającym jej uwzględnienie.

Powyższa ocena dotyczy zarzutu naruszenia zaskarżonym wyrokiem art. 145 § 1 pkt. 1 P.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 K.p.a., poprzez niezasadne przyjęcie przez Sąd I instancji iż w toku postępowania dyscyplinarnego nie ustalono wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na stronie 7 uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd I instancji stwierdził, że w jego ocenie stan faktyczny sprawy budzi wątpliwości. Na stronie 8 uzasadnienia Sąd wyjaśnił, że wątpliwości te wynikają z nieprzedstawienia żadnych dowodów np. opinii czy ekspertyz na okoliczność, że włączone ogrzewanie postojowe uniemożliwiało korzystanie z gogli noktowizyjnych. Nadto w ocenie Sądu I instancji organ nie wyjaśnił i nie uzasadnił dlaczego oparł się i dał wiarę zeznaniom kontrolującego K.G., a nie dał wiary wyjaśnieniom obwinionego i świadka K.N.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy wątpliwości Sądu I instancji są niezrozumiałe. Przedstawienie przez organ sugerowanych opinii czy ekspertyz wydaje się niecelowe w sytuacji gdy organ odwoławczy oraz obwiniony zgodnie twierdzili, że włączenie ogrzewania postojowego utrudniało używanie gogli noktowizyjnych, ale nie umożliwiało skorzystania z nich. Przy włączonym ogrzewaniu niemożliwe było używanie kamery termowizyjnej, a nie gogli. Zatem okoliczność, której udowodnienie sugerował Sąd I instancji została już udowodniona.

Niezależnie od tego w stanie faktycznym sprawy kwestie wpływu ogrzewania postojowego w samochodzie funkcjonariuszy na działanie sprzętu służącego do nasłuchu i obserwacji terenu są drugorzędne. Poza wszelkim sporem pozostaje okoliczność, że J.H. oraz K.N. w dniu 15 września 2013r. na terenie działania Placówki Straży Granicznej w [..] mieli obowiązek prowadzenia obserwacji i nasłuchu terenu oraz przestrzeni powietrznej rejonu w miejscowości [..]. Ze zgodnych w tym zakresie zeznań funkcjonariuszy oraz przełożonego wynika, że nie zauważyli oni kontrolującego, pomimo że ten szedł przez ok. 300 metrów w ich kierunku, oświetlając drogę latarką oraz że okrążał samochód w którym siedzieli funkcjonariusze.

Innymi słowy należało przyjąć że funkcjonariusze nie wykonywali czynności do których byli zobowiązani, gdyż w przeciwnym razie dostrzegliby K.G.dużo wcześniej, niż w chwili gdy otworzył on drzwi do samochodu.

W zakresie powyższych faktów zeznania funkcjonariuszy i ich przełożonego są niesprzeczne i pozwalają na wyprowadzenie zasadniczego wniosku co do tego, że J.H. oraz K.N. wbrew ciążącym na nich obowiązkom nie obserwowali terenu.

W tej sytuacji jedyna logiczna ocena zeznań zgromadzonego materiału dowodowego nakazuje dać wiarę zeznaniom K.G., a uznać za niewiarygodne twierdzenia funkcjonariuszy, że z wnętrza samochodu prowadzili oni obserwację terenu.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego dokonana przez Sąd I instancji ocena zaskarżonej decyzji jest nieprawidłowa i narusza zasady logiki i doświadczenia życiowego.

Dlatego skarga kasacyjna na podstawie art. 188 P.p.s.a. zasługiwała na uwzględnienie, chociaż drugi z przedstawionych w niej zarzutów jest nieuzasadniony.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie naruszył art. 136b ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 12 października 1990r. o Straży Granicznej ( tj. Dz. U. Nr. 116, poz. 775 ze zm. ) oraz § 3 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie przeprowadzania postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariuszy Straży Granicznej ( Dz. Nr. 118, poz. 1015 ze zm. ).

Wymienione przepisy określają organy dyscyplinarne właściwe do wymierzania funkcjonariuszom Staży Granicznej kar dyscyplinarnych.

W niniejszej sprawie nigdy nie była kwestionowana właściwość organu dyscyplinarnego, o której mowa w przytoczonych przepisach. Także skarga kasacyjna nie uzasadnia w czym upatruje naruszenie w/wym. przepisów przez Sąd I instancji.

W świetle powyższego zarzuty naruszenia wskazanych przepisów kompetencyjnych nie mogły odnieść zamierzonego skutku.

-----------------------

8