Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Renata Kubot-Szustowska Sędzia WSA Arkadiusz Blewązka Protokolant Asystent sędziego Agnieszka Gortych-Ratajczyk po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2009 r. na rozprawie sprawy ze skargi M. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odpłatności za pobyt w Domu Pomocy Społecznej oddala skargę. LS

Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. uchyliło w całości decyzję Dyrektora Miejskiego Centrum Pomocy Społecznej w P., działającego z upoważnienia Prezydenta Miasta P., z dnia [...] nr [...] i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji

W uzasadnieniu decyzji Kolegium przytoczyło treść art. 54 ust. 1 i 2, art. 56, art. 61 ust. 1, art. 61 ust. 1 i 2, art. 64 ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004r., Nr 64, poz. 593 ze zm.). Organ odwoławczy wskazał, iż przy ponownym rozpoznawaniu sprawy, organ pierwszej instancji stosownie do art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), powinien wszechstronnie zbadać stan sprawy zarówno pod względem faktycznym jak i prawnym, ponadto powinien po myśli art. 77 K.p.a. w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, zaś zgodnie z art. 80 K.p.a. dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów dla toczącej się sprawy. Na koniec Kolegium wskazało, iż z brzmienia art. 10 § 1 K.p.a. wynika, że ustosunkowanie się strony do całego materiału faktycznego i prawnego, zgromadzonego w sprawie, który będzie podstawą do podjęcia decyzji, jest szczególnym uprawnieniem strony z racji jej udziału w postępowaniu. Samorządowe Kolegium Odwoławcze zwróciło uwagę na fakt, że każda decyzja administracyjna musi odpowiadać warunkom określonym w art. 107 § 1 i 3 K.p.a.

Dyrektor Miejskiego Centrum Pomocy Społecznej w P., działając z upoważnienia Prezydenta Miasta P., decyzją z dnia [...] nr [...] na podstawie art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego, art. 59 ust. 1, art. 60, art. 61, art. 106 ust. 1 i 4 oraz art. 110 ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005r. w sprawie domów pomocy społecznej Dz. U. z 2005r. Nr 217, poz. 1837) ustalił odpłatność Z. Ł. za pobyt w Domu Pomocy Społecznej w P. w okresie od 26 listopada 2007r. do 30 listopada 2007r. w wysokości 138,15 zł., od 1 grudnia 2007r. do 31 marca 2008r. w wysokości 828,82 zł., a od kwietnia 2008r. w wysokości 1044,03 zł. miesięcznie. Ustalił odpłatność córki M. Ł. za pobyt matki Z. Ł. w DPS w okresie od 26 listopada 2007r. do 30 listopada 2007r. w wysokości 179,95 zł., od 1 grudnia 2007r. do 31 marca 2008r. w wysokości 1079,70 zł., a od dnia 1 kwietnia 2008r. w wysokości 864,49 zł miesięcznie.

Dalej organ zacytował treść art. 61 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej i ustalił, że dochód córki pensjonariuszki – I. R. nie kwalifikuje jej do ponoszenia odpłatności za pobyt matki w DPS. Natomiast dochód na osobę w rodzinie, drugiej córki, M. Ł. jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego na osobę, a kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty jest wyższa niż 250% tego kryterium. Na tej podstawie Miejskie Centrum Pomocy Społecznej ustaliło odpłatność we wskazanej wysokości za pobyt Z. Ł. w Domu Pomocy Społecznej.

Odwołanie od wskazanej powyżej decyzji złożyła M. Ł., wnosząc o jej uchylenie. Zarzuciła naruszenie art. 7 w związku z art. 77 §1 K.p.a. i art. 64 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej. Jednocześnie ponownie złożyła wniosek o zwolnienie z obowiązku ponoszenia opłaty za pobyt Z. Ł. w Domu Pomocy Społecznej. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., art. 1 ust 1 ustawy z dnia 12 października 1994r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz. U. z 2001 roku, Nr 79, poz. 856 ze zm.), art. 60 i 61 ustawy o pomocy społecznej utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy przytoczył treść art. 61 ust. 1 i 2, ustalił, że w przedmiotowej sprawie koszt utrzymania mieszkańca w DPS wynosi 1908,52zł., zaś zobowiązanymi do ponoszenia opłaty za ten pobyt w pierwszej kolejności jest sama podopieczna Z. Ł.. W dalszej kolejności zaś małżonek, zstępni przed wstępnymi.

Pensjonariuszka ma dochody w postaci emerytury, która na początku jej pobytu wynosiła 1 184,03 zł, a począwszy od 1 kwietnia 2008r. - 1491,47 zł. Zatem wysokość opłaty, którą zobowiązana jest ponosić pensjonariuszka DPS, wynosząca nie więcej niż 70 % dochodu, to od 26 listopada 2007r. do 30 listopada 2007r. 138,15 zł. (proporcjonalnie do liczby dni pobytu w DPS), od 1 grudnia 2007r. do 31 marca 2008r. 828,82 zł., a od 1 kwietnia 2008r. jest to kwota 1 044,03 zł. (czyli 70% emerytury). Ze wskazanego wyliczenia widać, że opłata, jaką może uiszczać Z. Ł. nie wystarcza na pokrycie całkowitego kosztu jej pobytu w Domu Pomocy Społecznej.

Żadna z córek Z. Ł. nie jest osobą samotnie gospodarującą, więc należy wziąć pod uwagę kryterium dochodowe dla osoby w rodzinie, które zgodnie z §1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 206r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. Nr 135, poz. 950), wynosi 351 zł. a co za tym idzie 250% tego kryterium wynosi 877,50 zł. na osobę w rodzinie. Zgodnie z art. 61 ust 2 pkt 2 lit. b ustawy o pomocy społecznej opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnosi zstępny (w przypadku osoby w rodzinie), jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 250 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250 % tegoż kryterium.

Dochód rodziny I. R. wynosi 2 224,28 zł. miesięcznie, co w przeliczeniu na osobę, w tej trzyosobowej rodzinie, daje kwotę 741,42 zł., a zatem niższą niż wskazana przez ustawodawcę w treści wspomnianego już art. 61, tym samym z mocy prawa I. R. nie wnosi opłaty za pobyt matki w DPS.

Z kolei dochód drugiej z córek Z. Ł. – M. Ł., z tytułu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, wynosił w październiku 2007r. 4 449,34 zł. netto ( oświadczenie k - 2B akt administracyjnych), a w maju 2008r. 4 741,77 zł. (k -22A). M. Ł. twierdzi, że prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z nieletnią córką, zatem miesięczny dochód na osobę w tej rodzinie wynosił odpowiednio 2 221,67 zł. i 2 370,88zł, tym samym jest on wyższy niż wskazany przez ustawodawcę próg dochodowy pozwalający na obciążenie zstępnej opłatą za pobyt matki w DPS.

Skoro Z. Ł. za okres od 26 listopada 2007r. do 30 listopada 2007r. uiściła opłatę 138,15zł, to brakującą część w wysokości 179,95 zł zobowiązana jest uiścić M. Ł., ponieważ kwota jaka jej zostanie po wniesieniu tej opłaty nie będzie niższa niż 250 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Podobnie w późniejszych okresach, Z. Ł. za okres od 1 grudnia 2007r. do 31 marca 2008r. wniosła opłatę 828,82 zł. miesięcznie, to brakującą część 1 079,70 zł., winna opłacić córka. Za okres od 1 kwietnia 2008r. pensjonariuszka uiściła opłatę 1 044,03 zł. miesięcznie, zatem do zapłaty pozostaje M. Ł. kwota 864,49zł. miesięcznie.

Skargę na powyższą decyzję wniosła M. Ł., żądając uchylenia zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie art. 136 K.p.a. poprzez zaniechanie przeprowadzenia zgłaszanych przez skarżącą w odwołaniu dowodów, w tym dowodu z przesłuchania S. K. lub ewentualnie ich oddalenie z uzasadnieniem takiego rozstrzygnięcia, a także art. 7 K.p.a. poprzez zaniechanie podjęcia kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego w części, dotyczącej możliwości zwolnienia skarżącej z ponoszenia opłat związanych z pobytem matki w DPS z uwagi na samotne wychowywanie dziecka.

Ponadto skarżąca zarzuciła organowi odwoławczemu naruszenie art. 59, 61, 64 ustawy i pomocy społecznej poprzez uznanie, że organ pierwszej instancji nie może orzec w jednej decyzji o obowiązku ponoszenia opłat z tytułu pobytu w Domu Pomocy Społecznej i jednocześnie o zwolnieniu strony z ich ponoszenia oraz bezpodstawne niezastosowanie art. 64 pkt 4 tejże ustawy, gdy wymagała tego sytuacja rodzinna skarżącej, która jest osobą samotnie wychowująca dziecko.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje.

Skarga jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu,

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie (art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Sąd uwzględnia skargę i uchyla zaskarżoną decyzję lub postanowienie, stwierdza nieważność lub wydanie z naruszeniem prawa tego rozstrzygnięcia jedynie wówczas, gdy uzna, że w sprawie istnieją przesłanki określone w art. 145 § 1 powołanej ustawy. W sprawie niniejszej nie stwierdzono wskazanych w tym przepisie przesłanek uzasadniających uwzględnienie skargi. Zdaniem Sądu zaskarżona decyzja i poprzedzająca ją decyzja pierwszoinstancyjna są zgodne z prawem materialnym i procesowym.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem rozstrzygnięcia organów administracji publicznej było ustalenie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.

Podstawę materialnoprawną decyzji stanowiły przepisy art. 60 i art. 61 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 60 przywołanej ustawy pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania, zaś średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym ustala starosta i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku, a ogłoszenie stanowi podstawę do ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opublikowane.

Zarządzeniem Nr [...] z dnia [...] (Dz. U. Woj. [...]) Starosta P. ustalił, że średni miesięczny koszt utrzymania w Domu Pomocy Społecznej w P. w roku 2008 wynosi 1908, 52 zł.

Natomiast stosownie do art. 61 ust. 1 tejże ustawy obowiązanymi do ponoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności: mieszkaniec domu, małżonek, zstępni przed wstępnymi, gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, przy czym podmioty te nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełna odpłatność. Dla każdego mieszkańca ustala się opłatę odpowiadającą średniemu kosztowi utrzymania, następnie określa się kwotę, którą jest on w stanie ponieść – maksymalnie 70% jego dochodu. W przypadku niemożności uiszczenia opłaty przez pensjonariusza, cały lub częściowy koszt pobytu w domu pokrywają : małżonek, zstępni i w ostatniej kolejności wstępni, pod warunkiem spełnienia kryteriów dochodowych.

Jak wynika z załączonej do akt administracyjnych kserokopii kwestionariusza wywiadu środowiskowego, przeprowadzonego 5 listopada 2007r. nie jest znane miejsce zamieszkania męża pensjonariuszki S. Ł., który od 28 lat nie utrzymuje z żoną i córkami żadnych kontaktów, zatem osobami zobowiązanymi do wnoszenia opłaty za pobyt matki w DPS są dwie córki I. R. oraz M. Ł..

Stosownie do art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej obowiązków osób partycypujących w kosztach utrzymania pensjonariusza w domu pomocy społecznej nie konkretyzuje się w decyzji administracyjnej, lecz w umowie. Przepis ten, bowiem nakazuje kierownikowi ośrodka pomocy społecznej ustalenie, w drodze umowy z małżonkiem i zstępnymi, przed wstępnymi, mieszkańca domu, wysokości wnoszonej przez nich opłaty za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej. Dopiero przy negatywnej postawie osób zobowiązanych do wnoszenia opłat za pobyt w DPS członka ich rodziny, organ pomocy społecznej powinien wydać decyzję administracyjną na podstawie art. 104 ust. 3 w związku z art. 61 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, w której zostałaby wskazana wysokość opłaty za pobyt pensjonariusza domu pomocy społecznej i osoby zobowiązane do jej ponoszenia.

Zdaniem Sądu organy administracji w niniejszej sprawie, w drodze decyzji administracyjnych, właściwie ustaliły wysokość odpłatności za pobyt Z. Ł. w Domu Pomocy Społecznej. Prawidłowo wskazały, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, że to skarżąca, jako jedyna osoba spełniająca ustawowe kryteria dochodowe, jest zobowiązana do ponoszenia opłat z tytułu pobytu swojej matki w tej instytucji. M. Ł. sama wskazuje, że jej rodzina jest dwuosobowa, zatem uzyskiwany przez skarżącą dochód wypełnia ustawowe kryteria przewidziane w art. 61ust. 2 pkt 2 lit. b wobec tego jest ona zobligowana do ponoszenia kosztów związanych z pobytem swojej matki w DPS.

W niniejszej sprawie skarżąca nie kwestionuje samego obowiązku ponoszenia opłaty za pobyt swojej matki w Domu Pomocy Społecznej, ani wysokości opłaty ustalonej przez organy obu instancji. Zarówno w odwołaniu od decyzji pierwszej instancji jak i w skardze do Sądu wnosi na podstawie art. 64 ust. 4 o pomocy społecznej o zwolnienie z przedmiotowej opłaty ze względu na to, że jest osobą samotnie wychowująca dziecko.

Sąd podziela stanowisko Samorządowego Kolegium Odwoławczego, iż przedmiotem niniejszego postępowania jest sprawa dotycząca ustalenia wysokości opłaty za pobyt Z. Ł. w DPS, a nie sprawa zwolnienia z obowiązku ponoszenia odpłatności za pobyt w tej instytucji.

Postępowanie takie będzie mogło być wszczęte, gdy przedmiotowa decyzja ustalająca wysokość opłaty za pobyt Z. Ł. w DPS stanie się ostateczna. Zatem kwestia ewentualnego zwolnienia M. Ł. z obowiązku partycypowania w kosztach pobytu jej matki w domu pomocy społecznej będzie rozstrzygnięta w odrębnym postępowaniu, tym bardziej, że w uzasadnieniu swojej decyzji Kolegium zobowiązało organ pierwszej instancji do wszczęcia takiego postępowania, w momencie, gdy ostateczną stanie się decyzja ustalająca odpłatność za pobyt Z. Ł. w Domu Pomocy Społecznej.

Dopóki bowiem w sposób ostateczny nie zostanie ustalona kwota odpłatności za pobyt w DPS, pozostaje otwarta kwestia zwolnienia zobowiązanej od tego obowiązku. Analogiczne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 30 listopada 2007r., IV SA/GL 431/07. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że zwolnienie z opłaty może dotyczyć jedynie sytuacji, w której określona opłata została ustalona w sposób przewidziany przepisami prawa. Nie znając, bowiem zakresu obowiązku, strona nie może nawet stwierdzić czy mu podoła, czy też winna wystąpić z wnioskiem o całkowite lub częściowe zwolnienie z nieustalonej jeszcze opłaty. Mogłoby nawet dojść do sytuacji, w której strona domagałaby się zwolnienia z kwoty wyższej, niż opłata, którą organ zamierza dopiero ustalić.

W tym stanie rzeczy, w ramach toczącego się postępowania administracyjnego, zbędne było przeprowadzenie wnioskowanego przez skarżącą postępowania dowodowego, mającego na celu wyjaśnienie przesłanek warunkujących zwolnienie jej od obowiązku ponoszenia przedmiotowej opłaty.

W ocenie Sądu zarówno zaskarżona decyzja jak i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji nie naruszają prawa, natomiast zwolnienie skarżącej z odpłatności za pobyt Z. Ł. w DPS będzie przedmiotem odrębnego postępowania. W tej sytuacji zaskarżoną decyzję jak i decyzję ją poprzedzającą należy uznać za prawidłowe. Skarga zaś nie mogła być uwzględniona.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd - z mocy przepisu art. 151 Prawa o postępowaniu przed sadami administracyjnymi - orzekł jak w sentencji