Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Maria Wiśniewska Sędziowie Sędzia NSA Irena Kamińska (spr.) Sędzia del. WSA Jacek Fronczyk Protokolant Tomasz Zieliński po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej E. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 1925/07 w sprawie ze skargi E. G. na postanowienie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] września 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o równoważności dyplomu oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Wa 1925/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę E. G. na postanowienie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia [...] września 2007 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o równoważności dyplomu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd ten wskazał, iż Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego postanowieniem z dnia [...] września 2007 r., nr [...], po ponownym rozpatrzeniu sprawy na wniosek E. G., utrzymał w mocy postanowienie z dnia [...] maja 2007 r. nr [...], którym odmówił wydania zaświadczenia stwierdzającego równoważność uzyskanego przez E. G. w Republice Węgierskiej w 1997 r. dokumentu "habilitált doktorrá" z dokumentem nadającym stopień naukowy doktora habilitowanego wydawanym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Wnioskiem z dnia [...] czerwca 1997 r. E. G. zwróciła się do Ministra Edukacji Narodowej o wydanie zaświadczenia o równoważności uzyskanego w węgierskim Uniwersytecie im. [...] w S. dyplomu "habilitált doktorrá" z polskim dokumentem o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego. Ostatecznym postanowieniem z dnia [...] stycznia 1998 r. nr [...] Minister Edukacji Narodowej odmówił potwierdzenia równoważności. Wniesioną na to postanowienie skargę E. G. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wyrokiem z dnia 30 września 1998 r. sygn. akt I SA 258/98 skargę E. G. stwierdzając, iż zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem.

Wnioskiem z dnia [...] stycznia 2003 r. E. G. ponownie zwróciła się do Ministra Edukacji Narodowej i Sportu o wydanie zaświadczenia stwierdzającego równoważność węgierskiego dyplomu "habilitalt doktorra" z polskim dokumentem nadającym stopień naukowy doktora habilitowanego. Pismem z dnia [...] maja 2003 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu poinformowało zainteresowaną, że postępowanie administracyjne w tej sprawie zakończyło się ostatecznie i organ jest w tej sprawie związany oceną sądu. W wyniku skargi E. G. na bezczynność organu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 9 marca 2004 r. sygn. akt I SAB 268/03 zobowiązał Ministra Edukacji Narodowej i Sportu do wydania stosownego rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku.

Postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2004 r. nr [...], utrzymanym w mocy postanowieniem z dnia [...] maja 2004 r. nr [...], Minister Edukacji Narodowej i Sportu odmówił potwierdzenia równoważności tytułu "habilitált doktorrá" uzyskanego przez E. G. w Republice Węgierskiej w 1997 r. ze stopniem naukowym doktora habilitowanego uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej. Skargę E. G. wniesioną na ostateczne postanowienie z dnia [...] maja 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2005r. sygn. akt I SA/Wa 1210/04 oddalił podzielając stanowisko organu. Od tego wyroku E. G. wniosła skargę kasacyjną, w wyniku której Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 26 września 2006 r., sygn. akt I OSK 1321/05 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisów postępowania jest uzasadniony. Analiza dowodów przedstawionych przez skarżącą tj. pismo Vice Rektora do Spraw Naukowych i Zagranicznych Uniwersytetu w S. z dnia [...] sierpnia 2005 r., pismo radcy Ambasady Republiki Węgierskiej z dnia [...] grudnia 2003 r., a także opinie załączone do skargi, prowadzą do wniosku, że Minister Edukacji Narodowej i Sportu nie wyjaśnił w sposób niewątpliwy, czy uzyskany przez skarżącą tytuł "habilitált doktorrá" jest tytułem naukowym, do którego znalazłyby zastosowanie postanowienia Konwencji sporządzonej w Pradze w dniu 7 czerwca 1972 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po ponownym rozpoznaniu sprawy ze skargi E. G., wyrokiem z dnia 25 stycznia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1985/06 uchylił zaskarżone postanowienie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia [...] maja 2004 r. oraz poprzedzające je postanowienie tego organu z dnia [...] kwietnia 2004 r. W uzasadnieniu wyroku Sąd przytaczając wywód uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego i wskazując na związanie wykładnią dokonaną przez ten Sąd, stwierdził konieczność dokonania przez organ administracji analizy celem ustalenia podstawowej w sprawie okoliczności, czy uzyskany przez skarżącą tytuł "habilitált doktorrá" ma charakter tytułu naukowego oraz czy tytuł ten jest równoważny ze stopniem doktora habilitowanego uzyskiwanym w Polsce.

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, po ponownym rozpatrzeniu wniosku E. G., postanowieniem z dnia [...] maja 2007 r. nr [...] odmówił wydania zaświadczenia o uznaniu za równoważny dyplomu "habilitált doktorrá" wydanego na Węgrzech z dokumentem nadającym stopień naukowy doktora habilitowanego wydawanym w Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu postanowienia organ podał, iż zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w dziedzinie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 95 ze zm.) zasady uznawania równorzędności stopni naukowych uzyskanych za granicą z odpowiednimi polskimi stopniami naukowymi określone są w umowach międzynarodowych, a w sytuacji braku postanowień o charakterze międzynarodowym uznawane są w drodze nostryfikacji. Stwierdzenie w trybie umowy międzynarodowej równoważności stopnia naukowego lub tytułu naukowego nadanego za granicą z odpowiednim stopniem naukowym bądź tytułem naukowym nadawanym w Rzeczypospolitej Polskiej, może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy dane kwalifikacje naukowe za granicą są oficjalnie uznawane w państwie - stronie umowy jako stopień naukowy, bądź tytuł naukowy, a stwierdzenie równoważności z odpowiednim polskim stopniem naukowym lub tytułem naukowym zostało wyraźnie zawarte w treści umowy międzynarodowej..

Ustosunkowując się - stosownie do wskazań zawartych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - do przedłożonego przez stronę na etapie postępowania sądowego pisma Vice Rektora do Spraw Naukowych i Zagranicznych Uniwersytetu w S., w którym stwierdza, że zgodnie z ustawą LXXX z 1993 r. tytuł "habilitált doktor" jest tytułem naukowym na Węgrzech, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego podniósł, iż dla niego - jako organu orzekającego wiążące jest stanowisko Węgierskiego Centrum Równoważności Wykształcenia i Informacji (ENIC/NARIC), gdyż to ENIC/NARIC jest organem właściwym do wyjaśnienia sprawy ze strony ustawodawstwa węgierskiego. Potwierdza to pismo radcy Ambasady Republiki Węgierskiej z dnia [...] grudnia 2003 r. Organ wskazał ponadto, że inne dokumenty złożone przez wnioskodawczynię dotyczące jej osiągnięć naukowych, w tym akt mianowania na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Politechnice Opolskiej z dnia [...] grudnia 1997 r., nie mają wpływu na ocenę przez organ, że "habilitált doktor" jest tytułem naukowym. W umowach międzynarodowych, o jakich mowa wyżej, nie przewidziano możliwości weryfikacji dorobku naukowego bądź osiągnięć zawodowych w celu potwierdzenia na ich podstawie równoważności stopni naukowych bądź tytułów naukowych.

Pismem z dnia [...] czerwca 2007 r. E. G. wniosła do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wnioskująca podniosła, że zaskarżone postanowienie wydane zostało z naruszeniem prawa i wbrew stanowisku NSA i WSA w Warszawie. Podała, iż NSA w wyroku z dnia 26 września 2006 r. sygn. akt I OSK 1321/05 wykazał wyraźnie, że posiada ona tytuł naukowy np. stwierdzając, że wynika to z pisma Vice Rektora do Spraw Naukowych Uniwersytetu w S. jak i z ustawy węgierskiej z 29 listopada 2005 r. w sprawie wyższego wykształcenia.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego postanowieniem z dnia [...] września 2007 r. nr [...] utrzymał w mocy uprzednio wydane postanowienie z dnia [...] maja 2007 r. i powtórzył argumentację przedstawioną w jego uzasadnieniu. Odnosząc się do zarzutów strony organ wyjaśnił, iż podstawą prawną dla określenia natury prawnej uzyskanego przez E. G. dyplomu nie jest ustawa z 2005 r., a ustawa z 1993 r., która obowiązywała w czasie, gdy uzyskiwała ona dyplom "habilitált doktor". Odnosząc się zaś do zarzutu nieuwzględnienia w rozstrzygnięciu zapadłych w sprawie wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Minister podniósł, iż przywołane przez stronę wyroki zakładają jedynie warunek, iż w przypadku stwierdzenia, że skarżąca posiada tytuł naukowy, należy zastosować odpowiednie przepisy Konwencji Praskiej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie E. G. zarzuciła Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego niezastosowanie się do zaleceń Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zdaniem skarżącej, w wyroku z 26 września 2006 r. sygn. akt I OSK 1321/05 Sąd ten ustalił, iż odmowa wydania żądanego przez nią zaświadczenia łamie prawo, tj. art. I ust. 3b Konwencji Praskiej. W ocenie skarżącej autor (PK) tekstów postanowień ministerialnych wprowadza błędną podstawę prawną - Porozumienie między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej o wzajemnym uznawaniu równorzędności dokumentów o wykształceniu i stopniach naukowych wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Węgierskiej Republice Ludowej podpisane w Warszawie w dniu 25 kwietnia 1980 r., podczas gdy podstawą żądania skarżącej z dnia [...] stycznia 2003 r. były przepisy Konwencji Praskiej z dnia 7 czerwca 1972 r. i tylko ta Konwencja ma zastosowanie w sprawie. Skarżąca zarzuciła także naruszenie art. 31 § 2 , art. 32 § 1 i 2, art. 91 § 1 i 2 Konstytucji RP, a także art. 6-16, art. 73 § 1 i § 2, art.77 § 1, art. 217 i art. 219 k.p.a.

Wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji uznał, że skarga nie mogła być uwzględniona, ponieważ zaskarżonemu postanowieniu nie można zarzucić naruszenia prawa.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że kontrola przez Sąd postanowień wydanych w niniejszej sprawie musi uwzględniać w pierwszej kolejności związanie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, z mocy art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1985/06 uchylającym uprzednio wydane postanowienia tego organu w przedmiocie równoważności uzyskanego przez skarżącą w Republice Węgierskiej w 1997 r. dokumentu "habilitált doktorrá" z dokumentem nadającym stopień naukowy doktora habilitowanego wydawanym w Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd pierwszej instancji uznał, że dokonanie kontroli legalności zaskarżonego postanowienia w pierwszej kolejności wymagało sprawdzenia, czy organ administracji wydając zaskarżone postanowienie zastosował się do oceny prawnej oraz wytycznych zawartych w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2007 r.

Uchylając uprzednio wydane przez Ministra Edukacji Narodowej postanowienia odmawiające wydania E. G. zaświadczenia potwierdzającego równoważność tytułu "habilitált doktor" z nadawanym w Rzeczypospolitej Polskiej stopniem naukowym doktora habilitowanego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał na związanie, na podstawie art. 190 powołanej ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. wykładnią prawa dokonaną w powyższej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 września 2006 r. sygn. akt I OSK 1321/05 uwzględniającym skargę kasacyjną E. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2005 r. sygn. akt I SA/Wa 1210/04. W wyroku tym Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż analiza dokumentów załączonych przez skarżącą oraz przedstawionych opinii prowadziły do wniosku, że Minister Edukacji Narodowej nie wyjaśnił w sposób niewątpliwy, czy uzyskany przez skarżącą na Węgrzech tytuł "habilitált doktor" jest tytułem naukowym, do którego znalazłyby zastosowanie postanowienia Konwencji Praskiej.

Te okoliczności - jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny - wskazywały na konieczność ponownej analizy celem ustalenia, czy uzyskany przez skarżącą tytuł "habilitált doktorra" ma charakter tytułu naukowego oraz czy tytuł ten jest równoważny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego uzyskiwanym w Polsce.

Przytoczona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 stycznia 2007 r. ocena prawna oraz wytyczne co do dalszego postępowania w sprawie jednoznacznie wyznaczyły zakres związania Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w toku ponownego rozpatrywania wniosku skarżącej.

Sąd pierwszej instancji rozpatrując przedmiotową sprawę stwierdził, że Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego rozstrzygając ponownie w sprawie wniosku E. G. z dnia [...] stycznia 2003 r. o wydanie zaświadczenia o żądanej przez skarżącą treści nie uchybił zasadzie związania organu orzeczeniem sądu, o jakiej mowa w art. 153 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Z przedstawionych dokumentów w ocenie tego Sądu wynikało, że organ dopełnił w należyty sposób nałożonego nań wyrokiem sądu obowiązku analizy sprawy w celu ustalenia podstawowej okoliczności, czy uzyskany przez skarżącą na Węgrzech tytuł "habilitált doktor" jest tytułem naukowym oraz czy tytuł ten jest równoważny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego uzyskiwanym w Polsce.

Sąd pierwszej instancji przywołał fakt, iż w toku ponownie podjętego postępowania wyjaśniającego organ zwrócił się do Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji, skąd w przekazanym w formie elektronicznej piśmie z dnia [...] marca 2007 r. uzyskał odnośnie wydanego skarżącej w 1997 r. przez Uniwersytet w S. dyplomu dodatkową opinię zawierającą wyjaśnienia dotyczące prawnego charakteru węgierskiego tytułu "habilitált doktorra". Wynika z niej, że w myśl nieobowiązującej już ustawy z 1993 r. "habilitált doktorra" był tytułem, a nie stopniem naukowym. Jedynym stopniem naukowym był doktor. Były w ustawie inne (nie będące stopniami) tytuły nadawane przez instytucje szkolnictwa wyższego, które szczegółowo wymieniono w omawianym piśmie. Natomiast jeśli chodzi o węgierski odpowiednik doktora habilitowanego, to w 1997 r., kiedy obowiązywała węgiersko-polska wzajemna umowa o uznawalności podpisana w 1980 r., to zgodnie z art. 4 tej umowy polski stopień naukowy "doktor habilitowany" był uznawany na Węgrzech jako stopień "tudomany doktora" (doctor scientarum D.Sc.). Uzupełnieniem tej opinii jest informacja zawarta w piśmie z dnia [...] kwietnia 2007 r. , w której podano, że ani ustawa z 1993 r., ani też nowa ustawa z 2005 r. nie posługują się określeniem "tytuł naukowy". Jest to jedynie "tytuł" - węgierskie "cim". Określenie "tytuł naukowy" nie ma żadnego znaczenia prawnego na Węgrzech. W kolejnym wyjaśnieniu z dnia [...] września 2007 r. Węgierskie Ministerstwo Kultury i Edukacji - Centrum Równoważności Wykształcenia i Informacji stwierdziło, że dyplom habilitacyjny, o jakim mowa, nie może być uznany za równoważnik byłego "doctor scientarum" ("D.Sc.") nadawanego na Węgrzech przed 1993 r., a więc tego stopnia naukowego, który w myśl umowy dwustronnej z 1980 r. był na Węgrzech uznawany za równoważny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego. W piśmie tym stwierdzono również, że zgodnie z ustawą z 1993 r. habilitacja jest uniwersytecką oceną umiejętności nauczania i wykładanią profesora, a także stopnia naukowego. To nie jest stopień naukowy na Węgrzech. Na Węgrzech jest tylko jeden stopień naukowy: "Doctor" ("PhD"). W dalszej treści pisma przytoczono ustawowe uregulowania dotyczące warunków dopuszczenia do procedury habilitacyjnej i zasad jej prowadzenia.

W świetle treści tych dokumentów, zdaniem Sądu pierwszej instancji, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie miał podstaw do przyjęcia, że tytuł "habilitált doktorra" uzyskany przez skarżącą jest tytułem naukowym. Tytuł ten - jak wynika z uzyskanych wyjaśnień strony węgierskiej - nie jest też stopniem naukowym "tudomany doktora" ("doctor scientarum" "D.Sc.")., który w myśl art. 4 Porozumienia polsko-węgierskiego z 1980 r. był uznawany za równorzędny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nadawanym w Polsce. W ocenie Sądu pierwszej instancji Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zasadnie twierdzi, iż stwierdzenie w trybie umowy międzynarodowej równoważności stopnia naukowego lub tytułu naukowego nadanego za granicą z odpowiednim stopniem naukowym bądź tytułem naukowym nadawanym w Polsce może nastąpić wyłącznie wówczas, gdy dane kwalifikacje naukowe za granicą są prawnie uznawane w państwie - stronie tej umowy jako stopień naukowy, bądź tytuł naukowy, a równoważność z odpowiednim polskim stopniem naukowym lub tytułem naukowym wyraźnie wynika z treści umowy międzynarodowej. Skoro więc nadany skarżącej tytuł "habilitált doktorra" nie jest w świetle prawodawstwa węgierskiego ani stopniem naukowym ani tytułem naukowym, to nie mają do niego zastosowania postanowienia art. I ust. 3 lit. b Konwencji Praskiej, w postanowieniach której nie został on zresztą wymieniony.

Sąd pierwszej instancji dodatkowo podkreślił, że rozstrzygnięcie w przedmiocie uznania stopnia naukowego bądź tytułu naukowego uzyskanego za granicą za równoważny ze stopniem naukowym bądź tytułem naukowym nadawanym w Rzeczypospolitej Polskiej załatwiane jest w trybie przewidzianym w art. 217 - 220 kpa (Dział VII "Wydawanie zaświadczeń"). Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu 5 sędziów z dnia 30 września 1996 r. sygn. akt OPK 17/96 (ONSA 1997/1/13), zaświadczenie nie tworzy ani nie znosi żadnego stosunku prawnego; ma ono potwierdzać określone fakty lub stan prawny, który został już ustalony odpowiednim aktem prawnym albo jest znany organowi administracji na podstawie prowadzonej ewidencji, rejestrów lub innych danych znajdujących się w jego posiadaniu (art. 217 § 2 i art. 218 § 1 kpa). Sąd pierwszej instancji zgodził się z poglądem wyrażonym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 1997 r. sygn. akt S.A./Łd 3105/95 (OSP 1998/6/106), że określenie "danych znajdujących się w jego posiadaniu" użyte w art. 218 § 1 kpa nie może być rozumiane dowolnie i rozszerzająco przez obejmowanie nim także danych dostarczonych przez osobę ubiegającą się o zaświadczenie. Zasady uznawania równorzędności stopni naukowych uzyskanych za granicą z odpowiednimi polskimi stopniami naukowymi określone są w umowach międzynarodowych. Przesądza o tym w jego opinii art. 24 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w dziedzinie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 95 ze zm.).

Natomiast co do charakteru prawnego tytułów nadawanych przez węgierskie instytucje akademickie, w ocenie Sądu pierwszej instancji miarodajne mogły być jedynie informacje i opinie Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji. Wynika to z Konwencji sporządzonej w Lizbonie 11 kwietnia 1997 r., której sygnatariuszami jest zarówno Polska jak i Węgry, a która zobowiązała państwa-sygnatariuszy do utworzenia krajowych ośrodków informacji. Z mocy Artykułu IX.2 Konwencji ośrodki te wyposażono w prawo udzielania porad i udostępniania informacji w sprawach uznania i oceny kwalifikacji zgodnie z prawem krajowym i obowiązującymi w danym kraju uregulowaniami. Nie ma zatem zdaniem tego Sądu podstaw do kwestionowania wartości dowodowej opinii przedstawionych przez Węgierskie Biuro Ekwiwalencji i Informacji (ENIC/NARIC).

Sąd pierwszej instancji przyjął również, że Minister we właściwy sposób uznał, że w przedmiotowej sprawie nie mogły mieć znaczenia przedstawione przez skarżącą pozostałe dokumenty, dotyczące jej osiągnięć naukowych w Polsce. W procedurze potwierdzenia w drodze zaświadczenia równorzędności dokumentów o nadaniu stopni naukowych bądź tytułów naukowych nie ma bowiem możliwości weryfikacji kwalifikacji ani dorobku naukowego osoby występującej o takie potwierdzenie.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła E. G. wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez:

a) błędną wykładnie przepisów umowy bilateralnej zawartej pomiędzy Polską a Węgrami w dniu 25 kwietnia 1980r. o wzajemnym uznawaniu równorzędności dokumentów o wykształceniu i stopniach naukowych wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Węgierskiej Republice Ludowej (Dz. U. z 14 stycznia 1981r., Nr 1, poz.1) poprzez błędne zastosowanie jej jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia merytorycznego, podczas, gdy brak jest podstawowej przesłanki zastosowania ww, dokumentu, tj. ustalenia, iż tytuł "habilitalt doktor" jest stopniem naukowym

b) błędne przyjęcie, iż art. 1 pkt 3 b Konwencji Podpisanej w Pradze w dniu 7 czerwca 1972r. o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadaniu stopni i tytułów naukowych, tzw. Konwencji Praskiej z 1972r. ( Dz.U. z 19 lutego 1975r. Nr 5, poz.28) niż nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, opierając się na analizie nazw tytułów, a nie poziomów kwalifikacyjnych wskazanych wprost w Konwencji

c) zlekceważenie zasady państwa prawnego wynikającą z art. 2 Konstytucji RP, wskutek naruszenia prawa obywatela do rzetelnej i sprawiedliwej procedury administracyjnej, polegające na pozbawieniu skarżącego możliwości przedstawienia własnego stanowiska w sprawie, które to miałoby decydujący wpływ na zaskarżony niniejszą kasacją wyrok oraz art. 7 Konstytucji stanowiący, iż organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

2. naruszenie przepisów postępowania:

a) art. 145 § 1 w zw. z art. 106 § 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym w ten sposób, że w sytuacji naruszenia przepisów postępowania Sąd nie uwzględnił skargi przy jednoczesnym braku wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie, w szczególności w odniesieniu do rozbieżności tłumaczeń przysięgłych zarówno dyplomu skarżącej jak i pism otrzymanych ze strony węgierskiej, jak również nieścisłości w korespondencji mailowej, która nota bene nie może być dowodem w postępowaniu.

b) Art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.-Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym poprzez brak obiektywnych wyczerpujących ustaleń, w sytuacji istnienia wzajemnie wykluczających się twierdzeń w pismach Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji z [...] marca 2007r. i [...] kwietnia 2007r.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej strona wskazała na poważną wątpliwość, jaką może budzić przeciwstawne stanowisko Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji zaprezentowane w piśmie z dnia [...] marca 2007 r., w którym organ ten wskazał, że w myśl ustawy węgierskiej z 1993r. "habilitalt doktorra" był tytułem naukowym, a nie stopniem naukowym oraz w piśmie z dnia [...] kwietnia 2007 r., w którym organ ten stwierdził, że ani węgierska ustawa z 1993r., ani też nowa ustawa z 2005r. nie posługują się określeniem "tytuł naukowy". Ponadto w kolejnym wyjaśnieniu, tym razem Węgierskiego Ministerstwa Kultury i Edukacji Centrum Równoważności Wykształcenia i Informacji bezzasadnie zdaniem skarżącej odniesiono się do tytułu "doctor scientarum", który w ogóle nie jest przedmiotem niniejszego postępowania, a tym samym nie ma żadnego znaczenia dowodowego.

Skarżąca podniosła, że Sąd pierwszej instancji nie ustalił ponad wszelką wątpliwość jaki walor należy nadać tytułowi "habilitalt doktor". Art. 4 Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej o wzajemnym uznawaniu równorzędności dokumentów o wykształceniu i stopniach naukowych wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Węgierskiej Republice Ludowej podpisane w Warszawie w dniu 25 kwietnia 1980r, ustanawia równoważność stopni naukowych, a nie tytułów. Fakt ten został potwierdzony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 września 2006r. (sygn. akt I OSK 1321/05). Oznacza to jej zdaniem, iż ww. porozumienie nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie.

Strona skarżąca powołała się na fakt, iż w korespondencji do Ministerstwa strona węgierska wskazała na konieczność zastosowania przedmiotowej sprawie węgierskiej ustawy o wyższej edukacji z 1993r. W oryginalnym tekście ustawy znajduje się tytuł "habilitalt doktor". Vice Rektor do Spraw Naukowych i Zagranicznych Uniwersytetu w Szeged potwierdził nadto fakt, iż w świetle tej ustawy tytuł "habilitalt doktor" jest na Węgrzech tytułem naukowym i uprawnia do mianowania na stanowisko pełnego profesora, które to najwyższym stanowiskiem akademickim. Zgodnie z powyższym w ocenie skarżącej w przedmiotowej sprawie mają zastosowanie przepisy Konwencji o wzajemnym dawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzonej w dniu 7 czerwca 1972 r., ratyfikowanej min. przez Polskę (Dz. U. z 1975 r., Nr 5, poz. 28), z której to przepisów wynika, iż wszystkie - bez wyjątku - dyplomy, wydane na terytoriach Umawiających się Państw, mogą być uznawane za równorzędne.

Ponadto biorąc pod uwagę art. 1 ust. 3 przedmiotowej Konwencji należy zdaniem skarżącej wskazać, że przepis ten mówi o uznawaniu za równoważne tytułów naukowych według ich poziomów kwalifikacyjnych, a nie nazw tych tytułów (wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 2004 r., OSK 179/04). Tak więc w takiej sytuacji zadaniem organu było ustalenie poprzez przeprowadzenie stosownego postępowania wyjaśniającego, w myśl regulacji art. 218 § 2 k.p.a. rodzaju kwalifikacji dokumentowanych przedmiotowym dyplomem, a następnie przesądzić, czy do tego rodzaju kwalifikacji znajdują zastosowanie przepisy Konwencji praskiej. Naczelny Sąd Administracyjny w przytaczanym uprzednio wyroku wskazał, iż jak wynika z węgierskiej ustawy z 1993r. w sprawie wyższej edukacji oraz polskich przepisów dotyczących habilitacji, wysokie wymogi stawiane osobom ubiegającym się o stopień doktora habilitowanego w Polsce, czy tytuł doktora habilitowanego na Węgrzech są te same, procedura habilitacyjna podobna, a skutki i możliwości wynikające z uzyskania stopnia (tytułu) doktora habilitowanego w Polsce i na Węgrzech są identyczne.

Według strony skarżącej Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie uzasadnił dlaczego zaakceptował stanowisko Węgierskiego Centrum Równoważności Wykształcenia i Informacji, de facto zawarte w dwóch różnych przeczących sobie wzajemnie pismach, a nie Vice Rektora do Spraw Naukowych i Zagranicznych Uniwersytetu w S. z dnia [...] sierpnia 2005r. oraz radcy Ambasady Republiki Węgierskiej z dnia [...] grudnia 2003r. Z tłumaczenia fragmentów ustawy nr 80 z 1993r. Art. 26, rozdziału 7, dokonanego na polecenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego wynika, iż szczegółowe zasady odnośnie procedury habilitacyjnej określają przepisy Uniwersytetu. Oznacza to, iż zasadniczo wiążące winno być stanowisko Vice Rektora.

Nadto wg. skarżącej Sąd pierwszej instancji w sytuacji istnienia dwóch zupełnie odmiennych tłumaczeń dyplomu skarżącej również bezkrytycznie przyjął, iż tłumaczenie wykonane na zlecenie Ministerstwa posiada walor prawdziwości, podczas, zaś tłumaczeniu przysięgłemu wykonanemu na zlecenie E. G. odmawia się tego waloru. Skarżąca podnosiła już i nadal utrzymuje, iż tłumaczenie na potrzeby Ministra nie było tłumaczeniem przysięgłym i dokonane było w ramach wewnętrznych struktur Ministerstwa, których podstawą były robocze tłumaczenia korespondencji w języku angielskim, podczas gdy tłumaczenie dokonane na jej prywatne zlecenie było tłumaczeniem przysięgłym.

Strona skarżąca wskazała również należy niekonsekwencję Ministra w przedmiocie odwoływania się do przepisów mających zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Z jednej bowiem strony odmawia on skarżącej prawa powoływania się na nową węgierską ustawę z 2005r., podczas, gdy sam przytacza teść polskiej ustawy z 14 marca 2003r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach naukowych i tytule naukowym w zakresie sztuki ( Dz.U. Nr 65, poz. 595 z późn. zm) pomijając fakt, iż w czasie, gdy E. G. otrzymała tytuł "habilitalt doktor" obowiązywała w Polsce ustawa z dnia 12 września 1990r. o tytule naukowym i stopniach naukowych (Dz.U. z 1997r. Nr 65, poz. 386), gdzie zgodnie z jej art. 22 zasady uznawania stopni naukowych nadanych za granicą za równorzędne ze stopniami naukowymi, o których mowa w ustawie, określają umowy międzynarodowe. Brak jest zatem twierdzenia, że stwierdzenie równoważności może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy dane kwalifikacje naukowe uzyskane zagranicą są oficjalnie uznawane, jako stopień naukowy, bądź tytuł naukowy w państwie stronie, a stwierdzenie równoważności zostało głównie zawarte w treści umowy międzynarodowej. Tak sformułowany przepis statuuje zasadę pierwszeństwa umów międzynarodowych normujących kwestie uznania stopni naukowych przed ustawodawstwem polskim. Minister prowadząc postępowanie wyjaśniające zaniechał ustalenia przesłanek formalnych, które winny być spełnione, aby mogło dojść do oceny merytorycznej rozprawy. Poza sprecyzowaniem przesłanek formalnych odnoszących się min. do samej rozprawy (przedłożenia jej kopii czy też tłumaczenia na język polski), przede wszystkim daje on podstawy do ustalenia, jaka placówka i jaki stopień nadała (ust. 1 pkt 2, ust. 4). Te ustalenia są niezbędne do oceny, czy faktycznie został nadany stopień naukowy. O ile bowiem dana placówka nie posiada uprawnień do nadawania danego stopnia naukowego lub nadano stopień, który nie jest stopniem naukowym, to nie byłoby podstaw do wszczęcia postępowania nostryfikacyjnego. Natomiast w przypadku spełnienia zawartych w tym przepisie warunków czysto formalnych oraz spełnienia warunku zyskania stopnia naukowego za granicą, należy wszcząć postępowanie nostryfikacyjne i dopiero w jego ramach dokonywać merytorycznej oceny równorzędności uzyskanego za granicą stopnia naukowego ze stopniem nadawanym w Polsce.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy strona skarżąca podniosła, iż postępowanie wyjaśniające przeprowadzone przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, zaakceptowane następnie w całości przez Sąd orzekający pozostawiło szereg wątpliwości i zdaniem skarżącej nie pozwala na przyjęcie jednoznacznej oceny, iż tytuł "habilitalt doktor" nie jest tytułem naukowym. Skarżąca zwróciła uwagę na proces gromadzenia przez organ materiałów dowodowych, w tym korespondencji e-mailowej, która stanowiła podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie, podczas, gdy w świetle obowiązującego prawa, nie może ona stanowić dowodu w sprawie. W ocenie skarżącej Sąd nie wskazał dlaczego oparł się na tłumaczeniu Ministerstwa i nie dążył do wyjaśnienia jego istotnych rozbieżności względem tłumaczenia przysięgłego przedłożonego przez skarżącą. Uzupełniające postępowanie wyjaśniające prowadzone przez Ministerstwo również polegało na gromadzeniu korespondencji mailowej, niejednokrotnie zupełnie mijającej się z celem postępowania, wobec błędnie formułowanych pytań. O treści tej korespondencji skarżąca nie była ponadto skrupulatnie informowana.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zatem Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Stosownie do art. 174 pkt. 1 i 2 wskazanej ustawy, skarga kasacyjna może być oparta na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, a także na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przystępując do oceny przytoczonych podstaw skargi kasacyjnej należy wskazać, iż Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wydając zaskarżone postanowienia z dnia [...] maja 2007 r. oraz [...] września 2007 r. związany był oceną prawną oraz wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2007 r. sygn. akt I SA/Wa 1985/06 uchylającym uprzednio wydane postanowienia tego organu w przedmiocie równoważności uzyskanego przez skarżącą w Republice Węgierskiej w 1997 r. dokumentu "habilitált doktorrá" z dokumentem nadającym stopień naukowy doktora habilitowanego wydawanym w Rzeczypospolitej Polskiej. W powyższym wyroku Minister Edukacji Narodowej i Sportu został zobowiązany do ustalenia najistotniejszych w sprawie okoliczności, a mianowicie, czy uzyskany przez skarżącą tytuł "habilitált doctor" ma charakter tytułu naukowego oraz czy tytuł ten jest równoważny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego uzyskiwanym w Polsce.

Wydając zaskarżony wyrok z dnia 25 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Wa 1925/07 Sąd pierwszej instancji musiał więc przede wszystkim dokonać oceny czy organ administracji wydając zaskarżone postanowienie zastosował się do wytycznych zawartych w prawomocnym wyroku z dnia 25 stycznia 2007 r. Mając na względzie powyższe należy uznać, że Sąd pierwszej instancji w sposób właściwy przeprowadził kontrolę zaskarżonego postanowienia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu pod kątem powołanego wyroku, uznając, że odpowiada ono prawu.

Nie ulega wątpliwości, iż organ administracji dążąc do wyjaśnienia sprawy postąpił w sposób prawidłowy podejmując ponownie postępowanie wyjaśniające, w trakcie którego zwrócił się do Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji, skąd w przekazanym w formie elektronicznej piśmie z dnia [...] marca 2007 r. oraz [...] kwietnia 2007 r. uzyskał odnośnie wydanego skarżącej w 1997 r. przez Uniwersytet w S. dyplomu dodatkową opinię, zawierającą wyjaśnienia dotyczące prawnego charakteru węgierskiego tytułu "habilitált doktorra".

Przytaczając raz jeszcze poczynione przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu ustalenia faktyczne należy podkreślić, że w myśl nieobowiązującej już ustawy z 1993 r. "habilitált doktorra" był tytułem, a nie stopniem naukowym. Jedynym stopniem naukowym uzyskanym w Republice Węgierskiej po 1993 r. jest stopień naukowy "doktor" (PhD/DLA), a uzyskany w Republice Węgierskiej po 1993 r. tytuł "habilitalt dóktorra" nie jest stopniem naukowym. Oznacza on jedynie umiejętność nauczania oraz jest świadectwem określonych kwalifikacji dydaktycznych (prawo wykładania) i prowadzenia wykładów, a także upoważnia do podjęcia pracy w węgierskich szkołach wyższych na stanowisku profesora. Zarówno węgierska ustawa z 1993 r., ani też nowa ustawa z 2005 r. nie posługują się określeniem "tytuł naukowy". Jest to jedynie "tytuł" - węgierskie "cim". Określenie "tytuł naukowy" nie ma żadnego znaczenia prawnego na Węgrzech. Dyplom habilitacyjny, o jakim mowa, nie może być uznany za równoważnik byłego "doctor scientarum" ("D.Sc.") nadawanego na Węgrzech przed 1993 r., a więc tego stopnia naukowego, który w myśl umowy dwustronnej z 1980 r. był na Węgrzech uznawany za równoważny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego.

Za nieusprawiedliwione należy więc uznać czynienie Ministrowi Edukacji Narodowej i Sportu zarzutu, iż nie wyjaśnił w oparciu o art. 106 § 3 i § 5 P.p.s.a. czy uzyskany przez skarżącą tytuł "habilitalt dóktorra" jest tytułem naukowym, do którego znalazłyby zastosowania postanowienia Konwencji Praskiej. Nadesłane do organu opinie Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji (ENIC/NARIC) jednoznacznie wskazują, iż "habilitált doktorra" nie był stopniem naukowym do którego miałyby zastosowanie przepisy zawartych przez Polskę porozumień międzynarodowych. Na marginesie należy zauważyć iż powyższa organizacja posiada wyłączność w przedmiocie udzielania porad i udostępniania informacji w sprawach uznania i oceny kwalifikacji zgodnie z prawem krajowym i obowiązującymi w danym kraju uregulowaniami. W tej sytuacji przedstawione przez skarżącą dokumenty nie mogły mieć znaczenia w sprawie, a zatem Sąd pierwszej instancji nie musiał posiłkować się instytucją uregulowaną w art. 106 § 3, której wykorzystanie jest możliwe jedynie w sytuacji konieczności wyjaśnienia istotnych wątpliwości, które w niniejszej sprawie nie nastąpiły.

Odnosząc się zaś do zarzutów skargi kasacyjnej, dotyczących naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów umowy bilateralnej zawartej pomiędzy Polską a Węgrami w dniu [...] kwietnia 1980r. o wzajemnym uznawaniu równorzędności dokumentów o wykształceniu i stopniach naukowych wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Węgierskiej Republice Ludowej oraz błędnego przyjęcia, iż art. 1 pkt 3 b Konwencji Praskiej z 1972 r. nie ma zastosowania w sprawie, należy podnieść co następuje.

Po pierwsze, na podstawie opinii nadesłanych przez Węgierskie Biuro Ekwiwalencji i Informacji (ENIC/NARIC) z dnia [...] marca 2007 r. oraz [...] kwietnia 2007 r. należy stwierdzić, że tytuł "habilitalt doktorra" uzyskany w Republice Węgierskiej po 1993 r. nie jest uważany jako stopień bądź tytuł naukowy przez kompetentne władze węgierskie i z tego tytułu nie jest objęty Porozumieniem między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej z 1980 r. Po drugie, aby uznać za równorzędny wydany na terytorium umawiających się państw tytuł naukowy oparciu o przytoczony przez skarżącą przepis Konwencji Praskiej z 1972 r. , w pierwszej kolejności należy dokonać oceny czy określony tytuł jest w państwie go nadającym tytułem naukowym. Dopiero kiedy taka ocena zostanie dokonana, a jej wynik będzie pozytywny, organ zobowiązany jest do zastosowania przepisów Konwencji, a tym samym do porównywania określonych poziomów kwalifikacyjnych. Ponieważ nadany skarżącej tytuł "habilitált doktorra" nie jest w świetle prawodawstwa węgierskiego ani stopniem naukowym ani też tytułem naukowym, to nie mają do niego zastosowania postanowienia art. I ust. 3 lit. b Konwencji Praskiej, w postanowieniach której nie został on zresztą wymieniony. Ponadto ze zgromadzonych w sprawie materiałów nie wynikało, aby strona węgierska uznawała tytuł "habilitált doktor" za równoważny któremukolwiek z poziomów określonych w Konwencji praskiej, ani deklarowała wzajemnego uznania któregoś z obowiązujących w Polsce stopni i tytułów naukowych za równoważny z tytułem "habilitált doktor".

Przechodząc do zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania poprzez oparcie swojego rozstrzygnięcia na przeciwstawnych stanowiskach Węgierskiego Biura Ekwiwalencji i Informacji, zaprezentowanych w piśmie z dnia [...] marca 2007 r. oraz z dnia [...] kwietnia 2007 r. należy zauważyć, że pozostaje ono bez wpływu na wynik sprawy. Powołanie się przez organ węgierski w pierwszym piśmie na fakt, iż "habilitalt doktorra" był tytułem naukowym, a następnie stwierdzenie w drugim w piśmie, że ani węgierska ustawa z 1993 r., ani też nowa ustawa z 2005 r. nie posługują się określeniem "tytuł naukowy", pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy wobec wyraźnego stanowiska strony węgierskiej, że tytułu "habilitált doktor" nie obejmują zasady wzajemności wynikające z Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej z dnia 25 kwietnia 1980 r.

Skoro więc uzyskany przez E. G. tytuł "habilitalt doktorra" nie jest stopniem, ani tytułem naukowym oficjalnie uznawanym w państwie, w którym został nadany jako stopień lub tytuł naukowy podlegający uznaniu, należy uznać, że Sąd pierwszej instancji zasadnie oddalił skargę jako nieuzasadnioną w oparciu o art. 151 P.p.s.a.

Mając na uwadze powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 184 P.p.s.a.