Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Tomasz Smoleń Sędziowie SO del. Elżbieta Mazur-Selwa /spr./ WSA Grzegorz Panek Protokolant Sylwia Pacześniak po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 18 marca 2014 r. sprawy ze A. K. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] grudnia 2013 r., nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie ustalenia warunków zabudowy I. uchyla zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie Wójta Gminy [...] z dnia [...] listopada 2013 r., nr [...]; II. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku; III. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącej A. K. kwotę 100 zł /słownie: sto złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem skargi A. K. jest postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dalej zwane SKO lub Kolegium) z dnia [...] grudnia 2013 r., nr [...], w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie ustalenia warunków zabudowy.

Postanowieniem z dnia [...] listopada 2013 r., nr [...] Wójt Gminy [...] zawiesił postępowanie w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego, studni kopanej, zbiornika bezodpływowego na nieczystości ciekłe na części działki o nr ewid. 2578/1 położnej w miejscowości C. na rzecz W. M., do czasu rozstrzygnięcia przez sąd zagadnienia wstępnego. W uzasadnieniu Wójt wskazał, że decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. odmówił ustalenia warunków zabudowy dla w/w inwestycji. SKO decyzją z dnia [...] listopada 2013 r., nr [...] uchyliło ww. decyzję Wójta z uwagi na brak ustalenia pełnego kręgu osób, którym przysługuje tytuł prawny do nieruchomości sąsiednich w stosunku do działki objętej wnioskiem o wydanie warunków zabudowy, będących stronami postępowania w sprawie. Wójt zwrócił uwagę, że wydanie decyzji o warunkach zabudowy będzie możliwe po rozstrzygnięciu przez sąd zagadnienia wstępnego tj. ustalenia osób, którym przysługuje prawo do spadku lub wyznaczeniu kuratora spadku po zmarłej S. M. Wójt mając na uwadze wskazania organu odwoławczego stwierdził, że poczyni niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania w przedmiocie wydania warunków zabudowy tj. skieruje wystąpienie do właściwego sądu o ustalenie spadkobierców lub wyznaczeniu kuratora spadku po zmarłej stronie postępowania. Natomiast gdy ustąpią przyczyny uzgadniające zawieszenie postępowania, zostanie ono podjęte z urzędu.

W zażaleniu na to postanowienie A. K. wniosła o jego uchylenie w całości. Podniosła, że zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane wbrew ocenie prawnej wyrażonej w decyzji kasacyjnej Kolegium z dnia [...] listopada 2013 r. Zarzuciła, że Wójt błędnie przyjął, że ocena prawna SKO zobowiązywała go do zawieszenia postępowania. W jej ocenie skasowanie poprzedniej decyzji nastąpiło w celu wydania decyzji orzekającej o istocie sprawy przez ustalenie warunków zabudowy. Natomiast Kolegium zasygnalizowało tylko, że doręczając powtórną decyzję należy uwzględnić wszystkie strony. Zarzucono również, że Wójt nie podjął żądnych czynności w celu określenia kto wstąpił w prawa jednego z właścicieli sąsiednich nieruchomości (należącej do S. M.). W ocenie żalącej się to organ z urzędu winien uzyskać od sadu spadku stosowne postanowienie z adresem spadkobierców względnie postanowienie o ustanowieniu kuratora spadku.

Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2013 r., nr [...], SKO utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie Wójta. W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że w rozpoznawanej sprawie, stroną postępowania o ustalenie warunków zabudowy dla ww. inwestycji winni być następcy prawni po zmarłej S. M., którzy nie zostali dotychczas ustaleni. Taki stan sprawy powoduje, że wezwanie spadkobierców po zmarłej (wiedzę w tym zakresie organy powzięły dopiero w toku postępowania) nastręcza trudności, a organ administracji nie ma możliwości powiadomić tej strony o toczącym się postępowaniu. Kolegium podniosło, że gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony. Odnosząc się do podnoszonej przez żalącą się kwestii wyznaczenia przedstawiciela dla strony z art. 34 k.p.a. - SKO wskazało, że nie ma zastosowania w niniejsze sprawie, albowiem instytucję tę stosuje się do osób żyjących.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie A. K. wniosła o uchylenie w całości postanowień obu instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania, oraz o stwierdzenie, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu do uprawomocnienia się wyroku. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono wydanie z naruszeniem art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. przez błędne przyjęcie, że podstawą zawieszenia postępowania była śmierć strony. Naruszeniu uległ również art. 15 k.p.a., gdyż podstawę zawieszenia z ww. przepisu Kolegium zastosowało po raz pierwszy w toku instancji.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że zmarła właścicielka jednej z nieruchomości sąsiadujących z inwestycją – S. M., nigdy nie była stroną toczącego się postępowania. Zmarła ona na długo przed wszczęciem postępowania. Zwróciła uwagę, że tylko wobec strony można zastosować było art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. Podstaw zawieszenia postępowania, nie można interpretować w sposób rozszerzający, jak uczyniło to Kolegium. Wypacza to bowiem zasadę koncentracji postępowania oraz zasadę jego oficjalności. Podniosła, że organ I instancji orzekł o zawieszeniu postępowania na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., zaś Kolegium (wykluczając zastawanie pkt 4) w pierwszej i ostatniej instancji zastawało wobec stron art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. Naruszono tym samym zasadę dwuinstancyjności postępowania, gdyż o ostatecznej podstawie zawieszenia postępowania wypowiedziała się tylko jedna instancja.

SKO odpowiadając na skargę wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje;

Wojewódzki Sąd Administracyjny w ramach kontroli działalności administracji publicznej, przewidzianej w art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej w skrócie "p.p.s.a.", uprawniony jest do badania, czy przy wydaniu zaskarżonego postanowienia nie doszło do naruszenia przepisów postępowania, nie będąc przy tym związanym granicami skargi (art. 134 p.p.s.a.). Sąd administracyjny ocenia jedynie legalność działania administracji, co oznacza, że zobowiązany jest zbadać, czy w czasie podejmowania danego aktu administracyjnego, organ administracji nie naruszył prawa.

Skarga jest uzasadniona.

Organ administracji publicznej na podstawie art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a zawiesza postępowanie w razie śmierci strony lub jednej ze stron tylko wówczas, gdy spełnione są łącznie następujące przesłanki: a) śmierć strony lub jednej ze stron nastąpiła w toku postępowania; b) śmierć strony lub jednej ze stron nie czyni postepowania bezprzedmiotowym w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a., c) wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe; d) nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5.

W niniejszej sprawie powyższe warunki nie zachodzą. Śmierć S. M. nastąpiła długo przed jej wszczęciem. Organy nie podjęły żadnych czynności celem ustalenia następców prawnych zmarłej. Przesłanka braku możliwości wezwania spadkobierców zmarłej strony także nie została spełniona. Podstawa Zawieszenia postępowania wskazana przez organ II instancji jest więc nieprawidłowa.

Śmierć strony powoduje obligatoryjne zawieszenie postępowania administracyjnego, o ile wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału nie jest możliwe i zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 k.p.a. Jednak działania, o jakich mowa w art. 30 § 4 i 5 k.p.a., dotyczą sytuacji śmierci strony w toku prowadzonego postępowania administracyjnego, a nie sytuacji ustalania przez organ administracji – jak w tej sprawie – we wstępnej fazie postępowania administracyjnego, kręgu osób, których udział w postępowaniu jest konieczny ze względu na ich interes prawny. Konstrukcja przyjęta w art. 30 § 5 pozwala na kontynuowanie postępowania w przypadku śmierci strony oraz braku jej następców prawnych. Nie chodzi tu o problem wezwania następców prawnych do udziału w postępowaniu, ale o sytuację, w której zamiast sukcesora działa zastępca procesowy (przedstawiciel ustawowy umocowany przepisami prawa administracyjnego). Dotyczy to tzw. spadków nieobjętych, gdzie za strony działają osoby sprawujące zarząd masą spadkową, a w ich braku – kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej (por. A. Matan – komentarz do art. 30 k.p.a. w: G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Matan Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Wyd. Lex, 2010).

Organ I instancji jako podstawę zawieszenia postępowania wskazał art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. w związku z art. 100 k.p.a. Postanowienie o zawieszeniu postępowania wydane na wskazanej podstawie przez Wójta Gminy [...] było jednak przedwczesne.

Nie można przesądzać na tym etapie postępowania o prawidłowości zawieszenia postępowania bez podjęcia przez organy elementarnych podstawowych czynności mających na celu ustalenie kręgu uczestników postępowania.

Organy zobligowane są z urzędu do przeprowadzania wnikliwego postępowania wyjaśniającego w tym zakresie (art. 10 k.p.a.) Winny one w tej sytuacji najpierw np. wystąpić do sądu ostatniego miejsca zamieszkania S. M. o informację, czy zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po niej, ustalić czy żyje mąż S. M., czy mieli dzieci. Organy powinny także zwrócić się o taką informację do wszystkich stron postępowania, a to celem ustalenia następców prawnych po S. M. Informacją taką może dysponować także S. K. – samoistny posiadacz przedmiotowej nieruchomości (k. 16 akt I instancji).

Z akt nie wynika, aby organy administracji podejmowały jakiekolwiek czynności w tym zakresie. Dopiero wówczas gdy w wyniku podejmowanych czynności postępowania wyjaśniającego organ nie uzyska informacji pozwalających na wezwanie do udziału w sprawie w charakterze stron następców prawych zmarłej S. M. możliwe będzie procedowanie na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. w zw. z art. 100 k.p.a.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. i art. 135 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.

Na podstawie art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w pkt II wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 P.p.s.a.