Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Alina Dominiak (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Felicja Kajut, Sędzia WSA Paweł Mierzejewski, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Beata Kaczmar, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 listopada 2017 r. sprawy ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 10 maja 2017 r., nr [...] w przedmiocie przyznania pomocy w formie umieszczenia w domu pomocy społecznej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy [...] z dnia 29 marca 2017 r., nr [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] na rzecz skarżącej M. S. 497 (czterysta dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

D. Ch., opiekun prawny ubezwłasnowolnionej całkowicie M. S., wystąpił o umieszczenie jej domu pomocy społecznej.

Sąd Rejonowy w Cz. III Wydział Rodzinny i Nieletnich postanowieniem

z dnia 24 czerwca 2016r. sygn. akt [...] wyraził zgodę opiekunowi prawnemu D. Ch. na umieszczenie w domu pomocy społecznej całkowicie ubezwłasnowolnionej M. S..

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 5 stycznia 2017 r. uchyliło decyzję Wójta Gminy z dnia 4 listopada 2016r., odmawiającą przyznania pomocy w formie umieszczenia w domu pomocy społecznej i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Wójt Gminy decyzją z dnia

29 marca 2017 r. odmówił przyznania M. S. pomocy w formie umieszczenia w domu pomocy społecznej. Organ stwierdził, że M. S. jest osobą przewlekle chorą, nie wymagającą leczenia szpitalnego. Z zaświadczeń lekarskich wynika, że wymaga całodobowej opieki i nie może funkcjonować samodzielnie w codziennym życiu. Przebywa ona jednak na terenie ośrodka, który zapewnia jej całodobową opiekę, a ponadto można jej zapewnić pomoc w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpatrzeniu odwołania, decyzją z dnia 10 maja 2017 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ odwoławczy wskazał, że w dniu 2 marca 2017 r. przeprowadzono aktualizację wywiadu za bezsporne uznając, że M. S. jest osobą przewlekle chorą, nie wymagającą leczenia szpitalnego, posiadającą dochód z tytułu renty socjalnej w wysokości 644,63 zł. Przebywa na terenie ośrodka, który zapewnia jej całodobową opiekę. Zdaniem organu brak jest wymaganej faktycznej potrzeby wzmożonej, całodobowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, która stanowiłaby podstawę do skierowania do domu pomocy społecznej. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Cz. może zapewnić pomoc w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, co stwarza możliwość zaspokojenia potrzeb strony.

Skarżąca M. S. , reprezentowana przez opiekuna prawnego D. Ch., wniosła skargę na decyzję organu odwoławczego

do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, wnosząc o uchylenie decyzji organów obu instancji. Zarzuciła naruszenie:

– art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, poprzez odmowę prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu choroby psychicznej, niezdolnej do samodzielnego funkcjonowania w codziennym życiu ( ubezwłasnowolnionej całkowicie), której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych;

– art. 77 § 1 i § 4 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a., poprzez niewyczerpujące rozpatrzenie materiału dowodowego, pominięcie faktów znanych organowi z urzędu, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, co skutkowało brakiem uwzględnienia, że skarżąca wymaga umieszczenia w domu pomocy społecznej na pobyt całodobowy dla osób przewlekle chorych psychicznie - co wynika z decyzji SKO z dnia 5 stycznia 2017r. ; organ nie wskazał, na jakiej podstawie uznał, że brak jest przesłanek do uwzględnienia wniosku , mimo że z zaświadczeń lekarskich wynika, że skarżąca wymaga stałej, całodobowej opieki oraz powodów, dla których odmówił przedłożonym dowodom wiarygodności;

– art. 6, 11, 12 § 1 k.p.a. w zw. z art. 2 w zw. z art. 7 Konstytucji RP oraz art. 2, 3 i inne ustawy o pomocy społecznej, tj. naruszenie zasad postępowania, zasady praworządności, prawdy obiektywnej oraz działanie wbrew ustawie o pomocy społecznej w ten sposób, że SKO, mając wiedzę z urzędu, że skarżącej odmówiono przyznania zasiłku celowego na pokrycie kosztów pobytu w ośrodku i że nie istnieje w obrocie prawnym decyzja przyznająca jej niezbędną pomoc w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, wydając zaskarżoną decyzję legitymizuje sytuację, że opiekę nad niepełnosprawną, przewlekle chorą psychicznie osobą zamiast właściwych instytucji pomocy społecznej zmuszone są sprawować niespokrewnione osoby fizyczne, w tym opiekun prawny, który wykonuje swoją funkcję społecznie, nie otrzymując z tego tytułu żadnych gratyfikacji;

– art. 107 § 1 i 3 w zw. z art. 7 i art. 8 k.p.a., poprzez wydanie decyzji przy braku dokładnego wyjaśnienia sprawy oraz bez jakiegokolwiek odniesienia się do istotnych okoliczności sprawy, tj. bezspornie ustalonych przez SKO w decyzji z dnia 5 stycznia 2017 r. faktów oraz zawartej w niej stanu faktycznoprawnego oraz konkretnych wskazań co do dalszego postępowania.

Zarzucono także błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanej decyzji polegający na błędnym przyjęciu, że ubezwłasnowolnionej całkowicie, przewlekle psychicznie chorej osobie można zapewnić niezbędne specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu jej zamieszkania, bowiem z dokumentacji medycznej oraz wcześniejszych ustaleń SKO wynika , że skarżąca powinna być umieszczona w domu pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych, gdyż usług opiekuńczych dla takich osób nie świadczy się w miejscu zamieszkania. Wskazano, że Sąd Rejonowy w Cz. wyraził zgodę opiekunowi prawnemu na umieszczenie skarżącej w domu pomocy społecznej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie natomiast z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Możliwość umieszczenia w domu pomocy społecznej wynika z unormowań ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2016 r., poz.930 ze zm.), zwanej dalej "ustawą".

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy, osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

Takie unormowanie oznacza, że obowiązek organów skierowania danej osoby do domu opieki społecznej określonego typu powstaje wówczas, gdy zaistnieją przesłanki warunkujące powstanie prawa do tego rodzaju świadczenia pomocy społecznej. W świetle przepisu art. 54 § 1 ustawy powstanie prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej uwarunkowane jest ustaleniem, że dana osoba wymaga całodobowej opieki (z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności), nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, a potrzeba opieki nie może być zapewniona w formie usług opiekuńczych. Ustaleń tych organy powinny dokonać w toku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, które zakończyć powinno wydanie decyzji spełniającej kryteria określone art. 107 k.p.a.

Kontrolowane w niniejszej sprawie decyzje, odmawiające przyznania skarżącej prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej, nie spełniają wymogów przewidzianych art. 107 § 3 k.p.a. Przepis ten stanowi , że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Organy wskazują, że z przedłożonych zaświadczeń lekarskich (bez wskazywania konkretnych dokumentów) wynika, że skarżąca wymaga całodobowej opieki z powodu choroby psychicznej i nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu.

Wnioskować z tego należy, że – niezależnie od braku powołania konkretnych dokumentów - organy nie kwestionują tej konkretnej przesłanki możliwości umieszczenia skarżącej w domu pomocy społecznej.

Organy odmawiają natomiast przyznania skarżącej prawa do umieszczenia w domu pomocy społecznej twierdząc, że przebywa ona na terenie ośrodka, który zapewnia jej całodobową opiekę. W tej sytuacji , zdaniem organów, brak jest potrzeby wzmożonej , całodobowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, która stwarzałaby podstawę do skierowania do domu pomocy społecznej.

Ustalenia te budzą jednak wątpliwości Sądu. Z przedłożonych akt administracyjnych nie sposób zorientować się, na jakich zasadach skarżąca przebywa w ośrodku, wskazanym przez organy, co dotyczy także tego, czy ośrodek ten ma prawny obowiązek taką opiekę sprawować. Z uzasadnień decyzji wnioskować można, że organy utożsamiają przebywanie na terenie ośrodka z byciem jego pensjonariuszem. Opiekun prawny skarżącej, który - jak sam wskazał - pracuje w ośrodku i jest jego kierownikiem- twierdzi natomiast, że skarżąca przebywa obecnie na terenie ośrodka w prywatnym mieszkaniu, co zresztą zostało ujęte w aktualizacji wywiadu środowiskowego z dnia 2 marca 2017 r. Do tych twierdzeń organy się nie ustosunkowały. Nie sposób też na podstawie treści przedłożonych akt administracyjnych jednoznacznie ocenić, kto i na jakich zasadach sprawuje faktyczną opiekę nad skarżącą. W tym zakresie organy nie poczyniły właściwych ustaleń, a i twierdzenia opiekuna prawnego nie są w tej mierze jasne. Organy obu instancji w sposób powierzchowny zbadały sytuację skarżącej w omawianym zakresie, wobec czego ich twierdzeń dotyczących całodobowej opieki nad skarżącą nie sposób zweryfikować.

Zdaniem Sądu sytuacja ubezwłasnowolnionej całkowicie skarżącej, ubiegającej się o prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej , wymaga dokonania rzetelnych ustaleń dotyczących jej sytuacji życiowej, w celu oceny zaistnienia przesłanek przewidzianych w art. 54 ust. 1 ustawy.

Rozważenia też wymagało, czy możliwe jest zapewnienie skarżącej niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych z uwzględnieniem rodzaju schorzenia, na które cierpi skarżąca. Organy poprzestały jedynie na lakonicznym stwierdzeniu, że pomoc w formie usług opiekuńczych dla skarżącej jest możliwa.

W tym kontekście stwierdzić należy, że decyzje organów obu instancji zostały wydane z naruszeniem ogólnych zasad postępowania administracyjnego, w szczególności niewyjaśnienia w dokładny sposób stanu faktycznego. Dopiero po ponownym zbadaniu stanu faktycznego i wszystkich okoliczności istotnych dla oceny spełnienia przesłanek z art. 54 ust. 1 ustawy możliwe będzie wydanie decyzji w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 135 p.p.s.a., uchylił decyzje organów obu instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy będą miały na uwadze powyższe wskazania.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. oraz § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia

22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2015 r., poz.1804 ze zm.).