Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Piotr Lechowski Sędziowie WSA Bożenna Blitek (spr.) WSA Tadeusz Wołek Protokolant Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 marca 2013 r. sprawy ze skargi M. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 27 lutego 2012 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia w formie posiłku skargę oddala

Decyzją z dnia [...] 2011 r. Nr [...] Prezydent Miasta przyznał M. N. świadczenie w postaci gorącego posiłku od dnia 1 września 2011 r. do dnia 31 grudnia 2011 r.

Następnie decyzją z dnia [...] 2011 r. Nr [...] Prezydent Miasta zmienił swoją decyzję z dnia [...] 2011 r. Nr [...] w ten sposób, że od dnia 1 grudnia 2011 r. świadczenie w formie posiłku przestało M. N. przysługiwać. Organ I instancji wskazał, że zgodnie z art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, decyzję administracyjną o przyznaniu świadczenia zmienia się na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej, osobistej strony lub pobrania nienależnego świadczenia. Organ I instancji stwierdził, że na dochód M. N. składa się renta w wysokości 818,74 zł, dodatek mieszkaniowy w kwocie 25,75 zł oraz dofinansowanie do obiadów z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w okresie od 01.09.2011 r. do 31.12.2011 r., realizowane w okresach miesięcznych, w miesiącu październiku 2011r. w wysokości 219,70 zł. Łączny dochód strony organ I instancji ustalił zatem na kwotę 1064,19 zł i uznał, że przekracza on 200% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, tj. kwotę 954 zł. Organ I instancji podał, że zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, kryterium osoby samotnie gospodarującej wynosi 477 zł. Organ I instancji podniósł również, że zgodnie z § 1 uchwały Rady Miasta dnia 12 kwietnia 2006 r. Nr [...] w sprawie zasad ponoszenia odpłatności za świadczenia w postaci posiłków, pomoc w formie posiłku może zostać przyznana odpłatnie osobom, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania", których dochód lub dochód na osobę w rodzinie przekracza 150%, a jednocześnie nie przekracza 200% kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej.

W odwołaniu od powyższej decyzji Prezydenta Miasta M. N. wniósł o jej uchylenie, zarzucając organowi I instancji, że ten bezprawnie doliczył do jego dochodu wartość świadczenia w postaci gorącego posiłku oraz dodatek mieszkaniowy. Odwołujący się podniósł, że gorący posiłek jest świadczeniem w naturze, którego wartość, zgodnie z art. 8 ust. 4 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej, nie wlicza się do dochodu. Odwołujący się zastrzegł jednak, że gdyby okazało się, że gorący posiłek nie jest świadczeniem w naturze, to wówczas należy uznać go za jednorazowe pieniężne świadczenie socjalne (art. 8 ust. 4 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej) albo zasiłek celowy w rozumieniu art. 8 ust. 4 pkt 2 wymienionej wyżej ustawy, które także nie wlicza się do dochodu. Zdaniem M. N., dodatek mieszkaniowy pełni podobną funkcję jak świadczenia wymienione w art. 8 ust. 4 pkt 1, 2, 4 ustawy o pomocy społecznej i dlatego nie powinno się wliczać go do dochodu.

Decyzją z dnia 27 lutego 2012 r. Nr [...], wydaną na podstawie art. 106 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) oraz art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] 2011 r. Nr [...] i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. Kolegium podało, że postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej jest postępowaniem w nowej sprawie. Nie jest to zatem kontynuowanie, czy rozpatrywanie na nowo sprawy administracyjnej rozstrzygniętej już ostateczną decyzją, przyznającą określone uprawnienia do świadczeń z pomocy społecznej. Jest to nowa sprawa administracyjna, której zakres wyznacza treść art. 106 ust. 5 omawianej ustawy. Kolegium stwierdziło, że w ramach prowadzonego postępowania wyjaśniającego powinno być badane, czy została spełniona którakolwiek z przesłanek wskazanych w tym przepisie, a następnie, jaki wpływ mają dokonane ustalenia na ostateczną decyzję przyznającą świadczenia z zakresu pomocy społecznej. Zdaniem Kolegium, z treści zaskarżonej decyzji, a w szczególności z jej uzasadnienia, w żaden sposób nie wynika, którą z przesłanek wymienionych w przepisie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, organ uznał za spełnioną, a zatem z jakiego względu dokonał zmiany ostatecznej decyzji przyznającej stronie świadczenie. Bardziej szczegółowe wyjaśnienia organ zawarł w piśmie skierowanym do Kolegium, niemniej jednak, zdaniem organu II instancji, wyjaśnienia takie powinny znaleźć się w uzasadnieniu decyzji. Kolegium stwierdziło, że uzasadnienie jest istotną częścią decyzji, gdyż pozwala stronie na zrozumienie motywów jakimi kierował się organ administracyjny wydając decyzję oraz ewentualnie ułatwia stronie polemikę z organem. Kolegium zwróciło również uwagę, że decyzja organu I instancji zapadła przy naruszeniu art. 10 kpa. Zgodnie z tym przepisem organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Kolegium uznało, że w niniejszej sprawie warunek ten nie został spełniony. W aktach znajduje się bowiem jedynie zawiadomienie o wszczęciu postępowania, dokonane na podstawie art. 61 § 4 kpa. Brak jest natomiast wynikającego z art. 10 kpa obowiązku umożliwiającego przed wydaniem decyzji wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Kolegium uznało zatem, że w zaistniałym przypadku wystąpiły uchybienia formalne, które pozbawiają decyzję organu I instancji przymiotu prawidłowości, dlatego też została ona uchylona, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania przez organ I instancji.

W skardze na powyższą decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego M. N. wniósł o jej uchylenie, podnosząc te same zarzuty co w odwołaniu od decyzji organu I instancji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniosło o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny, zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.) – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.), sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej i stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Jednocześnie w oparciu o art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną. W ramach tej kognicji Sąd bada, czy przy wydawaniu zaskarżonego aktu administracyjnego nie naruszono przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania.

Zdaniem Sądu, skarga M. N. jest nieuzasadniona.

Należy podkreślić, że przedmiotem skargi M. N. jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego uchylająca decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] 2011 r. Nr [...] i przekazująca sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. Mając na względzie okoliczność, że M. N. odwołał się od decyzji Prezydenta Miasta z dnia [...] 2011 r. należałoby uznać, że jego odwołanie odniosło skutek w postaci ponownego badania sprawy i wydania stosownego rozstrzygnięcia.

Zdaniem Sądu, w szczególności rację ma organ odwoławczy stwierdzając, że zakres sprawy wyznacza treść art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, który stanowi:

"Art. 106. (...)

5. Decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej zgody."

Z kolei wymienione w powyżej przytoczonym przepisie art. 11, 12 i 107 ust. 5 stanowią:

"Art. 11. 1. W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego.

2. Brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

3. W przypadku odmowy przyznania albo ograniczenia wysokości lub rozmiaru świadczeń z pomocy społecznej należy uwzględnić sytuację osób będących na utrzymaniu osoby ubiegającej się o świadczenie lub korzystającej ze świadczeń."

"Art. 12. W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia."

"Art. 107. (...)

5. Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia."

Zdaniem Sądu, rację ma organ odwoławczy stwierdzając, że w ramach prowadzonego postępowania wyjaśniającego powinno być badane, czy została spełniona którakolwiek z przesłanek wskazanych w tym przepisie, a następnie, jaki wpływ mają dokonane ustalenia na ostateczną decyzję przyznającą świadczenia z zakresu pomocy społecznej.

Słusznie też – zdaniem Sądu – Samorządowe Kolegium Odwoławcze zaznaczyło, że z treści zaskarżonej decyzji, a w szczególności z jej uzasadnienia, w żaden sposób nie wynika, którą z przesłanek wymienionych w przepisie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, organ uznał za spełnioną, a zatem z jakiego względu dokonał zmiany ostatecznej decyzji przyznającej stronie świadczenie. Sąd podziela też argument tego organu, że wyjaśnienia takie powinny znaleźć się w uzasadnieniu decyzji, które jest istotna częścią decyzji pozwalającą stronie na zrozumienie motywów, jakimi kierował się organ administracyjny wydając decyzję.

W związku z powyższym, na marginesie niejako sprawy, Sąd zwraca uwagę na treść art. 8 ust. 3 i ust. 4 ustawy o pomocy społeczne, który stanowi:

"Art. 8. (...)

3. Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia) oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

4. Do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:

1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;

2) zasiłku celowego;

3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;

4) wartości świadczenia w naturze;

5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych."

Mając na względzie treść powyższego przepisu Sąd stwierdza, że nie podziela stanowiska skarżącego, jakoby organ I instancji bezprawnie doliczył do jego dochodu wartość świadczenia w naturze – w postaci gorącego posiłku oraz dodatek mieszkaniowy, albowiem skarżący, co wynika z akt sprawy, nie ma przyznanego "gorącego posiłku", a ma przyznaną konkretną kwotę w wysokości 219,70 zł miesięcznie jako dofinansowanie do obiadów. Kwoty tej nie można więc uznać ani za jednorazowe pieniężne świadczenie socjalne, o którym mowa w art. 8 ust. 4 pkt 1 omawianej ustawy, albowiem nie jest świadczeniem jednorazowym, ani nie można przyjąć, że skarżący otrzymuje jako świadczenie "gorący posiłek", a więc świadczenie w naturze, o którym mowa w art. 8 ust. 4 pkt 4 tej ustawy, albowiem kwota 219,70 zł miesięcznie jest przyznana w formie pieniężnej z przeznaczeniem na zakup obiadów. Takie samo stanowisko Sąd zajmuje w kwestii dodatku mieszkaniowego przyznanego skarżącemu nie jednorazowo i w formie pieniężnej z przeznaczeniem na pokrycie kosztów mieszkania. Zdaniem Sądu, nie można obu tych kwot przyjąć za zasiłek celowy, który z racji wysokości dochodu (renty) skarżącego nie mógłby być mu przyznany na podstawie art. 39 ustawy o pomocy społecznej, a także z uwagi na to, że pojęciem "zasiłku celowego" posługuje się ustawa o pomocy społecznej, a kwota stanowiąca dofinansowanie do obiadów i kwota dodatku mieszkaniowego nie zostały przyznane skarżącemu na podstawie tej ustawy.

Mając powyższe na względzie - Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdza, że organy administracyjne obu instancji nie naruszyły w istotny sposób przepisów prawa, a zatem na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł - jak w sentencji.