Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia WSA Krzysztof Bogusz po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi K. B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 20 stycznia 2015 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2010 r. działając z urzędu na podstawie art. 155 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012, poz. 270 ze zm.). postanawia: poinformować Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu o stwierdzonym w toku rozpoznawania sprawy istotnym naruszeniu prawa.

Pismem z dnia 18 lutego 2015 r. K. B. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 20 stycznia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2010 rok.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w Opolu wniósł o umorzenie postępowania sądowego podnosząc, że decyzją z dnia 23 marca 2015 r. nr [...], działając na podstawie art. 54 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012, poz. 270 ze zm.) uwzględnił skargę i uchylił w całości zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu z dnia 23 września 2014 r. nr [...] o odmowie stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2010 rok oraz określił nadpłatę w tym podatku w wysokości 803 zł.

Decyzja autokontrolna Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu nie została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu.

Postanowieniem z dnia 21 maja 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu umorzył postępowanie sądowe na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 20 stycznia 2015 r. wobec jego bezprzedmiotowości (art. 161 § 1 pkt. 3 w zw. z art. 54 § 3 P. p. s. a.).

W związku z wydaniem decyzji autokontrolnej na tle okoliczności sprawy, Sąd uznał za konieczne zasygnalizowanie Dyrektorowi Izby Skarbowej w Opolu istotnego naruszenia prawa stwierdzonego w toku jej rozpoznawania.

Zgodnie z art. 155 § 1 P. p. s. a. w razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający Sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, mimo umorzenia postępowania sądowego, Sąd uznał za niezbędne poinformowanie Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu o naruszeniu prawa, polegającym na pominięciu zawarcia w decyzji autokontrolnej rozstrzygnięcia o jakim mowa w art. 54 § 3 zdanie drugie P. p. s. a.

Zgodnie z treścią art. 54 § 3 P. p. s. a. organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Uwzględniając skargę organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej, albo z rażącym naruszeniem prawa.

Pominięcie w decyzji autokontrolnej stwierdzenia, czy działanie organu miało (nie miało) miejsca bez podstawy prawnej, albo z rażącym naruszaniem prawa, należy kwalifikować jako naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 lit c P. p. s. a.

Taką ocenę uzasadniają następujące przesłanki. Warunkiem skorzystania z trybu przewidzianego w art. 54 § 3 P. p. s. a. jest uwzględnienie przez organ administracji publicznej skargi w całości. Uwzględnienie skargi przez organ odwoławczy nie polega na wydaniu decyzji kolejny raz rozstrzygającej sprawę, lecz na wydaniu rozstrzygnięcia wobec decyzji zaskarżonej. Rozstrzyganie sprawy kolejny raz w wyniku uwzględnienia skargi oznaczałoby wydanie drugiej decyzji merytorycznej przez organ odwoławczy, co pozostawałoby w sprzeczności z zasadą dwuinstancyjności z art. 127 Ordynacji podatkowej. Przy wydawaniu decyzji autokontrolnej organ związany jest zarzutami skargi, a przy tym nie rozpatruje zarzutów odwołania, bo nie uzyskuje uprawnień Sądu administracyjnego, który z mocy powołanego art. 134 § 1 P. p. s. a. nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi.

Na podstawie art. 54 § 3 P. p. s. a., wniesiona skarga może być podstawą, impulsem do korekty przez organ własnej, zaskarżonej przez stronę decyzji (por. postanowienie NSA z dnia 28 czerwca 2011 r., sygn. akt. I OZ 436/11 opublikowane w CBOiS na stronach internetowych NSA podobnie jak dalsze, niżej powołane orzeczenia sądów administracyjnych).

Wskazany przepis art. 54 § 3 zdanie drugie P. p. s. a. w brzmieniu nadanym mu przez art. 14 pkt 1 ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz. U. nr 34 poz. 173), stanowi, że uwzględniając skargę organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność, lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej, albo z rażącym naruszeniem prawa. Obowiązek zawarcia takiego rozstrzygnięcia jest konsekwencją zapisów art. 1, art. 5 i art. 6 pkt 3 cyt. ustawy.

Zgodnie z tym ostatnim przepisem, przez stwierdzenie rażącego naruszenia prawa należy rozumieć stwierdzenie braku podstawy prawnej lub rażącego naruszenia prawa na podstawie art. 54 § 3 P. p. s. a.

Dlatego zawarcie takiego rozstrzygnięcia w wydanej decyzji autokontrolnej ma znaczenie z punktu widzenia późniejszego, ewentualnego dochodzenia roszczeń przez stronę z tytułu odpowiedzialności majątkowej o charakterze odszkodowawczym.

Brak w decyzji autokontrolnej rozstrzygnięcia wymaganego przez art. 54 § 3 zdanie drugie P. p. s . a. skutkuje , że decyzja taka obarczona jest wadą, która może być podstawą jej uchylenia (tak w orzeczeniach WSA w Gliwicach z dnia 4 kwietnia 2012 r. sygn. akt, I SA/GL 955/11, WSA w Białymstoku z dnia 26 czerwca 2012 r., sygn. akt. II SA/ BK109/12, WSA w Krakowie z dnia 11 października 2012 r. sygn. akt II SA/Kr 934/12 i WSA w Gliwicach z dnia 15 listopada 2013 r. sygn. akt II SA/GL 1139/13, WSA w Opolu z dnia 7 kwietnia 2014 r. sygn. akt. II SA/Op 522/13 i NSA w wyroku z dnia 22 maja 2014 r. sygn. akt. I OSK 1379/13).

W tym ostatnim orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny oceniając brak rozstrzygnięcia o jakim mowa w art. 54 § 3 zdanie drugie P.p.s.a. podniósł, że redakcja tego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że organ uwzględniając skargę w trybie autokontroli jest zobowiązany w osnowie decyzji lub postanowienia każdorazowo zawrzeć rozstrzygnięcie o tym, czy działanie organu miało miejsce bez podstawy prawnej, lub z rażącym naruszeniem prawa, albo nie nosiło tych cech. Przepis ten nie pozostawia w tym zakresie organowi dowolności, uznaniowości ani możliwości odstąpienia od tego obowiązku. Wadliwości takiej nie usuwa nawet wskazanie w uzasadnieniu decyzji autokontrolnej okoliczności w jakich doszło do błędnego przyjęcia przez organ wcześniejszego rozstrzygnięcia.

W rozpatrywanej sprawie strona nie zaskarżyła na ogólnych zasadach decyzji wydanej na podstawie art. 54 § 3 P. p. s. .a., w związku z czym Sąd nie ma możliwości dokonania jej korekty. Przepis art. 161 § 1 pkt 3 P. p. s. a. przesądza bowiem o tym, że uchylenie decyzją autokontrolną decyzji zaskarżonej spowodowało bezprzedmiotowość postępowania ze skargi strony wniesionej do Sądu w dniu 23 marca 2015 r.

Na marginesie warto zauważyć, że podobny obowiązek do wynikającego z art. 54 § 3 P. p. s. a. obciąża Sąd na podstawie art. 149 § 1 P. p. s .a. W szczególności rozstrzygając w sprawach w przedmiocie bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, w razie uwzględnienia skargi Sąd ma obowiązek jednoczesnego orzeczenia czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Tak jak stwierdzenie wydania decyzji bez podstawy prawnej, lub z rażącym naruszeniem prawa jest obowiązkiem organu wydającego decyzję autokontrolą, tak obowiązkiem Sądu jest zawarcie w rozstrzygnięciu uwzględniającym skargę stwierdzenia, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miała miejsce (nie miała miejsca) z rażącym naruszeniem prawa. Przepisy art. 54 § 3 zdanie drugie i art.149 § 1 zdanie drugie P. p. s. a. zawierają odrębne podstawy orzekania stanowiące obowiązkową treść wydanego orzeczenia organu administracji publicznej, lub sądu administracyjnego (por. też wyroki NSA z dnia 4 kwietnia 2013 r. sygn. akt. I OSK17/13 i z dnia 26 listopada 2013 r. sygn. akt. I OSK 1771/13).

Dlatego Sąd uznał za celowe poinformować Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu jako organ właściwy na podstawie art. 155 § 1 P. p. s. a. o dostrzeżonym uchybieniu.

Na podstawie art. 155 § 2 P. p. s. a. Dyrektor Izby Skarbowej w Opolu jest obowiązany rozpatrzyć wydane postanowienie i powiadomić Sąd o zajętym stanowisku w terminie 30 dni.