Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys (spr.), , po rozpoznaniu w Wydziale II w dniu 15 czerwca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi F. "P." w B. S. na bezczynność Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w S. w przedmiocie informacji publicznej 1. umarza postępowanie sądowe w zakresie zobowiązania Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w S. do rozpoznania w trybie dostępu do informacji publicznej wniosku F. "P." w B. S. z dnia 18 lutego 2015 r., 2. stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, 3. nie wymierza grzywny podmiotowi zobowiązanemu do rozpoznania wniosku o udzielenie informacji publicznej, 4. zasądza od Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w S. na rzecz skarżącej F. "P." w B. S. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W dniu 18 lutego 2015 r. F. "P." w B. S. przesłała drogą elektroniczną do Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w S. wniosek o udzielenie informacji publicznej w postaci przesłania (pocztą lub drogą elektroniczną) kopii sprawozdań finansowych wraz ze wszystkimi załącznikami wszystkich komitetów wyborczych, które zarejestrowały kandydatów do rad gmin lub miasta oraz rad powiatu lub na wójta (burmistrza) na terenie powiatu sejneńskiego.

W dniu 17 kwietnia 2015 r. za pośrednictwem podmiotu, do którego wniosła powyższy wniosek, F. złożyła skargę na bezczynność adresowaną do sądu administracyjnego. Podano w skardze, że żądana informacja nie została udostępniona, a w dniu 7 kwietnia 2015 r. w rozmowie telefonicznej Delegatura poinformowała o niewłaściwej formie wniosku i zażądano ponownego jego przedłożenia zgodnie z udostępnionym wzorem.

W odpowiedzi na skargę Delegatura wnosiła o umorzenie postępowania wyjaśniając, że wniosek z dnia 18 lutego 2015 r., jak ustalono po rozmowie telefonicznej z dnia 7 kwietnia 2015 r., został przez serwer poczty elektronicznej automatycznie zakwalifikowany jako "spam" i przekierowany do systemu "spam", z którego program komputerowy Delegatury nie odbiera korespondencji. Dlatego informacja nie została udzielona. Po wpłynięciu w dniu 7 kwietnia 2015 r. ponowionego wniosku - w dniu 21 kwietnia 2015 r. została udzielona żądana informacja i przesłana przesyłką poleconą na adres żądającego.

Skarżący zawnioskował o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym, na co podmiot zobowiązany do udzielenie informacji publicznej wyraził zgodę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku,

po rozpoznaniu sprawy w trybie uproszczonym, zważył co następuje:

Postępowanie sądowe w zasadniczym zakresie rozstrzygnięcia o bezczynności organu administracji publicznej podlegało umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Sąd oceniając bowiem, czy organ administracji publicznej pozostaje w bezczynności, bierze pod uwagę stan istniejący w dacie wyrokowania. Jeżeli okazuje się, że w tej dacie organ już nie pozostaje w bezczynności, to w zależności od ustalenia, kiedy stan bezczynności ustał (przed wniesieniem skargi czy po jej wniesieniu) albo oddala skargę, albo umarza postępowanie sądowe jako bezprzedmiotowe w zakresie zobowiązania organu do załatwienia sprawy (wniosku).

Jak stwierdził NSA w wyroku z dnia 18 września 2014 r. w sprawie I OSK 139/14, postępowanie administracyjne w przedmiocie dostępu do informacji publicznej kończy się w momencie wydania żądanej informacji w formie czynności materialno – technicznej, bądź wydaniem decyzji o odmowie udostępnienia informacji lub o umorzeniu postępowania (orzeczenie dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl, powoływanej dalej jako CBOSA).

W okolicznościach niniejszej sprawy poza sporem pozostaje, że udzielenie skarżącej żądanej informacji publicznej nastąpiło już po wniesieniu skargi. Skarga została bowiem nadana w urzędzie pocztowym w dniu 15 kwietnia 2015 r. (koperta k. 47 akt sądowych), a informacja w zakresie wniosku zgłoszonego w dniu 18 lutego 2015 r. została skarżącej udzielona w dniu 21 kwietnia 2015 r. W tej dacie drogą pocztową (w formie wskazanej we wniosku) przesłano żądane informacje, o czym świadczy poświadczenie pocztowe nadania przesyłki poleconej i co potwierdziła skarżąca w piśmie z dnia 25 maja 2015 r. Jednocześnie w związku z przeświadczeniem skarżącej o braku podstaw do umorzenia postępowania zawartym w wymienionym piśmie, należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 149 zdanie 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.), dalej jako p.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3

§ 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Powyższe rozstrzygnięcie nie może wchodzić w grę w sytuacji, gdy organ już wymaganej czynności dokonał. Dlatego niewątpliwa okoliczność załatwienia wniosku o udzielenie informacji publicznej po wniesieniu skargi na bezczynność, ale przed wyrokowaniem co do tej skargi, czyni bezprzedmiotowym zobowiązywanie organu do załatwienia wniosku. Stąd też postępowanie sądowoadministracyjne w sprawie niniejszej, w części dotyczącej zobowiązania organu do załatwienia wniosku, należało umorzyć stosownie do treści art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a., gdyż wydanie wyroku zobowiązującego do dokonania czynności udostępnienia informacji stało się zbędne.

Wynikająca z akt sprawy okoliczność udzielenia stronie skarżącej żądanej informacji publicznej już po złożeniu skargi na bezczynność, uczyniła bezprzedmiotowym wyłącznie konieczność zobowiązywania organu do załatwienia wniosku. Obecne brzmienie przepisu art. 149 p.p.s.a., stanowiącego podstawę orzekania przez sąd przy uwzględnianiu skargi na bezczynność organu, nakłada bowiem na sąd obowiązek nie tylko zobowiązania bezczynnego organu do załatwienia sprawy, ale również wypowiedzenia się, czy bezczynność miała charakter rażącego naruszenia prawa. Na mocy ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz. U. nr 34, poz. 173) sądy administracyjne od dnia 17 maja 2011r. zostały bowiem wyposażone w kompetencję do stwierdzania, czy bezczynność organu (lub przewlekłe prowadzenie postępowania) miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Ze stwierdzeniem przez sąd rażącego naruszenia prawa bezczynnością organu (lub przewlekłym prowadzeniem postępowania) wiąże się szczególna odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy publicznych za rażące zaniedbania. Dochodzenie tej odpowiedzialności otwiera dopiero orzeczenie właściwego sądu kwalifikujące okoliczności danej sprawy do rażąco naruszających prawo. Stąd mimo, iż w zasadniczej części orzekanie o bezczynności organu, po usunięciu stanu bezczynności, staje się rzeczywiście bezprzedmiotowe, to bezprzedmiotowym nie staje się kwestia oceny charakteru zaistniałej bezczynności. Naczelny Sąd Administracyjny jednoznacznie wypowiedział się w kwestii takiej wykładni art. 149 p.p.s.a., która nie prowadzi do pozbawiania strony możliwości dochodzenia odszkodowania za szkodę, której źródłem jest niewydanie orzeczenia lub decyzji, a tym samym wykładni, która nie wypacza sensu zmian wprowadzonych do p.p.s.a. Powyższą wypowiedź ujął w tezie wyroku z dnia 26 lipca 2012 r. w sprawie II OSK 1360/12 stwierdzającej wprost, że: "wydanie przez organ decyzji po wniesieniu do sądu skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego, nie powoduje, stosownie do art. 149 § 1 p.p.s.a., że w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o tym, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa, postępowanie sądowe stało się bezprzedmiotowe i podlega umorzeniu na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a." (orzeczenie dostępne w CBOSA). Ta linia orzecznicza została ugruntowana (vide wyroki: I OSK 50/14 z dnia 18 września 2014 r.; II SAB/Po 47/14 z dnia 27 sierpnia 2014 r., II SAB/Bk 14/15 z dnia 5 maja 2015 r., CBOSA).

Przytoczona teza wyroku NSA znajduje zastosowanie również przy rozpatrywaniu skargi na bezczynność organu w załatwianiu wniosku o udostępnienie informacji publicznej. W postępowaniu przed sądem administracyjnym taka skarga podlega bowiem rozpoznaniu przy stosowaniu art. 149 p.p.s.a.

Mając na uwadze powyższe sąd był zobowiązany wypowiedzieć się w sprawie merytorycznie w części objętej wyrokowaniem.

Udzielenie informacji zgodnie z wnioskiem zobowiązany podmiot potwierdził wskazując, że wszystkie informacje żądane we wniosku z dnia 18 lutego 2015 r. mieściły się w przedmiotowo – podmiotowym zakresie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 782 z późn. zm.). Taka ocena wniosku strony nie nasuwa żadnych wątpliwości sądu co do jej zgodności z przepisami ostatnio wymienionej ustawy. Dostęp obywatela do informacji o działalności organów władzy publicznej jest gwarantowany konstytucyjnie (art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP) i obejmuje między innymi dostęp do informacji o wydatkowaniu środków publicznych oraz informacji o kompetencjach osób zajmujących kierownicze stanowiska w instytucjach publicznych. W art. 6 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej został zamieszczony przykładowy katalog informacji publicznych podlegających udostępnieniu, w którym znalazły się, między innymi, informacje o podmiotach wymienionych art. 4 ust.1 (organach władzy publicznej oraz podmiotach wykonujących zadania publiczne), o przedmiocie działalności podmiotów wymienionych w art. 4 ust. 1 tej ustawy, o kompetencjach tychże podmiotów i o majątku tychże podmiotów. Ustawa o dostępie do informacji publicznej stanowi w art. 1 ust. 1, że informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych, a w art. 3 ust. 1 wskazuje, że prawo do informacji publicznej obejmuje, między innymi, uprawnienie w zakresie dostępu do dokumentów urzędowych.

Udzielenie informacji powinno było nastąpić w terminie wskazanym w art. 13 ustawy o dostępie do informacji publicznej, wynoszącym – co do zasady – 14 dni od dnia złożenia wniosku. Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, niepodjęcie przez podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej stosownych czynności, tj. nieudostępnienie informacji czy niewydanie decyzji o odmowie jej udzielenia w terminie wskazanym art. 13 ustawy o dostępie do informacji publicznej oznacza, że podmiot ten pozostaje w bezczynności (vide wyrok NSA z dnia 24 maja 2006r. sygn. I OSK 601/05, CBOSA).

W okolicznościach niniejszej sprawy załatwienie wniosku o udzielenie informacji publicznej nastąpiło po upływie ustawowych 14 dni. Co prawda podmiot zobowiązany tłumaczy się automatycznym zakwalifikowaniem przez serwer pocztowy wniosku skarżącej F. jako "spam" i przekierowaniem do folderu "spam", z którego poczta nie jest odbierana, to zdaniem sądu, do podmiotu publicznego należy takie zorganizowanie zasad docierania korespondencji, by zapewniony był dostęp tejże korespondencji do adresata.

Dlatego uznać należało, że organ pozostawał w bezczynności od dnia 18 lutego 2015 r. do dnia 21 kwietnia 2015 r., która to bezczynność ustała po wniesieniu skargi a przed wyrokowaniem.

Oceniając charakter bezczynności, sąd – mimo około półtoramiesięcznego opóźnienia w udzieleniu informacji - uznał, że nie można jej przypisać cechy rażącego naruszenia prawa. W orzecznictwie przyjmuje się, że z rażącym naruszeniem prawa przy bezczynności organu mamy do czynienia, gdy organ w ogóle pozostawia wniosek bez odpowiedzi w jakiejkolwiek formie, znacznie przekracza terminy do załatwienia sprawy przy braku obiektywnych przeszkód, nie podejmuje czynności i nie informuje stron o powodach takiego stanu rzeczy (vide wyroki: II SAB/Wr 42/14 z dnia 21 sierpnia 2014 r., II SAB/Gd 66/14 z dnia 25 czerwca 2014 r., II SAB/Go 32/14 z dnia 27 września 2014 r., CBOSA). Ocena charakteru naruszenia prawa powinna być dokonywana w powiązaniu z okolicznościami danej sprawy, rozpatrywanej indywidualnie, wyznaczonej przez wiele elementów zmiennych. Każda bowiem bezczynność jest naruszeniem prawa co nie znaczy, że każda nosi cechy rażącego naruszenia prawa. Przyjęcie odmiennego stanowiska pozbawiałoby racjonalności przepis art. 149 p.p.s.a., nakazujący wartościowanie naruszenia prawa stanem bezczynności czy przewlekłości postępowania. W okolicznościach sprawy niniejszej zważyć należy, że opóźnienie w załatwieniu wniosku było następstwem wadliwego funkcjonowania dostępu korespondencji elektronicznej do adresata.

Zauważyć przy tym należy, że sama skarżąca w skardze nie domagała się uznania bezczynności za rażącą.

Również sąd z urzędu nie znalazł podstaw do nałożenia na podmiot zobowiązany grzywny, o której mowa w art. 149 § 2 p.p.s.a., bowiem bezczynność nie miała charakteru rażącego i cech celowej działalności podmiotu zobowiązanego.

Obciążenie organu kosztami postępowania sądowego jest następstwem uwzględnienia słuszności skargi przez sam organ po jej wniesieniu przez stronę, co zrównuje stronę skarżącą z pozycją skarżącego opisaną art. 201 § 1 p.p.s.a. Przepis ten stanowi o obowiązku zwrotu kosztów postępowania skarżącemu także w razie umorzenia postępowania sądowego z przyczyny określonej art. 54 § 3 p.p.s.a. Na koszty postępowania sądowego złożył się wpis od skargi.