Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Dorota Dąbek Sędzia NSA Małgorzata Rysz (spr.) Sędzia del. WSA Urszula Wilk po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej wniosku Burmistrza Brzozowa z dnia 27 marca 2019 r. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Burmistrzem Brzozowa a Wójtem Gminy Ładzice w sprawie potwierdzenia prawa M. I. do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych postanawia wskazać Burmistrza Brzozowa jako organ właściwy do rozpatrzenia sprawy.

Wnioskiem z 27 marca 2019 r. Burmistrz Brzozowa wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie negatywnego sporu o właściwość pomiędzy nim a Wójtem Gminy Ładzice w sprawie o potwierdzenie prawa M. I. (dalej zwanego "Świadczeniobiorcą") do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Z wniosku o rozstrzygnięcie sporu o właściwość oraz dołączonej dokumentacji wynika, że:

1) pismem z [...] lutego 2019 r. Szpital Powiatowy w [...] wystąpił do Wójta Gminy Ładzice (działającego przez Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ładzicach) o wydanie na podstawie art. 54 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1510 z późn. zm.) decyzji potwierdzającej prawo do świadczeń zdrowotnych dla Świadczeniobiorcy, wskazując, że pacjent zamieszkuje w miejscowości [...] (Gmina Ładzice);

2) pismem z [...] marca 2019 r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ładzicach, działając na podstawie art. 65 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 2096; dalej zwanej "kpa"), przekazał Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Brzozowie wskazany wniosek Szpitala;

3) pismem z [...] marca 2019 r. Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzozowie poinformował Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ładzicach, że rozeznał sytuację u rodziny Świadczeniobiorcy, uzyskując oświadczenie jego matki z 15 marca 2019 r.; z oświadczenia tego wynika, że Świadczeniobiorca: a) od około pół roku nie przebywa pod adresem [...], [...] Brzozów, lecz zamieszkuje wraz z partnerką w miejscowości [...], b) podejmował prace dorywcze na terenie, gdzie przebywa, c) nie zamierza powrócić do [...];

4) w dniu [...] marca 2019 r. do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brzozowie wpłynęło pismo z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ładzicach z [...] marca 2019 r. wraz z wywiadem środowiskowym oraz podaniem Świadczeniobiorcy o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym; do wywiadu załączono również m.in.:

A) oświadczenie Świadczeniobiorcy z 19 marca 2019 r., z którego wynika, że: a) przebywa u J. K. pod adresem [...] jako gość, b) miejscem jego zamieszkania i zameldowania są [...] w Gminie Brzozów i nie zamierza z tego rezygnować oraz na pewno wróci do tej miejscowości;

B) oświadczenie J. K. z 19 marca 2019 r., z którego wynika, że Świadczeniobiorca jest jej znajomym i przebywa pod jej adresem jako gość oraz nie jest pod jej adresem zameldowany;

C) oświadczenie Świadczeniobiorcy o stanie majątkowym, z którego wynika m.in., że nie posiada domu, lecz mieszka w domu stanowiącym własność rodziców w [...] w Gminie Brzozów.

Burmistrz Brzozowa wskazał, że zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 z późn. zm.) właściwość miejscową gminy zobowiązanej do rozpoznania sprawy dotyczącej świadczenia pomocy społecznej ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie, przy czym ustawa o pomocy społecznej nie definiuje pojęcia zamieszkiwania i dlatego należy odwołać się do uregulowań zawartych w art. 25 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1025 z późn. zm.), który stanowi, że miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Burmistrz Brzozowa dodał, że również zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w sprawach ubezpieczenia właściwa jest gmina miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy.

Zdaniem Burmistrza Brzozowa, Świadczeniobiorca przebywa na terenie miejscowości [...] i tam (a nie na terenie miejscowości [...]) jest skoncentrowany jego ośrodek życiowy. Burmistrz dodał, że Świadczeniobiorca nie tylko faktycznie nie przebywa na terenie Gminy Brzozów, ale również jego wolą i zamiarem nie jest ześrodkowanie swojej aktywności życiowej w na terenie tej Gminy, o czym świadczy oświadczenie złożone przez jego matkę. Świadczeniobiorca nie potrafił określić, kiedy zamierza powrócić do miejscowości [...], a jego matka oświadczyła, że zamieszkuje ze swoją partnerką w [...] i tam podejmował prace dorywcze. Wobec tego Burmistrz Brzozowa wyraził stanowisko, że organem właściwym w sprawie wydania decyzji poświadczającej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej w przypadku Świadczeniobiorcy jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ładzicach.

W odpowiedzi na wniosek o rozstrzygnięcie sporu o właściwość Wójt Gminy Ładzice wniósł o wskazanie Burmistrza Brzozowa jako organu właściwego do wydania decyzji poświadczającej prawo Świadczeniobiorcy do świadczeń opieki zdrowotnej. Wójt stwierdził m.in., że Świadczeniobiorca jest zameldowany w miejscowości [...] w Gminie Brzozów i to miejsce postrzega jako miejsce stałego pobytu i centrum swojej aktywności życiowej. Świadczą o tym dokumenty zgromadzone w toku postępowania wyjaśniającego, a mianowicie oświadczenia Świadczeniobiorcy zawarte w podaniu o pomoc z 19 marca 2019 r. i w piśmie z tej samej daty, zatytułowanym "oświadczenie złożone na wniosek strony (art. 75 § 2 kpa)".

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Na podstawie art. 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 z późn. zm.; dalej zwanej "ppsa") sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego. Przez takie spory należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy administracji publicznej jednocześnie uważają się za właściwe do załatwienia konkretnej sprawy (spór pozytywny) lub żaden z nich nie uważa się za właściwy do załatwienia sprawy (spór negatywny). Spór między organami jednostek samorządu terytorialnego, które nie mają wspólnego organu wyższego stopnia, jest sporem o właściwość rozstrzyganym przez sąd administracyjny (art. 22 § 1 pkt 1 kpa). Rozstrzyganie sporów o właściwość, należących do sądów administracyjnych objęte jest kognicją Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 15 § 1 pkt 4 ppsa).

Warunkiem wskazania organu właściwego na podstawie art. 15 § 2 ppsa jest istnienie sporu o właściwość w znaczeniu prawnym. Spór taki może powstać w sprawie załatwianej przez organy administracji, należącej do spraw z zakresu administracji publicznej. Z istoty sporu o właściwość wynika, że może on mieć miejsce w sytuacji, gdy istnieje materialnoprawna podstawa do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej przez organ administracji publicznej (najczęściej w drodze decyzji administracyjnej).

Taka sytuacja ma miejsce w okolicznościach sprawy. Spór o właściwość dotyczy bowiem sprawy potwierdzenia prawa Świadczeniobiorcy do świadczeń opieki zdrowotnej, które powinno nastąpić w drodze decyzji administracyjnej wydawanej na podstawie art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Z art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wynika, że właściwym miejscowo do wydania decyzji w tego rodzaju sprawach jest wójt (burmistrz, prezydent) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie określa jednak pojęcia "miejsce zamieszkania". W efekcie, przy ustaleniu miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy należy posiłkować się art. 25 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. W świetle tego przepisu o miejscu zamieszkania decydują dwa czynniki: zewnętrzny (fakt przebywania) i wewnętrzny (zamiar stałego pobytu). Wyrażenie zamiaru stałego pobytu nie wymaga złożenia oświadczenia woli (nie jest czynnością prawną), lecz wystarczy, że zamiar taki wynika z zachowania danej osoby polegającego na ześrodkowaniu swojej aktywności życiowej w określonej miejscowości (por. postanowienia NSA: z 20 września 2016 r. o sygn. akt I OW 133/16 i z 29 listopada 2016 r. o sygn. akt II GW 25/16).

W kwestii wskazania organu właściwego do wydania decyzji na podstawie art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych kluczowe jest zatem ustalenie miejsca zamieszkania Świadczeniobiorcy. W tym zakresie istotne znaczenie mają oświadczenia i zachowania samego Świadczeniobiorcy.

Z dokumentacji złożonej wraz z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu o właściwość wynika, że Świadczeniobiorca nie uważa miejsca swojego aktualnego pobytu (to jest miejscowości [...]) za swoje miejsce zamieszkania w rozumieniu art. 25 kodeksu cywilnego. Zarówno Świadczeniobiorca, jak i osoba, u której przebywa, jednoznacznie oświadczyli w pismach z 19 marca 2019 r., że Świadczeniobiorca pod adresem w [...] przebywa w charakterze gościa, co świadczy o tymczasowości takiego stanu rzeczy. Ponadto w oświadczeniu z 19 marca 2019 r. oraz oświadczeniu o stanie majątkowym z tej samej daty Świadczeniobiorca wyraźnie stwierdził, że miejscem jego zamieszkania są [...] w Gminie Brzozów, gdzie znajduje się dom rodziców i gdzie na pewno zamierza wrócić.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w organem właściwym do potwierdzenia prawa Świadczeniobiorcy do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jest Burmistrz Brzozowa.

Ze wskazanych powodów Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 15 § 2 ppsa, postanowił jak w sentencji.

PG