Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Owsińska – Gwiazda /sprawozdawca/, Sędziowie Sędzia WSA Renata Nawrot, Sędzia WSA Iwona Szymanowicz - Nowak, Protokolant Referent – stażysta Urszula Sieradz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2015 r. sprawy ze skargi A. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] maja 2014 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia świadczeń z funduszu alimentacyjnego za nienależnie pobrane oddala skargę.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R decyzją z dnia [...] maja

2014 r., znak [...], po rozpatrzeniu odwołania E D – przedstawiciela ustawowego małoletniej A D (dalej: "skarżąca") utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta R z [...] marca 2014 r., znak: [...] ustalającą, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłacone za okres od 1 października 2013 r. do 30 listopada 2013 r. na mocy decyzji z dnia [...].09.2013 r. znak: [...] w wysokości [...] zł, są świadczeniami nienależnie pobranym.

Zaskarżona decyzja została oparta na następujących ustaleniach faktycznych

i dokonanej ocenie prawnej.

Decyzją z dnia [...] marca 2014 r. ustalono, że świadczenie z funduszu alimentacyjnego wypłacone za okres od 1 października 2013 r. do 30 listopada 2013 r. na mocy decyzji z dnia [...] września 2013 r. w wysokości [...] zł jest świadczeniem nienależnie pobranym. Z uzasadnienia decyzji wynika, że decyzją z dnia [..;] września 2013 r. przyznane zostało świadczenie z funduszu alimentacyjnego dla A D po [...]0 zł miesięcznie na okres od 1.10.2013 r. do 30.09.2014 r. W dniu

9 grudnia 2013 r. wpłynął do MOPS akt zgonu potwierdzający zgon dłużnika alimentacyjnego P D. Jak wynika z aktu zgonu dłużnik zmarł w dniu

31 sierpnia 2013 r.. Zatem uprawnienie dziecka do alimentów wygasło od następnego dnia po jego śmierci i spowodowało, że brak jest podstawy prawnej do świadczenia alimentacyjnego.

Od decyzji powyższej skarżąca - przedstawiciel ustawowy A D wniosła odwołanie. Podniosła, że od momentu rozwodu kontakt z P D został całkowicie zerwany, a o jego śmierci dowiedziała się w dniu 5.12.2013 r.

w trakcie rozmowy telefonicznej z pracownicą MOPS. Po tej dacie chciała uzyskać akt zgonu, ale nie chciano jej go wydać, bo nie posiada do tego legitymacji prawnej. Poinformowała jednocześnie, że MOPS posiadał wiedzę o śmierci P D na początku października 2013 r., bowiem będąc w MOPS zauważyła nieodebraną korespondencję od dłużnika z adnotacją o zgonie.

Po rozpoznaniu odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R decyzją z [...] maja 2014 r., utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu organ podtrzymał argumentację prezentowaną przez organ I instancji. Wskazał, że osoba otrzymująca świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie może pobierać świadczenia, gdy wygasł obowiązek alimentacyjny wskutek śmierci dłużnika alimentacyjnego. Sytuacja taka obliguje organ do podjęcia decyzji uznającej, że wypłacone świadczenie jest nienależnie pobranym. Obowiązek alimentacyjny wygasa niezależnie od wiedzy osoby pobierającej świadczenie o śmierci dłużnika alimentacyjnego. Organ wyjaśnił jednocześnie, że w niniejszym postępowaniu nie jest możliwa ocena czy Skarżąca miała świadomość czy też nie, iż świadczenie pobiera nienależnie. Okoliczności te mogą natomiast podlegać wyjaśnianiu i ocenie

w postępowaniu poprzedzającym wydanie przez organ I instancji decyzji o obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodziła się skarżąca. Pismem z 30 czerwca

2014 r. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę

na decyzję organu odwoławczego. Uzasadniając skargę podniosła te same argumenty

i zarzuty, które przedstawiła w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Ponownie wniosła o wzięcie pod uwagę przy ocenie charakteru pobranego przez nią świadczenia okoliczności, że nie była świadoma śmierci swojego byłego męża i nie mogła zapobiec dokonanej wypłacie świadczenia. Pobrała świadczenia w dobrej wierze, a w obecnej sytuacji finansowej nie byłaby w stanie zwrócić żądanej przez organy kwoty.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji i wnosząc o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości, przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności

z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji.

Dokonując takiej kontroli Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego

w R, tak jak i decyzji organu pierwszej instancji jest orzeczenie o charakterze pobranego przez skarżącą w okresie od 1 października 2013 r. do 30 listopada 2013 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego oznaczające, że skarżąca pobrała w w/w okresie nienależnie świadczenie w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 7 pkt a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 1228, ze zm.; dalej: "ustawa").

Zgodnie z art. 2 pkt 7 ilekroć w ustawie jest mowa o nienależnie pobranym świadczeniu oznacza to świadczenia z funduszu alimentacyjnego:

a) wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części,

b) przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia,

c) wypłacone bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie albo w wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą świadczenie i odmówiono prawa do świadczenia,

d) wypłacone, w przypadku gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymała, niezgodnie z kolejnością określoną w art. 28, zaległe lub bieżące alimenty, do wysokości otrzymanych w tym okresie alimentów.

Nie budzi wątpliwości, że uprawnienie do świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest pochodną uprawnienia do świadczenia alimentacyjnego. Przysługuje ono tak długo, jak długo na zobowiązanym ciążą obowiązki alimentacyjne. Śmierć zobowiązanego, w przypadku świadczeń z funduszu alimentacyjnego będącego dłużnikiem alimentacyjnym, powoduje unicestwienie obowiązków alimentacyjnych,

a w ślad za tym i uprawnień do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Rozstrzygając kwestię, czy w okolicznościach sprawy niniejszej pobrane przez skarżącą w okresie od 1 października 2013 r. do 30 listopada 2013 r. świadczenia alimentacyjne w wysokości [...] zł stanowią świadczenia nienależne w rozumieniu cytowanych przepisów należy przychylić się zdaniem Sądu do stanowiska orzekających w sprawie organów.

Stan sprawy wskazuje na fakty następujące: skarżąca uzyskała na podstawie decyzji Prezydenta Miasta R z [...] września 2013 r. uprawnienie do świadczenia z funduszu alimentacyjnego dla córki A D w wysokości [...] miesięcznie na okres od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. z uwagi na to, że egzekucja alimentów zasądzonych od dłużnika alimentacyjnego P D, byłego męża skarżącej, wyrokiem z 26 lutego.2001 r., okazała się bezskuteczna a dochód na osobę w rodzinie skarżącej nie przekroczył kwoty [...] zł (art 9 ust. 1 i 2 w/w ustawy). Ustanie albo wstrzymanie prawa do świadczeń może mieć miejsce jedynie w takiej sytuacji, kiedy przysługuje ono wnioskodawcy i zostało mu zgodnie z wymogami ustawy przyznane. Natomiast w takim przypadku, kiedy wnioskodawca nie spełnia przesłanek warunkujących uzyskanie takiego prawa, decyzja przyznająca świadczenia jest wadliwa i zachodzi konieczność wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Bezsporne jest, że z dniem śmierci P D dziecko skarżącej utraciło status osoby uprawnionej do pobierania świadczenia alimentacyjnego. Stosownie do art. 2 pkt 11 cyt. wyżej ustawy, status ten może posiadać uprawniony do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego, pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. W konsekwencji, śmierć P D, będącego osobą zobowiązaną do łożenia na utrzymanie dziecka skarżącej spowodowała, że uprawnienie tego dziecka do alimentów od w/w wygasło począwszy od dnia następującego po dacie śmierci to jest 1 września 2013 r. Nie budzi zatem wątpliwości stwierdzenie, że skarżąca utraciła równocześnie uzależniony od uprawnienia dziecka do alimentów status osoby, której przysługuje prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Skoro zależność uprawnienia do świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest ściśle i obiektywnie powiązana z osobą dłużnika alimentacyjnego (od tego, czy żyje) to zarazem obiektywny jest brak podstawy prawnej do świadczenia alimentacyjnego w sytuacji śmierci dłużnika alimentacyjnego. Inaczej rzecz ujmując, w tym stanie faktycznym, okoliczności powodujące ustanie świadczenia alimentacyjnego są obiektywne. Nie ma wobec tego znaczenia, że skarżąca nie miała wiedzy o śmierci męża do grudnia 2013 r. Obowiązek alimentacyjny wygasa niezależnie od wiedzy osoby pobierającej świadczenie o śmierci dłużnika alimentacyjnego (zob. wyrok WSA w Białymstoku z 02.02.2012 r. sygn. akt II SA/Bk 815/11).

Należy zauważyć, że w świetle przepisów ustawy w sprawie pomocy osobom uprawnionym do alimentów należy rozróżnić postępowanie w przedmiocie uznania za nienależnie pobrane świadczenie i postępowanie w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. W niniejszej sprawie, postępowanie zakończone zaskarżoną decyzją dotyczyło postępowania w przedmiocie uznania za nienależnie pobrane świadczenie. W tym zaś zakresie, ustawa w sprawie pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie daje podstaw do uzależnienia uznania "świadczenia za nienależnie pobrane" od wykazania, że jego pozyskanie przez stronę stanowiło efekt jej świadomego działania nacechowanego "złą wolą". W konsekwencji, organ orzekający

w sprawie w przedmiocie uznania za nienależnie pobrane świadczenie nie jest zobligowany do badania świadomości strony co do tego, czy wypłacane świadczenie pobierała zgodnie z przepisami prawnymi, tylko czy ziściły się przesłanki wskazane

w art. 2 pkt 7 lit. a do d) w/w ustawy. W niniejszej sprawie, organy powołały się na okoliczność (zgon dłużnika) powodującą ustanie wypłaty świadczenia (art. 2 pkt 7 lit a). Na tym etapie postępowania organy winny zatem rozważyć tylko ten fakt (okoliczność obiektywna) powodującą w świetle ustawy, ustanie obowiązku wypłaty świadczenia. Dopiero na etapie kolejnego postępowania, którego przedmiotem będzie zwrot świadczenia nienależnie pobranego, obowiązkiem organu orzekającego będzie zbadanie przesłanki z art. 23, z uwzględnieniem treści art. 23 ust. 8 ustawy (szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny).

Dlatego też należy przyjąć za organem, że pobrane przez skarżącą w okresie od 1 października 2013 r. do 30 listopada 2013 r. świadczenia z funduszu alimentacyjnego są świadczeniami nienależnym w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 7 ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 151 ustawy z dnia

30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270) skargę oddalił.