Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Anna Mierzejewska (spr.) Sędzia WSA Iwona Dąbrowska Sędzia WSA Danuta Kania Protokolant ref. staż. Marcin Borkowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 stycznia 2012 r. sprawy ze skargi M. M. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] maja 2011 r. nr [...] w przedmiocie ochrony danych osobowych oddala skargę

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] maja 2011 r., nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 12 pkt 2 i art. 22 w zw. z art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] stycznia 2011 r., nr [...] umarzającą postępowanie w sprawie wniosku M. M. dotyczącego przetwarzania jego danych osobowych przez Proboszcza Parafii Rzymsko-Katolickiej pod wezwaniem [...] w N. przy [...].

Z materiału aktowego wynika następujący stan sprawy:

Wnioskiem z dnia [...] lipca 2010 r. skierowanym do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych M. M. zwrócił się o podjęcie działań przewidzianych ustawą o ochronie danych osobowych, zarzucając Proboszczowi Parafii Rzymsko-Katolickiej p.w. [...], z siedzibą w N. przy [...], przetwarzanie jego danych osobowych, pomimo złożenia oświadczenia o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego. O tym fakcie nie została zamieszczona stosowna adnotacja w księdze chrztu.

Wyżej wymieniony wniósł o wydanie decyzji administracyjnej zobowiązującej J. P. administratora jego danych osobowych w rozumieniu art. 7 ust. 4 ustawy o ochronie danych osobowych do sprostowania jego nieaktualnych danych osobowych na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy, przechowywanych w kościele przy [...] w N.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] stycznia 2011 r., nr [...], wydaną na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. oraz art. 22, art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych umorzył postępowanie, podnosząc że zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy w stosunku do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3-5 oraz art. 15-18. Artykuł 43 ust. 1 pkt 3 stanowi zaś, iż z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Generalny Inspektor ma zatem w stosunku do powyższych instytucji prawo kontroli zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, nie ma jednak prawa wydawania decyzji administracyjnych ani rozpatrywania skarg w sprawach wykonania przez nie przepisów o ochronie danych osobowych.

W stosunku do decyzji M. M. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej powyższą decyzją. Decyzja z dnia [...] maja 2011 r. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji organ podtrzymał swoje stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wskazując, iż w toku prowadzonego postępowania do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych wpłynęły wyjaśnienia proboszcza parafii, który poinformował, iż udzielił informacji M. M., że zgodnie z instrukcjami Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych z dnia 13 marca 2006 r. oraz zasadami postępowania w sprawach formalnego aktu wystąpienia z Kościoła Konferencji Episkopatu Polski z dnia 27 września 2008 r. wystąpienie z Kościoła Katolickiego jest możliwe i dokonuje się zgodnie z określonymi przepisami

Organ ponownie wskazał na przepis art. 43 ust. 2 ustawy, który stanowił, że w odniesieniu do zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz zbiorów, o których mowa w ust. 1 pkt 1a, przetwarzanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne, Generalnemu Inspektorowi nie przysługują uprawnienia określone w art. 12 pkt 2, art. 14 pkt 1 i 3-5 oraz art. 15-18. Artykuł 43 ust. 1 pkt 3 stanowi zaś, iż z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego. Generalny Inspektor ma zatem w stosunku do powyższych instytucji prawo kontroli zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, nie ma jednak prawa wydawania decyzji administracyjnych ani rozpatrywania skarg w sprawach wykonania przez nie przepisów o ochronie danych osobowych.

Kościół Rzymsko-Katolicki niewątpliwie należy do instytucji o uregulowanej sytuacji prawnej, bowiem jest instytucją, której funkcjonowanie zostało unormowane w Konstytucji RP, w umowie międzynarodowej jaką jest Konkordat oraz w ustawach, nad którymi umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo. Organ wskazał na przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.), która w art. 25 stanowi, iż kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione (art. 25 ust. 1). Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (art. 25 ust. 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (art. 25 ust. 3). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają: umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (art. 25 ust. 4). Stosunki między Rzeczpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (art. 25 ust. 5).

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1989 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) w przepisie art. 2 stanowi natomiast, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Ustawa niniejsza określa zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową (art. 3 ust. 1). W sprawach odnoszących się do Kościoła, nieuregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami (art. 3 ust. 2). Analiza powołanych powyżej przepisów prawa wskazuje, iż Kościół Katolicki oraz inne związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej w zakresie swojej działalności są niezależne i przy wykonywaniu władzy duchowej posługują się swoim wewnętrznym prawem. Zdaniem organu, w związku z treścią przepisu art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych w niniejszej sprawie Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie może prowadzić postępowania wyjaśniającego, ukierunkowanego na wydanie merytorycznej decyzji administracyjnej ani przeprowadzać czynności kontrolnych, z wyłączeniem prawa żądania złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi M. M. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w której zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 2 tiret pierwszey Dyrektywy Europejskiej 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych.

W uzasadnieniu skargi skarżący przedstawił swoje zastrzeżenia w stosunku do rozstrzygnięcia podjętego w sprawie przez Generalnego Inspektora, wskazując, iż w jego ocenie, zostało ono podjęte w oparciu o sprzeczny z ustawodawstwem europejskim, a w szczególności z Dyrektywą 95/46/WE, przepis art. 43 ust. 2 ustawy, w treści którego, w ocenie skarżącego, błędnie wyłączona została kognicja Generalnego Inspektora do wydawania decyzji merytorycznych w sprawach przetwarzania danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego.

W tym stanie rzeczy skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie oraz podtrzymał swoje dotychczasowe argumenty faktyczne i prawne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd bada, czy w stanie faktycznym i prawnym, istniejącym w dniu wydania decyzji, organ administracji, orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Należy dodać, że zgodnie z treścią art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz podstawą prawną.

Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), do zadań Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w szczególności należy:

1) kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych,

2) wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych,

3) zapewnienie wykonania przez zobowiązanych obowiązków o charakterze niepieniężnym wynikających z decyzji, o których mowa w pkt 2, przez stosowanie środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm.),

4) prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach,

5) opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych,

6) inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych,

7) uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

Powołany art. 12 ustawy statuuje główne zadania i kompetencje Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, który pełni zarówno funkcję organu kontrolującego poprawność przetwarzania danych osobowych zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz rzecznika interesów poszczególnych osób i interesów publicznych, jak i organu, który w tym zakresie został wyposażony we władcze kompetencje wydawania decyzji administracyjnych i rozpatrywania skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych. W celu wykonania zadań, o których mowa w art. 12 pkt 1 i 2, Generalny Inspektor ma prawo m.in. żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego (art. 14 pkt 2 powołanej ustawy).

W niniejszej sprawie bezprzedmiotowości postępowania wszczętego z wniosku M. M. o podjęcie działań przewidzianych w ustawie o ochronie danych osobowych przez Proboszcza Parafii Rzymsko-Katolickiej p.w. [...] w N. organ ochrony danych osobowych upatruje w braku możliwości jakichkolwiek działań zmierzających do merytorycznego rozpatrzenia wniosku strony z uwagi na ustawowe ograniczenie uprawnień nadzorczych w stosunku do zbiorów dotyczących osób należących do Kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego Kościoła lub związku wyznaniowego (art. 43 ust. 2 ww. ustawy).

W niniejszej sprawie skarżący przedmiotem swojej skargi uczynił zarzut niezgodnego z prawem przetwarzania jego danych osobowych przez proboszcza Parafii Rzymsko-Katolickiej p.w. [...] w N., co zdaniem skarżącego obligowało Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w przedmiotowej sprawie na podstawie i w granicach kompetencji przewidzianych ustawą o ochronie danych osobowych - art. 14 ust. 2 ustawy. Zdaniem Sądu, organ ochrony danych osobowych wykonał zadania, o jakim mowa w przytoczonym przepisie i ustalił stan faktyczny sprawy.

Wskazać należy, iż do wniosku z dnia [...] lipca 2010 r. skierowanego do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych skarżący nie przedstawił żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że wystąpił z kościoła katolickiego.

Podkreślenia wymaga, iż zaskarżona decyzja została wydana ma mocy art. 105 § 1 k.p.a., który jako przesłankę obligatoryjnego umorzenia postępowania wskazuje na bezprzedmiotowość postępowania. Przepis ten zezwala organom administracji na wydanie decyzji o umorzeniu prowadzonego postępowania w sytuacji, jeżeli stało się ono bezprzedmiotowe. Powołany przepis ma zastosowanie tylko w tych przypadkach, gdy w świetle prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania. Sprawa administracyjna jest więc konsekwencją istnienia stosunku administracyjnoprawnego, czyli takiej sytuacji prawnej, w której strona ma prawo żądać od organu administracyjnego skonkretyzowania jej indywidualnych uprawnień wynikających z prawa materialnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1995 r., sygn. akt III ARN 50/95, OSNP 11/96/150).

W orzecznictwie i judykaturze przyjmuje się zgodnie, że bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, o której stanowi art. 105 § 1 k.p.a., oznacza, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty (J. Borkowski, B. Adamiak Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, wyd. 8, C.H. Beck 2006, str. 13-14 i 462). Od bezprzedmiotowości postępowania należy jednakże odróżnić bezzasadność żądania strony. Ta ostatnia wiąże się z niespełnieniem przez stronę postępowania określonych prawem przesłanek koniecznych do uzyskania uprawnienia w trybie decyzji administracyjnej.

W niniejszej sprawie żądanie strony opiera się na przepisie prawa materialnego, albowiem należy chociażby wyjść z generalnej zasady wyrażonej w art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, że każdy ma prawo do ochrony dotyczących go danych osobowych. Zatem strona ma prawo oczekiwać od organu ochrony danych osobowych podjęcia ustawowych działań.

W niniejszej sprawie, to przetwarzanie danych osobowych skarżącego stanowiło przedmiot postępowania administracyjnego. Jeżeli podmiot uprawniony ma interes prawny żądania rozstrzygnięcia sprawy, to nie można mówić o bezprzedmiotowości postępowania. Nie stanowi o bezprzedmiotowości postępowania fakt, iż określone żadanie nie może być uwzglednione. l taki bowiem wniosek jako nieuzasadniony merytorycznie podlega negatywnemu rozpoznaniu poprzez odmowę uwzglednienia wniosku. W niniejszej sprawie nie można przyjąć, aby zostały spełnione przesłanki wskazane w art. 105 kpa, bowiem postępowanie zostało wszczęte na żądanie osoby mającej przymiot strony w rozumieniu art. 28 kpa, a ponadto rozstrzygnięcie tej sprawy co do istoty przez wydanie decyzji administracyjnej miało oparcie w materialnych przepisach prawa administracyjnego i leżało we właściwości organu. W tym przypadku bezprzedmiotowość postępowania ustalona przez Generalnego Inspektora w toku postępowania wyjaśniającego oznacza jedynie brak przesłanek do uwzględnienia wniosku skarżacego.

Tak więc mimo, iż zaskarżone rozstrzygnięcie błędnie zostało oparte na przepisie art. 105 kpa, to jednak z uwagi na brak podstaw do pozytywnego rozpatrzenia wniosku skarżacego należało zaskarżoną decyzje uznać za wydaną z naruszeniem prawa, które to naruszenie nie miało jednak istotnego wpływu na wynik sprawy. Przypomnieć należy, że art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, upoważnia wojewódzki sąd administracyjny do uchylenia decyzji z powodu uchybienia przepisom postępowania innym, aniżeli dającym podstawy do wznowienia, ale tylko wówczas, gdy to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Istotna różnica pomiędzy możliwością uchylenia zaskarżonych decyzji, na postawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. b i lit. c polega na tym, że o ile wojewódzki sąd stwierdzi naruszenie przez organ prawa dające podstawę do wznowienia postępowania, uchyla decyzję, nie badając jaki to miało wpływ na rozstrzgnięcie, o tyle gdy idzie o naruszenie innych przepisów postępowania, to uchylenie może mieć miejsce tylko, gdy uchybienie tym przepisom mogło mieć wpływ na wynik sprawy i to wpływ istotny. Badając zatem naruszenie przepisów postępowania, innych niż dających podstawy do wznowienia postępowania, wojewódzki sąd, aby uchylić decyzję, musi stwierdzić nie tylko, czy naruszenie miało wpływ na wynik postępowania, ale także stopień naruszenia. Dla uchylenia z tych przyczyn decyzji nie wystarczy samo uchybienie przepisom postępowania, ale uchybienie to musi być na tyle istotne, aby miało wpływ na wynik sprawy. Oznacza to, iż gdyby do tak istotnego uchybienia nie doszło, zapadłaby zupełnie inna w treści decyzja (por. pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2007 r. o sygn. akt I OSK 1133/07). Podobne stanowisko wyraził Naczelny Sąd Administracyjny z wyroku z dnia 28 sierpnia 2009 r. sygn. akt I OSK 1521/08.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na mocy art. 151 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji.