drukuj    zapisz    Powrót do listy

6536 Ulgi w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 i 34a  ustaw, Ubezpieczenie społeczne, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/ZUS, Oddalono skargę, V SA/Wa 872/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-07-15, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

V SA/Wa 872/08 - Wyrok WSA w Warszawie

Data orzeczenia
2008-07-15 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2008-03-25
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Danuta Dopierała
Michał Sowiński /przewodniczący sprawozdawca/
Piotr Kraczowski
Symbol z opisem
6536 Ulgi w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 i 34a  ustaw
Hasła tematyczne
Ubezpieczenie społeczne
Skarżony organ
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych/ZUS
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1269 art.1
Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych.
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art.133 §1, art.151
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dz.U. 2000 nr 98 poz 1071 art.77 §1, art.80, art. 107 §3
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r.- Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity
Dz.U. 1998 nr 137 poz 887 art.28 ust.1 , 2 i 3
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Dz.U. 2003 nr 141 poz 1365 §3
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Michał Sowiński (spr.), Sędzia WSA - Danuta Dopierała, Asesor WSA - Piotr Kraczowski, Protokolant - Aneta Adamczyk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 lipca 2008 r. sprawy ze skargi J. S. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. oddala skargę.

Uzasadnienie

Pismem z [...] października 2007 r. Skarżący J. S. wniósł o umorzenie zaległości z tytułu składek ubezpieczeniowych, pozostałych do spłacenia zgodnie z harmonogramem spłat wyszczególnionym w umowie o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek zawartej przez Zobowiązanego z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. w dniu [...] czerwca 2005 r. W uzasadnieniu wniosku Skarżący wskazał na trudną sytuację materialną oraz na problemy zdrowotne uniemożliwiające kontynuację spłaty ratalnej. Podkreślił, iż do chwili złożenia wniosku sumiennie wywiązywał się z zawartej umowy ratalnej i spłacił ¾ całego zadłużenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z [...] grudnia 2007r. Nr [...], działając na podstawie przepisów art. 83 ust. 1 pkt 3 i ust.4, art. 28 ust. 1 – 3a i 3b oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 – dalej: "u.s.u.s"), § 1 i § 3 ust.1 rozporządzenia Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 141 poz. 1365 – dalej "rozporządzenie") odmówił Wnioskodawcy umorzenia zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Na podstawie art.123 u.s.u.s. w związku z art.105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej "k.p.a.") umorzył postępowanie w zakresie umorzenia zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. W wyniku rozpoznania wniosku organ uznał, iż w sprawie nie zachodzi całkowita nieściągalność należności określona w art. 28 u.s.u.s., ponieważ Zobowiązany posiada majątek w postaci nieruchomości o wartości znacznie przekraczającej wysokość należności z tytułu składek, z której z przypadku rozwiązania umowy ratalnej istnieje możliwość skutecznego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Ponadto na powyższej nieruchomości dokonano wpisu hipotecznego celem zabezpieczenia należności z tytułu składek. Zakład wskazał jednocześnie, iż wywiązywanie się z warunków umowy ratalnej oraz zaciąganie przez Wnioskodawcę zobowiązań kredytowych świadczy o płynności finansowej, a w takim przypadku nie można mówić o całkowitej nieściągalności.

W dalszej części uzasadnienia Organ podniósł, iż Wnioskodawca nie udowodnił wystąpienia okoliczności umożliwiających umorzenie należności składkowych na podstawie § 3 ust.1 rozporządzenia. Nie przedstawił żadnej dokumentacji potwierdzającej fakt poniesienia przez Dłużnika strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia. W ocenie Zakładu stan zdrowia Zobowiązanego nie uniemożliwia Mu spłaty zaległości, ponieważ w dalszym ciągu prowadzi On działalność gospodarczą uzyskując z tego tytułu dochód.

W końcowej części uzasadnienia Organ stwierdził bezprzedmiotowość wniosku o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, z uwagi na wygaśnięcie zobowiązania na skutek jego zapłaty.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z [...] stycznia 2008 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podtrzymał argumentację organu pierwszej instancji, uznając, iż Zobowiązany jest w stanie regulować należności w ramach zawartego układu ratalnego.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie – wnosząc o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie zaległości - Skarżący podniósł, że jego działalność ma charakter sezonowy i polega na sprzedaży części zamiennych do maszyn rolniczych przez ok. 3 miesiące w roku. W pozostałym okresie nie osiąga żadnych dochodów. Działalność gospodarczą prowadzi przede wszystkim po to, aby uzyskać "lata pracy" w celu nabycia uprawnień do świadczeń ZUS. Podniósł, iż składki ZUS opłacał także wówczas, gdy nie uzyskiwał żadnych dochodów. W latach 1999-2005 nie otrzymał żadnych upomnień o zapłatę należności z tytułu składek, a w związku z tym uznał, iż skoro nie ma żadnych dochodów to nie musi płacić składek. In fine skargi Skarżący wskazał na problemy zdrowotne oraz podkreślił, iż obecnie w ZUS jest rozpatrywany jego wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na skargę Organ podniósł argumenty zbieżne z motywami zaskarżonych aktów administracyjnych wnosząc o oddalenie wniesionego środka zaskarżenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych; Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.).

W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny (w tym przypadku – decyzję) konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a – c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm./; powoływanej dalej jako "p.p.s.a."), lub stwierdzenia nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Badając niniejszą sprawę w ramach powyższych przepisów i w oparciu o akta sprawy, zgodnie z art. 133 § 1 p.p.s.a., Sąd nie dopatrzył się takich naruszeń prawa, które skutkowałyby koniecznością wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonej decyzji. W ocenie Sądu zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż o uprawnieniach i obowiązkach stron postępowania wynikających z przepisów prawa materialnego rozstrzygają organy administracji, co oznacza, że sąd administracyjny nie ma uprawnień do umorzenia ww. należności. Sąd bada bowiem wyłącznie legalność zaskarżonego aktu, nie może natomiast orzekać za organ w sposób merytoryczny przyznając określone uprawnienia lub zwalniając z nałożonych obowiązków. Wszelka zatem argumentacja skarżącego, nawet jeśli byłaby uzasadniona, nie mogłaby spowodować umorzenia przez Sąd należności składkowych.

Przechodząc do oceny zaskarżonej decyzji Sąd wyjaśnia, iż w myśl przewidzianej przepisem art. 77 § 1 k.p.a. zasady oficjalności organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Stosownie zaś do zasady swobodnej oceny dowodów zawartej w przepisie art. 80 k.p.a. organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Zgodnie natomiast z przepisem art. 107 § 3 k.p.a. uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji z przytoczeniem przepisów prawa.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 i 2 u.s.u.s. należności z tytułu składek, pod którym to pojęciem należy rozumieć składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkową opłatę (art. 24 ust. 2 u.s.u.s.), mogą być umarzane w całości lub w części przez Zakład tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności, która zachodzi w sytuacjach wyliczonych w ust. 3 tego artykułu. W przepisie art. 28 ust. 3 u.s.u.s. ustawodawca wskazał przypadki, w których zachodzi całkowita nieściągalność należności z tytułu składek. Całkowita nieściągalność zachodzi gdy; 1) dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie; 2) sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn o których mowa w art. 13 i art. 361 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze; 3) nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa; 4) nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym; 4a) wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym; 5) naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję; 6) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne. Wyliczenie zawarte w tym przepisie jest wyczerpujące, tj. stanowi zamknięty katalog sytuacji, w których można uznać, iż ma miejsce całkowita nieściągalność należności z tytułu składek. Dopiero zaistnienie którejkolwiek z przesłanek określonych w tym przepisie, daje potencjalną możliwość umorzenia tych należności.

Należności z tytułu składek mogą być również umarzane w uzasadnionych przypadkach - pomimo braku stwierdzenia całkowitej nieściągalności - w odniesieniu do należności na ubezpieczenia ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami tych składek na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie bowiem z przepisami tego rozporządzenia ZUS może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie opłacić tych należności, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny, w szczególności w przypadku:

1)gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych;

2)poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności;

3)przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

Podkreślenia jednak wymaga, iż w przypadku decyzji w sprawie umorzenia zaległości z tytułu składek ubezpieczeniowych mamy do czynienia z tzw. uznaniem administracyjnym. Prawo wyboru rozstrzygnięcia przysługuje organowi orzekającemu. Może on, ale nie musi umorzyć należności, przy czym nawet stwierdzenie istnienia w sprawie przewidzianych przepisami przesłanek nie obliguje ZUS do zastosowania ulgi, jaką jest umorzenie należności, oczywiście gdy inne względy ustawowe przemawiają przeciwko takiemu umorzeniu.

Przechodząc na grunt rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że ustalenia organu są prawidłowe, a wnioski wyprowadzone z zebranego materiału dowodowego są spójne i zgodne z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego.

Sąd stanął na stanowisku, iż w przedmiotowej sprawie granice uznania administracyjnego – będącego szczególną formą upoważnienia przez ustawę organów administracji publicznej do określonego zachowania się, polegającą na przyznaniu organom administracji możności dokonania wyboru spośród dwóch lub więcej dopuszczalnych przez ustawę, a równowartościowych prawnie rozwiązań – nie zostały przekroczone. Uznanie jest możliwością wyboru konsekwencji prawnej. Dlatego też w celu wydania prawidłowego orzeczenia w sytuacji uznania administracyjnego organ administracyjny obowiązany jest szczegółowo zbadać stan faktyczny. W tym miejscu zaznaczyć również należy, iż uznaniowość decyzji musi każdorazowo mieścić się w granicach nakreślonych przepisami powszechnie obowiązującego prawa, jak też zachowywać proporcje pomiędzy interesem społecznym, a słusznym interesem strony.

Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie z powyższych obowiązków organ wywiązał się w sposób należyty. Organ jasno wskazał konkretne okoliczności faktyczne, jakie złożyły się na odmowę umorzenia należności i podtrzymanie stanowiska wyrażonego w decyzji organu pierwszej instancji. Dokonał wyczerpującej analizy materiału dowodowego, czemu dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Jak wynika z akt sprawy, posiadane przez Skarżącego nieruchomości (działki o pow. 600m2 oraz 1.400m2 położone w miejscowości K., gmina M.) stanowią majątek pozwalający na skuteczne prowadzenie egzekucji w przypadku przymusowego dochodzenia powstałych zaległości. Powyższe wyklucza zatem możliwość zaistnienia sytuacji, w których można uznać, iż ma miejsce całkowita nieściągalność, a tylko w takim przypadku należności z tytułu składek mogą być umarzane.

Ponadto, Skarżący nie udowodnił wystąpienia okoliczności, o których mowa w § 3 ust.1 rozporządzenia. Jak wynika z akt sprawy, pomimo problemów zdrowotnych, Skarżący nie zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. A zatem stan zdrowia Skarżącego – w dacie wydania zaskarżonej decyzji – nie uniemożliwiał Mu uzyskiwanie dochodu pozwalającego na opłacenie należności.

Sąd nie neguje faktu, iż Skarżący ma trudną sytuację materialną. Sąd wziął także pod uwagę to, iż dochody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej Skarżący osiągał tylko przez ok. 3 miesiące w roku, tym niemniej podkreślenia wymaga, że prowadzenie działalności gospodarczej ma charakter całkowicie dobrowolny, a prowadzący taką działalność powinien liczyć się z ryzykiem z tym związanym. Także przyczyny powstania zaległości nie mają w niniejszej sprawie znaczenia, gdyż - zgodnie z obowiązującymi przepisami - za powstanie zadłużenia odpowiedzialny jest płatnik składek jako osoba prowadząca i monitorująca działalność gospodarczą. To na Skarżącym ciążył obowiązek znajomości obowiązujących przepisów i wynikających z nich obowiązków dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Sąd wyjaśnia ponadto, iż składki ZUS nie stanowią dobrowolnej opłaty, lecz są zobowiązaniem publicznoprawnym. Opłacanie składek korzystne jest także dla samego Zobowiązanego, ponieważ mają wpływ na wysokość otrzymywanych świadczeń.

W tym miejscu Sąd zauważa, iż Skarżący może wystąpić do Zakładu o renegocjację zawartego układu ratalnego, tak, aby w dogodny dla siebie sposób spłacić ciążące na Nim zobowiązania. Skarżący posiada zobowiązania wobec innych podmiotów (bank) i zobowiązania względem nich realizuje terminowo, co potwierdza, iż sytuacja Zobowiązanego nie jest tragiczna i pozytywnie rokuje na odzyskanie zaległości przez ZUS.

Sąd zwraca też uwagę, iż wniosek o umorzenie należności składkowych może być ponawiany i każdorazowo podlega ocenie organu rentowego – ZUS. W szczególności w przypadku zmiany stanu faktycznego (pogorszenia stanu zdrowia) lub uzyskaniu nowych dowodów Skarżący może ponownie wystąpić do Zakładu z wnioskiem o umorzenie należności i wówczas ponownie sprawa umorzenia będzie rozstrzygana przez organ. Wydanie bowiem decyzji w przedmiocie umorzenia należności nie korzysta z tzw. powagi rzeczy osądzonej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na mocy art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji orzeczenia.



Powered by SoftProdukt