Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kuba, Sędziowie NSA Jan Grabowski (spr.), Małgorzata Korycińska, Protokolant Aleksandra Kuc, po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2006 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej F. O. O. S.A. w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 lipca 2005 r. sygn. akt VI SA/Wa 550/05 w sprawie ze skargi F. O. O. S.A. w K. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 08 listopada 2005 r. Nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 29 lipca 2005 r., sygn. akt VI SA/Wa 550/05, oddalił skargę F. O. O. S.A. z siedzibą w K. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia 8 listopada 2004 r., Nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego z rejestracji znaku towarowego.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny. Decyzją Urzędu Patentowego RP z dnia 23 lipca 2002 r. udzielone zostało prawo ochronne na znak towarowy OKLAND R-14133 na rzecz F. O. S.A.

Na powyższą decyzję wpłynął sprzeciw [P...] Sp.j. Zdaniem wnoszącego sprzeciw prawo ochronne na znak towarowy zostało udzielone z naruszeniem art. 8 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz.U. Nr 5, poz. 17 ze zm.) dalej u.z.t., zgodnie z którym niedopuszczalna jest rejestracja znaku, który narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich. Spółka wnosząca sprzeciw podniosła, iż nazwy Okland używa od dnia 1 czerwca 1997 r. , najpierw jako nazwa spółki cywilnej, później spółki jawnej. Wskazała, iż podjęła działalność gospodarczą wcześniej od O. S.A., która została wpisana do rejestru handlowego w dniu 27 stycznia 1999 r.

W wyniku sprzeciwu decyzją z dnia 8 listopada 2004 r. Urząd Patentowy RP, na podstawie art. 246 i 247 ust 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. Nr 119, poz. 1117 oraz z 2004 r. Dz.U. nr 33, poz. 286), dalej jako p.w.p. oraz art. 8 pkt 2 u.z.t. w związku z art. 315 ust. 3 p.w.p. i art. 98 kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 256 ust. 2 p.w.p., unieważnił prawo z rejestracji znaku towarowego OKLAND udzielone na rzecz F.O. O. S.A.

W ocenie organu sporny znak towarowy zawiera identyczne oznaczenie, jakiego używał i używa z wcześniejszym pierwszeństwem wnoszący sprzeciw, jako oznaczenie swego przedsiębiorstwa. Rejestracja znaku naruszała więc jego uzasadniony interes, gdyż uniemożliwiała lub utrudniała korzystanie z nazwy przedsiębiorstwa.

O. S.A. wnosząc skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie zarzuciła naruszenie:

- art. 8 pkt 2 u.z.t.;

- art. 164 p.w.p. w zw. z art. 247 ust. 2, art. 256 ust. 1, art. 283, art. 255- p.w.p. w związku z art. 107 k.p.a.;

- przepisów art. 6, 7, 8, 75, 77§ 1, 97 § 1 pkt 4, 107 § 3 k.p.a.

Sąd I instancji oddalając skargę stwierdził, iż Urząd Patentowy RP trafnie uznał, że rejestracja znaku towarowego słowno-graficznego OKLAND stanowi naruszenie prawa do nazwy firmy, pod którą prowadził działalność [P...] Sp.j.

W ocenie Sądu nazwa firmy ma charakter prawa podmiotowego bezwzględnego skutecznego erga omnes, przysługującego przedsiębiorcy. Jej ochrona przewidziana jest w Kodeksie cywilnym na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych. Ochrona nazw handlowych wynika również z art. 8 Konwencji paryskiej z dnia 20 marca 1883 r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51 i 52), która zapewnia ich ochronę bez obowiązku zgłoszenia lub rejestracji, bez względu na to czy stanowi ona część znaku towarowego.

Sąd I instancji przyznał rację Urzędowi Patentowemu RP, twierdzącemu, że zgodnie z ogólnymi regułami w przypadku kolizji między firmą (nazwą) przedsiębiorstwa, a zarejestrowanym z "gorszym pierwszeństwem" znakiem towarowym priorytet przyznaje się prawu powstałemu wcześniej. Organ prawidłowo ustalił, że jako pierwszy słowny wyróżnik OKLAND zaczęli stosować J. i W. W. To właśnie słowo użyte w nazwie ich przedsiębiorstwa odróżniało prowadzone przez nich przedsiębiorstwo o takim samym lub zbliżonym przedmiocie działania. To słowo OKLAND zdaniem Sądu przyciąga uwagę. Sporny znak to identyczne oznaczenia jakiego używała spółka cywilna i używa spółka jawna.

Zdaniem Sądu naruszenie prawa do firmy następuje nie tylko wtedy, gdy osoba nieuprawniona rejestruje na swoją rzecz pełną nazwę osoby prawnej, także wtedy, gdy dokonuje zgłoszenia w celu uzyskania ochrony części nazwy, jeżeli ta część ma charakter wyróżniający.

Sad stwierdził, iż przy naruszeniu art. 8 pkt 2 u.z.t. nie ma także znaczenia, czy wystąpiły konkretne fakty konfuzji w obrocie tzn. wprowadzania odbiorców w błąd, co do tożsamości firmy i znaku, wystarczy potencjalna możliwość takiej konfuzji, która w warunkach prowadzenia identycznej/zbieżnej działalności w zakresie produkcji okien i drzwi, sprzedaży materiałów budowlanych i przemysłowych oraz usług ogólnobudowlanych, w klasach 19 i 37 wg. Klasyfikacji nicejskiej, jest raczej nieunikniona. Rejestracja znaku towarowego prowadzi do wyłączności posługiwania się nim dla oznaczenia towarów. Wyłączne prawo uniemożliwia lub utrudnia korzystanie z nazwy identycznej ze znakiem towarowym (jego istoty).

Zdaniem Sądu nie ulega wątpliwości, że spółka jawna jest następcą spółki cywilnej. Nastąpiła jedynie zmiana formy organizacyjno-prawnej. Ochronie podlega więc także i nazwa spółki, stanowiąca wyróżnik firmy, w ramach art. 5 u.z.t. Sąd przytoczył stanowisko Sadu Najwyższego, który stwierdza, iż wymaganie używania oznaczenia przedsiębiorstwa zgodnie z prawem nie ogranicza ochrony oznaczeń przedsiębiorstw prowadzonych przez wspólników spółki cywilnej do oznaczeń przedsiębiorców podlegających wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej (wyrok SN z dnia 19 czerwca 2002 r. II CKN 1229/00)

Sąd nie podzielił również zarzutu, iż Urząd Patentowy RP wszedł w kompetencje sądu cywilnego. Przyjął za wcześniejszym orzecznictwem Komisji Odwoławczej Urzędu Patentowego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, iż Urząd Patentowy RP jest właściwy do orzekania o naruszeniu praw osobistych lub majątkowych osób trzecich.

Sąd uznał także za bezzasadny zarzut braku interesu prawnego wnioskodawcy z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy, gdyż przepis art. 246 p.w.p. przesądza, że sprzeciw może wnieść każdy. Nie ma więc podstaw do ograniczenia tak szeroko zakreślonych uprawnień do kręgu osób, po stronie których istnieje jakikolwiek interes lub interes prawny.

Sąd stwierdził, iż Urząd Patentowy sprawę wyjaśnił w sposób należyty, przeprowadzając wszystkie niezbędne dowody do wyjaśnienia sprawy, co sprawia, iż nietrafne są zarzuty naruszenia przepisów postępowania. W ocenie Sądu uzasadnienie decyzji odpowiada wymogom art. 107 § 3 k.p.a.

W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego O. S.A. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku z dnia 29 lipca 2005 r. przez uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Skarżąca Spółka zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy - art. 174 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270), dalej p.p.s.a. - to jest niezastosowanie, a zatem naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit c poprzez to, iż Sąd:

- nie dokonał prawidłowych ustaleń okoliczności faktycznych odnośnie sukcesji praw i obowiązków spółki jawnej w stosunku do spółki cywilnej pomijając kwestię wpisania spółki jawnej do KRS w dacie późniejszej niż data kwestionowanego znaku,

- nie dokonał prawidłowych ustaleń okoliczności faktycznych dotyczących uprawnień fabryki okien O. S.A. do używania oznaczenia "OKLAND",

- nie dokonał w pełni prawidłowych ustaleń okoliczności faktycznych dotyczących zakresu przedmiotowego kwestionowanego znaku towarowego (wskazanego według klasyfikacji nicejskiej) w stosunku do zakresu działania przedsiębiorstwa J. W. i W. W.,

- nie wskazał faktów wprowadzania w błąd odbiorców co do pochodzenia towarów, co mogłoby być dopiero uznane za naruszenie praw J. W. i W. W.

Skarżąca zarzuciła również naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie - art. 174 pkt 1 p.p.s.a. to jest:

- błędne zastosowanie art. 8 pkt 2 u.z.t., polegające na tym, że Sąd zastosował wymieniony przepis w sytuacji, w której nie istniało ani prawo majątkowe ani prawo osobiste, które mogłoby być naruszone,

- błędne zastosowanie art. 8 Konwencji paryskiej z dnia 20 marca 1883 r. o ochronie własności przemysłowej, polegające na tym, ze Sąd zastosował przepis nienadający się do samodzielnego bezpośredniego stosowania,

- art. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 47, poz. 211 ze zm.) zwana dalej u.z.n.k., błędnie przywołanego przez Sąd jako art. 5 u.z.t., polegające na tym, że Sąd niewłaściwie zinterpretował wymieniony przepis i zastosował go do stanu faktycznego innego niż w nim przewidziany.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie znajduje uzasadnionych podstaw.

Zgodnie z art. 183 par.1 p.p.s.a Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, która w niniejszej sprawie nie wchodzi w rachubę. Oznacza to, że zakres sądowego rozpoznania sprawy jest ograniczony do zarzutów podniesionych przez stronę skarżącą.

Stosownie do przepisu art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można opierać na następujących podstawach: 1/ naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, oraz 2/naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W rozpatrywanej sprawie strona skarżąca, O. S. A., podnosi wobec wyroku Sądu I instancji obydwa wymienione rodzaje zarzutów. W tej sytuacji Naczelny Sąd Administracyjny rozważa w pierwszej kolejności zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania.

Strona skarżąca zarzuca Sądowi I instancji naruszenie art. 145 par. 1 pkt. 1 lit. c) p.p.s.a. poprzez nie dość dokładne - zdaniem skarżącej - ustalenie przez Sąd okoliczności faktycznych wymienionych w pkt. 1) petitum skargi kasacyjnej, które mogłyby mieć, według skarżącej, istotny wpływ na wynik sprawy. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zarzut powyższy nie jest uzasadniony, a użyta na jego poparcie w uzasadnieniu skargi kasacyjnej argumentacja jest nietrafna.

Zgodnie z art. 134 par. 1 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Przedmiotem sprawy rozstrzyganej przez Sąd I instancji była ocena zgodności z prawem decyzji Urzędu Patentowego o unieważnieniu prawa ochronnego na znak towarowy udzielonego firmie O. S.A., jako oznaczenia przedsiębiorstwa zarejestrowanego z "gorszym pierwszeństwem" w stosunku do firmy "O." J. W. i W. W. Sp. j. , pod którą to nazwą prowadzone przez nich przedsiębiorstwo funkcjonowało wcześniej w obrocie (początkowo, jako spółka cywilna) od 1997 r. Podstawą decyzji o unieważnieniu w.w. prawa ochronnego był art. 8 pkt. 2 u.z.t., zgodnie z którym niedopuszczalna jest rejestracja znaku, który narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich .

Sąd I instancji najzupełniej prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy przyjmując adekwatną do dokonanych ustaleń kwalifikację prawną, aprobującą rozstrzygnięcie Urzędu Patentowego wydane w przedmiotowej sprawie. Należy uznać za fakt bezsporny, że spółka jawna O. J.W. i W. W., wpisana do KRS w dniu 12 grudnia 2001 r., jest następcą prawnym spółki cywilnej prowadzącej od roku 1997 przedsiębiorstwo o tej samej nazwie. Zgodzić się również należy z poglądem wyrażonym i utrwalonym m.in. w orzecznictwie NSA (które przytoczono w uzasadnieniu wyroku I instancji oraz w odpowiedzi Urzędu Patentowego na skargę "O." S.A.), że w przypadku kolizji między używaną wcześniej przez określony podmiot nazwą przedsiębiorstwa, a zarejestrowanym z "gorszym pierwszeństwem" znakiem towarowym, w postępowaniu o unieważnienie prawa ochronnego przyznaje się priorytet prawu powstałemu wcześniej. W postępowaniu, o którym mowa, nie chodzi też o ustalenie konkretnego faktu naruszenia praw osobistych czy majątkowych przedsiębiorcy, który jako pierwszy posługiwał się określoną nazwą (oznaczeniem) prowadzonego przedsiębiorstwa. Trafnie zatem przyjął Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku, że przy stwierdzeniu przez Urząd Patentowy naruszenia art. 8 pkt 2 u.z.t nie ma znaczenia, czy wystąpiły konkretne fakty konfuzji w obrocie, tj. wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości firmy i znaku. Wystarczy tu ustalenie potencjalnej możliwości wystąpienia takiej konfuzji, która w sytuacji prowadzenia przez obydwie firmy identycznej lub zbieżnej działalności ( jak to miało miejsce w rozpoznawanym przypadku) wydaje się nieunikniona. Rejestracja znaku towarowego zapewnia bowiem posiadaczowi prawa ochronnego wyłączność używania tego znaku uniemożliwiając wnioskodawcy z prawem pierwszeństwa ( w tym przypadku - O. J. W. i W. W. Sp. j.)korzystanie z nazwy, której elementem wyróżniającym jest ten znak. W tej sytuacji rejestracja znaku naruszała niewątpliwie interes wnioskodawcy.

W świetle powyższych ustaleń Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że Sąd I instancji ustalił w sposób prawidłowy stan faktyczny, a badanie okoliczności wskazanych w petitum skargi kasacyjnej jako podstawy zarzutu naruszenia przepisów postępowania nie mogło mieć istotnego wpływu na wynik sprawy. W tym stanie rzeczy zarzut naruszenia przez Sąd art. 145 par.1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. należy uznać za bezzasadny.

Również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego, wymienionych w pkt 2) petitum skargi kasacyjnej, przez ich rzekomo błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, należy uznać za pozbawiony podstaw.

Strona skarżąca zarzuca w pierwszej kolejności Sądowi I instancji niewłaściwe zastosowanie art. 8 pkt 2 u.z.t., gdyż jak twierdzi skarżąca, nie istniało po stronie Spółki jawnej O. prawo majątkowe ani osobiste, które mogłoby być naruszone przez rejestrację na jej rzecz znaku towarowego posługującego się tą samą nazwą. Wykorzystując fakt, że Sąd w uzasadnieniu wyroku rozważał, raczej hipotetycznie, możliwość odpowiedniego stosowania do ochrony nazwy (oznaczenia) przedsiębiorcy nie będącego osobą prawną, przepisów kodeksu cywilnego o firmie (art. 43 i nast. K.c.), skarżąca stawia tezę, że roszczenia przedsiębiorcy z tego tytułu mogą być dochodzone wyłącznie na drodze cywilnoprawnej, przed sądem powszechnym, a nie przed Urzędem Patentowym, tj. w postępowaniu administracyjnym.

Bezzasadność takiej tezy została już częściowo wykazana w uwagach odnoszących się do zarzutów prawno-procesowych skargi kasacyjnej. podobną argumentacja prawną posługuje się strona skarżąca dla uzasadnienia zarzutu niewłaściwego zastosowania przez Sąd w rozpatrywanej sprawie przepisu art. 5 u.z.n.k., wskazując - co jest oczywiste - na drogę postępowania sądowego jako jedynie właściwą dla dochodzenia roszczeń opartych na tym przepisie.

Naczelny Sąd Administracyjny, stwierdzając bezzasadność podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów materialno-prawnych wyraża przekonanie, że są one wynikiem niedostrzegania złożoności polskiego systemu prawnego w zakresie sposobów i środków ochrony praw na dobrach niematerialnych, w szczególności z zakresu własności przemysłowej. W rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której możliwy jest zbieg norm przewidujących formalną ochronę oznaczenia przedsiębiorcy wynikającą z rejestracji znaku towarowego, a ochroną materialną wynikającą z używania określonego oznaczenia w obrocie. Należy przy tym podkreślić, że zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w orzecznictwie sądowym dominuje zdecydowanie pogląd, że ilekroć następuje zderzenie zasad charakterystycznych dla sytemu formalnej ochrony oznaczeń (zasada rejestracji oznaczeń przyjęta w prawie własności przemysłowej, a wcześniej w u.z.t.) z zasadą ochrony oznaczeń używanych faktycznie w obrocie gospodarczym (wyrażoną najpełniej w art. 5 u.z.n.k., ale również, pośrednio w art. 8 pkt. 2 u.z.t.) to pierwszeństwo przyznaje się tym ostatnim .

Przyjmuje się więc, że jeżeli system pierwszeństwa rejestracji miałby prowadzić do rozstrzygnięć sprzecznych z zasadą pierwszeństwa używania, przyjętą w u.z.n.k., to priorytet należy przyznać regułom wynikającym z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ( zob. M. Kępiński /w:/Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz. Pod red. J. Szwaji 2 wydanie, Warszawa 2006 s.311 i nast. oraz przytoczone tam orzecznictwo i literatura). Art. 8 pkt.2 u.z.t. dawał Urzędowi Patentowemu podstawę do ochrony praw osobistych przedsiębiorcy z tytułu pierwszeństwa stosowania oznaczenia (nazwy) przedsiębiorstwa w obrocie na drodze administracyjnoprawnej, w oparciu o stwierdzenie zaistnienia przesłanek określonych w tym przepisie.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, powołanie się przez Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku na art. 5 u.z.n.k., jak również na art. 8 Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej miało służyć wyłącznie podkreśleniu przyjętego w polskim systemie prawa priorytetu ochrony oznaczeń przedsiębiorstwa stosowanych z prawem pierwszeństwa w obrocie gospodarczym. Nieporozumieniem byłoby natomiast traktowanie powołanych wyżej przepisów jako przytoczenia podstawy prawnej rozstrzygnięcia w rozpatrywanej sprawie.

Wobec wykazanej wyżej bezzasadności zarzutów skargi kasacyjnej Naczelny sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.