Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska (spr.), asesor sądowy WSA Elżbieta Lemańska, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 8 listopada 2018 r. sprawy ze skargi M. J. K. na Zarządzenie Dyrektora Szkoły Podstawowej nr [...] im. [...] w B. z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie odwołania ze stanowiska wicedyrektora szkoły stwierdza nieważność zaskarżonego Zarządzenia

Zarządzeniem z dnia [...] sierpnia 2018 r. nr [...] Dyrektor Szkoły Podstawowej nr [...] im. [...] w B., na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 996 ze zm.; dalej powoływana jako ustawa), odwołał M. K. z dniem [...] sierpnia 2018 r. ze stanowiska wicedyrektora tej szkoły. Zarządzenie zostało wydane po uprzednim uzyskaniu pozytywnej opinii Rady Pedagogicznej oraz Burmistrza Miasta B. Przyczyny odwołania podano w uzasadnieniu stanowiącym załącznik do zarządzenia.

M. K. złożyła skargę do sądu administracyjnego na to zarządzenie. W uzasadnieniu skargi podała, że pełni funkcję wicedyrektora przedmiotowej szkoły na podstawie zarządzenia Burmistrza Miasta B. z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...], którym powierzono jej na okres do 31 sierpnia 2019 r. stanowisko Dyrektora Gimnazjum nr [...] im. [...] w B. oraz na podstawie przepisu art. 238 ust. 2 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r., poz. 60 ze zm.). Skarżąca podniosła, że z przepisów art. 64 ust. 1 i 66 ust. 1 ustawy wynika, iż uprawnionym do odwołania nauczyciela z zajmowanego stanowiska kierowniczego w szkole jest organ, który to stanowisko mu powierzył. Zdaniem skarżącej nie powinno być wątpliwości, że organem posiadającym kompetencje do powierzenia stanowiska dyrektora i odwołania z niego posiada organ prowadzący. Z kolei kompetencje powierzenia stanowiska wicedyrektora posiada dyrektor szkoły. Należałoby zatem uznać, że również odwołanie z tego stanowiska leży w jego kompetencjach. Skarżąca podniosła, jednak że nie została powołana na stawisko wicedyrektora szkoły przez dyrektora tej szkoły, lecz stała się nim z dniem 1 września 2017 r. na mocy przepisu art. 238 ust. 2 jako dotychczas pełniąca funkcję Dyrektora Gimnazjum. Sposób objęcia przez skarżącą stanowiska wicedyrektora z mocy prawa, wobec wcześniej zajmowanego stanowiska Dyrektora Gimnazjum, wyklucza, jej zdaniem, możliwość jej odwołania z zajmowanego stanowiska przez dyrektora szkoły. Organem właściwym do odwołania jej z funkcji wicedyrektora powinien być organ prowadzący. Jako, że zarządzenie zostało wydane przez nie właściwy organ to jest ono nie ważne. Nadto skarżąca zarzuciła, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 66 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy, a mianowicie nie złożyła ona rezygnacji z zajmowanego stanowiska; nie została ustalona negatywna ocena jej pracy, ani też negatywna ocena wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 ustawy; organ sprawujący nadzór pedagogiczny nie złożył wniosku, o którym mowa w art. 57 ust. 3 ustawy; nie zaistniał żaden szczególny przypadek, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Skarżąca zarzuciła także, że w trakcie posiedzenia Rady Pedagogicznej w dniu [...] czerwca 2018 r. przed głosowaniem uchwały opiniującej w sprawie jej odwołania, dyrektor szkoły nie przedstawił żadnego materialnoprawnego uzasadnienia zamiaru jej odwołania. Tym samym nie stworzono jej możliwości odniesienia się do powodów jej odwołania.

Wskazując na powyższe naruszenia skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności kwestionowanego zarządzenia ewentualnie o jego uchylenie. Nadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. Odnosząc się do zarzutów skargi podał, że nie można zgodzić się ze stanowiskiem skarżącej iż zarządzenie nie zostało wydane przez uprawniony podmiot. Podano, że z dniem [...] września 2017 r. w wyniku włączenia Gimnazjum nr [...] im. [...] w B. do przedmiotowej Szkoły Podstawowej skarżąca z mocy prawa stała się nauczycielem i wicedyrektorem tej szkoły. W związku z powyższym wszelkie czynności z zakresu prawa pracy wobec skarżącej przejął Dyrektor SP nr [...], co ma odzwierciedlenie w dokumentach związanych, np. z przyznaniem dodatku funkcyjnego, motywacyjnego, ustaleniem wynagrodzenia zasadniczego. Wskazano, że zgodnie z art. 64 oraz art. 65 ust. 1 ustawy, uprawnionym do odwołania wicedyretora jest dyrektor szkoły, bądź placówki. Wraz z reformą oświaty doszło do zmiany statusu skarżącej na wicedyrektora SP i od tej pory organem uprawnionym do jej odwołania stał się dyrektor tej szkoły. Nie mógł tego uczynić organ prowadzący, albowiem żaden przepis ustawy nie daje mu prawa kształtowania polityki kadrowej w szkole i dokonywania względem osób zatrudnionych w szkole czynności prawnych z zakresu prawa pracy.

Następnie podano, że odwołanie w sprawie niniejszej nie nastąpiło na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 ustawy ale na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy, który stanowi, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii Kuratora Oświaty można odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolonego. W przedmiotowej sprawie jako, że odwołanie skarżącej ze stanowiska wicedyrektora następuje z końcem roku szkolnego to zastosowanie miał przepis art. 64 ust. 1 ustawy, który wymaga zasięgnięcia opinii organu prowadzącego oraz rady szkoły. Stąd też, zdaniem organu w sprawie zostały spełnione przesłanki o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 ustawy., albowiem odwołanie nastąpiło po uzyskaniu opinii organu prowadzącego i rady szkoły. Zdaniem organu w sprawie wskazane zostały przyczyny odwołania które stanowią przypadki szczególnie uzasadnione. Podniesiono, że odmawianie przez skarżącą przyjęcia funkcji zastępcy przewodniczącego zespołu egzaminacyjnego, dyskredytowanie dyrektora wobec innych pracowników szkoły, bezpodstawne dopisywanie się do listy obecności pracowników administracyjno–obsługowych, kwestionowanie zakresu czynności, straszenie Państwową Inspekcją Pracy destrukcyjnie wpływa na pracę szkoły. Stwierdzono, że szkoła nie może prawidłowo funkcjonować, jeżeli wicedyrektor odmawia wykonywania swoich podstawowych obowiązków i zleconych zadań, nie rozmawia z dyrektorem, żąda kontaktów na piśmie i stwarza problemy zamiast je rozwiązywać.

Odnosząc się do zarzutu niepoinformowania skarżącej o powodach odwołania organ podał, że główne powody odwołania zostały przedstawione na posiedzeniu Rady w dniu [...] czerwca 2018 r. przed tajnym głosowaniem. Skarżąca nie odniosła się jednak do zarzutów i stwierdziła, że odniesie się do nich w chwili otrzymania ich na piśmie. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w protokole z posiedzenia Rady.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył co następuje.

Do kompetencji sądu administracyjnego należy m.in. rozpatrywanie skarg na uchwały lub inne akty administracyjne (np. zarządzenia). Jeżeli Sąd uzna, że zaskarżony akt wydano z naruszeniem prawa, to wówczas stwierdza jego nieważność. Stanowi o tym art. 147 ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. DZ.U z 2018 r., poz. 1302), zwanej dalej: p.p.s.a. W świetle przepisu art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd administracyjny nie jest związany zarzutami wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Zarządzenie o odwołaniu nauczyciela ze stanowiska kierowniczego – jako akt o administracyjnym charakterze – podlega kontroli sądu administracyjnego, niezależnie od ewentualnej ochrony stosunku pracy, który podlega kompetencji sądu pracy.

Skarżąca M. K. zaskarżyła, jako nie zgodne z prawem. Zarządzenie nr [...] z dnia [...].08.2018 r. Dyrektora Szkoły Podstawowej Nr [...] im. S. w B. motywując to, przede wszystkim okolicznością, że Dyrektor SP nr [...] nie miał uprawnień do odwołania skarżącej ze stanowiska wicedyrektora szkoły, bo z przepisów art. 64 ust. 1 i art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r., poz. 996), zwanej dalej: ustawą, wynika że uprawnionym do odwołania jest organ który powołał ją na stanowisko kierownicze, a był to Burmistrz Miasta B. (zarządzenie nr [...]).

Z powyższym zarzutem, Sąd nie może się, jednakże, zgodzić, ponieważ należy mieć na uwadze nie tylko brzmienie dosłowne art. 64 i art. 66 ustawy, ale rozważyć problem szerzej –w zakresie dokonanej, w/w ustawą, reformy szkolnictwa, w wyniku której zmianie uległy też kompetencje organów samorządu terytorialnego.

Skarżąca pełniła funkcję Dyrektora Gimnazjum Nr [...] w B. do dnia [...].08.2017 r. pomimo, że Burmistrz B. powierzył jej tej funkcję do [...].08.2019 r. Ponieważ w wyniku reformy szkolnictwa, doszło do likwidacji gimnazjów, z mocy samego prawa tj. art. 238 ustawy Prawo oświatowe wygasł okres piastowania funkcji dyrektorskiej przez skarżącą, która z dniem [...].09.2017 r. objęła stanowisko Wicedyrektora Szkoły Podstawowej Nr [...], tym samym podległość służbowa skarżącej Dyrektorowi Szkoły Podstawowej Nr [...] stała się oczywista, a zatem kompetencja Dyrektora do odwołania skarżącej jako Wicedyrektora jest zgodna z art. 64 lub 66 ustawy. W świetle przepisów ustawy, burmistrz miasta (wójt gminy, prezydent miasta) nie posiada kompetencji do odwołania wicedyrektora placówki oświatowej. Nadto zauważyć należy, że Burmistrz Miasta B., zarządzeniem nr [...] z dnia [...].08.2016 r. udzielił, Pani Z. T. – na czas pełnienia funkcji dyrektora Szkoły Podstawowej Nr [...] – pełnomocnictwa do składania oświadczeń woli w imieniu Miasta B. w zakresie działalności kierowanej jednostki (§ 2 zarządzenia).

Sąd, rozpoznający niniejszą sprawę, dopatrzył się natomiast innych poważnych uchybień prawnych, przemawiających za stwierdzeniem nieważności zaskarżonego zarządzenia. Przede wszystkim Zarządzenie nr [...] z dnia [...].08.2018 r. nie zawiera podstawy materialno –prawnej odwołania skarżącej ze stanowiska wicedyrektora szkoły. Taką podstawą nie jest wskazany art. 64 § 1 ustawy, ponieważ przepis ten normuje tylko procedurę odwołania, a nie jego przyczyny. W uzasadnieniu zarządzenia również nie została wymieniona żadna inna podstawa prawna odwołania skarżącej ze stanowiska oprócz art. 64 § 1 ustawy. W czternastu punktach uzasadnienia, Dyrektor Szkoły Nr [...] opisała zdarzenia, które miałyby świadczyć o zawinionym przez skarżącą braku współpracy z dyrektorem szkoły, jednakże nie odniesiono przytoczonych zachowań do kwalifikacji prawnych, jakie wymienia art. 66 ustawy. Przepis brzmi następująco:

Art. 66. 1. Organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce:

1) odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:

a) złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,

b) ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania zadań wymienionych w art. 57 ust. 2 w trybie określonym przepisami w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,

c) złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 56 ust. 3;

2) w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art. 2 pkt 8, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

2. Opinię, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wydaje się w terminie 21 dni od dnia otrzymania wystąpienia organu, o którym mowa w ust. 1.

W/w przepis obejmuje katalog możliwych przyczyn odwołania ze stanowiska kierowniczego.

W aspekcie niniejszej sprawy, dopiero w odpowiedzi na skargę (str. 4) Dyrektor Szkoły Nr [...] w B. zajął się analizą przesłanek zwolnienia skarżącej z funkcji wicedyrektora i skonstatował, że zarządzenie wydał w oparciu o treść art. 66 ust 1 pkt 2 ustawy, gdyż powody wymienione, jako przyczyny odwołania należało uznać cyt. "jako przypadki szczególnie uzasadnione destrukcyjnie wpływające na pracę szkoły".

W tym miejscu Sąd stanowczo podkreśla, że wskazanie przyczyny zwolnienia skarżącej ze stanowiska dopiero w odpowiedzi na skargę, zamiast w zaskarżonym zarządzeniu, stanowi rażące naruszenie prawa.

Nadto gdyby przyjąć (jak to uważa organ) za właściwą podstawę prawną zwolnienia art. 66 ust 1 pkt 2 ustawy, to jawi się pytanie, czy zasięgnięto opinii kuratora oświaty przed podjęciem spornego zarządzenia. Z akt sprawy nie wynika, aby organ zwalniający wnioskował o opinię do właściwego kuratora oświaty, co w świetle art. 66 ust 1 pkt 2 ustawy jest wymogiem obligatoryjnym. Niespełnienie tego wymogu skutkuje istotnym naruszeniem prawa, które upoważnia do stwierdzenia nieważności zarządzenia bez względu na merytoryczną zasadność odwołania.

Z uwagi na istotne uchybienia formalne zaskarżonego zarządzenia, Sąd nie zajmował się ani analizą, ani też oceną merytorycznych powodów odwołania, przedstawionych w uzasadnieniu zarządzenia.

Słusznie też zwróciła uwagę skarżąca na braki protokołu nr [...] z dnia [...].06.2018 r. z posiedzenia Rady Pedagogicznej SP Nr [...]: brak podpisu jednego z protokolantów: E. Ł. oraz nie wymienienie, jako załącznika do protokołu, uchwały nr [...] Rady Pedagogicznej SP NR. [...].

Powyższe uchybienia przesądziły o stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a.