Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ireneusz Fornalik (spr.), Sędziowie Asesor WSA Anna Juszczyk - Wiśniewska, Asesor WSA Michał Ruszyński, Protokolant Paweł Majka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 06 września 2006 r. sprawy ze skargi Redakcja prasowej pisma "NS" na bezczynność Burmistrza w przedmiocie braku odpowiedzi Burmistrza na przekazaną mu krytykę prasową I. Zobowiązuje Burmistrza do udzielenia w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia wyroku odpowiedzi na krytykę Redakcji "NS", II. zasądza od Burmistrza na rzecz Redakcji "NS" kwotę 30 zł (słownie trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W dniu [...] grudnia 2005 r. Redaktor Naczelny pisma "NS" - B.Z. przesłał drogą elektroniczną Burmistrzowi pismo zawierające krytykę prasową zamieszczoną w artykule "Burmistrzowi nie śmierdzi", który ukazał się w grudniowym numerze "NS". Przedmiotowe pismo pozostało bez odpowiedzi.

W związku z powyższym, w dniu [...] stycznia 2006 r. redakcja wezwała na piśmie Burmistrza do usunięcia naruszenia prawa poprzez udzielenie odpowiedzi na przesłaną mu krytykę prasową.

Pismem z dnia [...] stycznia 2006r. ([...]) Burmistrz oświadczył, iż burmistrz nie jest organizacją samorządową w rozumieniu art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. nr 5, poz. 24, ze zmianami), a zatem art. 6 cyt. ustawy nie ma do niego jako organu wykonawczego gminy zastosowania. Mając na uwadze powyższe stwierdził, że nie ciąży na nim obowiązek wynikający z prawa prasowego do udzielenia odpowiedzi na przekazaną krytykę prasową.

Pismem z dnia [...] lutego 2006 r. ( data wpływu ) Redaktor Naczelny "NS" skierował do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim skargę na bezczynność Burmistrza w przedmiocie braku odpowiedzi na przekazaną mu krytykę prasową, podnosząc w uzasadnieniu, iż w świetle przepisu art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, art. 16 ust. 2 Konstytucji RP , art. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, oraz art. 31 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym - redakcja uważa skargę za zasadną wnosząc o stwierdzenie obowiązku wynikającego z przepisu art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe oraz zobowiązanie Burmistrza do dokonania w ciągu miesiąca czynności, o których mowa w wyżej cytowanym przepisie prawa prasowego.

W odpowiedzi na powyższą skargę Burmistrz wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko zawarte we wcześniejszej korespondencji kierowanej do redakcji podkreślając, iż organy samorządowe nie zostały wymienione w prawie prasowym jako organ zobowiązany do odpowiedzi na krytykę prasową.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Krytyka prasowa jest publicznie prezentowaną oceną, opartą na konfrontacji jakiegoś stanu rzeczywistego z przyjętymi założeniami. Jest również ważnym elementem kontroli i krytyki społecznej.

W myśl dyspozycji art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. nr 5, poz. 24, ze zmianami), w przypadku odmowy udzielenia informacji na żądanie redaktora naczelnego, odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni, co w rozpatrywanym przypadku nie zostało wypełnione. Odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy.

Szczególny tryb postępowania, o którym mowa w art. 4 ust. 4 cytowanego wyżej prawa prasowego przewidziany jest nie tylko w razie odmowy udzielenia informacji, ale również w przypadku niezachowania wymogów, o których mowa w art. 4 ust. 3. Zaskarżeniu bezpośrednio do sądu administracyjnego, a zatem z pominięciem instancji odwoławczych, podlega zarówno sama odmowa, jak i niezachowanie owych wymogów.

Bezspornym w sprawie jest, że burmistrz nie udzielił odpowiedzi na prawidłowo przekazaną mu krytykę prasową dotyczącą utrzymania porządku na przystanku, który stanowi własność gminy. W konsekwencji, redaktor naczelny pisma "NS" był uprawniony w myśl art. 6 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 4 Prawa prasowego do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

W niniejszej sprawie Burmistrz kwestionował zakres podmiotowy co do kręgu osób zobowiązanych do odpowiedzi na krytykę prasową utrzymując jednocześnie, co wynika z akt administracyjnych sprawy, że "do krytyki przywiązuje bardzo duże znaczenie, a w sytuacji gdy jest ona konstruktywna ma znaczny wpływ na podejmowane przez niego decyzje".

Brak odpowiedzi na krytykę prasową przewidzianą w art. 6 prawa prasowego, mimo upływu miesięcznego terminu od przekazania jej adresatowi przez redaktora naczelnego z żądaniem ustosunkowania się, jest w rozumieniu art. 4 ust. 3 równoznaczny z odmową udzielenia informacji, na którą to służy skarga do sądu administracyjnego.

Zgodnie z przyjętym orzecznictwem, w demokratycznym państwie prawnym pozostawanie poza zasięgiem obowiązku reagowania na krytykę prasową ich dotyczącą jest nie do przyjęcia i nie ma uzasadnienia w przepisach i pozbawienie prasy możliwości uzyskania odpowiedzi na przekazaną społeczeństwu krytykę, byłoby równoznaczne z ograniczeniem jednego z fundamentalnych praw społeczeństwa demokratycznego.

Na tle rozpatrywanej sprawy jawi się jeszcze jeden aspekt. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. 1990 r. Nr 21 poz. 124, ze zmianami) pracownik samorządowy jest zobowiązany do informowania organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępniania dokumentów znajdujących siew posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania. Oznacza to, że taki obowiązek spoczywa na każdym pracowniku samorządowym, a zatem także w tym przypadku na burmistrzu. Realizacja powyższego obowiązku nie może być co prawda dochodzona w trybie postępowania administracyjnego, ale pokazuje, że pracownicy samorządowi nie mogą uchylać się od obowiązku reagowania na sprawy związane z działalnością, w tym przypadku, organu gminy.

Zauważyć należy, że przepis art. 6 ust. 2 ustawy - Prawo prasowe zobowiązuje jedynie do udzielenia odpowiedzi na przekazaną krytykę bez zbędnej zwłoki, nie przewidując żadnych innych wymagań dla tej odpowiedzi. W tym samym przepisie art. 6 ust. 1 ustawy zobowiązuje się natomiast prasę do prawdziwego przedstawiania omawianych zjawisk. Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1995 r. w sprawie trybu udostępniania prasie informacji oraz organizacji i zadań rzeczników prasowych w urzędach organów administracji rządowej (Dz. U. Nr 132, poz. 642) nakazują zachowanie obiektywnego i rzeczowego stosunku do krytyki i interwencji prasowej (§ 5 ust. 2 i § 6 ust. 2). W świetle tych regulacji prawnych odpowiedź na krytykę prasową jest tym, czym odpowiedź w potocznym tego słowa znaczeniu. Powinna być repliką, reakcją na postawione pytanie albo zarzut. Powinna odnosić się do treści tego pytania lub zarzutu, czyli wyrażać rzeczowy stosunek do krytyki zawartej w publikacji prasowej. W tych tylko granicach sąd administracyjny kontroluje wywiązanie się z obowiązku odpowiedzi na krytykę, wynikającego z art. 6 ust. 1 Prawa prasowego ( vide: wyrok NSA z dnia 29.09.1999 r., sygn. akt II SA 1397/99)

W demokratycznym państwie prawnym pozostawienie organów samorządu terytorialnego poza zasięgiem obowiązku reagowania na krytykę prasową ich dotyczącą jest nie do przyjęcia i nie ma uzasadnienia w przepisach.

Do obowiązków prasy należy przekazywanie informacji i idei wzbudzających publiczne zainteresowania. Pozbawienie prasy możliwości uzyskania odpowiedzi na przekazaną społeczeństwu krytykę byłoby równoznaczne z ograniczeniem jednego z fundamentalnych praw społeczeństwa demokratycznego.

Na marginesie należy stwierdzić, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112. poz. 1198, ze zmianami) - każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w cytowanej ustawie. Zgodnie z art. 3a ustawy Prawo prasowe, w zakresie prawa dostępu prasy do informacji publicznej stosuje się przepisy powołanej wyżej ustawy o dostępie do informacji publicznej. Przepis ten wskazuje, że ustawa o dostępie do informacji publicznej obejmuje również dziennikarskie prawo do informacji. Natomiast art. 4 ust. 1 ustawy Prawo prasowe stanowi rozszerzenie uprawnienia wynikającego z art. 61 Konstytucji oraz z ustawy o dostępie do informacji publicznej, dokonane ze względu na zadania jakie pełni prasa w demokratycznym społeczeństwie.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim na podstawie art. 149 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 153 poz. 1270, ze zmianami) orzekł jak w sentencji wyroku. Jednocześnie na podstawie art. 200 oraz art. 205 cyt. ustawy, Sąd zasądził od Burmistrza na rzecz strony skarżącej zwrot poniesionych kosztów postępowania w wysokości 30 zł (trzydzieści złotych) uwzględniając, że na podstawie przepisu z art. 239 pkt 1 lit. b cytowanej ustawy, strona była zwolniona w przedmiotowej sprawie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.