Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Sędziowie sędzia NSA Mieczysław Markowski (spr.),, sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Protokolant starszy sekretarz sądowy Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 19 grudnia 2017 r. sprawy ze skargi J. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] grudnia 2016 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku celowego oddala skargę

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] grudnia 2016 r., nr [...], utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy W. z dnia [...] grudnia 2016 r., nr [...] o odmowie przyznania prawa do zasiłku celowego na za zakup czterech ton węgla, na dojazdy do lekarzy specjalistów, na zakup okularów oraz żywności.

U podstaw podjętego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne.

J. G. (zwany dalej: "Skarżącym") wystąpił w dniu [...] listopada

2015 r. do Ośrodka Pomocy Społecznej w W. z wnioskiem o przyznanie zasiłku w formie pieniężnej na dojazdy do lekarzy specjalistów, na zakup żywności, czterech ton węgła oraz okularów z powodu trudnej sytuacji finansowej i materialnej.

W uzasadnieniu podał, że brakuje mu pieniędzy na podstawowe potrzeby życiowe, egzystencję, obowiązkowe opłaty (podatku rolnego), a na polu pozostało nie skoszone dojrzałe zboże, gdyż nie miał na opłacenie kombajnu.

Wójt Gminy W. decyzją z dnia [...] grudnia 2016 r., nr [...] odmówił Skarżącemu przyznania wnioskowanego zasiłku.

W uzasadnieniu decyzji organ I instancji podniósł, że na podstawie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w obecności policjanta oraz zebranej dokumentacji ustalono, iż wnioskodawca prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, a źródłem dochodu w miesiącu październiku 2016 r. stanowiło gospodarstwo rolne o pow. 2,7475 ha x 2,88 zł = 791, 28 zł. Po pomniejszeniu dochodu o opłaconą składkę KRUS w wysokości 130 zł, dochód wyniósł 661,28 zł

i jest wyższy od kryterium dochodowego jednoosobowego gospodarstwa domowego, które w przypadku wnioskodawcy wynosi 634 zł. Organ l instancji podniósł również, że Skarżący został poinformowany w miesiącu październiku i listopadzie o możliwości skorzystania z pomocy żywnościowej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020 współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym w postaci produktów żywnościowych, jednak odmówił przyjęcia skierowania na produkty żywnościowe. Ponadto wskazał, że zgodnie z posiadaną dokumentacją ww. porusza się samochodem osobowym i ma możliwość dojazdu po odbiór żywności. Jednocześnie organ I instancji nie stwierdził istnienia przesłanek do udzielenia specjalnego zasiłku celowego na podstawie art. 41 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej.

Z powyższą decyzją nie zgodził się Skarżący i wniósł odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. uzasadniając, że bezpodstawna odmowa prawa do zasiłku celowego jest naruszeniem obowiązujących przepisów prawa, w tym ustawy zasadniczej. Podniósł, ze w dniu [...] listopada 2016 r. w czasie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w jego domu, pracownik socjalny celowo nie zwrócił się do niego o przedstawienie wydatków związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego, jak i gospodarstwa rolnego. Wskazał również, że nie jest prawdą, iż odmówił przyjęcia skierowania na produkty żywnościowe w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] grudnia 2016 r., nr [...], utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał na wynikające

z art. 8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej ustawowe przesłanki uprawnienia do pomocowych świadczeń pieniężnych i zależność ich przyznawania od spełnienia tzw. kryterium dochodowego, które dla osoby samotnie gospodarującej nie może przekraczać kwoty 634 złotych miesięcznie. Jednocześnie przywołało definicję dochodu zawartą w art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej oraz wskazało na cele przyznania zasiłku celowego wskazane art. 39 ustawy o pomocy społecznej. Następnie Kolegium stwierdziło, że źródłem dochodu Skarżącego jest gospodarstwo rolne o powierzchni 2,7475 ha przeliczeniowych, które przyniosło Skarżącemu

w październiku 2016 r. dochód w kwocie 661,28 zł (2,7475 ha przeliczeniowego x 288 złotych minus składki KRUS w kwocie 130 złotych). Kwota dochodu przekroczyła ustawowe kryterium dochodowe.

Jednocześnie Kolegium podzieliło ocenę organu I instancji odnośnie braku przesłanek do udzielenia stronie specjalnego zasiłku celowego, o jakim mowa w art. 41 ustawy o pomocy społecznej, z uwagi na niewystąpienie w życiu Skarżącego nadzwyczajnych, wyjątkowo negatywnych dla niego, niecodziennych zdarzeń, którym strona nie była w stanie zapobiec dochowując należytej staranności. SKO wskazało na cele ustawy o pomocy społecznej.

Organ odwoławczy podniósł, że sytuacja Skarżącego nie jest wyjątkowa, gdyż od 2013 r. korzysta on systematycznie z pomocy i nic nie zrobił, aby wspólnie

z pracownikami OPS rozwiązać swój problem. Wskazał, że od stycznia 2016 r. do chwili obecnej otrzymał pięć zasiłków celowych na łączną kwotę 550 zł.

Ponadto Kolegium wskazało, że Skarżący posiada środki finansowe, skoro od grudnia 2015 r. opłacił faktury z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego na kwotę 3.281,39 zł.

Nawiązując do zarzutu odwołania Kolegium wskazało, że sytuacja życiowa Skarżącego nie jest taka zła, jak ją próbuje przedstawić, skoro odmówił przyjęcia pomocy żywnościowej w postaci mleka w kartonach i konserw.

Skargę na powyższą decyzję, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Białymstoku, wniósł Skarżący, zarzucając jej naruszenie prawa, w tym przepisów ustawy o pomocy społecznej, ustawy o rehabilitacji oraz przepisów Konstytucji.

W uzasadnieniu skargi Skarżący podniósł, że podtrzymuje swoje stanowisko zawarte w odwołaniu. Przedstawił swoją ciężką sytuację materialną i zdrowotną oraz przywołał przepisy ustawy o pomocy społecznej. W jego ocenie decyzja jest nieuczciwa, nierzetelna, kłamliwa, nieuwzględniająca przepisów prawa, ustawy

o pomocy społecznej jak też samej Konstytucji.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie oraz podtrzymał dotychczas wyrażone stanowisko.

W odpowiedzi na skargę Skarżący, pismem procesowym z dnia 19 lutego 2017 r. podtrzymał stanowisko zawarte w skardze.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga jest niezasadna i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1066) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U.

z 2017 r., poz. 1369 ze zm., dalej: "p.p.s.a.") sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, stosując środki przewidziane w ustawie. Natomiast stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Sąd w niniejszej sprawie z punktu widzenia kryterium legalności jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] grudnia 2016 r., która utrzymała w mocy decyzję Wójta Gminy W. z dnia [...] grudnia 2016 r., odmawiającą przyznania Skarżącemu pomocy społecznej w formie zasiłku celowego na zakup czterech ton węgla, na dojazdy do lekarzy specjalistów, na zakup okularów oraz żywności

Materialnoprawną podstawę orzekania w niniejszej sprawie stanowią przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 930; dalej: "u.p.s."). Ustawodawca w powyższej ustawie precyzyjnie określił warunki przyznawania pomocy społecznej. Jak wynika z art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 i 2 u.p.s., pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Jej celem nie jest jednak wyręczanie strony w zaspokajaniu jej wszelkich potrzeb życiowych, lecz jedynie wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Celem tym nie może się stać zapewnienie wnioskodawcy stałego źródła dochodów. Odmienna interpretacja przepisów ustawy jest niedopuszczalna i byłaby całkowicie sprzeczna z intencją ustawodawcy, który pomocy społecznej wyznaczył jedynie funkcję wspierania tych wysiłków, a nie ich zastępowania.

Zgodnie przy tym z art. 3 ust. 4 u.p.s., potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny być uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom polityki społecznej państwa i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Co do zasady prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje – jak stanowi art. 8 ust. 1 pkt 1 u.p.s. - osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty tzw. kryterium dochodowego, które dla osoby samotnie gospodarującej wynosiło (w dacie podejmowanego rozstrzygnięcia) 643 złote (zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej), przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 u.p.s. lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej. Pojęcie dochodu zostało zdefiniowane w art. 8 ust. 3 u.p.s. jako suma miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszona o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób;

Stosownie do treści art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s., zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

W ocenie Sądu prawidłowo organy administracji obu instancji uznały w sprawie niniejszej, iż dochód Skarżącego z miesiąca października 2016 r., tj. miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku, przekroczył kwotę ustawowego kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, gdyż wyniósł kwotę 661,28 złotych Źródłem utrzymania Skarżącego jest gospodarstwo rolne o powierzchni 2,7475 ha przeliczeniowych. Dochód z posiadanego gospodarstwa rolnego ustala się według reguły wskazanej w art. 8 ust. 9 u.p.s., tj. jako iloczyn ilości hektarów przeliczeniowych i normatywnej kwoty dochodu z 1 hektara przeliczeniowego, ustalanej przez Radę Ministrów drogą rozporządzenia. Od 1 października 2015 r. normatywna kwota dochodu z 1 ha przeliczeniowego wynosi 288 złotych (§1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowania kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej). Po przemnożeniu ilości posiadanych hektarów przeliczeniowych poprzez normatywną wielkość dochodu z 1 ha przeliczeniowego, a następnie zminusowaniu iloczynu

o składki KRUS, dochód Skarżącego z gospodarstwa rolnego w miesiącu maju 2016 r. wyniósł 661,28 złotych (2,7475 ha x 288,00 zł – 130,00 zł). Skoro zatem prawidłowo wyliczona kwota dochodu jest wyższa od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej o 27,28 zł, orzekające w sprawie organy nie miały podstaw do przyznania Skarżącemu wnioskowanego zasiłku celowego.

Zdaniem Sądu organy obu instancji zasadnie również uznały, że nie zaistniały przesłanki do przyznania Skarżącemu niezależnego od dochodu, specjalnego zasiłku celowego, przewidzianego art. 41 u.p.s. Zasiłek taki może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Sformułowanie "może być przyznany" oznacza, że decyzja ma charakter uznaniowy, a brak zdefiniowania "szczególnie uzasadnionych przypadków" wskazuje na uprawnienie organu do oceny in concreto przyczyn wystąpienia z wnioskiem o pomoc w kategoriach szczególnej istotności dla wnioskodawcy. O ile organ I instancji bez argumentacji i wykładni pojęcia "szczególnie uzasadnionych przypadków" stwierdził, że w sprawie niniejszej potrzeb do przyznania specjalnego zasiłku celowego się nie dopatrzył, o tyle organ II instancji w sposób, zdaniem Sądu trafny, wyjaśnił, jak należy pojęcie powyższe rozumieć i rozumienie pojęcia odniósł do okoliczności sprawy. SKO w Ł. zasadnie stwierdziło, że szczególnie uzasadniony przypadek stanowi sytuację życiową wynikającą z faktu zaistnienia nadzwyczajnych, wyjątkowo negatywnych, niecodziennych i wpływających na sytuację życiową zdarzeń, którym strona nie była w stanie zapobiec dochowując należytej staranności. Ta przesłanka ma miejsce wówczas, gdy sytuacja życiowa osoby lub rodziny, bez konieczności wnikliwych zabiegów interpretacyjnych pozwala stwierdzić, że jest nadzwyczaj drastyczna. Odnosząc powyższe rozumienie do okoliczności sprawy Kolegium stwierdziło, że sytuacja Skarżącego nie jest wyjątkowa, gdyż od 2013 r. korzysta on systematycznie z pomocy i nic nie zrobił, aby wspólnie z pracownikami OPS rozwiązać swój problem. Podniosło również, że sytuacja życiowa Skarżącego nie jest taka zła, skoro odmówił przyjęcia pomocy żywnościowej w postaci mleka w kartonach i konserw.

Skład orzekający w sprawie niniejszej w pełni podziela dokonaną przez Kolegium interpretację pojęcia "szczególnie uzasadnione potrzeby". Wykładnia zaprezentowana przez organ znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, gdzie dla uzasadnienia uzyskania specjalnego zasiłku celowego podkreśla się: niecodzienność zdarzeń (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 29 czerwca 2016 r., sygn. akt I OSK 1077/16 – Lex nr 2082436), niefortunność zbiegów okoliczności wykraczających poza możliwości ludzkiej zapobiegliwości (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 17 czerwca 2016 r., sygn. akt I OSK 90/15 – Lex nr 2082652), nadzwyczajną drastyczność sytuacji życiowej, dotkliwą w skutkach

i głęboko ingerującą w plany życiowe strony (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt I OSK 384/15 – Lex nr 2082627). W stanie faktycznym niniejszej sprawy sytuacja Skarżącego nie należy zaś do żadnej ze wskazanych powyżej kategorii.

Biorąc zatem pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, tj. całokształt materiału dowodowego oraz uzasadnienia decyzji organów obu instancji, nie można podzielić zarzutów skargi, jakoby organy orzekające w sprawie naruszyły przepisy ustawy o pomocy społecznej, w tym w szczególności jej art. 41.

Zdaniem Sądu niezasadne są także zarzuty Skarżącego dotyczące naruszenia przepisów Konstytucji RP. Skarżący nie wykazuje bowiem, na czym miałoby polegać dyskryminowanie jego osoby przez organy orzekające w sprawie.

Za bezzasadne Sąd uznał również zarzuty dotyczące naruszenia przepisów ustawy o rehabilitacji.

Reasumując, zdaniem Sądu, podniesione w skardze zarzuty okazały się niezasadne, gdyż postępowanie przed organami zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący i prawidłowy, zaś zgromadzony w sprawie materiał oceniono właściwie. Mające natomiast zastosowanie w sprawie przepisy zostały także należycie zinterpretowane i użyte. Sąd nie doszukał się też innych naruszeń przepisów prawa materialnego, czy procesowego, które skutkowałyby koniecznością uchylenia zaskarżonych decyzji.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 151 p.p.s.a., należało orzec jak

w sentencji.