Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Ewa Osipuk Sędzia WSA Alicja Jaszczak-Sikora Protokolant sekretarz sądowy Maciej Lipiński po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2017 r. sprawy ze skargi R. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" r., nr "[...]" w przedmiocie świadczenia wychowawczego oddala skargę.

Decyzją z dnia "[...]"r., na podstawie art. 2 pkt 11 i 20 lit. c, art. 5 ust. 3, art. 7 ust. 3, art 27 ust. 1, w zw. z art. 18 ust. 6 ustawy z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2016r. poz. 195 ze zm., dalej jako: u.p.p.w.d.), Wójt Gminy K uchylił z dniem "[...]"r. własną decyzję z dnia "[...]"r. w sprawie przyznania R K świadczenia wychowawczego na córkę J K. W uzasadnieniu podano, że w dniu "[...]"r. R K złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na córkę J K i decyzją z dnia "[...]"r. organ przyznał jej świadczenie wychowawcze na okres od dnia "[...]"r do dnia "[...]"r. W związku z tym, że wnioskodawczyni z dniem "[...]"r. podjęła pracę na czas określony do dnia "[...]"r., należało uwzględnić dochód uzyskany za miesiąc "[...]"r. i ponownie ustalić dochód rodziny, stosownie do przepisu art. 7 ust. 3 u.p.p.w.d. W związku z tym do dochodu miesięcznego rodziny, który wynosił "[...]" zł, czyli dochodu uzyskanego z gospodarstwa rolnego, dodano dochód uzyskany w miesiącu "[...]"r. w kwocie "[...]" i uzyskano dochód miesięczny rodziny w wysokości "[...]" zł. Dochód ten podzielono na członków rodziny i ustalono dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w kwocie "[...]" zł, co przekracza ustawowe kryterium dochodowe, określone w art. 5 ust. 1 u.p.p.w.d. W związku z tym stwierdzono, że od "[...]"r. wnioskodawczyni nie spełnia ustawowych warunków do pobierania świadczenia wychowawczego, gdyż w myśl art. 18 ust. 6 u.p.p.w.d. w przypadku, gdy uzyskanie dochodu powoduje utratę prawa do świadczenia wychowawczego, świadczenie nie przysługuje od miesiąca następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca, w którym dochód został uzyskany.

Od decyzji tej odwołała się R K. Podała, że postanowieniem Sądu Rejonowego w Biskupcu z dnia 21 lutego 2011r. nabyła spadek po zmarłych rodzicach w części "[...]", a w pozostałej części spadek przypadł jej siostrze w części "[...]" oraz bratu w części "[...]". Wyjaśniła że w skład spadku wchodziło m. in. gospodarstwo rolne o powierzchni "[...]" ha przeliczeniowego. Podniosła, że zgodnie z postanowieniem Sądu jej udział w gospodarstwie rolnym wynosi "[...]" ha przeliczeniowego, tj. "[...]" części. W jej ocenie fakt, że decyzje organu podatkowego w sprawie wymiaru podatku rolnego wystawiane są wyłącznie na jej nazwisko nie świadczy o tym, że tylko ona czerpie korzyści z tytułu prowadzenia odziedziczonego gospodarstwa rolnego, gdyż korzyści uzyskiwane z gospodarstwa oraz wydatki z nim związane ponoszone są przez wszystkich współwłaścicieli gospodarstwa. W związku z tym zakwestionowała stanowisko organu, że tylko jej przypada dochód z tytułu użytkowania gospodarstwa rolnego. Wskazała, że biorąc pod uwagę obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia "[...]"r. w sprawie wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w 2014r. jej dochód wynosi "[...]"zł rocznie, czyli "[...]"zł miesięcznie. Ponadto uzyskuje dochód z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w kwocie "[...]" zł netto, a zatem miesięcznie dochód jej rodziny wynosi "[...]" zł, a w przeliczeniu na jednego członka rodziny wynosi "[...]" zł. Tym samym spełnione jest ustawowe kryterium dochodowe zawarte w art. 5 ust 1 u.p.p.w.d.

Decyzją z dnia "[...]"r. samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło w całości zaskarżoną decyzję i orzekło co do istoty sprawy w ten sposób, że uchyliło decyzję Wójta Gminy K z dnia "[...]"r. w sprawie przyznania stronie prawa do świadczenia wychowawczego wnioskowanego na córkę - J K. W uzasadnieniu podano, że stosownie do treści art. 3 pkt 20 u.p.p.w.d. pod pojęciem "uzyskania dochodu" rozumie się między innymi uzyskanie dochodu spowodowane uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ponadto ilekroć w ustawie o pomocy państwa w wychowaniu dzieci mowa jest o gospodarstwie rolnym - oznacza to gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym (art. 3 pkt 7 u.p.p.w.d.). Wskazano, że art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym stanowi, iż za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, opodatkowanych podatkiem rolnym w związku z zaklasyfikowaniem ich w ewidencji gruntów i budynków, jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. Ponadto wskazano, że w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego po roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, dochód ich ustala się na podstawie dochodu członka rodziny lub dochodu dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego (art. 7 ust. 3 u.p.pw.d.). W przypadku ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym. Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się również obszary rolne oddane w dzierżawę, za wyjątkiem obszarów wymienionych w art. 7 ust. 6 u.p.w.d. Wskazano, że w skład rodziny strony wchodzą trzy osoby: strona, jej mąż oraz ich córka. W okresie od "[...]"r. do "[...]"r. strona pozostawała zatrudniona w sklepie. Jednakże w związku z rozwiązaniem stosunku pracy uzyskany z tego tytułu dochód uznać należało za utracony. Ze znajdującego się w aktach sprawy oświadczenia złożonego przez stronę w dniu "[...]"r. oraz zaświadczenia wystawionego przez Wójta Gminy K wynika, że odwołująca się według stanu na dzień "[...]"r. była podatnikiem podatku rolnego z gruntów rolnych o powierzchni "[...]" ha przeliczeniowego. Zatem w "[...]"r. strona w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego uzyskała dochód miesięczny w wysokości "[...]" zł. Wskazano, że w dniu "[...]"r. strona ponownie podjęła zatrudnienie w sklepie i we "[...]"r. osiągnęła z tego tytułu dochód netto wysokości "[...]" zł. Natomiast mąż strony zarówno w "[...]"r., jak i po tym roku nie osiągnął jakiegokolwiek dochodu w rozumieniu przepisów u.p.p.w.d. Zatem organ pierwszej instancji słusznie przyjął, iż w związku z uzyskaniem dochodu w sierpniu "[...]"r. dochód rodziny w przeliczeniu na osobę przekroczył, wynikające z art. 5 ust. 3 u.p.p.w.d., kryterium dochodowe pozwalające na przyznanie świadczenia wychowawczego wnioskowanego na pierwsze dziecko. Osiągnięty przez stronę miesięczny dochód z "[...]"r. powiększyć należało bowiem o uzyskany przez nią dochód z miesiąca września "[...]"r., to jest o kwotę "[...]" zł i wyliczony w ten sposób dochód rodziny wyniósł w przeliczeniu na członka rodziny "[...]" zł i przekroczył wynikające z ustawy kryterium dochodowe pozwalające na przyznanie świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Podniesiono jednak, że organ pierwszej instancji w sposób niewłaściwy zastosował art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d., co skutkowało koniecznością wydania przez Kolegium orzeczenia reformatoryjnego. Zgodnie bowiem z powołanym przepisem organ właściwy może bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, członek rodziny nabył prawo do świadczenia wychowawczego w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie wychowawcze lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego. Wydana w trybie art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję ostateczną przyznającą prawo do świadczenia wychowawczego ma charakter konstytutywny i działa ex nunc, a więc wyłącznie z mocą od wydania decyzji uchylającej bądź zmieniającej decyzję ostateczną. Decyzja ta jest wydawana w nadzwyczajnym trybie weryfikacji decyzji ostatecznej, który został przewidziany w ustawie o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, a z przepisów tej ustawy nie wynika, aby w tym zakresie mogła ona działać z mocą wsteczną. Z uwagi na konstytutywny charakter wskazanych wyżej decyzji niedopuszczalnym jest, aby organy wskazywały datę, od której następuje uchylenie dotychczasowej decyzji. Ustalenie daty, od której strona utraciła w rzeczywistości prawo do świadczenia wychowawczego winno być dokonywane w toku postępowania prowadzonego w trybie art. 30 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Z tych względów Kolegium uchyliło decyzję będąca przedmiotem odwołania i orzekło co do istoty sprawy poprzez uchylenie pierwotnej decyzji przyznającej stronie prawo do świadczenia wychowawczego bez wskazania daty z jaką to uchylenie nastąpiło. Odnosząc się do odwołania wskazano, że użyte w ustawie pojęcie "gospodarstwo rolne" oznacza gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym. Powołując się na treść art. 1 i 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym wskazano, że grunty wchodzące w skład gospodarstwa prowadzonego przez osobę fizyczną nie muszą stanowić jej wyłącznej własności, lecz wystarczy aby osoba ta była ich posiadaczem na podstawie innych tytułów prawnych. Podano, że ze znajdujących się w aktach sprawy oświadczeń strony wynika, iż była ona w "[...]"r. posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni "[...]" ha przeliczeniowych i uzyskała z tego tytułu dochód, a z zaświadczenia wydanego przez Wójta Gminy K wynika, że w "[...]"r. strona była podatnikiem podatku od gruntów rolnych o powierzchni "[...]" ha przeliczeniowego. Zatem taką powierzchnię przyjąć należy, jako powierzchnię gospodarstwa rolnego strony. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 6 u.p.p.w.d. ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego uwzględnia się powierzchnię tego gospodarstwa stanowiącą podstawę wymiaru podatku rolnego, a także obszary rolne oddane w dzierżawę, chyba że przepis ten stanowi inaczej.

Skargę na powyższą decyzję wniosła R K, ponawiając argumentację zwartą w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Zarzuciła, że organ przyjął dochód z powierzchni całego gospodarstwa, opierając na mylnej przesłance, iż decyzje w sprawie wymiaru podatku wystawiane są wyłącznie na nazwisko skarżącej, a tym samym tylko skarżąca uzyskuje z niego dochód, podnosząc że w jej ocenie decyzje wystawiane są niezgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych. Zdaniem skarżącej nie świadczy to, że tylko skarżąca ponosi wydatki oraz czerpie korzyści z tytułu prowadzenia odziedziczonego gospodarstwa rolnego, gdyż dotyczy to wszystkich współwłaścicieli tego gospodarstwa. Skoro zatem jej udział w gospodarstwie wynosi tylko "[...]" części, to tylko od takiej wielkości winien być naliczany dochód. Powołała się na wyrok WSA w Krakowie z 16 lutego 2016r. (sygn. III SA/Kr 1405/15) oraz WSA w Gdańsku z dnia 10 marca 2016r. (sygn. akt III SA/Gd 114/16). Zdaniem skarżącej jej dochód z gospodarstwa rolnego w "[...]"r. wynosił "[...]" zł miesięcznie, a uwzględniając dochód z tytułu zatrudnienia w kwocie "[...]" zł miesięcznie, łączny dochód rodziny wynosi w przeliczeniu na członka rodziny stanowił kwotę "[...]" zł. Tym samym jest spełnione ustawowe kryterium dochodowe zawarte w art. 5 ust. 1 u.p.p.w.d. W związku z tym skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji Kolegium oraz polecenie ponownego przeliczenia dochodu jej rodziny z uwzględnieniem wskazanego stanu faktycznego.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazano ponadto, że wbrew twierdzeniom skarżącej z przedłożonego przez nią postanowienia Sądu Rejonowego w Biskupcu nie wynika, że jest ona współwłaścicielem prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego w części udziału wynoszącej "[...]", gdyż postanowienie to stwierdza wyłącznie fakt nabycia spadku, a nie określa składników masy spadkowej i ich podziału pomiędzy spadkobierców. Jednakże ustalenia te nie mają w istocie znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż grunty wchodzące w skład gospodarstwa rolnego nie muszą stanowić wyłącznej własności osoby gospodarstwo to prowadzącej. Podniesiono także, że wykładnia art. 7 ust. 1 - 3 u.p.p.w.d. zbieżna jest z wykładnią identycznych w swym brzmieniu przepisów art. 5 ust. 4 - 4b ustawy o świadczeniach rodzinnych, dokonanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, a świadczenia wychowawcze oraz świadczenia rodzinne mają podobny cel i charakter.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Podnieść należy, iż w myśl art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2016r. poz. 1066) sądy administracyjne sprawują kontrolę wykonywania administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Rozpoznając zatem skargę na decyzję Sąd dokonuje jedynie oceny, czy przy jej wydaniu nie zostały naruszone przepisy prawa materialnego, bądź też procesowego, nie będąc przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016r., poz. 718 ze zm., dalej jako: p.p.s.a.).

W ocenie Sądu zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

Podnieść należy, że stosownie do art. 5 ust. 3 u.p.p.w.d. świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł. Zatem nie ulega wątpliwości, ze uzyskanie świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego. Wskazać także należy, że wprawdzie zgodnie z art. 18 ust. 1 u.p.p.w.d. prawo do świadczenia wychowawczego ustalane jest na okres od dnia 1 października do dnia 30 września roku następnego, ale zgodnie z ust. 6 tego artykułu w przypadku, gdy uzyskanie dochodu powoduje utratę prawa do świadczenia wychowawczego, świadczenie nie przysługuje od miesiąca następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca, w którym dochód został osiągnięty. Przy czym zgodnie z art. 2 pkt 20 lit. c) u.p.p.w.d. ilekroć w ustawie jest mowa o uzyskaniu dochodu - oznacza to uzyskanie dochodu spowodowane uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. W takim wypadku organ właściwy może bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczenia wychowawczego (art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d.).

W niniejszej sprawie skarżąca uzyskała prawo do świadczenia rodzinnego na pierwsze dziecko w rodzinie na mocy decyzji Wójta Gminy K z dnia "[...]"r. na okres od "[...]"r. do dnia "[...]"r. Jednakże z dniem "[...]"r. podjęła zatrudnienie i w związku z tym uzyskała dochód. Zatem zaistniały podstawy prawne do wszczęcia postępowania i uchylenia decyzji o przyznaniu skarżącej świadczenia wychowawczego z uwagi na przekroczenie dochodu uprawniającego do tego świadczenia. Jak bowiem ustalił organ dochód na osobę w rodzinie skarżącej, przy uwzględnieniu dochodu uzyskiwanego z gospodarstwa rolnego oraz z tytułu umowy o pracę wynosi "[...]" zł i przekracza kryterium dochodowe. Przy czym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ szczegółowo podał, w jaki sposób ustalił tę kwotę dochodu, a obliczenia te w ocenie Sądu są prawidłowe.

Natomiast skarżąca zakwestionowała fakt uwzględnienia w dochodzie jej rodziny dochodu z całego gospodarstwa rolnego. Podała bowiem, że jest ona jego współwłaścicielką w "[...]" części i w jej ocenie dochód z gospodarstwa rolnego winien być ustalony tylko w takiej części. W ocenie Sądu takie stanowisko nie znajduje uzasadnienia. Jak słusznie bowiem wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji u.p.p.w.d. nie zawiera definicji gospodarstwa rolnego i w tym zakresie odsyła do definicji zawartej w ustawie o podatku rolnym (art. 2 pkt 7 u.p.p.w.d.). Zgodnie zaś z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2016r. poz. 617 ze zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. Ponadto stosownie do art. 3 ust. 6 ustawy o podatku rolnym obowiązek podatkowy, którego przedmiotem są grunty stanowiące gospodarstwo rolne, ciąży na tej osobie będącej współwłaścicielem (posiadaczem), która to gospodarstwo prowadzi w całości. W świetle tych przepisów uznać zatem należy, że ustawodawca traktuje gospodarstwo rolne jako zorganizowaną całość, obejmującą zarówno grunty będące własnością osoby je prowadzące, jak i będące jedynie w jej posiadaniu. W tej sytuacji należy przyjąć, że także dochód z tego gospodarstwa należy traktować jako dochód osoby je prowadzącej, niezależnie od tego, czy jest ona jego właścicielem w całości, czy gospodarstwo to znajduje się we współwłasności. W niniejszej sprawie nie ulega natomiast wątpliwości, że to skarżąca prowadzi gospodarstwo rolne. Jak wynika bowiem z zaświadczenia Wójta Gminy K z dnia "[...]"r. - wg stanu na dzień "[...]"r. - jest ona podatnikiem podatku rolnego z grumot o powierzeni "[...]" ha. Podkreślić także należy, że sama skarżąca, we wniosku z dnia "[...]"r. o przyznanie świadczenia wychowawczego, pouczona o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń podała, że uzyskuje dochód z gospodarstwa rolnego, określając jego powierzchnię jako "[...]" ha. Dopiero w odwołaniu od decyzji wydanej w niniejszej sprawie skarżąca zaczęła okoliczności te kwestionować. Nawet jednak w przypadku, gdy - jak twierdzi skarżąca - pozostali współwłaściciele czerpią korzyści i ponoszą wydatki na to gospodarstwo, to w ocenie Sądu nie ma to wpływu na ustalenie organu, że w rozumieniu u.p.p.w.d. skarżąca uzyskuje dochód z gospodarstwa rolnego w całości. Odnosząc się natomiast do powołanych w skardze wyroków sądów administracyjnych wyjaśnić należy, że wyrok WSA w Krakowie w sprawie o sygn. akt III SA/Kr 1405/15 dotyczył decyzji wydanej na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, w której regulacje dotyczące ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego nie są tożsame z zasadami określonymi w u.p.p.w.d. Natomiast wyrok WSA w Gdańsku w sprawie III SA/Gd 114/16 został wprawdzie wydany w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, która zawiera analogiczne przepisy jak u.p.p.w.d., ale w sprawie tej Sąd odnosił się do specyficznej sytuacji, a mianowicie do kwestii ustalenia udziałów w gospodarstwie rolnym rozwiedzionych małżonków. W związku z tym w ocenie Sądu poglądów zawartych w tych wyrokach nie można przenosić na grunt niniejszej sprawy.

Wobec powyższego na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji wyroku.