Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik Protokolant st. sekr. sąd. Arkadiusz Kmiotek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 marca 2009 r. sprawy ze skargi J.K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zaliczki alimentacyjnej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję wymienionego Kolegium z dnia [...] nr [...]

Pismem z dnia [...] J. K. złożyła wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta Miasta J. z dnia [...] nr [...] przyznającej jej prawo do zaliczki alimentacyjnej na syna J. K. od dnia [...] do [...] w wysokości 170 zł miesięcznie. Strona powołała się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2008 r. sygn. akt I OSK 664/07 i zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej ( Dz. U. nr 86 z 2005 r., poz. 732 z późn. zm.) przez błędną jego wykładnię prowadzącą do nierówności i dyskryminacji rodziny.

Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. działając na podstawie art. 157 § 1 i 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 wraz z późn. zm.), art. 2 oraz art. 17 i 18 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych odmówiło wszczęcia postępowania na wniosek J. K. w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta Miasta J. z dnia [...].

W ocenie Kolegium w rozpoznawanej sprawie nie nastąpiło wydanie decyzji z rażącym naruszaniem prawa, gdyż takie naruszenie ma miejsce wówczas gdy jest ewidentne i nie wymaga wykładni obowiązujących przepisów prawa. Nadto zgodnie z literalnym brzmieniem art. 8 ust. 2 ustawy, nie może budzić wątpliwości fakt, iż zwiększona wysokość zaliczki alimentacyjnej jest uzależniona od wysokości dochodu rodziny, a nie wysokości dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie, co jest istotą zagadnienia. Wywodzono, że rażące naruszenie prawa następuje wtedy gdy treść decyzji pozostaje w wyraźnej sprzeczności z treścią przepisu prawa i gdy charakter tego naruszenia powoduje, iż owa decyzja nie może być akceptowana jako akt wydany przez organ praworządnego państwa. Z tych względów wniosek strony o stwierdzenie nieważności nie zasługuje na uwzględnienie i dlatego zasadnym stało się wydanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności.

Pismem z [...] J. K. złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w trybie art. 127 k.p.a. W uzasadnieniu powołała się na argumentację przedstawioną we wniosku z [...].

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] nr [...] działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 127 § 3 k.p.a. oraz art. 2, art. 17 i art. 18 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych, po rozpatrzeniu wniosku Pani J. K. o ponowne rozpatrzenie sprawy o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydenta Miasta J. z dnia [...] nr [...], orzekło o utrzymaniu jej w mocy.

Uzasadniając swoje stanowisko organ powołał się na wywody przedstawione w uprzednio wydanej decyzji, uznając iż ponowny wniosek strony o stwierdzenie nieważności nie zasługuje na uwzględnienie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach J. K. wyraziła swoje niezadowolenie z powyższego rozstrzygnięcia. Podniosła, iż wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2008 r. sygn. akt I OSK 664/07 przesądził w sposób jednoznaczny o jej uprawnieniu do przyznania zaliczki w wysokości 300 zł. Zdaniem skarżącej stanowisko kolegium stoi w sprzeczności z powszechnie obowiązującymi przepisami i narusza postanowienia Konstytucji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o jej oddalenie przytaczając dotychczasowo podnoszone argumenty.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje :

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, przy czym, rozstrzygając w granicach danej sprawy, sąd administracyjnie jest związany granicami skargi ( art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Dokonując kontroli decyzji wydanych w niniejszej sprawie, Sąd uznał, że skargę należało uwzględnić, choć z innych przyczyn, niż w niej podane.

Zauważyć należy, że co do zasady postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu ( art. 157 § 2 k.p.a.). Nie ma przy tym zastosowania ogólna reguła wyrażona w art. 61 § 3 k.p.a., że datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 157 § 3 k.p.a. odmowa wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji. Zatem wszczęcie postępowania wymaga uprzedniej kontroli ze strony organu, czy zachodzą przesłanki formalnoprawne warunkujące jego dopuszczalność. Na podstawie art. 157 § 3 k.p.a. organ orzeka co do niedopuszczalności wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej z przyczyn przedmiotowych lub podmiotowych. Decyzja wydana na podstawie art. 157 § 3 k.p.a. jest wynikiem oceny zdolności do działania w sprawie osoby wnoszącej podanie, legitymacji strony, wykazania tego, że nie istnieje decyzja, której ważność należy poddać ocenie, lub też że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności nie może być wszczęte na wniosek strony z uwagi na zapis w ustawie ( por. B. Adamiak. J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1998, str. 829).

Wynika z tego, że postępowanie wyjaśniające, poprzedzające odmowę wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji, może dotyczyć jedynie kwestii formalnych. Nie może ono natomiast dotyczyć zagadnienia, czy przyczyny nieważności decyzji określone w art. 156 § 1 k.p.a. rzeczywiście miały miejsce. To może być wyjaśnione dopiero po wszczęciu postępowania w sprawie nieważności decyzji ( por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 lipca 1999 r., sygn. akt IV SA 2152/97 LEX 47902, z dnia 22 września 1999 r., sygn. akt IV SA 1400/97 LEX 47895). Sąd uznał, że w niniejszej sprawie Kolegium naruszyło powyższą zasadę, ponieważ jako przyczynę odmowy wszczęcia postępowania nadzorczego wskazało na okoliczności merytoryczne, tj. na to, że decyzja z dnia [...] wolna jest od wady, o której mowa w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Tym samym organ wkroczył w problematykę oceny przyczyn nieważności, co było niedopuszczalne na tym etapie postępowania. W tej sytuacji Sąd uznał, że zaskarżona decyzja, jak również poprzedzająca ją decyzja polegają uchyleniu, ponieważ naruszają art. 157 § 3 k.p.a. i naruszenie to może mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W związku z tym Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł, jak w sentencji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ powinien przede wszystkim jednak właściwie ocenić zgłaszane przez stronę żądanie. Co prawda formułuje je ona jako wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, ale z okoliczności sprawy wynika, że w istocie kwestionuje ona przyznanie jej zaliczki alimentacyjnej w podstawowej kwocie. Zatem w istocie intencją strony jest uzyskanie zaliczki alimentacyjnej w podwyższonej wysokości. Wobec ugruntowanego już orzecznictwa potwierdzonego stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego ( postanowienie z dnia 1 października 2008 r. sygn. akt P 25/07 ) należy uznać, że stanowisko strony zasługuje na uwzględnienie. Możliwym sposobem działania organu w takiej sytuacji jest zastosowanie art. 154 k.p.a. Brak jest bowiem podstaw do przyjęcia stanowiska by osoby znajdujące się w tej samej sytuacji były odmiennie traktowane przez organ administracji publicznej. W każdym razie jeżeli organ nie działa z urzędu winien, stosownie do obowiązków wynikających z art. 8 oraz art. 9 k.p.a., poinformować stronę o przysługującym jej prawie do wzruszenia decyzji we wskazanym trybie.

su.