Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 03 marca 2016 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Paluszyńska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędzia WSA Tomasz Świstak po rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 03 marca 2016 roku sprawy ze skargi I. G. na postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] listopada 2015r. Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego oddala skargę

Postanowieniem znak sprawy [...] z dnia [...] sierpnia 2015 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego [...], wskazując na art. 49b ust. 4 i art. 49b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm., dalej jako p.b.) i art. 123 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm., dalej jako k.p.a.) ustalił K. L. (dalej jako Inwestorka) wysokość opłaty legalizacyjnej w kwocie 5.000 złotych za budowę wiaty usytuowanej na działce [...], bez zgłoszenia zamiaru jej wybudowania do właściwego organu.

Uzasadniając napisał, że w dniu [...] października 2011 r. na przedmiotowej działce odbyła się kontrola przeprowadzona przez pracowników Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego [...] (dalej jako PINB, organ I instancji) na wniosek I. G. (dalej jako Strona, Skarżąca), dzierżawcy sąsiedniej nieruchomości. Strona zarzuciła Inwestorce ustawienie obiektu budowlanego w postaci agregatu bez stosownego pozwolenia na budowę oraz ustawienie wiaty, a także podniesienie terenu działki, co powoduje spływanie opadów na teren sąsiedniej działki.

Ustalono, że działka jest własnością nieletniego M. L., syna Inwestorki. Stwierdzono, że na nieruchomości, w granicy z działką nr [...] ustawiono wiatę gospodarczą o wymiarach 9,73 x 1,72, wykonaną w konstrukcji drewnianej z dachem jednospadowym krytym gontem papowym. Nie dokonano zgłoszenia budowy przedmiotowej wiaty.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt. 2 p.b., pozwolenia na budowę nie wymaga budowa wiat o powierzchni zabudowy do 25 m2, natomiast zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1. należy dokonać zgłoszenia właściwemu organowi. W toku postępowania Inwestorka przesłała stosowne dokumenty, które organ nadzoru budowlanego zweryfikował pozytywnie i postanowieniem z dnia [...] stycznia 2012 r. ustalił wysokość opłaty legalizacyjnej, na podstawie art. 49b ust. 5 p.b. w wysokości 5.000 zł. Rozpoznając zażalenie Strony, Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia [...] lipca 2012 r. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Wyrokiem z dnia 28 września 2012 r. o sygn. akt II SA/Po 706/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił zaskarżone postanowienie WWINB. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 17 lipca 2014 r. sygn. akt II OSK 288/13 oddalił skargę kasacyjną Inwestorki.

NSA wskazał, że bezsporne jest w sprawie to, że obiekt będący przedmiotem postępowania jest wiatą oraz, że został zrealizowany w warunkach samowoli budowlanej. Także za niesporne uznały strony postępowania oraz Sąd I instancji, że pojęcie wiaty nie zostało zdefiniowane w prawie budowlanym. Sąd I instancji definicji tej poszukiwał w języku potocznym, natomiast w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) (Dz. U. Nr 112 poz. 1316 ze zm.), wydanym na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 ze zm.) stwierdzono, że "za szczególny rodzaj budynku uważa się wiatę, która stanowi pomieszczenie naziemne, nie obudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione". Bezsporne jest także, że na gruncie przepisów Prawa budowlanego wiatę uznaje się nie za rodzaj budynku, lecz budowli, przy czym druga część definicji - brak wszystkich lub niektórych ścian - pozostaje aktualna. Kluczowym natomiast dla rozstrzygnięcia sprawy jest dokonanie oceny, czy do przedmiotowej wiaty znajdują zastosowanie przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm., dalej jako Rozporządzenie), a zwłaszcza jego § 12 ust. 5 pkt 1, który zdaniem Sądu I instancji generuje w konsekwencji wymóg zastosowania do oceny przedmiotowej wiaty przepisów § 12, i 272 ust. 3 Rozporządzenia. Skoro, jak już wcześniej stwierdzono, przedmiotowa wiata jest budowlą, to do stwierdzenia, że w niniejszej sprawie przepisy Rozporządzenia znajdą zastosowanie konieczne jest ustalenie, że wiata ta "spełnia funkcje użytkowe budynku". W tym konkretnym wypadku sprowadza się to do ustalenia, że wiata pełni funkcje budynku gospodarczego. W przekonaniu NSA stwierdzona przez Sąd I instancji konieczność uzupełnienia materiału dowodowego poprzez ustalenia dające możliwość oceny przedmiotowej wiaty w świetle wskazanych regulacji rozporządzenia są konsekwencją przyjętego przez Sąd i instancji i nie podważonego w skardze kasacyjnej stanowiska, że przedmiotowa wiata spełnia funkcję budynku gospodarczego (ze względu na składowanie drewna opałowego i posiadanie tylnej ściany).

WWINB postanowieniem z dnia [...] października 2014 r. uchylił postanowienie organu I instancji w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.

Ponownie przeprowadzona kontrola wykazała, że na nieruchomości znajduje się wiata o wymiarach 1,72 m x 9.72 m w konstrukcji drewnianej, posadowiona na słupkach drewnianych osadzonych w kotwach stalowych (typowych), wbijanych w grunt. W tylnej części przy ogrodzeniu z działką nr ewidencyjny [...], zamontowano drewnianą ażurową ściankę (później w dniu [...].12.2014r. usuniętą), a przegrodzona jest poprzecznymi ażurowymi ściankami, zamontowanymi pomiędzy słupkami konstrukcyjnymi wiaty oraz pomiędzy dodatkowymi pionowymi beleczkami przymocowanymi kątowniczkami do kostki stanowiącej utwardzenie gruntu. W części wiaty urządzono kojec dla psa, natomiast pozostała część wiaty wykorzystywana jest na cele rekreacyjne (pod wiatą są doniczki, ławka). Drewno opałowe składowane jest w innej części działki.

PINB stwierdził, że w wyniku przeprowadzonych kontroli ustalił, że zmienił się charakter wiaty - nie pełni ona już funkcji budynku gospodarczego, tylko funkcję rekreacyjną. Nadto zmieniła się konstrukcja wiaty, ponieważ nie posiada już ona tylnej ściany. Skoro przedmiotowa wiata nie służy do przechowywania drewna, narzędzi ogrodniczych, płodów rolnych czy innych sprzętów, to w żaden sposób nie można uznać, że pełni funkcję budynku gospodarczego, W konsekwencji nie sposób też uznać, że jako obiekt pełniący funkcję rekreacyjną wiata zmuszona jest spełniać warunki określone w § 12 Rozporządzenia. Podobnie prezentuje się kwestia konieczności zastosowania do przedmiotowej wiaty przepisów § 272 ust. 3 Rozporządzenia, odnośnie ściany oddzielenia przeciwpożarowego. W związku ze zmianą konstrukcji wiaty, badanie tej kwestii stało się bezprzedmiotowe. PINB ustalił, że w sprawie ma zastosowanie art. 49 b ust. 2 p.b., zgodnie z którym, jeżeli budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, właściwy organ nakłada na inwestora obowiązek przedłożenia w terminie 30 dni wymienionych dokumentów w sentencji postanowienia. Postanowienie to zostało wydane [...] lutego 2015 r. Inwestorka przedłożyła projekt zagospodarowania działki i szkic budowli, natomiast zaświadczenie z dnia [...] grudnia 2011 r. o zgodności wiaty wraz z oświadczeniem o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane zostało przedłożone w dniu [...] stycznia 2012 r., a w związku z tym, że nie zmieniły się ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nie było konieczności przedkładania ponownie wymaganego dokumentu. PINB podkreślił, że Inwestorka dochowała terminu do przedłożenia dokumentacji.

W dniu [...] kwietnia 2015 r. do organu nadzoru budowlanego wpłynęło także pismo Burmistrza [...] (dalej jako Burmistrz) wydane na wniosek Strony, z którego wynika, że przedmiotowa wiata jest niezgodna z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, co stoi w sprzeczności z zaświadczeniem wydanym w dniu 28 grudnia 2011 r. W związku z tym wezwano Inwestora do przedłożenia aktualnego zaświadczenia o zgodności budowy wiaty usytuowanej z ustaleniami obowiązującego m.p.z.p. Postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2015 r. Burmistrz odmówił wydania Inwestorce zaświadczenia. PINB postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2015r. zawiesił postępowanie administracyjne w sprawie przedmiotowej wiaty do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, tj. do czasu ostatecznego rozpatrzenia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze zażalenia na postanowienie Burmistrza [...]. Rozpoznając zażalenie Inwestorki, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] (dalej jako SKO) postanowieniem z dnia [...] czerwca 2015 r. uchyliło zaskarżone postanowienie Burmistrza i umorzyło postępowanie organu I instancji. SKO stwierdziło, że zaświadczenie z [...] grudnia 2011 r. zachowuje swoją aktualność i Inwestorka może się nim posługiwać oraz powoływać na to zaświadczenie. W związku z wydaniem postanowienia przez SKO WWINB postanowieniem z dnia [...] czerwca 2015r. po rozpatrzeniu zażalenia I. G. uchylił postanowienie o zawieszeniu postępowania administracyjnego.

PINB podkreślił, że Inwestorka w terminie przedłożyła wymagane dokumenty (tj. zaświadczenie o zgodności budowy wiaty z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz szkic i opis obiektu wraz z projektem zagospodarowania działki), które zostały pozytywnie zweryfikowane przez organ I instancji. Organ uznał, że przedmiotowy obiekt jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, został wybudowany zgodnie z warunkami technicznymi i sztuką ciesielską oraz nadaje się do użytkowania. W takim wypadku organ nadzoru budowlanego, w drodze postanowienia, ustalił wysokość opłaty legalizacyjnej. Przepis art. 49 b ust. 5 p.b. stanowi, że wysokość opłaty legalizacyjnej w przypadku wybudowania wiaty bez zgłoszenia właściwemu organowi wynosi 5 000 zł.

Na opisane postanowienie PINB zażalenie wniosła Strona, domagając się jednocześnie zawieszenia postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez WSA w Poznaniu skargi Strony na postanowienie SKO z dnia [...] czerwca 2015 r. w przedmiocie stwierdzenia zgodności inwestycji z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W zażaleniu kwestionowała uznanie, że do przedmiotowej wiaty nie mają zastosowania przepisy rozporządzenia z 12.04.2002r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich użytkowanie. Podawała również, że zaświadczenie Burmistrza z [...].12.2011r. w żadnym wypadku nie mówi o zgodności pobudowanej wiaty z miejscowym planem, gdyż nie odnosi się do konkretnej wiaty, pobudowanej i wychodzącej 2,5 m przed obowiązującą linię zabudowy.

Postanowieniem z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, wskazując na art. 138 § 1 pkt 2 w związku z art. 144 k.p.a. i w związku z art. 6 ust. 1 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015r. poz. 443, dalej jako ustawa zmieniająca), uchylił zaskarżone postanowienie w całości i umorzył postępowanie organu pierwszej instancji dotyczące ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej. Uzasadniając napisał, że organ I instancji prawidłowo uznał, że przedmiotowy obiekt spełnia wymagania konieczne do przeprowadzenia postępowania legalizacyjnego. Podkreślił, że obecnie wiata nie pełni już funkcji użytkowych budynku gospodarczego ponieważ nie posiada już tylne ściany skonstruowanej z desek, co również przyznała I. G. Nadto drewno opałowe nie jest przechowywane w tym obiekcie. Tym samym nie ma podstaw do stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002r. WWINB podał, że bierze pod uwagę stan faktyczny z daty orzekania, a ten uległ zmianie. Obecnie wiata pełni funkcję rekreacyjną i dekoracyjną. Nie są w niej przechowywane narzędzia ogrodowe. Nie zmienia tej kwalifikacji także umiejscowienie pod wiatą kojca dla psa, który sam w sobie nie stanowi obiektu budowlanego i nie przesądza o funkcji gospodarczej wiaty. Organ podał, że obowiązki nałożone na Inwestora postanowieniem PINB z dnia [...] lutego 2015 r. zostały wykonane. Postanowienie SKO wymienione w zażaleniu jest ostateczne i pozostaje w obrocie prawnym. WSA w Poznaniu postanowieniem z dnia 29 września 2015 r. sygn. akt II SA/Po 789/15 odrzucił skargę Strony; strona poinformowała, że złożyła zażalenie do NSA, co pozostaje jednak bez wpływu na wynik sprawy dotyczącej opłaty legalizacyjnej. Zarzut braku zgodności obiektu z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest zatem nieuzasadniony. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie ogranicza możliwości pobudowania wiaty na przedmiotowej działce a obiekt ten został wybudowany zgodnie ze sztuką budowlana i nie narusza przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 20.02.2015r. WWINB podał, że uznaje pismo z [...].04.2015r. Burmistrza [...] skierowane do I. G. za korespondencję wewnętrzną pomiędzy wymienioną a organem wobec pozostawienia w obrocie prawnym zaświadczenia Burmistrza [...] z [...].11.2011r., z którego wynika, że budowa wiaty będąca przedmiotem niniejszego postępowania jest zgodna z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W ocenie WWINB organ I instancji słusznie uznał, że skoro inwestor spełnia wymagania konieczne do legalizacji przedmiotowego obiektu, to istnieje możliwość przeprowadzenia postępowania legalizacyjnego, dlatego też nałożył postanowieniem z dnia [...] lutego 2015r. obowiązek przedłożenia określonej dokumentacji. Inwestor żądane dokumenty przedłożył, co stanowiło dla organu podstawę do wydania postanowienia ustalającego opłatę legalizacyjną.

WWINB podkreślił jednak, że dnia 28 czerwca 2015 r. weszła w życie ustawa zmieniająca. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy decyzją ostateczną stosuje się przepisy dotychczasowe, jednak w art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej zastrzeżono, że do opłat legalizacyjnych, o których mowa w art. 49 ust. 1 i art. 49b ust. 4 p.b., ustalanych w postępowaniach wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej, stosuje się przepisy p.b. w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.

Na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 2c p.b. w brzmieniu obowiązującym po 28 czerwca 2015 r. na budowę wiat o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki - nie jest wymagane pozwolenie na budowę. Zgodnie z nowymi przepisami nie jest również wymagane zgłoszenie zamiaru wykonania takiej wiaty. W związku z powyższym, jeżeli art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej daje możliwość w przypadku opłat legalizacyjnych zastosowanie przepisów w nowym brzemieniu, to w takim przypadku PINB nie powinien nakładać na Inwestorkę opłaty legalizacyjnej. Przepis art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej wprost wskazuje, że do opłat legalizacyjnych stosowane mają być przepisy znowelizowane. Oznacza to, że nie można ograniczyć się tylko do kwestii wprowadzenia przepisu zawartego w art. 49c p.b. Kwestie opłat legalizacyjnych zawarte są w art. 49 i 49b p.b., które również zostały znowelizowane, w związku z wprowadzeniem zmian w art. 29 i 30 p.b. Powoduje to, że należy spojrzeć szerzej na przepisy w sprawie ustalenia opłaty legalizacyjnej. W niniejszej sprawie wiata ma powierzchnię 16,73m2 i posadowiona jest na terenie przeznaczonym pod budowę mieszkaniową, przy czym działka ma powierzchnię 505 m2, co wynika z rejestru gruntów. WWINB ocenił, że świetle obecnie obowiązujących przepisów wykonanie obiektu budowalnego tj. wiaty nie wymaga zgłoszenia do właściwego organu, tak jak musiało mieć to miejsce na podstawie przepisów sprzed 28 czerwca 2015 r. co powoduje, że wykonanie tego typu obiektu nie będzie podlegało postępowaniu legalizacyjnemu, a co za tym idzie nie jest już wymagana opłata legalizacyjna w celu doprowadzenia obiektu do stanu zgodnego z prawem. W związku z powyższym niezasadne jest ustalenie opłaty legalizacyjnej za samowolnie wykonany obiekt budowalny, na którego wykonanie, na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, nie jest wymagane uzyskanie decyzji - pozwolenia na budowę, czy też zgłaszanie zamiaru jego wykonania. To powoduje, iż nie jest wymagana opłata legalizacyjna, stąd też bezprzedmiotowe staje się jej ustalenie. W konsekwencji obowiązkiem organu wyższego stopnia jest uchylenie zaskarżonego postanowienia PINB i umorzenie postępowania pierwszej instancji w całości w sprawie ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej w celu doprowadzenia obiektu tj. wiaty do stanu zgodnego z prawem.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu I. G. zarzuciła, że nadzór budowlany procedując w sprawie skoncentrował się na legalizacji i opłacie legalizacyjnej, nie rozstrzygając co do wniosku Skarżącej. Skarżąca domagała się we wniosku skrócenia bądź rozbiórki spornej wiaty, o długości 10 metrów w granicy i wysokości 3 metrów od poziomu gruntu, z powodu naruszania przepisów dotyczących posadowienia obiektów budowlanych, do których w rozumieniu prawa budowlanego należy także wiata. Sporna wiata swym posadowieniem narusza § 12 ust 3 pkt 1 Rozporządzenia zabraniający budowy w granicy posesji na działce szerszej niż 16 metrów (działka Inwestorki ma 33 metry szerokości), poza tym zacienia okna Skarżącej posadowione 1.2 metra nad poziomem gruntu, a które są zaledwie 4 metry od tylnej ściany wiaty, co też jest niezgodne z przepisami, a na co uwagę zwrócił NSA. Nadto posadowienie wiaty narusza przepisy obowiązującego m.p.z.p., co potwierdził Burmistrz w piśmie z dnia [...] kwietnia 2015 r. wydanym na wniosek Skarżącej. Organy nadzoru budowlanego odmówiły zawieszenia postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez sąd administracyjny skargi na postanowienie o zgodności inwestycji z ustaleniami m.p.z.p., tworząc fakty dokonane i abstrahując od zasadności prawnej. Skarżąca nie zgodziła się z uznaniem, że wiata pełni funkcje dekoracyjne i rekreacyjne. Jej zdaniem pełni funkcję gospodarczą – m.in. pod wiatą wybudowany jest kojec i buda dla dwóch dużych psów oraz w bezpośredniej bliskości pojemnik na śmieci.

W odpowiedzi na skargę organ administracji wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu.

Pismem z dnia [...] lutego 2016 r. Inwestorka, zastępowana przez zawodowego pełnomocnika, wniosła o oddalenie skargi. Podała, że nie było podstaw do zawieszenia postępowania z uwagi na postępowanie sądowoadministracyjne w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia. Nadto sprawa ta została prawomocnie rozstrzygnięta postanowieniem NSA z dnia 17 grudnia 2015r. w sprawie II OZ 1288/15, którym NSA oddalił zażalenie Skarżącej. Podkreśliła, że wiata na dzień dzisiejszy nie pełni funkcji gospodarczej a rekreacyjną i dekoracyjną. Nie służy bowiem do przechowywania drewna, narzędzi, płodów rolnych, sprzętu, materiałów, stąd postanowienia rozporządzenia z 12 kwietnia 2002r. nie mogą być do niej stosowane. Zlokalizowanie pojemników na śmieci w specjalnie przeznaczonym na ten cel przestrzeli na froncie działki w jej lewym rogu pozostaje bez jakiegokolwiek związku gospodarczego z przedmiotową wiatą. Podała również, że w planie miejscowym nie ma szczególnych regulacji czy też zakazów dotyczących budowy wiat, co potwierdza zaświadczenie z [...] grudnia 2011r. Wskazała, że wiata nie uniemożliwia ani znacząco nie utrudnia Skarżącej codziennej egzystencji.

Wyrokiem z dnia 03 marca 2016 r. sygn. akt II SA/Po 26/16 WSA w Poznaniu, po rozpoznaniu sprawy w postępowaniu uproszczonym, oddalił skargę. W zakreślonym terminie pełnomocnik Inwestorki wniósł o sporządzenie uzasadnienia wyroku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga okazała się nieuzasadniona.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z 25 lipca 2002r. prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2014, poz. 1647 ze zm) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Kontrola ta, zgodnie z art. 3 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.Dz.U. z 2012r., poz. 270 ze zm, powoływanej dalej jako p.p.s.a.) obejmuje m.in. orzekanie w sprawie skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty. Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przedmiotowej sprawie zaskarżone zostało postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z [...] listopada 2015r. uchylające postanowienie organu I instancji w całości i umarzające postępowanie organu pierwszej instancji dotyczące ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej. Zgodnie z art. 119 pkt 3 p.p.s.a jeżeli przedmiotem skargi jest postanowienie wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postępowanie rozstrzygające sprawę co do istoty oraz postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym. Niniejsza sprawa z uwagi na przedmiot zaskarżenia została skierowana do rozpoznania w takim trybie. Zgodnie z art. 120 p.p.s.a w trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów, co miało miejsce. Wyrok w przedmiotowej sprawie w postępowaniu uproszczonym został wydany na posiedzeniu niejawnym, zgodnie z art. 133 § 1 zd. 2 p.p.s.a a jego odpis doręczony i udostępniony zgodnie z art. 139 § 4 i 5 p.p.s.a

Na wstępie należy wskazać, że przedmiotem niniejszej sprawy była legalizacja wybudowanej bez wymaganego zgłoszenia wiaty usytuowanej na [...]. Inwestorem była K. L., która również jest przedstawicielem ustawowym swojego syna małoletniego M. L. - właściciela nieruchomości. Skarżąca I. G. została uznana za stronę postępowania, ponieważ w dniu [...] stycznia 2008r. zawarła z właścicielem działki [...], graniczącej z działką inwestycji – umowę, na mocy której otrzymała tę nieruchomość w dożywotnią dzierżawę z prawem budowy domu jednorodzinnego.

Sprawa dotycząca legalizacji spornej wiaty toczy się od 2011r. W toku postępowania zmieniły się przepisy prawa budowlanego. Od 28 czerwca 2015r. weszły w życie przepisy ustawy z 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015.443, dalej powoływanej jako ustawa zmieniająca). Zgodnie ze znowelizowanym art. 29 ust. 1 pkt 2c prawa budowlanego pozwolenia na budowę nie wymaga budowa wiat o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki. Budowa takiej wiaty, zgodnie ze znowelizowanym art. 30 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego a contrario, nie wymaga również zgłoszenia.

Zgodnie z treścią art. 30 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane ( Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z późn. zm..), obowiązującej do 28 czerwca 2015r., czyli w trakcie prowadzonego postępowania zgłoszenia właściwemu organowi wymagała budowa wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, wiat i altan oraz przydomowych oranżerii) ogrodów zimowych o powierzchni zabudowy do 25 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie mogła przekraczać dwóch na każde 500m2 powierzchni działki.

Brak wymaganego zgłoszenia wybudowanej wiaty skutkował wszczęciem postępowania legalizacyjnego w trybie art. 49 b ustawy prawo budowlane.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy decyzją ostateczną stosuje się przepisy dotychczasowe. Bez wątpienia w przedmiotowej sprawie do dnia 28 czerwca 2015r. nie została wydana decyzja ostateczna, stąd zastosowanie znalazły dotychczasowe przepisy z uwzględnieniem art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej, o czym dalej.

Przedmiotowa wiata o powierzchni 16,73 m2 (9,73m x 1,72 m), usytuowana na terenie przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową na działce o pow. 505 m2, w świetle obecnie obowiązujących przepisów (od 28 czerwca 2015r.) nie wymaga ani pozwolenia na budowę ani zgłoszenia, zaś w świetle dotychczasowych przepisów wymagała zgłoszenia, czego Inwestor nie dopełnił.

Słusznie organ wskazał, że z uwagi na fakt, że obowiązujące w chwili rozstrzygania sprawy nowe przepisy nie wymagają dla budowy wiaty pozwolenia na budowę ani zgłoszenia nie ma podstaw do prowadzenia wobec takich wiat postępowania legalizacyjnego ani nakładania opłaty legalizacyjnej z art. 49 b ust. 4 ustawy prawo budowlane.

Słusznie również podał, że zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej do opłat legalizacyjnych, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 49 b ust. 4 ustawy, o której mowa w art. 1 (tj. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z późn. zm.) ustalanych w postępowaniach wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy , o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, co oznacza, że do opłat legalizacyjnych stosuje się przepisy znowelizowane.

Sąd, w niniejszym składzie podziela stanowisko organu II instancji, że przepis art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej nie może być ograniczony jedynie do wprowadzonego ustawą zmieniającą art. 49c ustawy prawo budowlane.

Zgodnie z art. 49c prawa budowlanego wprowadzonego ustawą zmieniającą:

1. Do opłat legalizacyjnych, o których mowa w art. 49 ust. 1 i art. 49b ust. 4, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), z tym że uprawnienia organu podatkowego przysługują wojewodzie.

2. Złożenie wniosku, o którym mowa w art. 67a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, powoduje zawieszenie postępowania administracyjnego prowadzonego na podstawie art. 48, art. 49 i art. 49b do dnia rozstrzygnięcia wniosku;

Odesłanie do działu III ustawy ordynacja podatkowa pozwala na uregulowanie dotychczas nie określonych w prawie budowlanym kwestii odpowiedzialności osób zobowiązanych do uiszczenia opłaty, odpowiedzialności solidarnej, następców prawnych, odsetek, nadpłat. Wniosek z art. 67 a § 1 ustawy ordynacja podatkowa dotyczy odroczenia terminu płatności , rozłożenia zapłaty na raty, umorzenie zaległości na wniosek. Zakładając racjonalność ustawodawcy gdyby celem wprowadzenia art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej było jedynie odesłanie do wprowadzonego tą ustawą przepisu art. 49c w art. 6 ust. 3 zawarte zostałoby wyraźne odesłanie do tego tylko przepisu przez choćby sformułowanie, że do opłat legalizacyjnych, o których mowa art. 49 ust. 1 i art. 49 b ust. 4 ustalanych w postępowaniach wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 49 c w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. W art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej do w/w opłat odesłano nie do tego jednego przepisu a do przepisów ustawy (liczba mnoga) prawo budowlane w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Tym samym w pełni uprawnione, w ocenie Sądu, jest uznanie, że przepis art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej winien w zakresie opłat legalizacyjnych, o których mowa w art. 49 ust. 1 i w art. 49b ust. 4 prawa budowlanego odnosić się również do ustalenia, czy pod rządami ustawy w brzmieniu od 28 czerwca 2015r. istnieje podstawa do nałożenia takiej opłaty, czyli czy w odniesieniu do danego obiektu budowlanego w ogóle zaistniała potrzeba prowadzenia postępowania legalizacyjnego, którego po spełnieniu określonych warunków zakończeniem może być nałożenie opłaty legalizacyjnej. Sumując art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej obliguje w niniejszej sprawie organ do prowadzenia postępowania legalizacyjnego według zasad dotychczasowych, z tym że bez możliwości ustalenia opłaty legalizacyjnej (art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej).

W przedmiotowej sprawie, jak już wyżej wspomniano z uwagi na zmianę przepisów w zakresie wymaganych zgłoszeń odnośnie wiat, nie było podstaw do nakładania opłaty legalizacyjnej z art. 49 ust. 1 ani z art. 49b ust. 4 prawa budowlanego. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy w brzmieniu od 28 czerwca 2015r. wybudowanie wiaty (jak w niniejszej sprawie) nie przekraczającej 50 m 2 powierzchni zabudowy, będącej jedyną wiatą usytuowaną na działce o pow. 505 m2 przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe nie wymaga pozwolenia na budowę ani zgłoszenia właściwemu organowi. Tym samym nie wymaga prowadzenia postępowania legalizacyjnego i ustalania opłaty legalizacyjnej. Zgodnie bowiem z art. 49 b ust. 1 prawa budowlanego postępowanie takie prowadzone jest jedynie wobec obiektów budowlanych będących w budowie lub wybudowanych bez wymaganego zgłoszenia lub pomimo wniesienia sprzeciwu.

Prowadząc postępowanie w trybie art. 49b (jak w niniejszej sprawie) organ w pierwszej kolejności wydaje postanowienie zobowiązujące inwestora do przedłożenia wymaganych dokumentów a następnie w razie pozytywnego ich zweryfikowania ustala postanowieniem opłatę legalizacyjną. W sytuacji, gdy budowa nie została zakończona organ wydaje (po wniesieniu opłaty) postanowienie zezwalające na dokończenie budowy (art. 49b ust. 6 prawa budowlanego). NSA w wyroku z dnia 12.09.2007r. II OSK 1009/07 uznał, że postanowienie to jako kończące sprawę jest zaskarżalne. W przedmiotowej sprawie budowa wiaty zastała zakończona. W takiej sytuacji ustalenie opłaty legalizacyjnej kończy postępowania legalizacyjne. Ustawodawca nie przewidział bowiem wydania żadnego innego postanowienia czy decyzji w takiej sytuacji. Postanowienie o nałożeniu opłaty legalizacyjnej jest zaskarżalne. W postanowieniu takim organ winien odnieść się nie tylko do wysokości nałożonej opłaty ale również uwzględnić wszelkie okoliczności związane z jej nałożeniem. W sytuacji jaka miała miejsce w przedmiotowej sprawie, czyli braku podstaw do nałożenia opłaty legalizacyjnej z uwagi na treść art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej organ prowadząc postępowanie legalizacyjne w myśl art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej nie mógł, po pozytywnym zweryfikowaniu przesłanek legalizacji wydać innego postanowienia jak postanowienia o umorzeniu postępowania. Wydanie postanowienia o ustaleniu wysokości opłaty legalizacyjnej stało się bowiem bezprzedmiotowe (art. 105 § 1 kpa). Prawidłowo więc organ II instancji na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 kpa w zw. z art. 144 kpa uchylił w całości zaskarżone postanowienie organu pierwszej instancji i umorzył to postępowanie dotyczące ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej. Ustalenie bowiem takiej opłaty w świetle w/w przepisów, w tym art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej było niedopuszczalne. Zaskarżone postanowienie nie narusza art. 139 kpa, czyli zasady reformationis in peius, zaskarżone postanowienie organu I instancji ustalające opłatę legalizacyjną rażąco naruszało prawo

W tym miejscu wskazać należy, że wbrew zarzutom skargi organ II instancji nie skoncentrował się jedynie na opłacie legalizacyjnej. W obszernym uzasadnieniu odniósł się do wszelkich zarzutów i spornych kwestii. Uchylił zaskarżoną decyzję i umorzył postępowanie z uwagi na brak podstaw do ustalenia opłaty legalizacyjnej w myśl art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej. W rozstrzygnięciu swoim, zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy zmieniającej prawidłowo odniósł się do kwestii samej legalizacji wiaty, która toczy się od 2011r. Uwzględnił przy tym wykładnię prawa dokonaną przez NSA w wyroku z dnia 17 lipca 2014r., sygn. II OSK 288/13 (art. 190 p.p.s.a.) oraz w poprzedzającym to rozstrzygnięcie wyroku WSA w Poznaniu z dnia 28 września 2012r. II SA/Po 706/12 (art. 153 p.p.s.a).

Zgodnie z art. 153 p.p.s.a ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba ze przepisy prawa uległy zmianie.

W przedmiotowej sprawie po wydaniu wyroków przez WSA i NSA nastąpiła zmiana stanu prawnego opisana wyżej. Miała miejsce również, prawidłowo uwzględniona przez organ zmiana okoliczności faktycznych. Inwestorka w grudniu 2014r. usunęła zamontowaną uprzednio ażurową, tylną ścianę wiaty, zmieniła również przeznaczenie wiaty z gospodarczej na dekoracyjną i rekreacyjną.

Jak wyjaśnił NSA w wyroku z dnia 11 czerwca 2015r. (I OSK 596/15) ocena prawna zawarta w orzeczeniu sądu administracyjnego utraci moc wiążącą w wypadku zmiany stanu prawnego, jeżeli to spowoduje, że pogląd stanie się nieaktualny. Podobny skutek, tj. ustanie mocy wiążącej wspomnianej oceny, może spowodować zmiana – po wydaniu orzeczenia sądowego – istotnych okoliczności faktycznych oraz wzruszenie orzeczenia zawierającego ocenę prawną w przewidzianym do tego trybie.

W przedmiotowej sprawie wiążące było ustalenie sądów, że postępowanie dotyczące wiaty winno toczyć się w trybie art. 49 b prawa budowlanego. Obiekt będący wiatą był zrealizowany w warunkach samowoli budowlanej a wymagał zgłoszenia. Pojęcie wiaty nie zostało zdefiniowane. Wiata na gruncie prawa budowlanego jest nie budynkiem a budowlą, która stanowi pomieszczenie naziemne, nie obudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet ścian pozbawione. To czy znajdują do niej zastosowanie przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002r. Nr 75, poz. 690 ze zm.) zależy od ustalenia, że wiata spełnia funkcje użytkowe budynku. To, że pełniła takie funkcje wynikało z braku wskazania przez Inwestora innych funkcji wiaty, zakwalifikowania jej jako gospodarczej przez Inwestorkę oraz z opisu technicznego, w którym wskazano, że w częściach skrajnych wiaty znajdują się miejsca na materiały i sprzęt ogrodniczy, co podawała również Inwestorka w piśmie z [...] lutego 2012r. W tak ustalonych okolicznościach zasadnym było zastosowanie do przedmiotowej wiaty przepisów § 12 i § 272 ust. 3 rozporządzenia. Skoro wiata nie stanowiła prostego zadaszenia wspartego jedynie na słupach, lecz posiadała również tylną ścianę skonstruowaną z desek nie można było pominąć wymogów z § 272 ust. 3 rozporządzenia dotyczących oddzielenia przeciwpożarowego. Z uwagi na fakt, że wiata służyła również do przechowywania drewna opałowego celowym było rozważenie dopuszczenia tego rodzaju wiaty pełniącej funkcje składowania drewna opałowego z punku widzenia przepisów regulujących ochronę przeciwpożarową budynków i innych obiektów budowlanych. Zgodnie bowiem z art. 49 b ust. 2 prawa budowlanego w postępowaniu legalizacyjnym istotne było ustalenie czy wiata nie narusza przepisów, w tym techniczno – budowlanych.

W toku postępowania Inwestorka zmieniła przeznaczenie wiaty z gospodarczej na dekoracyjną i rekreacyjną. Usunęła z niej drewno opałowe, nie przechowywała narzędzi i materiałów ogrodniczych. Wiata obecnie nie służy do przechowywania drewna, narzędzi ogrodniczych, płodów rolnych czy innych sprzętów. W grudniu 2014r. Inwestorska usunęła tylną ścianę wiaty. W wiacie umieściła budy dla psów oraz ozdobne doniczki, ławka. Okoliczności te zostały ustalone w protokole sporządzonym przez organ, zostały wskazane przez Inwestorkę i potwierdzone przez Skarżącą. Nastąpiła więc istotna zmiana stanu faktycznego, która wskazywała na brak podstaw do stosowania wobec przedmiotowej wiaty przepisów rozporządzenia z 12 kwietnia 2002r czy przepisów regulujących ochronę przeciwpożarową budynków i innych obiektów budowlanych. Wiata nie stanowiąca budowli spełniającej funkcje użytkowe nie wymagała ustalenia spełnienia wymogów w/w przepisów. Fakt, że w wiacie znajdują się budy dla psów nie wskazuje na użytkowy charakter wiaty. Prawidłowo więc organy uznały, że legalizacja wiaty zgodnie z art. 49 b ust. 2 prawa budowlanego nie wymaga badania wskazanych uprzednio przez sądy kwestii. W związku ze zmianą konstrukcji wiaty badanie tych kwestii okazało się bezprzedmiotowe. Drewniana ażurowa ścianka o wysokości 1,67 m zamontowana w tylnej części przy ogrodzeniu, bez połączenia z wiatą nie wymaga pozwolenia na budowę ani zezwolenia.

Prawidłowo organy ustaliły, że przedmiotowa wiata jest zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (art. 49b ust. 2 prawa budowlanego).

Z przedłożonego przez Inwestorkę zaświadczenia - informacji Urzędu Miejskiego w [...] wynika, iż dla działki [...] obowiązuje plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego [...] zmieniany w zakresie ustaleń realizacyjnych dla poszczególnych obszarów funkcjonalnych - uchwałą Rady Miasta [...] - oraz w zakresie wielkości działek budowlanych - uchwałą Rady Miasta [...] W planie tym działka nr [...] oznaczona jest jako tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Wyżej wymieniony plan miejscowy nie zawiera żadnych ustaleń ani zakazów dotyczących budowy i lokalizacji wiat. Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 7 planu miejscowego na działce budowlanej poza budynkiem mieszkalnym dopuszcza się realizację zabudowy: gospodarczo - garażowej o powierzchni do 70m2; nieuciążliwej usługowej w obiektach wolnostojących o powierzchni zabudowy do 70m2; dla obiektów wymienionych w pkt a i b obowiązuje wysokość obiektu do 5m w linii kalenicy dachu, dach stromy, kąt nachylenia połaci min. 30°. Skoro przedmiotowa wiata nie ma charakteru gospodarczego a rekreacyjny, dekoracyjny a plan miejscowy nie zawiera żadnych ustaleń ani zakazów dotyczących wiat nie było podstaw do kwestionowania przedłożonego zaświadczenia. Tym bardziej, że jak stwierdziło SKO w postanowieniu z [...] kwietnia 2015r. zaświadczenie to nadal funkcjonuje w obrocie prawnym i wywołuje skutki prawne. Przedłożone przez Skarżącą pismo Burmistrza [...] z [...] kwietnia 2015r. w zakresie niezgodności zabudowy z uwagi na wysunięcie wiaty przed frontową linię zabudowy słusznie zostało uznane jedynie za korespondencję Skarżącej z organem a nie jako zaświadczenie zmieniające obowiązujące nadal zaświadczenie z [...] grudnia 2011r. Nie odnosiło się ono do braków w planie jakichkolwiek ustaleń odnośnie wiat. Prawidłowo również organy uznały, że nie ma podstaw do zawieszenia postępowania do czasu zakończenia postępowania sądowoadministracyjnego dotyczącego postanowienia SKO w Poznaniu z dnia 15 czerwca 2015r. Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2015r. NSA w sprawie II OZ 1288/15 oddalił zażalenie Skarżącej na postanowienie WSA w Poznaniu z dnia 29 września 2015r. o odrzuceniu jej skargi na w/w postanowienie SKO.

Z tych względów zgłaszane przez Skarżącą w skardze zarzuty odnośnie niezgodności wybudowanej wiaty z planem czy z przepisami rozporządzenia z 12 kwietnia 2002r. oraz przepisami przeciwpożarowymi okazały się nieuzasadnione.

Po dokonaniu ustaleń o zgodności wybudowanej wiaty z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz stwierdzeniu braku podstaw do stosowania do wiaty, która ma jedynie przeznaczenie rekreacyjne, dekoracyjne, innych przepisów, w tym techniczno – budowlanych - zgodnie z art. 49b prawa budowlanego organ prawidłowo nałożył na Inwestorkę obowiązek przedstawienia wskazanych w tym przepisie dokumentów. Inwestorka w terminie przedłożyła zaświadczenie Burmistrza [...] o zgodności budowy wiaty usytuowanej na działce [...] z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz szkic i opis obiektu wraz z projektem zagospodarowania działki. Organ nadzoru budowlanego pozytywnie zweryfikował przedstawione dokumenty, z których wynika, że przedmiotowy obiekt jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, został wybudowany zgodnie z warunkami technicznymi i sztuką ciesielską oraz nadaje się do użytkowania.

Tym samym prawidłowo organu uznały, że zachodzą przesłanki do legalizacji wiaty, zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Z uwagi jednak na fakt, że postępowanie takie kończyło wydanie postanowienia o ustaleniu wysokości opłaty legalizacyjnej (art. 49b ust. 4 prawa budowlanego) , której wobec treści art. 6 ust. 3 ustawy zmieniającej organy po wejściu w życie ustawy zmieniającej ustalić nie mogły, zasadne było umorzenie postępowania w sprawie tej opłaty. Decyzja organu II instancji jest więc zgodna z obowiązującymi przepisami.

Z tych względów skarga jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 p.p.s.a.