Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Leszek Kamiński (spr.), , Sędzia WSA Jolanta Augustyniak – Pęczkowska, Sędzia WSA Paweł Groński, Protokolant st. ref. Katarzyna Zychora, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2013 r. sprawy ze skargi K. K. na bezczynność Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] I. stwierdza bezczynność Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] w udostępnieniu K. K. pełnej dokumentacji medycznej tego Szpitala w tym protokołu badania sekcyjnego zmarłej K. A. – K., II. stwierdza, że bezczynność opisana w pkt I miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, III. zobowiązuje Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] do wydania wymienionej w pkt I dokumentacji w formie odpisów lub kopii w terminie 7 dni od dnia zwrotu akt sprawy wraz z odpisem prawomocnego wyroku, IV. zasądza od Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] na rzecz skarżącego K. K. kwotę 400 zł (czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Sprawa niniejsza dotyczy skargi K. K. z dnia 12 grudnia 2011 r. złożona do Sądu na bezczynność organu - Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego z siedzibą w [...] w zakresie udostępnienia dokumentacji medycznej po zmarłej K. A.-K.

Sprawa miała następujący przebieg:

W dniu 1 czerwca 2010 r. K. A.-K. została przyjęta w trybie nagłym do [...] Szpitala Miejskiego im. [...]z Zakładem Opiekuńczo- Leczniczym [...] przy ul. [...]. W dniu 2 czerwca 2010 r. w tymże szpitalu żona skarżącego pisemnie upoważniła swojego męża K. K. do uzyskiwania dokumentacji medycznej na wypadek swojej śmierci. W trakcie leczenia, dnia 20 czerwca 2010 r. K. A.- K. została przewieziona helikopterem do [...] Szpitala Klinicznego w [...], gdzie tego samego dnia zmarła.

Dnia 28 lipca 2010 r. skarżący K. K. wystąpił do Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] o udostępnienie dokumentacji medycznej dotyczącej jego zmarłej żony.

W dniu 10 sierpnia 2010 r. Kierownik Archiwum Zakładowego [...] Szpitala Klinicznego w [...] na postawie pełnomocnictwa uzyskanego od Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] z dnia 1 czerwca 2010 r. odpowiedział na pismo skarżącego - odmawiając udostępnienia mu dokumentacji medycznej powołując się na art. 26 ustawy o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r.

Dnia 6 września 2010 r. pełnomocnik skarżącego skierował pismo do Kierownika Archiwum Zakładowego w [...] Szpitalu Klinicznym w [...] z wnioskiem o wydanie kserokopii protokołu sekcji zwłok, przedkładając pełnomocnictwo udzielone przez skarżącego oraz dokumentację uzyskaną z [...] szpitala Miejskiego im. [...] z Zakładem Opiekuńczo-Leczniczym [...].

Odpowiadając na wniosek pełnomocnika skarżącego, pismem z dnia 22 września 2010 r. Kierownik Archiwum Zakładowego [...] Szpitala Klinicznego w [...] utrzymał swoje stanowisko przedstawione w piśmie z dnia 10 sierpnia 2010 r. argumentując to faktem, że upoważnienie K. A.-K., żony skarżącego, dotyczy dokumentacji medycznej wytworzonej przez [...] Szpital Miejski im. [...] z Zakładem Opiekuńczo-Leczniczym [...].

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na powyższą bezczynność w zakresie wydania dokumentacji medycznej po zmarłej żonie K. K. wniósł o uznanie jego uprawnienia do udostępnienia mu przez Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego z siedzibą w [...] pełnej dokumentacji medycznej, w tym protokołu z badania sekcyjnego w zakresie dotyczącym zmarłej K. A.-K. w formie wyciągów, odpisów lub kopii z tej dokumentacji, o zobowiązanie Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego z siedzibą w [...] do wydania dokumentacji medycznej, w formie odpisów lub kopii z tej dokumentacji w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie; oraz o zasądzenie od organu zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Przywołując treść art. 26 ust 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta skarżący wskazał, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. W ust 2. mowa jest natomiast o tym, że po śmierci pacjenta prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia. § 52 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 grudnia 2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania w ust 1 stanowi, że dokumentacja udostępniana jest podmiotom i organom uprawnionym na podstawie odrębnych przepisów, a w razie śmierci pacjenta - osobie przez niego upoważnionej do uzyskiwania dokumentacji w przypadku jego zgonu.

Z dokumentu historii choroby z [...] Szpitala Miejskiego im. [...] z Zakładem Opiekuńczo-Leczniczym [...] wynika, że K. A.-K. dnia 2 czerwca 2010 r. złożyła oświadczenie o treści: " do uzyskiwania dokumentacji medycznej na wypadek mojej śmierci upoważniam następujące osoby: mąż K. K.".

W art. 27 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zawarte zostały sposoby udostępniania dokumentacji medycznej. Są to:

1) Wgląd w dokumentację w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych,

2) Sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii,

3) Wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia tej dokumentacji.

W swoim wniosku do Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego w [...] skarżący prosił o udostępnienie mu dokumentacji medycznej z sekcji zwłok zmarłej żony. Z kolei jego pełnomocnik prosił również o wydanie uwierzytelnionej kserokopii tegoż dokumentu.

Oświadczenie pacjenta wskazujące, komu należy wydać dokumentację medyczną w razie jego ewentualnej śmierci stanowi oświadczenie woli, do którego zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego.

Art. 60 k.c. wskazuje na to, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, która ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Art. 61 § 1 kc mówi natomiast o tym, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

Art. 65 § 1 k.c. wskazuje, że oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

Konfrontując stan faktyczny przedstawionej sprawy z przepisami prawa należy uznać, że zmarła żona skarżącego złożyła oświadczenie woli na temat udostępniania dokumentacji medycznej o jej stanie zdrowia w razie jej śmierci w sposób dostateczny. Należy mieć na uwadze że żona skarżącego po złożeniu oświadczenia w dniu 2 czerwca 2010 r. do dnia 20 czerwca 2010 r., gdy w trybie nagłym została przetransportowana helikopterem do szpitala w [...] nie opuściła murów szpitalnych ciągle zmagając się z chorobą. Poza tym żona skarżącego przez cały okres pobytu w szpitalu nie odwołała, ani nie zmieniła złożonego oświadczenia. Nie można wnioskować, że zmiana dostawcy usług medycznych skutkuje jednocześnie unieważnieniem wcześniej złożonych przez pacjenta oświadczeń woli o charakterze generalnym. Taka interpretacja nie znajduje oparcia w przepisach prawnych a w szczególności w art. 65 § 1 k.c. powinna być odrzucona. Nie uwzględnia ona bowiem okoliczności, w jakich znajdował się pacjent.

Warto zauważyć, że na temat podobnych problemów Rzecznik Praw Pacjenta pismem z dnia 2 marca 2011 r. ([...]) zwróciła się do Ministra Zdrowia wnosząc o dostosowanie prawa Rzeczypospolitej Polskiej do rozwiązań wprowadzonych w innych krajach Unii Europejskiej, które są bardziej elastyczne i łatwiej je stosować do losowych sytuacji.

Podobnie wypowiadał się Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z dnia 12.01.201 Ir. ( sygn.: [...]) skierowanym do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Wskazywał on na utrudniony dostęp do dokumentacji medycznej członków rodziny zmarłego pacjenta, którzy za jego życia nie zostali upoważnieni do dostępu do tej dokumentacji.

Na marginesie skarżący wspomniał, że szpital w [...] przyjmując przytomną, zdolną do samodzielnego myślenia pacjentkę nie pobrał od niej zgody na podjęcie leczenia, ani nie wypełnił niezwłocznie dokumentacji związanej z przyjęciem na oddział, co należy do jego obowiązków. Na podstawie art. 11 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta to na podmiocie udzielającym świadczeń ciąży ustawowy obowiązek informowania pacjenta o przysługujących mu prawach, w tym o prawie złożenia upoważnień, o których mowa powyżej.

Swoim zaniechaniem szpital w [...] uniemożliwił pani K. A.-K. potwierdzenia oświadczenia woli złożonego w poznańskim szpitalu, co do kręgu osób uprawnionych do wglądu w jej dokumentację medyczną po jej śmierci.

Podsumowując skarżący wskazał, że zgodnie z treścią art. 3 § 2 pkt 8 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w przedmiotowej sprawie przysługuje skarga na bezczynność organu administracji, jakim jest publiczny zakład opieki zdrowotnej.

W odpowiedzi na skargę Szpital wniósł o jej odrzucenie w całości wskazując, iż z treści przepisów ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika, iż dotyczą one kontroli działalności administracji publicznej sprawowanej przez sądy administracyjne. Tymczasem [...] Szpital Kliniczny nie jest jednostką administracji publicznej, a jego dyrektor nie jest organem administracji. Niezależnie od tego podniósł, że pełnomocnictwo udzielone przez zmarłą K. A.-K. swojemu mężowi do uzyskania dokumentacji medycznej na wypadek śmierci mocodawcy nie ma charakteru generalnego, dotyczącego każdej dokumentacji z jakiegokolwiek szpitala czy zakładu opieki zdrowotnej. Udzielone pełnomocnictwo dotyczyło jedynie dokumentacji medycznej wytworzonej w Szpitalu Miejskim w [...].

Szpital wniósł także o odrzucenie w całości wniosku o wymierzenie grzywny organowi administracji, ponownie wskazując, że nie jest organem administracji, a kierowany przez niego Szpital nie pozostaje w administracji publicznej i nie prowadzi żadnych postępowań administracyjnych, z tego względu nie mają do niego zastosowania przepisy art. 54 § 2 i art. 55 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, na które powołał się skarżący.

Z wymienionych wyżej okoliczności dyrektor [...] Szpitala Klinicznego po otrzymaniu skargi Skarżącego nie miał obowiązku przekazania jej do sądu wraz z aktami sprawy administracyjnej, bowiem akta takie nie istnieją. Odpowiedź na skargę, o którą zwrócił się sąd pismem z dnia 18 kwietnia 2012 r. została złożona z opóźnieniem, a to z powodu chorobowej niedyspozycji prawnika obsługującego Szpital.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dna 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że wykonywana kontrola polega na weryfikacji decyzji lub postanowienia organu administracji publicznej z punktu widzenia obowiązującego prawa materialnego i procesowego.

Kontrola ta z mocy art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r., prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 j.t.), zw. dalej p.p.s.a., obejmuje również bezczynność organów. Jest to stan, w którym organ, będący właściwym miejscowo i rzeczowo do załatwienia sprawy, nie wydaje decyzji, postanowienia bądź innego aktu administracyjnego lub nie podejmuje czynności z zakresu administracji publicznej, o jakich mowa w art. 3 § 2 pkt 1-4 p.p.s.a. w terminach przewidzianych przepisami. W myśl przepisu art. 149 p.p.s.a. Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa (ust.1). Skarga na bezczynność organu ma na celu ochronę strony poprzez doprowadzenie do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. Dla stwierdzenia stanu bezczynności organu nie ma znaczenia fakt, z jakich powodów dany akt administracyjny lub czynność nie zostały podjęte Wystarczy stwierdzenie, iż organ nie zastosował się do przepisu regulującego konieczność działania w określonym czasie.

Sąd administracyjny, rozpoznając skargę na bezczynność organu, obowiązany jest w pierwszej kolejności ustalić, czy sprawa, w której została wniesiona skarga, była sprawą określoną w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a. Następnie winien rozważyć, czy dopuszczalność skargi uwarunkowana jest zachowaniem określonego trybu przeciwdziałania bezczynności oraz czy taki tryb przed wniesieniem doń skargi został wyczerpany. W dalszej kolejności, o ile wynik badania dwóch pierwszych kwestii będzie pozytywny, sąd musi ustalić, czy organowi administracji można przypisać bezczynność rozumianą jako niewydanie w terminie decyzji lub postanowienia, względnie aktu lub czynności wskazanych w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

W ocenie Sądu Wojewódzkiego wniesienie skargi na bezczynność w zakresie wydania dokumentacji lekarskiej, jako czynności materialno-technicznej, nie wymaga uprzedniego wezwana do usunięcia naruszenia prawa. W odniesieniu do okoliczności rozpoznawanej skargi na bezczynność podzielić należy argumentację zawartą w wyroku NSA z dnia 15 lipca 2011 r., sygn. akt I OSK 667/11, w którym zauważono, iż niepodjęcie takiej czynności może świadczyć o bezczynności organu. Możliwość zaś wniesienia w tym zakresie skargi do sądu administracyjnego przewiduje art. 3 § 2 pkt 8 w zw. z pkt 4 p.p.s.a. wobec czego skarga na bezczynność organu nie musi być poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej. W odniesieniu do aktów z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. środka zaskarżenia należy poszukiwać w art. 52 § 3 p.p.s.a., przy czym ustawa o prawach pacjenta tego typu środków zaskarżenia nie przewiduje, a w odniesieniu do aktów i czynności z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. nie przewiduje ich również k.p.a. Przepis art. 52 p.p.s.a. uzależnia uruchomienie drogi postępowania sądowoadministracyjnego od wyczerpania środków zaskarżenia, ale tylko wówczas, gdy takie środki przysługują czy to na podstawie k.p.a. czy to przepisów szczególnych. Jak wyżej wskazano środków takich nie przewiduje zarówno ustawa oprawach pacjenta, jak i w zakresie aktów i czynności k.p.a. Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w omawianym wyroku wykładnia językowa art. 52 § 3 p.p.s.a. upoważnia do stwierdzenia, że przepis ten odnosi się do skarg na akty i czynności, a nie bezczynności w zakresie wydawania aktów. Uwagi te dotyczą także art. 52 § 4 p.p.s.a. W tej sytuacji skarga na bezczynność Dyrektora Szpitala jest zatem dopuszczalna bez konieczności wezwania właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa.

Kolejną kwestią wymagającą odniesienia się do badanych kwestii jest ustalenie - a jest to okoliczność kwestionowana przez stronę, której pozostawanie w stanie bezczynności zarzucono - czy obowiązek wypełnienia żądanej czynności, tj. udostępnienia dokumentacji lekarskiej, obciążał tę stronę, jako uczestnika stosunku administracyjno-prawnego, uzasadniającego wniesienie skargi do sądu administracyjnego.

Kwestia ta została już co do zasady przesądzona w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt II OZ 958/12 , w którym, oddalając skargę na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 września 2012 r., sygn. akt VII SO/Wa 53/12 o wymierzeniu Szpitalowi grzywny stwierdzono, że zakład opieki zdrowotnej jest zakładem administracyjnym, który z uwagi na unormowania stanowiące podstawę tworzenia i działalności tego rodzaju zakładów, w określonym zakresie wykonuje funkcje z zakresu administracji publicznej. Stosunek prawny pomiędzy takim zakładem a pacjentem, w zakresie udostępniania pacjentowi dotyczącej jego osoby dokumentacji medycznej jest stosunkiem administracyjnoprawnym, udostępnienie zaś tej dokumentacji następuje w drodze działania (czynności) zakładu, które może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego. W obecnym stanie prawnym obowiązek jaki ciąży na podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych podlega zatem kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne. Mając bowiem na uwadze wynikające z art. 51 ust. 3 Konstytucji RP prawo dostępu każdego do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych, należy przyjąć, iż możliwość szerokiego dysponowania powyższymi informacjami sprawia, że w tym zakresie podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych należy zaliczyć do kategorii władzy publicznej.

Reasumując tę część rozważań dotyczącą zagadnień związanych z dopuszczalnością skargi oraz możliwości rozpoznania jej przez Sąd Wojewódzki dodać trzeba, że do dnia rozprawy, żądane działanie, a to udostępnienie przez Szpital dokumentacji, w tym dotyczącej sekcji zwłok, nie nastąpiło, a zatem sprawa dojrzała do merytorycznego rozstrzygnięcia, w oparciu o dokumentację, którą przedłożyła strona skarżąca, oraz dokumenty, które przesłał Dyrektor Szpitala, wezwany do przekazania akt sprawy. W związku z treścią pisma, przy którym przesłano dokumentację Szpitala, że jest to komplet akt dotyczących sprawy, uznać trzeba, że stanowi on zatem - łącznie z dokumentami nadesłanymi przez stronę skarżącą - podstawę do formułowania przez Sąd Wojewódzki wniosków w zakresie oceny stanu faktycznego sprawy, stosownie do opisu sprawy zawartego w początkowej części wyroku.

Prawo do udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej zmarłego pacjenta poprzez sporządzenie jej kopii strona skarżąca wywodzi z treści art. 26 ust. 2 i 27 powoływanej ustawy o prawach pacjenta.

Pierwszy z wymienionych przepisów w ust. 1 stanowi, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Zgodnie zaś z ust. 2, po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia.

W ust. 3 i 4 ustawodawca wskazał inne podmioty, jakim udostępnia się dokumentację medyczną.

Sposoby "udostępniania" dokumentacji medycznej wymienione natomiast zostały w art. 27. Są to:

1) wgląd w dokumentację w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych,

2) sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii oraz

3) wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia tej dokumentacji.

Sprawa rozpoczęła się wnioskiem strony skarżącej z dnia 28 lipca 2010 r., w czasie zaś jego załatwiania nastąpiły istotne zmiany prawa, dla oceny bezczynności Szpitala będą miały znaczenie: ustawa o prawach pacjenta oraz dwa akty wykonawcze dotyczące prowadzenia i udostępniania dokumentacji. Chodzi o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2006 r. Nr 247, poz. 1819 ze zm.), wydane w oparciu o przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej i obowiązujące do dnia 31 grudnia 2010 r. oraz kolejne rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. Nr 252.1697), wydanego jako akt wykonawczy do ustawy o prawach pacjenta, a obowiązujące od dnia 1 stycznia 2011 r.

Weszła również w życie z dniem 1 czerwca 2011 r. uchylająca ustawę o zakładach opieki zdrowotnej - ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654, ze zm.). na mocy jej art.46 ust. 1 odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą ponosi kierownik.

Zdarzenie, z którego wynikał obowiązek sporządzenia przez Szpital dokumentacji miało miejsce w dniu 20 czerwca 2010 r. W tej też dacie dokumentacja, o której mowa została wytworzona lub też powinna być wytworzona, gdyż strona skarżąca twierdzi, że Szpital zaniechał jej wytworzenia, jak zaś powiedziano wyżej w aktach nadesłanych Sądowi, a przedstawionych jako kompletne, dokumentacji lekarskiej brak. Do wytworzenia tej dokumentacji miały zatem zastosowanie przepisy ustawy i rozporządzenia z dnia 21 grudnia 2006 r., natomiast dla oceny, czy Szpital pozostawał w bezczynności mają znaczenie zarówno przepisy tego rozporządzenia jak i rozporządzenia z dnia 21 grudnia 2010 r.

Ma też znaczenie dla oceny stanu bezczynności okoliczność, że w dniu 6 września 2010 r. pełnomocnik strony skarżącej przesłał do Szpitala pismo z załączoną historią choroby Szpitala Miejskiego w [...] , w którym pacjentka upoważniła męża, tj. stronę skarżącą, do uzyskiwania dokumentacji medycznej na wypadek jej śmierci. Analiza przepisów wspomnianej ustawy i kolejnych rozporządzeń prowadzi zatem do wniosku, że co najmniej od tej daty Szpital znał treść opisanego upoważnienia.

W odpowiedzi na skargę z dnia 23 lipca 2012 r. (a zatem już pod rządami nowego rozporządzenia) Szpital podniósł, że w jego ocenie udzielone pełnomocnictwo nie ma charakteru generalnego, dotyczącego każdej dokumentacji z jakiegokolwiek szpitala, dotyczyło bowiem jedynie dokumentacji medycznej wytworzonej w Szpitalu Miejskim w [...].

Twierdzenie to jest błędne, pozostaje w niezgodzie z treścią cytowanego oświadczenia, literalnym brzmieniem obowiązujących przepisów, a także z ich racją prawną.

Przepisy dotyczące ochrony danych pacjenta, a także upoważnienia innych podmiotów do zapoznania się z dokumentacją medyczną podlegały od 1991 r. długiej i radykalnej ewolucji. Dotyczy to szczególnie treści art.18 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, następnie ustawy o prawach pacjentów, bardzo istotne zmiany zaszły też w regulacjach wykonawczych.

Zgodnie z § 12 rozporządzenia z dnia 21 grudnia 2006 r. historia choroby, w części dotyczącej przyjęcia pacjenta do szpitala, zawiera dane określone w § 6 ust. 1 pkt 1-5 oraz dodatkowo, m.in. pisemne oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania dokumentacji medycznej w przypadku jego śmierci, ze wskazaniem osoby upoważnionej, albo pisemne oświadczenie pacjenta o braku takiego upoważnienia (pkt 9). Zapis taki umieszczono jako realizację delegacji zawartej w ust. 8 art. 18 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Wskazać dalej trzeba, że obecnie obowiązujące przepisy ustawy o prawach pacjentów przewidują, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta (art. 26 ust. 1). Ust. 2 tego przepisu, sformułowano odmiennie niż to miało miejsce w dotychczas obowiązujących przepisach. Brzmi on następująco "Po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia."

Z zapisu tego nie można wyprowadzić wniosku, że potrzebne jest szczególne upoważnienie na wypadek śmierci pacjenta, ponieważ z przepisu tego wynika tylko, że osoba, którą upoważniono do wglądu w dokumentację medyczną za życia pacjenta, ma również takie uprawnienie po śmierci pacjenta.

Dlatego w § 8 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. Nr 252, poz.1697, ze zm.). określono, że w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej:

1) oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby bliskiej do uzyskiwania informacji o jego stanie zdrowia i udzielonych świadczeniach zdrowotnych, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających kontakt z tą osobą, albo oświadczenie o braku takiego upoważnienia;

2) oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby bliskiej do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej, albo oświadczenie o braku takiego upoważnienia;

3) oświadczenie pacjenta o wyrażeniu zgody albo zezwolenie sądu opiekuńczego na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia zdrowotnego, na zasadach określonych w rozdziale 5 ustawy o prawach pacjenta.

Co więcej należy zwrócić uwagę na to, że w przepisach wyżej przywołanych przewidziano możliwość zawarcia takich upoważnień w indywidualnej wewnętrznej dokumentacji lub też dołączenia do tej dokumentacji takiego oświadczenia.

Koresponduje z tym przepisem treść § 15 pkt 3 tego rozporządzenia, z którego wynika, iż do historii choroby dołącza się oświadczenia pacjenta, o których mowa w § 8, jeżeli nie zostały zamieszczone w historii choroby.

Z wymienionych przepisów wynika zatem, że pacjent może obecnie sporządzić takie oświadczenie zarówno w ramach jak i poza dokumentacją medyczną i tylko od jego woli zależało będzie jaką treść i jaki zakres upoważnienia obejmie to oświadczenie. Jeśli oświadczenie to przybiera najszerszą możliwą formę o upoważnieniu określonej osoby do uzyskiwania dokumentacji medycznej pacjenta, i zostanie załączone do historii określonej choroby, to niezależnie od tego który podmiot medyczny będzie świadczeniodawcą wytwarzającym dokumentację medyczną związaną z tą chorobą, ma obowiązek respektowania oświadczenia wskazującego upoważnioną osobę do uzyskiwania dokumentacji, zarówno za życia jak i po śmierci pacjenta.

Racją prawną przepisów dotyczących takiego oświadczenia, zarówno w stanie prawnym poprzednio, jak i obecnie obowiązującym, jest to, że oświadczenie takie wskazujące osobę upoważnioną do zapoznania się z dokumentacją, stanowi z woli pacjenta podstawę uchylającą, wobec takiej osoby, obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej ujawnionej w dokumentacji medycznej, o której mowa w art. 13 i art. 14 ust. 2 pkt 4 ustawy o prawach pacjenta.

Analizując okoliczności sprawy rozpatrywanej przez Sąd Wojewódzki zważyć trzeba, że w związku z określoną chorobą sporządzono wewnętrzną indywidualną dokumentacją medyczną w postaci historii choroby, w której znalazło się upoważnienie pacjentki do uzyskiwania dokumentacji medycznej na wypadek jej śmierci przez męża.

Nie ma racjonalnego powodu, aby traktować oświadczenie pacjenta złożone pod rządami poprzednio obowiązującego rozporządzenia upoważniające osobę bliską do uzyskania jej dokumentacji, jako sporządzone tylko na użytek świadczeniodawcy, który założył historię choroby, w której oświadczenie takie się znalazło. Zostało ono bowiem sporządzone w związku z określonym zdarzeniem medycznym, które poddawane było leczeniu nie tylko przez świadczeniodawcę sporządzającym tę historię, ale też po transporcie lotniczym, przez kolejnego świadczeniodawcę, który - jak twierdzi strona skarżąca - nie tylko nie pobrał od przytomnej pacjentki zgody na leczenie, ale i nie poinformował pacjentki o jej uprawnieniach uniemożliwiając przez to potwierdzenie oświadczenia złożonego wcześniej. Jak już powiedziano, Szpital nie przedstawił Sądowi Wojewódzkiemu dokumentacji z której wynikałoby, że pacjentka odwołała zgodę znajdującą się w dokumentacji Szpitala Miejskiego w [...]. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że zgoda udzielona w dniu 1 czerwca 2010 r. w odniesieniu do K. K. mogła stanowić podstawę do odmowy udostępnienia dokumentacji medycznej mężowi zmarłej, ze względu na konieczność zachowania obowiązku tajemnicy lekarskiej.

Ustosunkowując się do twierdzeń Szpitala zawartych w odpowiedzi na skargę należy stwierdzić, że nawet, gdyby przyjąć jako usprawiedliwiające stwierdzenia, że oświadczenie złożone przez pacjentkę w dokumentacji Szpitala Miejskiego w [...] nie dawało podstaw do udzielenia wglądu w dokumentację Szpitala, to usprawiedliwienie takie można uwzględnić tylko do czasu zmiany przepisów wykonawczych, tj. do 31 grudnia 2010 r. Niezależnie bowiem od daty wytworzenia dokumentacji medycznej, do realizacji wniosku o jej udostępnienie będą miały zastosowanie przepisy obowiązujące w chwili załatwienia sprawy. Jeżeli zatem, tak jak w tej sprawie, weszły w życie nowe przepisy, a żądanie zawarte we wniosku nie zostało jeszcze załatwione, to do załatwienia wniosku zastosowanie mają przepisy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. szczególnie, iż przepisy przejściowe nie zawierają klauzuli o stosowaniu przepisów dotychczasowych wobec spraw niezałatwionych pod rządami dotychczasowego rozporządzenia, za wyjątkiem dopuszczającym prowadzenie dokumentacji na dotychczasowych zasadach przez 6 miesięcy.

Powołane natomiast wcześniej przepisy § 8, 15, a także § 78, w którym nałożono obowiązek udostępnia dokumentacji podmiotom i organom uprawnionym bez zbędnej zwłoki, mają zastosowanie od daty wejścia w życie tego rozporządzenia.

Reasumując stwierdzić należało, że w odniesieniu do żądania uzyskiwania dokumentacji przez K. K., Dyrektor Szpitala pozostawał w bezczynności co najmniej od dnia 1 stycznia 2011 r., a uwzględniając długotrwałe i uporczywe uchylanie się od obowiązku bezzwłocznego udostępnienia K. K. dokumentacji medycznej związanej z pobytem w tym Szpitalu K. A. K., pomimo obowiązku wynikającego z art. 26 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta, a także z § 8, 15 i 78 rozporządzenia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. Nr 252, poz.1697, ze zm.) - bezczynność ta miała charakter rażący.

Sąd Wojewódzki przy powyższej ocenie wziął także pod uwagę to, że pomimo cytowanego postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2012 r., przesądzającego o podmiotowości publicznoprawnej Dyrektora Szpitala, który w odpowiedzi na skargę wnosząc o jej odrzucenie wywodził brak podstaw objęcia kontrolą sądową bezczynności, do czasu rozprawy nie wykonał czynności nakazanej przez powołane wyżej przepisy.

Sąd, stwierdzając bezczynność Dyrektora [...] Szpitala Klinicznego z siedzibą w [...]w niniejszej sprawie, uznał skargę na bezczynność organu za zasadną, i w oparciu o art. 149 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - zobowiązał organ do wydania wymienionej w pkt I wyroku dokumentacji w formie odpisów lub kopii, w terminie 7 dni od dnia zwrotu akt sprawy wraz z odpisem prawomocnego wyroku. W oparciu o art. 149 § 1 p.p.s.a. Sąd orzekł zatem, jak w pkt I, II i III wyroku. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a