Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Mirosław Trzecki Sędziowie Sędzia WSA Adam Jutrzenka –Trzebiatowski (spr.) Sędzia WSA Grażyna Staniszewska Protokolant sekr. sąd. Stanisława Maciejewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2014 r. sprawy ze skargi M.B. na postanowienie Wojewody z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania I. oddala skargę, II. przyznaje od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. na rzecz adwokata J.S. wynagrodzenie w kwocie 240 (dwieście czterdzieści) złotych, powiększone o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu.

II SA/Go 543/14

Uzasadnienie

Postanowieniem nr [...] z dnia [...] czerwca 2014 r. Wojewoda utrzymał w mocy postanowienie Burmistrza Miasta i Gminy z dnia [...] kwietnia 2014 r. (nr [...]), którym odmówiono M.B. wszczęcia postępowania w sprawie meldunku D.B. we [...] oraz nałożenia kary za niedopełnienie obowiązku meldunkowego.

Postanowienie to wydane zostało w następującym stanie faktycznym:

W dniu 9 kwietnia 2014 r. M.B. złożył w Urzędzie Miasta i Gminy wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego w związku z niedopełnieniem obowiązku meldunkowego przez D.B.. Jednocześnie wniósł o nałożenie kary na wyżej wymienioną osobę z tytułu niedopełnienia obowiązku meldunkowego. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że o okoliczności przebywania D.B. pod adresem ul. [...] dowiedział się z zeznań Z.B. złożonych w dniu [...] marca 2014 r. w sprawie [...]. Okoliczność tą potwierdziły także zeznania K.B., G.B. i A.D..

Postanowieniem nr [...] z dnia [...] kwietnia 2014 r. Burmistrza Miasta i Gminy, odmówił wszczęcia postępowania w sprawie meldunku D.B. we [...] oraz nałożenia kary za niedopełnienie obowiązku meldunkowego, wyjaśniając, że wnioskodawcy M.B. nie przysługuje przymiot strony w postępowaniu w przedmiocie dopełnienia obowiązku meldunkowego przez D.B., stosownie do treści art. 28 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2013 r. poz. 267 określanego dalej jako k.p.a.). Wniesienie podania przez osobę niebędącą stroną postępowania w myśl art. 61 a k.p.a. stanowi podstawę do odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego.

Wnosząc zażalenie na postanowienie Burmistrza Miasta i Gminy M.B. stwierdził, iż organ ten rażąco naruszył przepisy o obowiązku meldunkowym, dając przyzwolenie dla nieprzestrzegania prawa. Ponadto posiadając wiedzę o niedopełnieniu obowiązku, wbrew dyspozycji art. 304 § 1 k.p.k., organ nie zawiadomił prokuratury lub policji.

Wojewoda - utrzymując w mocy zaskarżone postanowienie - wyjaśnił, że żądanie M.B. dotyczyło wszczęcia postępowania w związku z niedopełnieniem obowiązku meldunkowego przez D.B.. Pismo to zostało potraktowane jako wniosek o zameldowanie D.B. z uwagi na okoliczność, że organ prowadzi odrębne postępowanie z wniosku skarżącego o wymeldowanie tej osoby z pobytu stałego przy ul. [...]. Ponadto wniosek żalącego zawierał nieprawidłowe dane, bowiem wskazywał, iż wyżej wymieniona osoba przebywa w lokalu mieszkalnym Z.B. przy ul. [...], podczas gdy Z.B. posiada tytuł prawny do lokalu przy ul. [...]. Tym samym organ odwoławczy uznał, że kwestią sporną w niniejszej sprawie jest okoliczność, którego lokalu dotyczy złożony wniosek oraz czy w sytuacji wniesienia przez M.B. żądania zameldowania D.B. w lokalu, organ ma prawne możliwości zastosowania art. 61a k.p.a. i odmówienia wszczęcia postępowania.

Wojewoda stwierdził, że organ I instancji powinien był w pierwszej kolejności dopytać wnioskodawcę, którego z lokali dotyczy wniosek, a następnie ustalić, czy przysługuje mu przymiot strony postępowania. Organ I instancji jednak we własnym zakresie podjął czynności, w wyniku których ustalił, że M.B. nie przysługuje żaden tytuł prawny do lokalu mieszkalnego przy ul. [...], z kolei właścicielką lokalu przy ul. [...] jest Z.B., a tym samym żalący się nie posiada tytułu prawnego do któregokolwiek z wyżej lokali. Biorąc powyższe okoliczności Wojewoda odstąpił od weryfikowania żądania żalącego.

Dalej organ wyjaśnił, iż w myśl art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych ( t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm. określana dalej jako u.e.l.) ustawodawca wyraźnie wskazał, że przy zameldowaniu na pobyt stały osoba zgłaszająca przedstawia potwierdzenie pobytu w lokalu, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu oraz do wglądu dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego podmiotu. Zameldowania na pobyt czasowy dokonuje się z jednoczesnym zgłoszeniem zamierzonego czasu jego trwania. Na podstawie art. 9 ust. 3 u.e.l.. na pobyt stały bądź czasowy trwający ponad 3 miesiące może dokonać osoba: zgłaszająca swój pobyt albo jej pełnomocnik, legitymujący się pełnomocnictwem udzielonym w formie, o której mowa w art. 33 § 2 k.p.a.

Zdaniem Wojewody Burmistrz Miasta i Gminy prawidłowo uznał, że M.B. nie jest stroną postępowania i z tego względu jego wniosek nie może zostać rozpatrzony, zgodnie bowiem z art. 61 a k.p.a. wniesienie podania przez osobę, która nie jest stroną stanowi jedną z dwóch przesłanek odmowy wszczęcia postępowania. M.B. nie przedstawił organowi I instancji ani tytułu prawnego do dysponowania lokalem ani pełnomocnictwa do dokonania czynności zameldowania w imieniu D.B., co w konsekwencji pozbawia go możliwości występowania jako strona postępowania o jej zameldowanie w lokalu przy ul. [...]. Ponadto zaznaczył, że w przypadku wszczęcia postępowania z urzędu żalący się nie byłby o tym poinformowany, ponieważ w świetle obowiązujących przepisów nie jest stroną w sprawie.

Wojewoda wskazał także, że skarżący jest w błędzie twierdząc, że D.B. nie dopełniła obowiązku meldunkowego. Po otrzymaniu pisma wyjaśniającego z dnia [...] czerwca 2014 r. od Burmistrza Miasta i Gminy, Wojewoda zweryfikował zawarte w nim informacje. Zgodnie z danymi Wojewódzkiego Zbioru Meldunkowego D.B. w dniu [...] kwietnia 2014 r. dokonała zameldowania na pobyt czasowy. A tym samym dopełniła obowiązku meldunkowego, co uniemożliwia nałożenie na nią kary, której domagał się skarżący.

Pismem z dnia [...] czerwca 2014r. M.B. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. postanowienie Wojewody z dnia [...] czerwca 2014 r. Skarżący stwierdził, że utrzymanie w mocy postanowienia Burmistrza Miasta i Gminy nie miało podstaw prawnych, nieuzasadnione jest również powoływanie się przez organ na przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. bowiem w myśl art. 27 ustawy z dnia 27 grudnia 2012 r. "osoba jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej w 30 dniu licząc od dnia przybycia na to miejsce". Obowiązku takiego Z.B. nie dopełniła mimo, że od września 2013 r. przebywa u niej D.B.. Poinformował, iż o fakcie zawiadomił Komendanta Powiatowego Policji oraz Urząd Miasta i Gminy. Wyjaśnił także, iż nieścisłość związana z numeracją lokalu wynikała z błędu pisarskiego.

Wojewoda w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. Jednocześnie podtrzymał swoje stanowisko w sprawie, wyrażone w zaskarżonym postanowieniu.

Pełnomocnik skarżącego na rozprawie w dniu 22 października 2014 r. złożył wniosek o zasądzenie na jego rzecz kosztów z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu, składając oświadczenie, iż nie zostały one pokryte ani w całości, ani w części.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zgodnie natomiast z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U z 2012 r., Nr 270 ze zm., powoływanej dalej jako p.p.s.a. ) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. W ramach badania, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi ani powołaną w niej podstawą prawną ( art. 134 § 1 p.p.s.a.). Oznacza to, iż kontrola sądowa sprawowana jest w granicach sprawy administracyjnej zakończonej zaskarżoną decyzją, a sąd administracyjny ma obowiązek uwzględnić każde dostrzeżone naruszenia prawa, o ile miało lub mogło mieć wpływ na treść wydanej decyzji. Mając na uwadze tak zakreślony zakres kognicji, sąd uznał, iż skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie był powołane powyżej postanowienie Wojewody utrzymujące w mocy postanowienie Burmistrza Miasta i Gminy odmawiające wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie zameldowania oraz nałożenie kary za niedopełnienie obowiązku meldunkowego.

Zgodnie z art. 10 ust. 1. u.e.l. osoba przebywająca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące najpóźniej w 30. dniu, licząc od dnia przybycia do tego miejsca. Zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu ( art. 10 ust. 2 u.e.l.). Przy zameldowaniu na pobyt stały osoba zgłaszająca przedstawia potwierdzenie pobytu w lokalu, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu oraz do wglądu dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego podmiotu ( art. 11 ust. 2 z d. 1 u.e.l. ). Zameldowania się w miejscu pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, wymeldowania się z miejsca pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, zgłoszenia wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej można dopełnić przez pełnomocnika, legitymującego się pełnomocnictwem udzielonym w formie, o której mowa w art. 33 § 2 k.p.a. , po okazaniu przez pełnomocnika do wglądu jego dowodu osobistego, a w uzasadnionych przypadkach - innego dokumentu pozwalającego na ustalenie tożsamości (art. 9 ust. 3 u.e.l.). Wykonanie obowiązku meldunkowego polega na zgłoszeniu wymaganych danych właściwemu organowi, który dokonuje rejestracji będącej czynnością materialno-techniczną rodzącą skutki prawne. Czynności ewidencyjne podejmowane są zatem na podstawie zgłoszenia osoby wykonującej swój obowiązek meldunkowy, a wyjątki od tej zasady, dopuszczające wydanie decyzji, określone zostały w art. 8 ust. 2, art. 15 ust. 2, art. 47 ust. 2 u.e.l. (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2007 r. IV SA/ WA 506/07 , LEX 337791 )

Podstawą rozstrzygnięcia organu I instancji stanowił art. 61 a § 1 k.p.a , który stanowi, że gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 (tj. żądanie wszczęcia postępowania), zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Wszczęcie postępowania administracyjnego jest uzależnione od wstępnej oceny, czy wnioskodawca jest stroną postępowania, czy też nie posiada takiego przymiotu. Właściwe rozumienie unormowania zawartego w art. 61a § 1 k.p.a. musi prowadzić do wniosku, że odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego następuje wówczas, gdy brak interesu prawnego wnioskodawcy jest oczywisty. W piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się, że oczywistość ta co do osoby niebędącej stroną albo wynika już z podania zawierającego żądanie wszczęcia postępowania albo została stwierdzona w wyniku jednostkowych i prostych czynności organu administracji publicznej. Chodzi tu zatem o przypadek niewątpliwego i nieskomplikowanego ustalenia, że żądanie osoby dotyczy cudzej sprawy (por. G. Łaszczyca, Postanowienie administracyjne w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2011, s. 188, J. Chmielewski, Art. 61a k.p.a. jako podstawa odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego, "Monitor Prawniczy" 2014, nr 2, s. 82-84, wyrok NSA z dnia 25 lutego 2014 r., II OSK 2271/12 ).

Niewątpliwie w niniejszej sprawie mamy do czynienia z tego rodzaju sytuacją. Zważyć bowiem należy, iż w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, iż osoba dysponująca tytułem prawnym do lokalu jest stroną, w rozumieniu art. 28 k.p.a., w postępowaniu administracyjnym o zameldowanie (wymeldowanie) w tym lokalu innej osoby, prowadzonej na podstawie u.e.l. ( por. uchwałę NSA z dnia 5 grudnia 2011 r. , II OPS 1/11, ONSAiWSA 2012, Nr 2, poz. 17 , wyrok NSA z dnia 22 listopada 2012 r., II OSK 1290/11 ) .

Skarżący ani we wniosku, ani też w toku dalszego postępowania nie twierdził, iż ma jakikolwiek tytuł prawny do lokalu, w którym żądał zameldowania D.B., a który mylnie oznaczył jako położony we [...]; w istocie chodziło o lokal położony we [...]. Już we wniosku bowiem wskazywał, iż lokal ten należy do Z.B.. Również z nieskomplikowanych czynności, polegających na sprawdzeniu kartoteki lokali referatu podatków lokalnych UMiG podjętych przez organ I instancji wynika, iż skarżący nie jest właścicielem tego lokalu, a tym samym wniosek skarżącego o wszczęcie postępowania jest tylko swoistym "obywatelskim zawiadomieniem". Ponadto skarżący nie był pełnomocnikiem D.B.. Stąd też zasadnie organy obu instancji uznały, że skarżący nie ma interesu prawnego, aby zainicjować powyższe postępowanie o zameldowanie, a w konsekwencji organ I instancji umocowany był do wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w przedmiocie zameldowania na podstawie art. 61 a § 1 k.p.a., natomiast organ odwoławczy do utrzymania w mocy tego postanowienia na podstawie art. 138§ 1 pkt 1 k.p.a w zw. z art. 144 k.p.a

Zwrócić również należy uwagę, iż wbrew zarzutom skargi organy odwoławczy powołał właściwe przepisy, a mianowicie u.e.l. w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 7 grudnia 2012r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz niektórych ustaw (Dz. U z 2012 , poz. 1407). Powyższa u.e.l. zgodnie z art. 92 w zw. z art. 93 ustawy z dnia 6 sierpnia 2010r. o dowodach osobistych (Dz. U. nr 167, poz. 1131 ze zm.) traci bowiem moc dopiero z dniem 01 stycznia 2015 r.

Ponadto należy zwrócić uwagę, czego nie dostrzegały organy orzekające w niniejszej sprawie, iż w odniesieniu do żądania nałożenia kary za niedopełnienie obowiązku meldunkowego, brak jest w ogóle przepisu prawa materialnego do rozpatrzenia tego żądania w trybie administracyjnym, co aktualizowało drugą przesłankę odmowy wszczęcia postępowania - "inne uzasadnione przyczyny", o których mowa w art. 61a § 1 k.p.a. Wprawdzie art. 147 § 1 i 2 ustawy z dnia 20 maja 1971r. Kodeks wykroczeń (Dz. U z 2010r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) przewidywał odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązku meldunkowego (§ 1) oraz odpowiedzialność za niezawiadomienie o niedopełnieniu obowiązku meldunkowego przez inną osobę ( § 2 ), jednakże przepis ten został uchylony przez art. 62 w zw. z art. 80 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności ( Dz. U nr 217, poz. 1427 ze zm. ) z dniem 1 stycznia 2013 r. Ponadto nakładanie kar na podstawie tego przepisu odbywało się nie w postępowaniu administracyjnym tylko w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, uregulowanym ustawą z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ( Dz. U z 2008 r., nr 133 , poz. 848 ze zm. ). Powyższa wadliwości pozostawała jednak bez wpływu na końcowe rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał skargę za niezasadną i na podstawie art. 151 p.p.s.a. oddalił ją ( pkt I ).

Natomiast o wynagrodzeniu pełnomocnika ustanowionego dla skarżącego z urzędu w ramach prawa pomocy, będącego adwokatem, orzeczono w pkt II wyroku na podstawie art. 250 p.p.s.a. oraz § 2 ust. 3 i § 18 ust. 1 pkt. 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U z 2013 r. poz. 461 ).