Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Henryk Ożóg, Sędziowie Sędzia WSA Lidia Serwiniowska, Sędzia WSA Wanda Wiatkowska-Ilków (spr.), Protokolant Dorota Hurman, po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 3 listopada 2011 r. sprawy ze skargi Apteki B. - spółka jawna – O. N., H. L.; P. K.; H. N.; J. M. i M. M.; H. M. i K. K. oraz R.K.; I. B.; D. J. i M. Ch.-R.; H. R. na uchwałę Rady Powiatu K. z dnia [...] nr[...] w przedmiocie ustalenia rozkładu godzin pracy oraz harmonogramu pracy w porze nocnej aptek ogólnodostępnych funkcjonujących na terenie powiatu k. na rok 2011 oddala skargę.

Skarżący, O. N., H. L. Apteka B. – Spółka jawna w B.K.; P. K. właściciel "Apteki C." w B. K.; H. N. właścicielka Apteki "H." w B. K.; M. M., J. M. – wspólnicy spółki cywilnej Apteki "L." w S. Ś.; H. M., K. K., R. K. – wspólnicy spółki cywilnej Apteka "S." w S.Ś.; I. B. właścicielka Apteki "Z." w L. Z.; D. J., M. Ch.-R. wspólnicy spółki cywilnej Apteka "P. O." w L. Z.; H. R. właścicielka Apteki "P. O." w L. Z. złożyli skargę na uchwałę Rady Powiatu K. nr [...] z dnia [...] w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy oraz harmonogramu pracy w porze nocnej aptek ogólnodostępnych funkcjonujących na terenie powiatu k. na rok 2011 wnosząc o stwierdzenie jej nieważności.

Zaskarżonej uchwale zarzucono:

1. naruszenie art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 45 poz. 271 z późn. zm.) poprzez nieuwzględnienie przesłanki dostosowania rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych do potrzeb ludności i podjęcie uchwały przez Radę Powiatu bez rozważenia tej przesłanki;

2. naruszenie przepisu art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne poprzez wprowadzenie w uchwale nieznanego przez prawo pojęcia "harmonogram pracy o porze nocnej" oraz nie wynikającego z przepisów prawa obowiązku "pracy w porze nocnej";

3. przekroczenie delegacji ustawowej określonej w art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne poprzez nałożenie na adresata uchwały obowiązków nie wynikających z przepisu prawa określającego zakres kompetencji organu jednostek samorządu terytorialnego w przedmiocie stanowienia prawa miejscowego co do rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu, co jednocześnie narusza postanowienia art. 7 Konstytucji RP;

4. naruszenia przepisu art. 6 ust. 1, art. 18, art. 9 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095) poprzez niezastosowanie tego przepisu i pominięcie uzasadnionych interesów przedsiębiorców prowadzących apteki na terenie miast i gmin: B. K., L. Z. i S. Ś., w tym także poprzez pominięcie rzeczywistego udziału tych przedsiębiorców w toku postępowania poprzedzającego podjęcie tej uchwały. Nałożenie na skarżących obowiązków, których nie mogą zrealizować z uwagi na pominięcie faktycznej sytuacji przedsiębiorców i farmaceutów prowadzących apteki w zakresie możliwości zapewnienia zgodnego z prawem funkcjonowania aptek (art. 92 ustawy) w planowanym rozkładzie godzin pracy apteki;

5. nadmiernej ingerencji w prawa i wolności skarżących przekraczającą granicę tej ingerencji określoną przez art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

W motywach uzasadnienia podniesiono, że zaskarżona uchwała nie uwzględnia przesłanki określenia rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych jaką jest dostosowanie tego rozkładu do potrzeb ludności. W szczególności występując do samorządów lokalnych oraz samorządu aptekarskiego Rada Powiatu K. nie wskazała jakie przyczyny powodują konieczność wprowadzenia "harmonogramu pracy w porze nocnej" ogólnodostępnych aptek. Zarzucono, że postępowanie poprzedzające podjęcie zaskarżanej uchwały wskazuje, iż obowiązkowa procedura zasięgnięcia opinii organów samorządu gminnego oraz samorządu zawodowego farmaceutów dotknięta jest wadą dyskwalifikującą tę procedurę. Proces opiniowania polegał – w przypadku samorządów lokalnych – na bezrefleksyjnym odniesieniu się do projektu uchwały. Nie oceniono faktycznych potrzeb ludności w zakresie dostępności do leków i materiałów medycznych głównie w porze nocnej i nie odniesiono się do motywów kierujących Radą Powiatu przy takim, a nie innym określeniu rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu k. Nie kwestionując kompetencji organów powiatu do określania rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych podniesiono, iż przepis art. 94 ust. 1 ustawy prawo farmaceutyczne określa sposób regulacji tych godzin pracy, poprzez odniesienie go do potrzeb ludności. Rada Powiatu nie podjęła nawet próby określenia potrzeb miejscowej ludności w zakresie np. dostępności leków i materiałów medycznych w godzinach nocnych. Pisma skierowane do organów opiniujących nie zawierały nawet jakiejkolwiek sugestii co do konieczności odniesienia się poprzez te organy do potrzeb ludności w zakresie dostępności do świadczeń aptek w podanych w projekcie godzinach pracy aptek, w tym w godzinach nocnych.

Skarżący zarzucili również wprowadzenie uchwałą nieprzewidzianego przez ustawę "harmonogramu pracy w porze nocnej" – co wykracza poza regulację ustawową (delegację) wynikającą dla Rady Powiatu z ustawy Prawo farmaceutyczne. Podobny zarzut wyartykułowano do § 2 zaskarżonej uchwały gdzie według skarżących nadkłada się na nich obowiązek, który także nie wynika z przepisów Prawa farmaceutycznego, a zatem wykracza poza możliwy zakres uregulowania przez Radę Powiatu w drodze uchwalenia aktu prawa miejscowego.

Zainteresowani podnieśli, że w licznych rozstrzygnięciach nadzorczych, zakwestionowano nakładanie w drodze prawa miejscowego, wydanego na podstawie art. 94 ustawy Prawo farmaceutyczne, obowiązków nie występujących w tym przepisie ustawowym.

Zaskarżona uchwała wprowadza obowiązek pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu w porze nocnej wprowadzając "harmonogram pracy w porze nocnej". Precyzujący ten obowiązek załącznik do zaskarżanej uchwały określa rozkład czasu pracy aptek, a ponadto wprowadza harmonogram "pracy w porze nocnej". Takie określenie rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych nie odpowiada unormowaniu art. 94 ust. 1 i 2 powołanej ustawy i stanowi przekroczenie zakresu kompetencji Rady Powiatu.

Ponadto z treści § 1 zaskarżonej uchwały a także z treści załącznika do niej, wynika, że zastosowano błędną wykładnię art. 94 ustawy Prawo farmaceutyczne. Zaskarżona uchwała jest realizacją niewynikającego z tego przepisu obowiązkowego wprowadzenie pracy aptek ogólnodostępnych w porze nocnej. Art. 94 ustawy Prawo farmaceutyczne takiego obowiązku nie wprowadza.

Zarzucili także, że przedmiotowa uchwała reguluje rozkład czasu pracy aptek ogólnodostępnych w sposób zróżnicowany. Uwaga ta odnosi się w szczególności do wyznaczenia w załączniku do uchwały rozkładu czasu pracy w soboty, niedziele i święta. Wskazano, że z załącznika wynika, ze niektóre apteki pracują tylko w soboty, inne mają obowiązek pracy w soboty, niedziele i święta. Z treści zaskarżonej uchwały nie wynika jakie przesłanki decydowały o takim rozkładzie pracy.

W ocenie skarżących naruszona została tu konstytucyjna zasada równości wobec prawa.

Zarzucono, że kwestionowana uchwała nie uwzględnia słusznych interesów farmaceutów prowadzących apteki. Podniesiono, że mając na uwadze postanowienia w/w przepisu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz postanowienia art. 2, 20, 31 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, konieczną przesłanką podjęcia przez Radę Powiatu K. uchwały w przedmiocie rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych powinno być nie tylko rozważenie faktycznych "potrzeb ludności" ale także zapoznanie się z faktyczną sytuacją właścicieli aptek w zakresie możliwości zapewnienia obsady apteki przez magistra farmacji (art. 92 ustawy Prawo farmaceutyczne) w planowanych godzinach pracy aptek. Stwierdzono, że właściciele aptek mieli prawo brać czynny udział w postępowaniu poprzedzającym podjęcie zaskarżanej uchwały. Obowiązkiem Rady Powiatu wynikającym z konieczności poszanowania uzasadnionych interesów przedsiębiorców, zasady demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej oraz zasady solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych wynikającej z przyjętej w Konstytucji RP formuły społecznej gospodarki rynkowej, jak również ze względu na poszanowanie wolności i praw innych członków społeczności - było umożliwienie właścicielom aptek wypowiedzenia się co do proponowanego rozkładu pracy aptek ogólnodostępnych oraz zapoznanie się z faktycznymi możliwościami właścicieli aptek co do realizacji przedmiotowej uchwały.

Zarzucono, że zaskarżana uchwała narusza swobodę działalności gospodarczej (w tym także swobodę wykonywania zawodu aptekarza) oraz gwarantowaną konstytucyjnie ochronę własności poprzez nieuzasadnioną i nieproporcjonalną ingerencję w tę swobodę oraz prawo własności. Ingerencja ta powoduje nieuzasadnione koszty albo straty w prowadzonej przez skarżących działalności gospodarczej lub posiadanym majątku przedsiębiorcy, gdyż wykonanie uchwały prowadzi do nieuzasadnionej z punktu widzenia ekonomicznego oraz niemożliwej z uwagi na okoliczności faktyczne (brak wykwalifikowanych pracowników) konieczności zatrudnienia przez skarżących prowadzących jednoosobową działalność - magistra farmacji.

Zaskarżana uchwała ingeruje także w sferę życia prywatnego skarżących poprzez nieuzasadnione i nadmierne obciążenie właścicieli apteki obowiązkiem pracy w aptece. Konieczność zastosowania się do rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych wprowadzonego uchwałą właściwego organu powiatu prowadziłaby - odnosząc się do norm pracy obowiązujących pracowników zgodnie z Kodeksem pracy - do istotnego przekroczenia zakresu dopuszczalnego obciążenia pracą farmaceutów. W dni, w których skarżący mają obowiązek pełnić bliżej nie dookreślony "dyżur nocny" mają także obowiązek otwarcia apteki w ciągu dnia.

Wskazano, że w myśl art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1592 z późn. zm.), skarżący będący podmiotami prowadzącymi apteki ogólnodostępne na terenie powiatu kłodzkiego, posiadają interes prawny w odniesieniu do uregulowań zawartych w aktach prawa miejscowego, które dotyczą rozkładu czasu pracy aptek ogólnodostępnych. Uregulowania te odnoszą się bowiem wprost do praw i obowiązków skarżących związanych z prowadzeniem aptek ogólnodostępnych.

W odpowiedzi na skargę Rada Powiatu K. wniosła o jej odrzucenie, ewentualnie oddalenie.

Uzasadniając powyższe wnioski wskazano, że przesłanka zastosowania rozkładu godzin pracy, aptek ogólnodostępnych została uwzględniona, ponieważ burmistrzowie jak i samorząd aptekarski nie wnieśli zastrzeżeń do przedłożonego projektu uchwały rady: projekt zawierał propozycję pracy aptek w godzinach dziennych i nocnych. W tej kwestii skarżący nie złożyli żadnej propozycji nie przedstawili też żadnych dowodów na to, że potrzeby ludności mogą być zaspakajane w innym zakresie aniżeli postrzegane przez Radę Powiatu K. Podano też, iż ustalając zapotrzebowanie na usługi apteki w porze nocnej i w dnie wolne od pracy nie sposób jest przewidzieć czy i kiedy zaistnieje przypadek potrzeby wydania leku receptowego w porze dziennej lub nocnej, niezależnie od rozmieszczenia i działalności placówek ochrony zdrowia na tamtym terenie. Zapewnienie mieszkańcom dostępności do usług aptekarskich pozostaje więc bezwzględne dla przewidywania wystąpienia takiej potrzeby. Niemożliwym jest więc odniesienie się jako zasadnego zarzutu bezrefleksyjnego odniesienia się samorządów lokalnych i samorządu aptekarskiego do przedłożonego projektu uchwały.

Bezprzedmiotowy jest również zarzut naruszenia art. 94 poprzez wprowadzenie w uchwale nieznanego pojęcia "harmonogramu pracy w porze nocnej" oraz "obowiązku pracy w porze nocnej". Użycie pojęcia harmonogramu w uchwale, chociaż nie występuje w ustawie, zdaniem Rady jest dopuszczalne, ponieważ jest formą ustalenia naprzemiennej pracy poszczególnych aptek. Natomiast "praca w godzinach nocnych" jest określona w przepisach prawa pracy, spełniając tym samym przesłankę "pracy w godzinach nocnych".

Omawiana uchwała – podjęta na podstawie art. 94 Prawa farmaceutycznego jest aktem prawa miejscowego i zapisy w niej zawarte wynikają wprost z kompetencji organu jednostek samorządu terytorialnego w przedmiocie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu k., co nie narusza art. 7 Konstytucji RP.

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 6 ust. 1 oraz art. 9 i art. 18 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Indywidualne warunki funkcjonowania aptek nie mogą wpływać na jej podstawowe zadania określone w ustawie Prawo farmaceutyczne. Pełnienie dyżurów nocnych i podczas dni wolnych od pracy, wchodzi w zakres ustawowych zadań aptek ogólnodostępnych, do kierownika apteki należy takie zorganizowanie pracy apteki, aby placówka ten obowiązek mogła realizować. Praca w dniach wolnych od pracy i w godzinach nocnych jest wpisana w ustawowe zadania każdej apteki. Podkreślono, że jednoosobowe apteki mają możliwość świadczenia pracy w godzinach nocnych, ponieważ w momencie ubiegania się o wydanie pozwolenia na prowadzenie apteki właściciel składa oświadczenie o gotowości do pełnienia dyżurów nocnych.

Stwierdzono również, że nie ma miejsca żadne ograniczenie i ingerencja naruszające istotę wolności i praw obywatelskich zapisanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Zapewnienie dostępu obywateli do apteki stanowi o bezpieczeństwie publiczno-zdrowotnym i porządku publicznym, o którym mowa w art. 31 Konstytucji.

Wskazano też, że samorząd gminy przyjął, że wszystkie apteki w K. winny być w jednakowym stopniu obciążone liczbą dyżurów nocnych, niezależnie od indywidualnych uwarunkowań kadrowo-lokalowych oraz od ich położenia od centrum miasta. Natomiast godziny pracy w dni wolne od pracy są ustalane w uzgodnieniu z właścicielami aptek, tak jak są zgłaszane tak pozostają uwzględniane w treści omawianej uchwały i aptekarze nie zgłaszają uwag.

Podkreślono, że skarżący zakwestionowali wcześniej podjętą uchwałę w omawianej sprawie, jednakże nie zgłosili żadnych propozycji, chociaż byli powiadomieni o projekcie zaskarżanej uchwały i ustalaniu dyżurów. Również nie podjęto żadnych kroków w celu dokonania jakichkolwiek ustaleń po podjęciu przedmiotowej uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 154, poz. 1270 ze zm.), Sąd rozstrzygając sprawę w granicach danej sprawy nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.), każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ powiatu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może, po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia, zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.

Niewątpliwie przedmiotowa uchwała stanowi akt prawa miejscowego, który ma charakter powszechnie obowiązujący. Skarżący są natomiast podmiotami prowadzącymi apteki ogólnodostępne na terenie powiatu k., których interes prawny został uchwałą naruszony – uregulowania w niej zawarte dotyczą skarżących w sposób bezpośredni. Skarga została poprzedzona bezskutecznym wezwaniem do usunięcia naruszenia, wobec czego jej wniesienie pociąga za sobą przeprowadzenie merytorycznej sądowej kontroli zaskarżonej uchwały.

W ocenie Sądu nietrafne są zarzuty skargi. Brak jest podstaw do uznania, że nie uwzględniono przesłanki dostosowania godzin pracy aptek ogólnodostępnych do potrzeb ludności i podjęcie uchwały bez rozważenia tych przesłanek.

Przede wszystkim brak jest wskazania na czym powyższy zarzut został oparty. Jak również i tego na czym polegają uchybienia w tym zakresie. W ocenie organu jak wynika z odpowiedzi na skargę istnieje nieprzewidywalność wystąpienia sytuacji konieczności skorzystania z usług apteki. To stwierdzenie jest oczywiste. Konieczność skorzystania z usług aptek ogólnodostępnych w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy a także w niedziele i święta dotyczy przede wszystkim – jak powszechnie wiadomo sytuacji szczególnych. Te zaś trudno przewidzieć.

Art. 94 ust. 1 i 2 Prawo farmaceutyczne stanowi:

Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewnić dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy (ust. 1). Rozkład godzin pracy apteki ogólnodostępnych na danym terenie określa, w drodze uchwały rada powiatu po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego.

W ocenie Sądu nie ma wątpliwości, że opinie, o których mowa w ust. 2 mają na celu również uzyskanie informacji o potrzebach ludności, w omawianym zakresie, z dwóch niezależnych źródeł – samorządu lokalnego oraz samorządu zawodowego – aptekarskiego.

Z akt administracyjnych wynika jednoznacznie, że podjęto środki aby z projektami do zaopiniowania dotrzeć do wszystkich właścicieli aptek. Znajdują się w nich pisma kierowane przez Starostwo Powiatowe w K. z dnia 7 lipca 2010 r. oraz z dnia 6 lipca 2010 r. do kierowników aptek funkcjonujących na terenie powiatu k., B. K., w związku z przygotowaniem projektu uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy oraz harmonogramu pracy w porze nocnej aptek ogólnodostępnych. Pisma te zawierają prośbę o przesłanie projektu godzin pracy i harmonogramu pracy w porze nocnej na rok 2011.

Odpowiedź właścicieli aptek, w tym skarżących co do pełnienia dyżurów nocnych była negatywna (pismo z 29 lipca 2010 r.).

Z akt administracyjnych wynika również, że D. Izba Aptekarska pismem z dnia 17 września 2011 r. oraz burmistrzowie i wójtowie miast i gmin (pismo Starostwa Powiatowego w K. z dnia 7 października 2010 r.) – pozytywnie zaopiniowali projekt

W tym miejscu należy również zauważyć, że Sąd nie jest w stanie dokładnie prześledzić procesu opiniowania. Jak również wyżej wskazano z dołączonych dokumentów wynika, że taki proces miał miejsce. Kontrola Sądu w zakresie wyrażenia opinii przez samorząd lokalny i zawodowy daje jednoznaczny wynik, oba samorządy wydały opinię pozytywną dla projektu harmonogramu pracy i pracy w porze nocnej.

Zarzut bezrefleksyjnego ustosunkowania się samorządu lokalnego do projektu omawianej uchwały jest gołosłowny.

Skarżący zarzucili, że postanowienia zaskarżonej uchwały wprowadzają pojęcia nieznane przez prawo – "harmonogramu pracy w porze nocnej" oraz nie wynikającego z przepisów prawa obowiązku "pracy w porze nocnej".

Istotnie jak wynika z przywołanego powyżej art. 94 Prawo farmaceutyczne przepis ten nie zawiera zakwestionowanych określeń. Jednakże zawiera pojęcie "rozkład pracy aptek ogólnodostępnych" oraz "świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy".

Rozkład godzin pracy – to inaczej "harmonogram świadczenia w porze nocnej" –usługi lub jeszcze inaczej praca. Oba zwroty zakwestionowane przez skarżących nie wprowadzają innych znaczeń niż te, które znajdują się w powołanym przepisie. Zastąpienie ich synonimem nie zmienia treści przepisu, nie ustanawia nowego jego znaczenia.

Wyjaśnienia organu w tej kwestii są przekonywujące, określenie "harmonogram" obrazuje przyjętą formę ustalenia naprzemiennej pracy poszczególnych aptek. Natomiast "praca w godzinach nocnych" jest pojęciem z prawa pracy i spełnia przesłankę "pracy w godzinach nocnych".

Należy również podkreślić, że cytowany art. 94 ustawy Prawo farmaceutyczne nakazuje radzie powiatu określenie w drodze uchwały rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych – w tym również w porze nocnej. Niewątpliwie postanowienia ust. 2 należy czytać – rozumieć łącznie z postanowieniem ust. 1, który przewiduje "świadczenie również w porze nocnej".

W ocenie Sądu intencją ustawodawcy, który w art. 94 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne położył nacisk nie na interes osób prowadzących apteki, lecz na interes ludności (,,dostosowany do potrzeb ludności", ,,zapewniać dostępność świadczeń") było zapewnienie dostępności świadczeń w całej porze nocnej, w niedziele, święta i inne dni wolne od pracy. Sformułowanie zawarte w omawianym przepisie pozwala twierdzić, że wskazane w ustawie zadania zostały przewidziane dla dwóch odmiennych sytuacji. Jedną jest świadczenie usług przez apteki w zwykłych warunkach, drugą – świadczenie usług w porze nocnej, niedziele, święta i dni wolne od pracy. W tym ostatnim przypadku nie sposób zbadać potrzeb ludności, skoro nie można przewidzieć wystąpienia zdarzenia pociągającego za sobą konieczność skorzystania z usług apteki. Należy też mieć na względzie, że art. 96 ust. 2 Prawa farmaceutycznego zezwala na wydanie przez farmaceutę w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia produktu leczniczego zastrzeżonego do wydawania na receptę, bez recepty lekarskiej. Apteki są placówkami ochrony zdrowia publicznego, w których świadczone są specyficzne usługi, wobec czego zapewnienie dostępności tych świadczeń nie powinno być też uzależnione od możliwości uzyskania pomocy w omawianym czasie w placówkach służby zdrowia.

Co do zasady Sąd podziela podobny do powyższego pogląd zaprezentowany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 października 2006 r. sygn. akt III SA/Wr 185/06 (Lex nr 209387).

Pomijając obowiązek dyżurów stwierdzić należy, że pozostały rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych, zawarty w załączniku nr 1 zaskarżonej uchwały nie narusza prawa. W szczególności odpowiada on wymogom art. 94 ust. 1 i 2 Prawa farmaceutycznego, uwzględnia zarówno wielkość miejscowości, w której działa apteka, jej położenie na terenie powiatu, lokalizację w tej miejscowości – pod kątem konieczności zapewnienia mieszkańcom dostępu do świadczeń apteki.

Sąd nie podziela też zarzutu naruszenia art. 6 ust. 1, art. 9, art. 18 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, który stanowi, że wykonując swoje zadania (...) właściwy organ działa wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy – przez nieuzasadnioną i nieproporcjonalną ingerencję w tę swobodę i prawo własności. Nie podzielił również zarzutu, że uchwała ingeruje w sferę życia prywatnego poprzez nieuzasadnione i nadmierne obciążenie właścicieli aptek obowiązkiem pracy w aptece.

Choć przy ustalaniu czasu pracy aptek ogólnodostępnych niewątpliwie istotna jest faktyczna możliwość realizacji przez konkretną aptekę dostępności do leków i materiałów medycznych przez całą dobę w określone dni w roku, to jednak ustawa Prawo farmaceutyczne zawiera uregulowania, nakazujące kierownikowi apteki takie zorganizowanie pracy podczas jego nieobecności spowodowanej chorobą lub urlopem, by zapewnić dostęp do świadczeń (art. 88 ust. 4). Należy zgodzić się z poglądem wyrażonym w przywołanym wyżej wyroku z dnia 3 października 2006 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, że taka sytuacja oznacza - w powiązaniu z rolą apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego oraz z treścią art. 94 ust. 1 ustawy i ustawowymi gwarancjami mieszkańców powiatu do dostępności świadczeń pełnionych przez apteki także w nocy i dni wolne od pracy- że ustawodawca nie uzależnił wykonywania przez aptekę ogólnodostępną realizacji zadań określonych w art. 86 ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne od indywidualnych warunków, w jakich dana apteka funkcjonuje. Realizacja świadczeń w porze nocnej i w dni wolne od pracy wchodzi w zakres ustawowych zadań aptek ogólnodostępnych, a od kierownika apteki należy takie zorganizowanie pracy, by placówka mogła obowiązek ten realizować. Należy podzielić opinię strony przeciwnej, że zobowiązanie apteki do realizacji jej ustawowych zadań nie może naruszać konstytucyjnych praw skarżących, przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, czy unormowań o ochronie prywatności.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151, art. 152, art. 200 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) należało orzec jak wyżej.