Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Banasiewicz Sędziowie asesor WSA Sławomir Antoniuk (spr.) asesor WSA Jerzy Siegień Protokolant referendarz sądowy Aneta Trochim- Tuchorska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2005 r. sprawy ze skargi P. T. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] listopada 2004 r., nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2004 r., nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem z dnia [...] listopada 2004 r., nr [...], sprostowanym postanowieniem z dnia [...] stycznia 2005 r., nr [...], utrzymało w mocy własne postanowienie z dnia [...] października 2004 r., nr [...] zawieszające postępowanie w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego [...] z dnia [...] lutego 1990 r., nr [...] znak [...] odmawiającej zwrotu byłym właścicielom nieruchomości położonej w W. przy ul. [...] oraz zobowiązujące wnioskodawców do podjęcia postępowania zmierzającego do ustalenia następstwa prawnego po wszystkich byłych właścicielach tej nieruchomości.

Z ustaleń organu wynika, że wnioskiem z dnia 5 sierpnia 1999 r. P. T., będący następcą prawnym byłego współwłaściciela nieruchomości zabudowanej położonej przy ul. [...] w W., wystąpił do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Dzielnicowego [...] z dnia [...] lutego 1990 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] września 2000 r., nr [...] odmówiło stwierdzenia nieważności ww. decyzji. Po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy Kolegium decyzją z dnia [...] listopada 2001 r., nr [...] utrzymało w mocy powyższe rozstrzygnięcie.

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2004 r., sygn. akt I SA 37/02 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił obie ww. decyzje Kolegium z powodu pominięcia w postępowaniu współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości E. D. K. i S. D. lub ich następców prawnych.

Ponownie rozpoznając sprawę z wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji odmawiającej zwrotu nieruchomości [...] położonej przy ul [...] organ wystąpił do [...] Instytutu [...] z prośbą o udzielenie informacji, czy w archiwach tego Instytutu znajdują się informacje o losach E. K. i S. D. Pismem z dnia 2 września 2004 r. tenże Instytut poinformował, iż w jego zasobach nie ma informacji o tych osobach.

Postanowieniem z dnia [...] października 2004 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. zawiesiło postępowanie wszczęte wnioskiem P. T. oraz na podstawie art. 100 § 1 k.p.a. wezwało wnioskodawców do podjęcia postępowania zmierzającego do ustalenia następstwa prawnego po wszystkich byłych właścicielach nieruchomości poprzez ustalenie następstwa prawnego po E. K. i S. D. Uzasadniając postanowienie organ podniósł, iż do rozstrzygnięcia sprawy konieczny jest udział wszystkich stron postępowania, a nie wiadomo organom administracji, kto zgodnie z art. 922 §1 k.c. wszedł w uprawnienia poprzednich właścicieli, a zatem należało zawiesić postępowanie i wezwać strony do podjęcia postępowania umożliwiającego dokonanie ustalenia zakresu podmiotowego sprawy. Kolegium podjęło czynności w sprawie ustalenia ewentualnych losów ww. osób, jednakże czynności te nie doprowadziły do uzyskania jakichkolwiek informacji w tej sprawie. Kolegium podkreśliło, że zgodnie z art. 30 § 5 k.p.a. organ administracji publicznej może wystąpić do sądu o ustanowienie kuratora nieobjętego spadku dopiero po ustaleniu, że spadkodawca nie żyje i nie ma spadkobierców ustawowych i testamentowych. Natomiast Kolegium nie ma zdolności sądowej i nie może wystąpić do sądu powszechnego z wnioskiem o wydanie postanowienia spadkowego.

Z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy wystąpił P. T. wskazując, że wnioskodawcy uczynili wszystko, aby odszukać współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości. Zatem ciężar poszukiwania wszystkich spadkobierców, a w ich braku ustanowienia kuratora spadku spoczywa na organach administracji publicznej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. postanowieniem z dnia [...] listopada 2004 r., nr [...], sprostowanym postanowieniem z dnia [...] stycznia 2005 r., nr [...], utrzymało zaskarżone postanowienie w mocy. W uzasadnieniu orzeczenia organ podtrzymał argumentację wyrażoną w uzasadnieniu wydanego uprzednio postanowienia z dnia [...] października 2004 r. Odnosząc się do zarzutów strony skarżącej organ podniósł, że Kolegium nie posiada legitymacji w postępowaniu przed sądem cywilnym do podjęcia czynności w zakresie podjęcia postępowania zmierzającego do ustalenia następców prawnych. Z tych względów żądanie strony nie może zostać uwzględnione, bowiem nie można przenosić na organy administracji obowiązków, które winny być dopełnione przez osoby domagające się stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Jak wynika z akt sprawy, Kolegium podjęło czynności zmierzające do ustalenia losów pozostałych współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości i wobec wyczerpania możliwości dalszego prowadzenia postępowania nadzorczego zawiesiło postępowanie w tej sprawie.

Powyższe postanowienie stało się przedmiotem skargi P. T. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Uzasadniając skargę P. T. zakwestionował czynności podjęte przez Kolegium, zmierzające do ustalenia losów pozostałych współwłaścicieli przedmiotowej nieruchomości, gdyż czynności te ograniczyły się wyłącznie do udzielenia informacji przez [...] Instytut [...]. Zdaniem skarżącego organ był uprawniony na podstawie art. 30 § 5 k.p.a. do wystąpienie o ustanowienie kuratora spadku, czego nie uczynił.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Podkreślić należy, że sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że w zakresie dokonywania kontroli Sąd bada, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie narusza prawo w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

W sprawie niniejszej podstawą zawieszenia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej o odmowie zwrotu następcom prawnym byłych właścicieli nieruchomości warszawskiej jest przepis art. 97 § 1 pkt 4 i art. 100 § 1 k.p.a. Zgodnie z treścią art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. organ administracji publicznej zawiesza postępowanie gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Natomiast art. 100 § 1 k.p.a stanowi, że organ administracji publicznej, który zawiesił postępowanie z przyczyn określonych w art. 97 § 1 pkt 4, wystąpi równocześnie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygniecie zagadnienia wstępnego albo wezwie stronę do wystąpienia o to w oznaczonym terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu.

Jak wynika z materiału dokumentacyjnego, współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości w dniu wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U Nr 50, poz. 279) byli A. i W. T. oraz E. D. K. i S. D., wszyscy w równych częściach niepodzielnie.

W niniejszej sprawie został ustalony krąg spadkobierców po byłych współwłaścicielach A. i W. T. Natomiast nie zostało wyjaśnione czy pozostali współwłaściciele E. D. K. i S. D. żyją i jakie są adresy ich zamieszkania, czy też osoby te zmarły. Dokumentem uprawniającym organ administracji publicznej do uznania osoby fizycznej za zmarłą jest odpis aktu zgonu wydany przez właściwy Urząd Stanu Cywilnego. W przypadku stwierdzenia, wymaganym prawem dokumentem, iż strona postępowania administracyjnego zmarła, obligatoryjne staje się ustalenie jej spadkobierców. Wówczas to brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłych współwłaścicielach nieruchomości uprawniałby organ do zawieszenia postępowania w oparciu o przepis art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. wprawdzie wystąpiło do [...] Instytutu [...] o udzielenie informacji o losach E. D. K. i S. D., jednakże brak z tego źródła informacji co do losów ww. osób nie uprawniało organu do uznania ich za zmarłe, a w dalszej kolejności do zawieszenia postępowania. Należy stwierdzić, że dopóki organ nie dysponuje aktem zgonu strony (osoby fizycznej) lub prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu zgonu, czy też o uznaniu za zmarłego, dopóty zachodzi konieczność ustanowienia kuratora dla osoby nieobecnej. Przepis art. 34 § 1 k.p.a. stanowi, iż organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. Pierwszym obowiązkiem kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy jest ustalenie miejsca pobytu osoby, do reprezentowania której został on powołany. Podjęcia takiej czynności Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. w ogóle nie brało pod uwagę. Dopiero uzyskanie przez organ odpisu aktu zgonu ww. osób lub prawomocnego orzeczenia sądu o stwierdzeniu zgonu, bądź uznaniu tych osób za zmarłe i brak prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłych uprawniałoby Kolegium do zawieszenia postępowania z powodu braku następców prawnych byłych współwłaścicieli nieruchomości.

W świetle powyższego zawieszenie postępowania na podstawie art. 97 § 1 pkt 4. k.p.a. i zobowiązanie na podstawie art. 100 § 1 k.p.a. stron postępowania do ustalenia następstwa prawnego po E. K. i S. D. jest co najmniej przedwczesne i narusza przepisy art. 7, 8, 77 § 1, 80, 97 § 1 pkt 4 i 107 § 3 kpa.

Z tych względów Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uznając, że naruszenie przepisów postępowania mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, orzekł jak w sentencji.

Na podstawie art. 152 powołanej wyżej ustawy Sąd orzekł, że zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu. Rozstrzygnięcie to traci moc w chwili uprawomocnienia się wyroku.