Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, Sędziowie sędzia WSA Marek Leszczyński,, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk (spr.), Protokolant st. sekretarz sądowy Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 2 grudnia 2014 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...]sierpnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Wójta Gminy D. C. z dnia [...].07.2013 r. o numerze [...], 2. stwierdza, że wymienione decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

W wyniku złożonego w dniu [...] czerwca 2013 r. przez M. K. wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad W. K. — matką, Wójt Gminy D.C. w dniu [...]lipca 2013 r. wydał decyzję nr [...]o odmowie przyznania wnioskowanego zasiłku. Jako powód wydania takiej decyzji wskazano brak spełnienia przesłanek z art. 17 ustawy z dnia 28.11.2003r. o świadczeniach rodzinnych..

Od decyzji tej odwołał się M. K.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...]utrzymało w mocy rozstrzygnięcie I – instancyjne. W uzasadnieniu podano, że przedmiotem postępowania jest ustalenie, czy M. K. przysługuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, o jakim mowa w art. 17 ust. 1, 1a i 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28.11.2003r. Organ odwoławczy wskazał, że z akt sprawy wynika iż:

- wnioskodawca jest osobą, na której zgodnie z art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r. poz. 788 i 1529) ciąży obowiązek alimentacyjny;

- sprawuje stałą opiekę nad matką mieszkającą w tej samej wsi, opieka polega na pomocy w czynnościach dnia codziennego, robienia zakupów, przygotowywania i przynoszenia opału, wykupieniu leków, co wynika z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego z dnia [...] lipca 2013 r.;

- matka wnioskodawcy orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w H. z dnia [...].10.2002r. została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe, a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od [...].08.2002r. Ze wskazań zawartych w orzeczeniu wynika konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

Nie można zaś ustalić od kiedy niepełnosprawność istnieje. W świetle powyższego organ odwoławczy uznał, że świadczenie pielęgnacyjne M. K.nie przysługuje, bowiem niepełnosprawność o znacznym stopniu, osoby wymagającej opieki zaliczona została od dnia [...].08.2002r., kiedy matka wnioskodawcy miała już 79 lat, a daty powstania inwalidztwa nie dało się ustalić, zaś art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi, że wymienione powyżej świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie wtedy, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Skargę od tej decyzji do sądu administracyjnego złożył M. K. i wniósł o pozytywne rozpatrzenie sprawy.

Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

W okresie od 9.12.2013r. do 22.10.2014 r. postępowanie pozostawało zawieszone z uwagi na oczekiwanie na wydanie przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie K 38/13 dotyczącej konstytucyjności art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, w zakresie nieuzasadnionego pozbawienia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej podmiotów sprawujących opiekę nad osobami, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu prawnie 18 roku życia, bądź w trakcie nauki lub w szkole wyższej po ukończeniu 25 roku życia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w zważył, co następuje:

Należy podkreślić, że od daty wydania zaskarżonej decyzji przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. to jest od [...].08.2013r. – uległ zmianie stan prawny w niniejszej sprawie.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 5.12.2013 r. sygn. akt K 27/13 (OTK ZU nr 9/A/2013, poz. 134) orzekł, że art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej z 2012r., wprowadzającej art. 16a ust. 1 u.ś.r. jest niezgodny z Konstytucją, ponieważ narusza prawa słusznie nabyte przez tę grupę osób, które pobierały świadczenie pielęgnacyjne na podstawie u.ś.r. przed wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2012r., a jednocześnie nie spełniły przesłanek nabycia świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego po zmianie u.ś.r. Następstwem wyroku Trybunału Konstytucyjnego – K 27/13 – było uchwalenie przez Sejm ustawy regulującej sytuację prawną podmiotów, które utraciły świadczenia rodzinne w związku z wejściem w życie ustawy zmieniającej z 2012 r. Jest to ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2014 r., poz. 567), która dawała możliwość uzyskania zasiłku dla opiekunów, którzy 1 lipca 2013r. utracili prawo do zasiłku na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy zmieniającej z 2012r. W art. 2 nowej ustawy została zawarta regulacja dotycząca przyznawania i wypłaty świadczeń dla opiekunów, które je utraciły.

Ponadto art. 17 w/w ustawy zmienił treść art. 16a ust. 1 u.ś.r., który wyraźnie uregulował kwestię prawa do świadczeń opiekuńczych również tych opiekunów, którzy nie podejmowali zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Pomimo, że przepis ten ma obowiązywać od 1 stycznia 2015r., to Sąd orzekający w niniejszej sprawie, kierując się w/wskazaną wykładnią prokonstytucyjną oraz bogatym orzecznictwem

w tym zakresie, uznał niepodejmowanie zatrudnienia przez skarżącego za równoznaczne z terminem: rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej

w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym.

Również rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21.10.2014r. sygn. K 38/13 stwierdziło niezgodność art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28.11.2003r. o świadczeniach rodzinnych z art. 32 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

Mając na uwadze zmianę stanu prawnego w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5.12.2013 r. (K 27/13) tenże Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie postanowieniem z dnia 17.07.2014 r. (sygn. akt P 1/14) wywołane pytaniem prawnym WSA w Poznaniu o konstytucyjność art. 16a ust. 1 u.ś.r.

uważając kwestię za dostatecznie wyjaśnioną.

Wracając na grunt sprawy niniejszej Sąd uchylił decyzje organów obu instancji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "a" oraz art. 135 p.p.s.a. uważając, że organy winny dokonać wykładni art. 17 w myśl aktualnych przepisów prawa.

Należy zaznaczyć, że w chwili orzekania w niniejszej sprawie Sąd nie dysponował informacją, czy skarżący (który nie stawił się na rozprawę w dniu 2.12.2014r.) uzyskał zasiłek dla opiekuna na podstawie ustawy z dnia 4.04.2014r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Jeżeli to świadczenie zostało mu przyznane, to organ I instancji, rozpatrując sprawę ponownie, winien dokonać analizy faktycznego zaspokojenia roszczeń skarżącego późniejszą decyzją i uznać ewentualnie postępowanie za bezprzedmiotowe w świetle art. 105 § 1 k.p.a. Jeżeli natomiast, skarżącemu nie przyznano zasiłku dla opiekuna, organ winien rozstrzygnąć sprawę, zgodnie z w/w prokonstytucyjną wykładnią art. 17 u.ś.r.

O niewykonalności zaskarżonych decyzji orzeczono na podstawie art. 152 p.p.s.a.