Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Borowiec po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia I.T. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 lipca 2014 r. sygn. akt IV SA/Gl 1331/13 o odmowie dopuszczenia I.T. do udziału w postępowaniu w sprawie ze skargi Gminy J. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności aktu powierzenia stanowiska dyrektora zespołu szkół postanawia oddalić zażalenie.

Wojewoda [...] rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia [...] września 2013 r. nr [...] stwierdził nieważność aktu powierzenia przez Wójta Gminy J. I.T. stanowiska Dyrektora Zespołu Szkół nr [...] w [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 6 lutego 2014 r. sygn. akt IV SA/Gl 1331/13 oddalił skargę Gminy J. na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze.

I.T. pismem z dnia 3 kwietnia 2014 r. wniosła o dopuszczenie jej do udziału w sprawie, podnosząc, że niniejsze postępowanie dotyczy bezpośrednio jej osoby i dlatego powinna korzystać ze statusu jego uczestnika.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach postanowieniem z dnia 24 lipca 2014 r. sygn. akt IV SA/Gl 1331/13 odmówił dopuszczenia I.T. do udziału w postępowaniu w sprawie ze skargi Gminy J. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności aktu powierzenia stanowiska dyrektora zespołu szkół. W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest rozstrzygnięcie nadzorcze podjęte w trybie art. 91 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.). Z istoty postępowania nadzorczego wynika, że jest ono podejmowane z urzędu i toczy się wyłącznie z udziałem organu nadzorczego i podmiotu nadzorowanego. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest regulacja określona w art. 98 ust. 3 powołanej ustawy, stosownie do której do złożenia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze uprawniona jest tylko gmina lub związek międzygminny, których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Jest to zatem lex specialis w stosunku do art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., dalej w skrócie p.p.s.a.), który przyznaje legitymację skargową każdemu, kto ma w tym interes prawny. Posiadanie legitymacji skargowej lub jej brak przesądzają z kolei o tym, czy dana osoba jest lub może być uczestnikiem postępowania sądowoadministracyjnego. Przymiot uczestnika jest bowiem pochodny od legitymacji skargowej. Jeżeli zatem określony podmiot nie może wnieść skargi, to nie może też uczestniczyć w postępowaniu sądowym. Przeciwne założenie, prowadzące do tego, że osoba ta nie ma prawa do złożenia skargi, ale może m.in. wnieść skargę kasacyjną, byłoby nieracjonalne. Skoro ustawodawca w art. 98 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym interes prawny w zaskarżeniu rozstrzygnięcia nadzorczego przewidział wyłącznie dla gminy lub związku międzygminnego, to nie jest możliwe przypisywanie go również innym osobom i nadawanie im przymiotu uczestnika postępowania w rozumieniu art. 33 p.p.s.a.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że jedną z form nadzoru nad działalnością organów gminy jest wniesienie skargi przez organ nadzoru w trybie art. 93 ust. 1 cyt. ustawy. W orzecznictwie dominuje obecnie stanowisko, że także i to postępowanie sądowe, wywołane skargą organu nadzoru, toczy się wyłącznie z udziałem tego organu oraz gminy. Nie mogą brać w nim udziału inne podmioty, nawet wtedy, gdy wynik tego postępowania dotyczy ich interesu prawnego (por. np. postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 29 stycznia 2014 r. sygn. akt II OZ 64/14, niepubl., z dnia 12 lipca 2012 r. sygn. akt II OZ 596/12, LEX nr 1248502, czy z dnia 15 stycznia 2013 r. sygn. akt II OZ 1170/12, LEX nr 1274470). Sąd podzielił w pełni w/w linię orzeczniczą, nie podzielając tym samym raczej odosobnionego przeciwnego stanowiska (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2010 r. sygn. akt I OSK 1266/09).

Powyższe postanowienie z dnia 24 lipca 2014 r. I.T. uczyniła przedmiotem zażalenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie zgadzając się z zajętym przez Sąd pierwszej instancji stanowiskiem. Powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2010 r. sygn. akt I OSK 1266/09, zarzuciła naruszenie art. 33 § 2 p.p.s.a., wskazując na istnienie po jej stronie interesu prawnego do udziału w niniejszym postępowaniu.

Wojewoda [...] w odpowiedzi na zażalenie wniósł o jego oddalenie, wskazując, że zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną do orzekania w przedmiocie dopuszczenia podmiotów do toczącego się postępowania sądowego stanowi art. 33 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. Warunkiem takiego uczestnictwa jest zatem uprzedni udział w postępowaniu administracyjnym. Z kolei art. 33 § 2 p.p.s.a. stanowi, że udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności.

Należy zwrócić uwagę, że postępowanie w niniejszej sprawie toczy się na skutek skargi Gminy J. wniesionej na podstawie art. 98 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tym przepisem, do złożenia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze uprawniona jest gmina lub związek międzygminny, których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Postępowanie takie toczy się zatem wyłącznie z udziałem organu nadzoru oraz gminy, której wydanego aktu rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczy. Nie mogą brać w nim udziału inne podmioty, nawet wtedy, gdy wynik tego postępowania dotyczy ich interesu prawnego. Istota niniejszego postępowania sądowoadministracyjnego wyklucza więc udział w nim innych uczestników postępowania na podstawie regulacji zawartych w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Również przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie dają podstawy do dopuszczenia wnioskodawczyni do udziału w niniejszym postępowaniu sądowoadministracyjnym. Jedynie w przypadku określonym w art. 98a ustawy o samorządzie gminnym, tj. skargi na zarządzenie zastępcze, przewidziano możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego przez osobę, której interesu prawnego lub uprawnienia dotyczy taki akt. Możliwości takiej nie daje natomiast art. 98 tej ustawy. Jak już wskazano, w zakresie legitymacji do wniesienia skargi do sądu administracyjnego przepisy ustawy o samorządzie gminnym stanowią lex specialis w stosunku do regulacji p.p.s.a.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zasadnie odmówił I.T. dopuszczenia do udziału w niniejszym postępowaniu.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 z związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w postanowieniu.