Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Chlebny po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej S.E. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 listopada 2015 r. sygn. akt IV SA/Wa 1127/15 w zakresie odrzucenia skargi w sprawie ze skargi S. E. na decyzję Konsula Rzeczypospolitej Polskiej w R. z [...] stycznia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania wizy postanawia: 1. podjąć zawieszone postępowanie; 2. uchylić zaskarżone postanowienie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 24 listopada 2015 r., sygn. akt IV SA/Wa 1127/15 odrzucił skargę S. E. (dalej: skarżący), albowiem na podstawie art. 5 pkt 4 p.p.s.a. sprawa ze skargi na decyzję o odmowie wydania przez konsula wizy Schengen nie należy do właściwości sądu administracyjnego.

Postanowienie Sądu pierwszej instancji zostało zaskarżone przez cudzoziemca skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, w której podniesiono m.in. zarzuty naruszenia związane ze stosowaniem prawa UE i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Skarżący zarzucił naruszenie art. 8 ust. 1, art. 13 i art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. S. E. jako cudzoziemiec niebędący członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego UE w rozumieniu ustawy o wjeździe - został pozbawiony prawa do skutecznego środka odwoławczego do sądu, co stanowi naruszenie art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Skarżący nie ma prawa wnieść skargi do sądu administracyjnego, chociaż w Polsce ma żonę i dziecko, a małżonkowie obywateli UE - cudzoziemców mają taką możliwość, dlatego naruszono art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Zarzucił, że decyzja o odmowie wydania wizy stanowiła ingerencję w prawo do poszanowania prawa do życia rodzinnego, więc naruszono art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Skarżący zarzucił także naruszenie art. 32 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy) (Dz. Urz. z 2009 r. Nr L 243, str.1-58) i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. z 2012 r. Nr C 326, str. 391-407), które zapewniają prawo do skutecznego środka odwoławczego przed sądem. Skarżący podniósł, że art. 5 pkt 4 p.p.s.a. narusza powyższe przepisy.

W skardze kasacyjnej ponowiono wniosek o skierowanie pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o wykładnię art. 32 ust. 3 kodeksu wizowego w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Minister Spraw Zagranicznych wniósł o jej oddalenie. Powołał się na opinię Rzecznika Generalnego przedstawioną w dniu 11 kwietnia 2013 r. w sprawie Rahmanian Koushkaki, C-84/12, ECLI:EU:C:2013:232 i m.in. stwierdził, że kodeks wizowy nie może być interpretowany jako dający podstawę do powstania po stronie cudzoziemca prawa podmiotowego do uzyskania wizy Schengen.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 28 czerwca 2016 r. zawiesił postępowanie w sprawie ze skargi kasacyjnej skargi S. E. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 listopada 2015 r. oraz zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym: "Czy art. 32 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Wizowy (kodeks wizowy) (Dz. Urz. z 2009 r. Nr L 243, str.1-58), z uwagi na motyw 29 preambuły do kodeksu wizowego i art. 47 akapit pierwszy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. z 2012 r. Nr C 326, str. 391-407), należy rozumieć w ten sposób, że nakłada na państwo członkowskie obowiązek zagwarantowania środka zaskarżenia (odwołania) do sądu?"

W uzasadnieniu postanowienia Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że przesądzenie przez Trybunał prawidłowej wykładni powyższego przepisu zdecyduje o możliwości oceny zarzutu naruszenia art. 5 pkt 4 p.p.s.a., dlatego wydanie orzeczenia prejudycjalnego jest niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy zawisłej przed sądem krajowym.

Odpowiadając na pytanie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrokiem z dnia [...] w sprawie [...] orzekł, co następuje:

"Artykuł 32 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks wizowy, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 610/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r., w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia procedury odwoławczej od decyzji o odmowie wydania wizy, której szczegółowe zasady należą do porządku prawnego każdego państwa członkowskiego, przy poszanowaniu zasad równoważności i skuteczności. Procedura ta musi gwarantować na pewnym etapie postępowania środek odwoławczy do sądu."

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie postępowanie zostało zawieszone w związku ze skierowaniem do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego o dokonanie wykładni art. 32 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Wizowy. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej [...]. wydał wyrok w sprawie [...]. Ze względu na udzielenie odpowiedzi przez TSUE należało na podstawie art. 128 § 1 w zw. z art. 193 p.p.s.a. podjąć zawieszone postępowanie.

Z art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej wynika, że orzeczenia prejudycjalne Trybunału Sprawiedliwości ustalają właściwą wykładnię (lub kwestię ważności) przepisów prawa unijnego, mających zastosowanie w sprawie zawisłej przed sądem krajowym. Wykładnia przepisów prawa Unii przyjęta przez Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu prejudycjalnym obowiązuje, co do zasady, od dnia wejścia w życie interpretowanego przepisu prawa UE. Wydanie przez sąd krajowy orzeczenia z oczywistym naruszeniem wyroku Trybunału może stanowić podstawę odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkody wyrządzone jednostkom wskutek naruszenia prawa Unii (zobacz np. wyrok TSUE z dnia 30 września 2003 r., w sprawie Köbler, C-224/01, ECLI:EU:C:2003:513 pkt 56 i 57 i powołane w nim orzecznictwo).

Prawo Unii Europejskiej stanowi część krajowego porządku prawnego. W przypadku kolizji normy unijnej i krajowej regulujących ten sam przedmiot, zgodnie z zasadami: bezpośredniego skutku, pierwszeństwa i efektywności – prawo wtórne Unii tj. art. 32 ust. 3 kodeksu wizowego ma pierwszeństwo w stosowaniu przed normami krajowymi, co wynika z art. 91 ust. 3 Konstytucji RP. Polska – tak jak pozostałe Państwa Członkowskie – ma obowiązek stosowania prawa Unii, a także zapewnienia mu pełnej efektywności. Podkreślić także należy, że Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej na mocy Traktatu z Lizbony ma taką samą moc prawną jak Traktaty (art. 6 ust. 1 TUE). Biorąc pod uwagę wykładnię przepisów prawa Unii dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia [...] r., w sprawie [...], stwierdzić należy, że art. 5 pkt 4 p.p.s.a. jest niezgodny art. 32 ust. 3 kodeksu wizowego w związku z art. 47 akapit pierwszy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Ze względu na wyrok Trybunału, w rozpoznawanej sprawie należało odmówić zastosowania art. 5 pkt 4 p.p.s.a. W konsekwencji należy stwierdzić, że brak było podstaw do odrzucenia wniesionej skargi z przyczyny wskazanej przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Z tego względu na podstawie art. 185 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.