Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Stankowski Sędziowie WSA Izabela Bąk – Marciniak WSA Maciej Busz (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Kujawa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 04 grudnia 2013 r. sprawy ze skargi S.P. przeciwko Wielkopolskiemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie II SA/Po 92/12 1. zmienia wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 lipca 2012 r. wydany w sprawie o sygnaturze II SA/Po 92/12 w ten sposób, że uchyla punkt II tego wyroku oddalający skargę w pozostałym zakresie; 2. przyznaje radcy prawnemu A.M. od Skarbu Państwa (Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu) wynagrodzenie w kwocie [...] ([...]) złotych podwyższone o kwotę [...] ([...]) złotych stanowiącą podatek od towarów i usług – łącznie [...] ([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.

IV SA/Po 471/13

Uzasadnienie

Decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Cz. z dnia [...].09. 2011 r. Nr [...] nakazano:

1. H.T. zlikwidować otwór okienny w pokoju (okno trzyskrzydłowe) o wymiarach 138 cm x 205 cm, usytuowany w lokalu nr [...] (na I piętrze) w budynku wielorodzinnym przy PI. Z. [...] w K. W., w pokoju w ścianie szczytowej budynku od strony dz. Nr [...] poprzez jego zamurowanie;

2. A.B. zlikwidować trzy otwory okienne: w kuchni - okno dwuskrzydłowe o wymiarach 138 cm x 105 cm, w łazience - okno jednoskrzydłowe o wymiarach 138 cm x 79 cm, w pokoju — okno dwuskrzydłowe o wymiarach 138 cm x 197 cm, usytuowane w lokalu nr [...] (na 1 piętrze w oficynie) w budynku wielorodzinnym przy PI. Z. [...] w K.W., w pokoju w ścianie szczytowej budynku od strony dz. Nr [...] poprzez ich zamurowanie;

3. Gminie K.W. zlikwidować dwa otwory okienne:

w pierwszym pokoju - okna o wymiarach 138 cm x 79 cm,

w drugim pokoju - okna o wymiarach 138 cm x 197 cm, usytuowane w lokalu nr [...] (na parterze w oficynie) w budynku wielorodzinnym przy PI. Z. [...] A w K.W., w pokoju w ścianie szczytowej budynku od strony dz. Nr [...] poprzez ich zamurowanie.

Decyzją W. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] grudnia 2011 r. Nr [...] wydaną wskutek odwołania A.B. i Gminy K. W. uchylono zaskarżoną decyzję organu I instancji w części określającej termin wykonania robót, wskazując nowy termin wykonania tych robót: do dnia 31 marca 2012 r. jednocześnie utrzymując w pozostałej części zaskarżoną decyzje w mocy.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu na powyższą decyzję złożył A.B. Skarga ta została odrzucona prawomocnym postanowieniem tut. Sądu z dnia 16.02.2012r. wydanym w sprawie II SA/Po 41/12 z uwagi na nieuiszczenie wpisu sądowego. (k.27 akt administracyjnych nr [...] i CBOSA)

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu na powyższą decyzję złożyła również Gmina K.W. (k.16-20 akt administracyjnych nr [...]) Skarga ta została odrzucona prawomocnym postanowieniem tut. Sądu z dnia 19.04.2012r. wydanym w sprawie II SA/Po 84/12 z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych skargi. (k.36-37 akt administracyjnych nr [...] i CBOSA)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyrokiem wydanym w dniu 26.07.2012r. w sprawie o sygn. II SA/Po 92/12 ze skargi H.T. z dnia [...].01.2012r. na decyzję W. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...].12.2011 r. Nr [...] w przedmiocie nakazania wykonania określonych robót budowlanych uchylił zaskarżoną decyzję w części dotyczącej H.T. oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Cz. z dnia [...].09 2011 r. Nr [...] w części dotyczącej H.T., a w pozostałym zakresie skargę oddalił.

W ocenie tego Sądu, zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Cz. z dnia [...] września 2011 r., w zakresie w jakim dotyczyła okien zlokalizowanych w lokalu należącym do H.T. podlegała uchyleniu na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c P.p.s.a z uwagi na naruszenie przepisów prawa materialnego i prawa procesowego.

W uzasadnieniu powyższego wyroku wskazano m.in., że H.T. nie miała interesu prawnego w zaskarżeniu w/w decyzji w zakresie nie obejmującym jej lokalu mieszkalnego, a dotyczącym lokali mieszkalnych stanowiących własność A. B. i Gminy K.W.

Sąd rozpatrujący powyższą skargę stwierdził, iż w jego ocenie w rozpatrywanej sprawie nie znajdzie zastosowania przepis art. 103 § 2 Prawa budowlanego z 1994 r., gdyż odnosi się on jedynie do sytuacji określonych w art. 48 tej ustawy, a zatem jedynie do samowolnie budowanych lub wybudowanych obiektów budowlanych lub ich części. Przepis art. 48 nie dotyczy natomiast samowolnie wykonanych robót budowlanych, o których mowa w art. 3 pkt 7 Prawa budowlanego z 1994r. Wykonanie przedmiotowych okien stanowiło niewątpliwie roboty budowlane (przebudowę) określone w art. 3 pkt 7 i pkt 7a Prawa budowlanego z 1994 r. i nie mieszczące się w pojęciu budowy zdefiniowanej w art. 3 pkt 6 tej ustawy. Tym samym w rozpatrywanej sprawie w ocenie wspomnianego Sądu organy winny zastosować przepisy dotyczące samowolnie wykonanych robót budowlanych, tj. art. 50 – 51 Prawa budowlanego z 1994 r. Przepis art. 103 § 2 Prawa budowlanego z 1994 r. odnosi się wyłącznie do art. 48 Prawa budowlanego i nie można go stosować do innych sytuacji niż te wskazane w tym artykule, np. do sytuacji określonych w art. 50 – 51 tej ustawy.

Dalej Sąd w sprawie II SA/Po 92/12 wskazał, że analiza językowa przepisu § 12 obowiązującego w chwili wykonania robót rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 03 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki (Dz. U. z 1980 r. nr 16 poz. 62). prowadzi do wniosku, iż dotyczył on lokalizacji budynków mieszkalnych i gospodarczych na działkach zagrodowych w indywidualnych gospodarstwach rolnych oraz wolnostojących jednorodzinnych domów mieszkalnych. Tymczasem jak bezspornie wynika z akt sprawy przedmiotowe okna znajdują się w lokalu zlokalizowanym w budynku wielorodzinnym, który nie został wymieniony w cytowanym przepisie. Zatem niewątpliwie powołany przez organy przepis § 12 powołanego rozporządzenia nie mógł zostać zastosowany w rozpatrywanej sprawie – nie dotyczył bowiem budynków wielorodzinnych.

W powyższym postępowaniu sadowoadministracyjnym brali udział: H.T. jako skarżąca, W. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego jako organ oraz uczestnicy postępowania: : [...] sp. z o.o. w K.W., Gmina K.W., A.S., A.B., I.O., S.O., T.W., G.N., C.N., J.K., K.P., B.L., E.Z., F.Z.

Pismem z dnia 20.12.2012r. PINB w Cz. zawiadomił skarżącą, że w terminie 7 dni może osobiście zapoznać się z materiałami i dowodami zebranymi w sprawie legalności powstania przedmiotowych okien.

W dniu 12.02.2013r. skarżąca zapoznała się z aktami postępowania administracyjnego istotnego dla sprawy i złożyła w PINB w Cz. oświadczenie, że po raz pierwszy została ona poinformowana o tym postępowaniu pismem PINB w Cz. z dnia 04.02.2013r. Wskazała, że wcześniej nie była stroną tegoż postępowania, a treści w nim zawarte są dla niej nowością. (k.10 akt sądowych)

Pismem z dnia 24.02.2013r. S.P. złożyła do akt sprawy II SA/Po 92/12 wniosek "o uchylenie, zmianę oraz stwierdzenie nieważności decyzji w wyroku z dnia 26.07.2012r. wydanego w sprawie sygn. II SA/Po 92/12". Wskazała, że poprzedni właściciel lokalu oszukał ją poprzez zatajenie informacji o toczącej się sprawie. Wskazała, że w dniu w dniu 07.02.2012 r., (a więc już w toku postępowania sądowoadministracyjnego) nabyła od Gminy K.W. lokal mieszkalny położony w K.W. przy Pl. Z. [...] wraz z udziałem w użytkowaniu wieczystym gruntu. Wskazała, że nakaz zamurowania 2 okien w jej mieszkaniu naraża ją na koszty i spadek wartości jej lokalu. Sprzedawca (Gmina K.W.) wiedział o toczącej się sprawie, lecz jej nie poinformował o tym. O sprawie dowiedziała się dopiero przeglądając w dniu 12.02.2013r. akta administracyjne wskutek wezwania PINB.

Kolejnym pismem z dnia 18.03.2013r. skarżąca wskazała, że jej pismo z dnia 24.02.2013r. stanowi wzruszenie prawomocnego wyroku wydanego przez WSA w Poznaniu w dniu 26.07.2012r. w sprawie II SA/Po 92/12 na podstawie art.270,271 pkt 2, art.285 § 1 i 2 Ppsa.

Na rozprawie w dniu 09.10.2013r. skarżąca podtrzymała swoją skargę powołując się na art.271 pkt 2 Ppsa i podkreślając, że była pozbawiona możności działania w sprawie.

W. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w odpowiedzi na skargę o wznowienie postępowania wskazał, że decyzją z dnia [...].12.2011r. nr [...] uchylił decyzję organu I instancji nakazującą Gminie K.W, H.T., A.B. i K.T. wykonanie określonych robót budowlanych jedynie w części określającej termin wykonania tych robót, wskazując nowy termin ich wykonania, a w pozostałej części utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. W wyniku skargi wniesionej przez Gminę K.W., H.T. i A.B. WSA w Poznaniu wyrokiem z dnia 26.07.2012r. wydanym w sprawie o sygn. II SA/Po 92/12 uchylił w/w decyzję WWINB z dnia [...].12.2011r. oraz poprzedzającą ją decyzje organu I instancji w części dotyczącej H.T., a w pozostałej części skargę oddalił. W stosunku do wspomnianej decyzji WWINB z dnia [...].12.2011r. nie toczyło się żadne postępowanie nadzwyczajne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga o wznowienie postępowania zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002r., nr 153, poz. 1269) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej Ppsa.), sprowadza się do badania zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta ogranicza się więc do zbadania czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy, czy zgodnie z art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a. dokonano ustalenia stanu faktycznego, a dokonana ocena tych ustaleń znajduje oparcie w materiale dowodowym i uzasadnieniu decyzji sporządzonym zgodnie z art. 107 k.p.a., a więc w sposób przekonywujący. Ponadto, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany powołaną podstawą prawną (art. 134 §1 Ppsa).

W literaturze przyjmuje się, że wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego stanowi podstawową instytucję obalania prawomocnych orzeczeń NSA i WSA (zob. B. Adamiak (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne..., 2007, s. 469). W ujęciu przepisów działu VII Ppsa wznowienie postępowania jest instytucją wyjątkową. Owa wyjątkowość wyraża się w tym, że wymieniona instytucja przysługuje od ściśle określonych orzeczeń (prawomocnych, kończących postępowanie) i na ściśle określonych podstawach. Według poglądów doktryny wyjątkowość tej instytucji ma zapewnić racjonalną stabilność merytorycznego orzeczenia oraz autorytet sądu, który je wydał (K. Sobieralski, Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego, Kraków 2003, s. 49–50 i podana tam literatura).

Instytucję wznowienia postępowania normują przepisy działu VII Ppsa. Artykuł 270 Ppsa stanowi, że w przypadkach przewidzianych w w/w dziale można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem. Z kolei art.271 Ppsa stanowi, iż można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:

1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia;

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. W myśl art.277 Ppsa skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.

W ocenie Sądu orzekającego rozpoznawana skarga została wniesiona w terminie. Skarżąca dopiero w dniu 12.02.2013r. po raz pierwszy zapoznała się z aktami postępowania administracyjnego istotnego dla sprawy i złożyła w PINB w Cz. oświadczenie, że została ona poinformowana o tym postępowaniu pismem PINB w Cz. z dnia 04.02.2013r. Jednocześnie wskazała, że wcześniej nie była stroną tegoż postępowania, a treści w nim zawarte są dla niej nowością. (k.10 akt sądowych). W aktach sprawy brak jest dowodów, które pozwalałyby na zakwestionowanie twierdzeń skarżącej w tym zakresie. Już pismem z dnia 24.02.2013r. (nadanym w polskim urzędzie pocztowym tego samego dnia – k.33 akt sprawy) S.P. złożyła do akt sprawy II SA/Po 92/12 wniosek "o uchylenie, zmianę oraz stwierdzenie nieważności decyzji w wyroku z dnia 26.07.2012r. wydanego w sprawie sygn. II SA/Po 92/12". Tym samym spełniona została przesłanka określona w art.277 Ppsa, gdyż przedmiotowa skarga wpłynęła do tut. Sądu zaledwie 14 dni po pierwszym zapoznaniu się skarżącej z aktami postępowania administracyjnego. Tym samym została ona złożona w ustawowym terminie.

Przedmiotowa skarga o wznowienie postępowania spełniała również przesłanki określone w art.279 Ppsa, a więc zawierała oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądanie uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Przyjmuje się, że co do zasady wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego uzasadniają tylko te przesłanki, które są następstwem zdarzeń powstałych w postępowaniu sądowym, nie zaś w postępowaniu administracyjnym w którym ostatecznie rozstrzygnięto co do istoty sprawę administracyjną. (tak w wyroku NSA z dnia 09.05.2006r., II FSK 743/05, publ. CBOSA oraz w "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – komentarz" pod red. R.Hausera, Wyd. Beck,W-wa 2011, s.874) W rozpatrywanym przypadku ta przesłanka występuje, ponieważ skarżąca nabyła od Gminy K.W. przedmiotowy lokal w dniu [...].02.2012r., a więc już w toku istotnego dla sprawy postępowania sądowoadministracyjnego , gdyż skarga w sprawie II SA/Po 92/12 do WSA w Poznaniu wpłynęła w dniu 26.01.2012r.

Dominuje pogląd, który Sąd orzekający podziela, że żądać wznowienia postępowania w oparciu o art. 271 pkt 2 Ppsa może tylko ta strona, której gwarancje procesowe zostały naruszone, a nie inna strona tego samego postępowania. (tak w uzasadnieniu postanowienia NSA z dnia 07.06.2005r., sygn. II GSK 90/05, publ. CBOSA oraz w "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – komentarz" pod red. R.Hausera, Wyd. Beck,W-wa 2011, s.873) W rozpatrywanym przypadku taka sytuacja niewątpliwie występuje, gdyż to skarżącą wadliwie pominięto we wspomnianym wcześniej postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Skarga ta była również oparta na ustawowej przesłance wznowienia bowiem skarżąca powołała się na pozbawienie jej możności działania w sprawie prowadzonej przez tut. Sąd pod sygn. II SA/Po 92/12, a więc na przesłankę określoną w art.271 pkt 2 Ppsa. Ponadto na rozprawie w dniu 09.10.2013r. pełnomocnik skarżącej wprost wskazał przepis art.271 pkt 2 Ppsa jako podstawę prawną żądania skarżącej,

W związku z tym, że przedmiotowa skarga o wznowienie postępowania została wniesiona w ustawowym terminie i została oparta na ustawowej podstawie wznowienia, to stosownie do treści art. 280 § 1 Ppsa sprawa została skierowana na rozprawę.

Artykuł 281 Ppsa wskazuje, że badanie dopuszczalności wznowienia może przybrać dwojaką postać:

Po pierwsze, polegać ono może jedynie na badaniu dopuszczalności wznowienia, a więc sprawdzeniu, czy skarga została wniesiona z zachowaniem terminu oraz czy rzeczywiście opiera się na ustawowej przesłance. Negatywny wynik tego badania skutkuje odrzuceniem skargi o wznowienie postępowania zaś pozytywny przystąpieniem do rozpoznania sprawy. Uwzględniając powyższe Sąd przyjął, że skarga złożona została w terminie, spełniała wymogi formalne i została oparta na ustawowej przesłance wznowienia. Nie zaistniały więc przesłanki do odrzucenia skargi.

Po drugie, sąd może połączyć oba te stadia i wydać - po merytorycznym rozpoznaniu sprawy - orzeczenie rozstrzygające o zasadności skargi, które implicite zawiera decyzję o dopuszczeniu wznowienia.

Wybór jednego z tych sposobów uwarunkowany jest "rozważeniem stanu sprawy". Połączenie badania dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy będzie uzasadnione wówczas, gdy skarga o wznowienie opiera się na przyczynach restytucyjnych. Przyczyny te skutkują bowiem uchyleniem prawomocnego orzeczenia, gdy jest ono niesłuszne, a więc wówczas jeżeli jest ono niezgodne ze stanem faktycznym. Istotne jest, więc ustalenie istnienia związku przyczynowego pomiędzy stanem faktycznym, a treścią prawomocnego orzeczenia, co może mieć miejsce jedynie w przypadku łącznego rozpoznania zasadności skargi o wznowienie postępowania z ponownym rozpoznaniem sprawy.

Potrzeba taka nie zachodzi zaś w przypadku, gdy skarga o wznowienie postępowania opiera się na podstawie nieważności postępowania. Jak wskazano, bowiem poniżej, stwierdzenie wystąpienia przyczyny nieważności postępowania w chwili wydawania prawomocnego orzeczenia wywołuje skutki procesowe niezależnie od tego, czy nieważność postępowania miała wpływ na wynik sprawy. Tym bardziej jednak wspomniane skutki procesowe nieważności postępowania należy uwzględnić, jeżeli miały one wpływ na wynik postępowania.

W pierwszej kolejności Sąd był zmuszony rozstrzygnąć, czy skarżąca była podmiotem legitymowanym (uprawnionym) do wniesienia skargi o wznowienie postępowania prowadzonego przez tut. Sąd pod sygn. II SA/Po 92/12. Artykuł 270 Ppsa, jak również inne przepisy działu VII nie określają wyraźnie, kto jest uprawniony do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Oparcie jednak tej instytucji wyłącznie na zasadzie skargowości, a także treść tych przepisów działu VII, które określają terminy do wniesienia skargi, uzasadnia przyjęcie, że legitymację do wniesienia skargi mają:

1/ strona postępowania sądowego, a więc skarżący oraz organ administracji, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe postępowanie jest przedmiotem skargi (art. 32 Ppsa.),

2/ uczestnik na prawach strony, a więc osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania dotyczy jej interesu prawnego (art. 33 § 1 Ppsa)

3/ uczestnik dopuszczony przez sąd do udziału w postępowaniu, a więc osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jednak wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego (art. 33 § 2 Ppsa),

4/ stosownie do art. 8 Ppsa legitymację do żądania wznowienia postępowania ma również prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.

Skarżąca formalnie nie spełnia żadnego z wyżej wskazanych kryteriów, gdyż w zakończonej prawomocnym wyrokiem sprawie o sygn. II SAPo 92/12 nie była ani stroną skarżącą (gdyż nie złożyła skargi), ani uczestnikiem na prawach strony z urzędu (gdyż nie brała udziału we wcześniejszym postępowaniu administracyjnym), ani wreszcie nie była uczestnikiem dopuszczonym przez sąd do udziału w postępowaniu (gdyż nie zgłosiła swego udziału, jak również nie została zawiadomiona przez sąd o toczącym się postępowaniu i dopuszczona do udziału w nim). (vide wyrok NSA z dnia 15.09.2010r., sygn. II OSK 1409/09, a także z dnia 12.03.2012r., sygn. II OSK 2235/11, publ. CBOSA)

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie utrwalił się pogląd, że dla zaistnienia przesłanki wznowieniowej określonej w art. 271 pkt 2 ustawy niezbędne jest wykazanie 3 elementów: naruszenie przepisów prawa, pozbawienie strony możliwości działania oraz związku przyczynowego między tymi elementami (tak m.in. H. Knysiak - Molczyk w: "Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz" T. Woś i in., Warszawa 2005 r., s. 668, także wyrok WSA w Warszawie z 20 grudnia 2005 r. III SA/Wa 2866/05 LEX nr 188424). Skoro pozbawienie strony możności obrony swoich praw musi nastąpić wskutek naruszenia przepisów prawa, to wykluczyć należy tzw. obiektywny stan tego pozbawienia, co oznacza, że może ono nastąpić tylko z winy sądu bądź innego podmiotu biorącego udział w danym postępowaniu.

W okolicznościach faktycznych sprawy niniejszej nie można przypisać sądowi orzekającemu w sprawie II SA/Po 92/12 winy w pozbawieniu skarżącej możliwości obrony swoich praw na etapie postępowania sądowoadministracyjnego. Brak możności działania strony jako przesłanka wznowienia postępowania jest wyrazem naruszenia procedury, polegającego na tym, że dany podmiot miał ustawowe prawo czynnego udziału w postępowaniu, lecz został tego prawa w praktyce pozbawiony. Aby zaistniała ta przesłanka konieczne jest zidentyfikowanie osoby, będącej stroną w rozumieniu Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W świetle przepisów 32 i art.33 Ppsa omawiana podstawa wznowienia postępowania sądowego zachodziłaby, gdyby możności obrony swych praw został pozbawiony skarżący, organ administracji, którego czynność lub działanie zostały zaskarżone, osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, a także osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym i organizacja społeczna, działająca na podstawie swego statutu w interesie innych osób, jeżeli zgłosiły swój udział w postępowaniu przed sądem administracyjnym w charakterze uczestnika i do tego udziału zostały przez sąd dopuszczone (vide: uzasadnienie wyroku NSA z 15 września 2010 r., II OSK 1409/09, pub. http://orzeczenia.nsa.gov.pl co prawda dotyczącego przyczyny nieważności określonej w art. 183 § 2 pkt 5 ustawy, ale rozumianej podobnie jak podstawa wznowienia związana z pozbawieniem strony możności działania; a także wyrok WSA w Białymstoku z dnia 17.08.2011r. o sygn. II SA/Bk 43/11, publ. CBOSA)

Sądowi orzekającemu znany jest pogląd, że w procesie badania dopuszczalności wniesienia skargi o wznowienie postępowania nie jest możliwe stosowanie wykładni rozszerzającej. Przesłanki wznowieniowe muszą być interpretowane w sposób ścisły. (tak wyrok NSA z dnia 17.08.2012r., sygn. I FSK 281/12, publ. LEX nr 1243834)

W świetle powyższych rozważań stosując opisane wyżej zasady ogólne wydawałoby się, iż należy przyjąć, że skarżąca nie jest legitymowana do wniesienia w tym przypadku skargi o wznowienie postępowania, gdyż formalnie nie była żadnym z podmiotów wymienionych w art.32 i 33 Ppsa.

Pomimo powyższego Sąd miał wątpliwości co do oddalenia skargi w oparciu o powyżej zaprezentowany pogląd, wynikające z zasady sprawiedliwości oraz z zasady sądowej kontroli aktów administracyjnych, a przede wszystkim z przyczyn dla których skarżąca w toku postępowania prowadzonego w sprawie II SA/Po 92/12 nie była żadnym z podmiotów wymienionych w art.32 i 33 Ppsa.

W ocenie i przekonaniu Sądu nie można w rozpatrywanym przypadku pomijać przyczyn dla których skarżąca nie brała udziału w kontrolowanym postępowaniu sądowym. Gdyby przyjąć powyższy pogląd, iż skarżąca w rozpatrywanym przypadku nie była żadnym z podmiotów wymienionych w art.32 i 33 Ppsa, to skarżąca bez własnej winy pozbawiona zostałaby prawa do sądowej kontroli aktów administracyjnych (art.16 § 2 Kpa), a ściślej rzecz ujmując przysługującego jej prawa do uczestnictwa w sądowej kontroli decyzji administracyjnej. W rozpatrywanym przypadku niespornym jest, że skarżąca nabyła prawo do uczestniczenia w przedmiotowym postępowaniu z dniem 07.02.2012r., a więc z chwilą nabycia od Gminy K.W. lokalu mieszkalnego, którego m.in. dotyczyła zaskarżona decyzja WWINB z dnia [...] grudnia 2011 r. Nr [...] W tym właśnie momencie skarżąca uzyskała interes prawny dający jej możliwość uczestniczenia w przedmiotowym postępowaniu. Nabycie to nastąpiło już po zakończeniu postępowania administracyjnego, na etapie wnoszenia skarg do WSA w Poznaniu przez podmioty na które decyzja WWINB z dnia [...].12.2011 r. Nr [...] nałożyła określone w niej obowiązki. Tym samym skarżąca nie mogła już przystąpić do postępowania administracyjnego, gdyż uległo ono zakończeniu. Miała ona teoretyczną możliwość przystąpienia do postępowania sądowoadministracyjnego prowadzonego w sprawie II SA/po 92/12. Jednakże bez swojej winy nie mogła tego faktycznie uczynić, gdyż nie miała wiedzy o toczącym się postępowaniu. Za fakt nieuczestniczenia przez skarżącą w postępowaniu sądowoadministracyjnym prowadzonym w sprawie II SA/po 92/12 nie można jednak obwiniać sądu orzekającego we wspomnianej sprawie. Sąd ten bowiem również nie miał wiedzy i świadomości, że w dniu 07.02.2012r. dotychczasowy uczestnik postępowania administracyjnego, a później jeden z podmiotów skarżących w/w decyzję WWINB, a mianowicie Gmina K.W, sprzedał skarżącej lokal mieszkalny również objęty decyzją WWINB z dnia [...].12.2011 r. Nr [...]. Skoro zaś Sąd ten nie miał takiej wiedzy z przyczyn od niego niezależnych, to nie jest możliwym przyjęcie jego winy w niezawiadomieniu skarżącej o toczącym się postępowaniu w sprawie II SA/Po 92/12, a przede wszystkim o postępowaniu prowadzonym ze skargi Gminy K.W pod sygn. II SA/Po 84/12. Niewątpliwie to całkowicie niezrozumiałe postępowanie, a właściwie zaniechanie, Gminy K.W. doprowadziło do nieuczestniczenia przez skarżącą w postępowaniu sądowym w sprawie o sygn. II SA/Po 92/12, jak i II SA/Po 84/12. To właśnie Gmina K.W. zobligowana była do powiadomienia skarżącej o toczącym się postępowaniu dotyczącym m.in. lokalu stanowiącego już własność skarżącej, względnie do powiadomienia sądu administracyjnego o zmianie właściciela w/w lokalu. Takie postępowanie (zaniechanie) Gminy należy ocenić jako naganne, gdyż wskutek tego skarżąca nie miała świadomości i wiedzy o toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym dotyczącym decyzji WWINB z dnia [...].12.2011 r. Nr [...], a sąd administracyjny nie miał wiedzy dotyczącej tego, że skarżąca powinna być uczestnikiem postępowania sądowego w sprawie II SA/Po 92/12, a stroną skarżącą w sprawie II SA/Po 84/12. Takie postępowanie w/w Gminy pozbawiło skarżącą możliwości udziału w w/w postępowaniach sądowoadministracyjnych.

Powyższe zaniedbanie miało duży ciężar gatunkowy. Decydujące znaczenie przesądzające o zasadności rozpoznawanej skargi o wznowienie postępowania miał jednak fakt, że skargę tę oparto na zarzucie nieważności postępowania, o czym poniżej.

Stosownie do art. 282 § 2 Ppsa ponowne rozpoznanie sprawy sąd może zakończyć orzeczeniem oddalającym skargę o wznowienie postępowania, zmieniającym zaskarżone orzeczenie, uchylającym zaskarżone orzeczenie i odrzucającym skargę bądź uchylającym zaskarżone orzeczenie i umarzającym postępowanie.

Oddalenie skargi o wznowienie postępowania nastąpić powinno wówczas, gdy zgłoszona podstawa wznowienia postępowania jest bezzasadna lub stwierdzona przyczyna restytucyjna nie miała wpływu na treść uprzednio wydanego orzeczenia. Natomiast w każdym innym przypadku skarga o wznowienie postępowania powinna być uwzględniona.

Co do zasady uwzględnienie skargi o wznowienie postępowania wiązać się musi z ustaleniem, czy stwierdzona podstawa wznowienia miała wpływ na treść uprzednio wydanego rozstrzygnięcia. Zasada ta nie dotyczy jednak podstaw wznowienia postępowania unormowanych w art. 271 pkt 1 i 2 Ppsa. Ustaleń takich nie prowadzi się więc wówczas, gdy skarga o wznowienie postępowania opiera się na zarzucie nieważności postępowania zakończonego uprzednio wydanym w sprawie orzeczeniem. W przypadku nieważności postępowania bada się jedynie to czy w chwili wydania prawomocnego orzeczenia zaistniała przyczyna nieważności.

Stwierdzenie zaistnienia przyczyny nieważności postępowania w dacie wydawania prawomocnego orzeczenia skutkować powinno zawsze uchyleniem tego orzeczenia tylko już z tego powodu, choćby nieważność postępowania pozostawała bez wpływu na rozstrzygnięcie sprawy (por. A. Kabat [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka - Medek Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., ZAKAMYCZE 2005, s. 639; H. Knysiak - Molczyk [w:] T. Woś, H. Knysiak - Molczyk, M. Romańska Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2005, s. 667; J.P. Tarno Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2006, s. 548). Każde orzeczenie wydane w toku postępowania dotkniętego wadą nieważności winno zawsze być usunięte z obrotu prawnego niezależnie od wyniku zakończanego postępowania i niezależnie od słuszności zapadłego w nim rozstrzygnięcia. Nieważność postępowania stanowi bowiem z jednej strony kwalifikowaną wadę zarówno dotkniętego nią postępowania, jak i kończącego je orzeczenia, a z drugiej strony bezwzględną podstawę wznowienia postępowania. (tak NSA w wyroku o sygn. II OSK 406/07 z dnia 15.04.2008r., publ. CBOSA)

Analogiczny pogląd wyraził NSA w wyroku z dnia 25.04.2012r. o sygn. II OSK 2557/11, publ. LEX nr 1167138. Sąd ten mianowicie stwierdził w tezie w/w wyroku, że:

1. Dla zaistnienia przesłanki określonej w art. 183 § 2 pkt 5 Ppsa nie ma znaczenia kwestia ewentualnego braku wpływu udziału strony na wynik sprawy, albowiem każde orzeczenie dotknięte wadą nieważności winno zostać wyeliminowane z obrotu prawnego bez względu na to, czy nieważność ta ma wpływ na rozstrzygnięcie.

2. Aby doszło do wznowienia postępowania na podstawie art. 271 pkt 2 Ppsa, dotyczącej naruszenia przepisów postępowania, wskutek których strona była pozbawiona możliwości działania, muszą zostać spełnione łącznie trzy przesłanki: w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, strona została pozbawiona możności działania bez własnej winy oraz bezpośrednią i wyłączną przyczyną pozbawienia strony możności działania było naruszenie przepisów prawa.

Dalej NSA w uzasadnieniu swego orzeczenia wskazał, że o pozbawieniu możności działania można mówić jedynie wówczas, gdy z powodu naruszenia przez Sąd lub stronę przeciwną określonych przepisów lub zasad procedury, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub istotnej jego części i nie miała możliwości usunięcia skutków tych uchybień na następnych rozprawach poprzedzających wydanie orzeczenia kończącego postępowanie w danej instancji (por. motywy do wyroków NSA: z dnia 24 sierpnia 2010 r., sygn. akt II OSK 131/10, LEX nr 746461, z dnia 21 lutego 2006 r., sygn. akt II GSK 378/05, LEX nr 193342, wyrok NSA z dn. 17 lipca 2007 r., sygn. akt II OSK 1017/06, LEX nr 354265 oraz Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Pod red. T. Wosia, str. 1024, wydanie LexisNexis 2011).

Sąd orzekający w pełni podziela pogląd NSA wyrażony w przytoczonych wyżej wyrokach z dnia 25.04.2012r. o sygn. II OSK 2557/11 oraz w wyroku o sygn. II OSK 406/07 z dnia 15.04.2008r.

Wracając na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że niewątpliwie w sprawie niniejszej doszło do naruszenia przepisów postępowania, wskutek czego strona (w tym przypadku traktowany w tym zakresie analogicznie uczestnik postępowania) została pozbawiona możności działania bez własnej winy oraz bezpośrednią i wyłączną przyczyną pozbawienia strony możności działania było naruszenie przepisów prawa polegające na niedopuszczeniu (z przyczyn już wcześniej wskazanych) przez sąd wówczas orzekający skarżącej do udziału w postępowaniu. Ponadto przypomnieć należy, że jak wynika z akt sprawy skarżąca stała się właścicielem przedmiotowej nieruchomości lokalowej na mocy umowy sprzedaży sporządzonej w dniu w dniu 07.02.2012 r., a więc już po wydaniu przez W. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzji ostatecznej z dnia [...] grudnia 2011 r. Nr [...] w przedmiocie nakazu zamurowania okien. A zatem już po wydaniu decyzji ostatecznej, a przed wydaniem wyroku przez Sąd Wojewódzki, skarżąca stała się następcą prawnym poprzedniego właściciela, do którego została skierowana decyzja o nakazie zamurowania okien. Zaś postępowanie sądowoadministracyjne przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym toczyło się z inicjatywy H.T.

W tej sytuacji faktycznej nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym winna brać udział także skarżąca, bowiem decyzja o nakazie zamurowania okien w nabytym przez nią lokalu dotyczy jej interesu prawnego wynikającego z prawa własności (współwłasności) do nieruchomości, które co do zasady rozciąga się także na budynki na niej wzniesione - art. 47 i 48 ustawy Kodeks cywilny (zob. wyrok NSA oz. w Gdańsku z dn. 21 lutego 2002 r., sygn. akt II SA/Gd 1705/99, npubl.). Nadto nie można tracić z pola widzenia treści art. 28a ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) oraz art. 30 § 4 k.p.a. w zw. z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z których wynika, że w sytuacji, gdy występuje następstwo prawne - sprawa dotyczy prawa zbywalnego lub dziedzicznego, to obowiązek administracyjny przechodzi z mocy prawa na następcę prawnego zobowiązanego (porównaj: motywy do wyroku WSA w Opolu z dn. 24 stycznia 2005 r., sygn. akt II SA/Wr 39/03, opubl. ONSA i WSA z 2005 r. Nr 6, poz. 138). Z takim prawem zbywalnym mamy do czynienia w niniejszej sprawie, a zatem uniemożliwienie wzięcia skarżącej udziału w postępowaniu stanowi naruszenie przepisów postępowania skutkujące pobawieniem go możliwości obrony jej praw przed sądem. Skoro WSA w sprawie II SA/Po 92/12 z urzędu na mocy art.33 § 1 Ppsa dopuścił do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Gminę K.W.., która w toku tegoż postępowania sprzedała skarżącej lokal mieszkalny - którego prawo własności dawało właścicielowi status uczestnika postępowania w sprawie II SA/Po 92/12 – to tak samo skarżąca powinna była uczestniczyć w tym postępowaniu sądowym w charakterze uczestnika postępowania jako następca prawny Gminy K.W. w zakresie obejmującym nabyty lokal mieszkalny.

W świetle powyższego niewątpliwie zaistniała przesłanka do wznowienia postępowania z uwagi pozbawienie skarżącej wskutek naruszenia przepisów prawa możności działania w sprawie o sygn. II SA/Po 92/12 (art.271 pkt 2 Ppsa) Tym samym Sąd był zobligowany rozpoznać sprawę na nowo w granicach jakie zakreśla podstawa wznowienia.(art.282 § 1 Ppsa)

Sąd podziela pogląd, że wznowić postępowanie można jedynie łącznie z orzeczeniem co do istoty sprawy wydając rozstrzygnięcie z katalogu określonego w art.282 § 2 Ppsa. Nie jest więc konieczne wydawanie odrębnego postanowienia o wznowieniu postępowania. (tak w: R.Hauser, W. Piątek, A. Skoczylas, "Środki zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym", Wyd. C.H. Beck, W-wa 2013, s.434)

W myśl art.153 Ppsa ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność była przedmiotem zaskarżenia. Zasadniczo więc sąd administracyjny jest związany wcześniejszym poglądem prawnym wyrażonym w prawomocnym wyroku sądu. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art.282 § 1 Ppsa sąd rozpoznający skargę o wznowienie rozpoznaje sprawę na nowo w granicach jakie zakreśla podstawa wznowienia. Tym samym nie jest on związany poprzednią oceną prawną dokonaną w weryfikowanym uprzednim orzeczeniu sądu wydanym w sprawie o sygn. II SA/Po 92/12.

Tym niemniej sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w całej rozciągłości podziela ocenę prawną dokonaną przez sąd w kontrolowanej sprawie II SA/Po 92/12 dotyczącą meritum skargi wniesionej przez H.T.

Należy więc zgodzić się z poglądem, że w rozpatrywanej sprawie nie znalazł zastosowania przepis art. 103 § 2 ustawy z dnia 07.07.1994r, Prawo budowlane (j.t. Dz.U. z 2010 r., Nr 243, poz.1623 ze zm., zwanej dalej Pb lub ustawa), gdyż odnosi się on jedynie do sytuacji określonych w art. 48 tej ustawy, a zatem jedynie do samowolnie budowanych lub wybudowanych obiektów budowlanych lub ich części. Przepis art. 48 Pb nie dotyczy natomiast samowolnie wykonanych robót budowlanych, o których mowa w art. 3 pkt 7 Pb. Wykonanie przedmiotowych okien stanowiło niewątpliwie roboty budowlane (przebudowę) określone w art. 3 pkt 7 i pkt 7a Pb i nie mieszczące się w pojęciu budowy zdefiniowanej w art. 3 pkt 6 tej ustawy. Tym samym w rozpatrywanej sprawie w ocenie wspomnianego Sądu organy winny zastosować przepisy dotyczące samowolnie wykonanych robót budowlanych, tj. art. 50 – 51 Pb. Przepis art. 103 § 2 Pb odnosi się wyłącznie do art. 48 Prawa budowlanego i nie można go stosować do innych sytuacji niż te wskazane w tym artykule, np. do sytuacji określonych w art. 50 – 51 tej ustawy.

Aprobować należy również stanowisko, że analiza językowa przepisu § 12 obowiązującego w chwili wykonania robót rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 03 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki (Dz. U. z 1980 r. nr 16 poz. 62). prowadzi do wniosku, iż dotyczył on lokalizacji budynków mieszkalnych i gospodarczych na działkach zagrodowych w indywidualnych gospodarstwach rolnych oraz wolnostojących jednorodzinnych domów mieszkalnych. Tymczasem jak bezspornie wynika z akt sprawy przedmiotowe okna znajdują się w lokalu zlokalizowanym w budynku wielorodzinnym, który nie został wymieniony w cytowanym przepisie. Zatem niewątpliwie powołany przez organy przepis § 12 powołanego rozporządzenia nie mógł zostać zastosowany w rozpatrywanej sprawie – nie dotyczył bowiem budynków wielorodzinnych.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie podzielił natomiast poglądu sądu orzekającego w sprawie II SA/Po 92/12 w zakresie w którym wskazano m.in., że H.T. nie miała interesu prawnego w zaskarżeniu w/w decyzji w części nie obejmującej jej lokalu mieszkalnego, a dotyczącej lokali mieszkalnych stanowiących własność A.B. i Gminy K.W. (następnie od dnia 07.02.2012r. S.P.) Z tej to właśnie przyczyny sąd orzekający w niniejszej sprawie zmienił wyrok wydany w sprawie II SA/Po 92/12 i uchylił pkt II wyroku oddalający skargę w pozostałym zakresie.

W rozpatrywanym przypadku dokonując oceny istnienia interesu prawnego H.T. w zaskarżeniu całej decyzji WWINB nie miał zastosowania art.28 ust.2 ustawy Prawo budowlane z 7 lipca 1994r. Artykuł 28 ust.2 ustawy Prawo budowlane stanowi, że stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. Wykładnia językowa tego przepisu jednoznacznie wskazuje, że dotyczy wyłącznie pojęcia strony w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę, a innych postępowań jakie mogą być prowadzone na podstawie ustawy Prawo budowlane. Podkreślić również należy, że w regulacjach dotyczących innych postępowań np. postępowania w sprawie legalizacji samowoli budowlanej w trybie art.50 i 51 ustawy Prawo budowlane brak, odesłania do stosowania pojęcia strony z postępowania w sprawie pozwolenia na budowę, określonej w art.28 ust.2 ustawy, jak również brak innej szczególnej regulacji. Oznacza to, że w innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy Prawo budowlane, np. w postępowaniu w sprawie legalizacji samowoli budowlanej zastosowanie ma pojęcie strony określone w art.28 k.p.a. Przedstawiona wykładania art.28 ust.2 ustawy Prawo budowlane znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 23 kwietnia 2009r., II OSK 616/08 Naczelny Sąd Administracyjny sformułował następujący pogląd " Art.28 ust.2 prawa budowlanego stanowi lex specialis w stosunku do art.28 k.p.a. i może mieć zastosowania, wyłącznie w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę. Natomiast postępowanie w sprawie legalizacji samowoli budowlanej w trybie art.50 i 51 prawa budowlanego nie jest takim postępowanie". Podobnie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 maja 2011r. II OSK 783/10 " Przepis art.28 ust.2 prawa budowlanego określa strony wyłącznie w postępowaniu o pozwolenie na budowę a nie w innych postępowaniach administracyjnych, w szczególności dotyczących samowolnie wzniesionych obiektów budowlanych ".

(tak trafnie NSA w wyroku wydanym pod sygn.II OSK 225/11 – publ. CBOSA)

Tak więc stroną postępowania dotyczącego likwidacji samowoli budowlanej jest zgodnie z art. 28 k.p.a., każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W postępowaniach takich nie ma zastosowania art. 28 ust. 2 Pb.

(tak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 23.02.2012r., sygn., VIII SA/Wa 947/11, publ. LEX nr 1116652)

Tym samym zakres interesu prawnego H.T. należało oceniać na podstawie art.28 Kpa. Przypomnieć trzeba, że w myśl art.28 Kpa stroną postępowania (także jego uczestnikiem) jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Przyjmuje się, że interes prawny na gruncie postępowania administracyjnego musi wynikać z konkretnego przepisu prawa materialnego (np. art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego, art. 6 ust. 2 u.p.z.p.). W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalone jest już stanowisko, że o istnieniu interesu prawnego decydują przepisy prawa materialnego przyznające stronie konkretne, indywidualne i aktualne korzyści. Inaczej mówiąc, aby mieć interes prawny w postępowaniu administracyjnym należy wskazać przepis prawa powszechnie obowiązującego, który może stanowić podstawę do sformułowania interesu lub obowiązku, w oparciu o który można żądać skutecznie czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby lub żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby. Wypada też podkreślić, że stwierdzenie istnienia interesu prawnego wymaga ustalenia związku o charakterze materialno - prawnym między obowiązującą normą prawną a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającego na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuacją prawną tego podmiotu w zakresie prawa materialnego. Interes taki powinien być bezpośredni, konkretny, realny i znajdować potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają zastosowanie przepisu prawa materialnego (por. wyrok NSA z dnia 7 grudnia 2011 r., sygn. akt I OSK 82/11).

Ustalenie istnienia interesu prawnego w postępowaniu administracyjnym znaczy to samo, co ustalenie przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby (tak w: wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 9 października 2008 r., II SA/Gd 463/08).

Podkreślić należy, że materialna podstawa legitymacji strony ujmowana jest szeroko, a więc przepis prawny o którym mowa powyżej nie musi należeć do prawa administracyjnego. Źródłem interesu prawnego może być prawo cywilne, w szczególności prawo rzeczowe (tak w: wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Łodzi z dnia 28 października 2003 r., II SA/Łd 1681/00 oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 marca 2008 r., I OSK 2016/06).

Ponadto z przepisu art. 28 k.p.a. nie wynika, aby status strony przysługiwał jedynie tym podmiotom, których interes prawny jest kształtowany bezpośrednio przez akt administracyjny. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 września 2009 r., II GSK 62/09 wskazano, że w przypadku, gdy decyzja rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego podmiotu, przyjmuje się, iż postępowanie dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku bezpośrednio. Gdy zaś decyzja rozstrzygająca o prawach i obowiązkach jednego podmiotu odnosi skutek wobec praw i obowiązków innego podmiotu postępowanie dotyczy interesu prawnego lub obowiązku tego innego pomiotu w sposób pośredni, przy czym przepis art. 28 k.p.a. nie stawia wymogu, aby postępowanie administracyjne dotyczyło interesu prawnego podmiotu w sposób bezpośredni.

Należy też odróżnić pojęcie interesu prawnego od pojęcia interesu faktycznego, który nie ma umocowania w przepisach prawa a wynika jedynie z subiektywnego odczucia danej osoby (wyrok NSA z 27 września 1999 r., IV SA 1285/98, niepubl.; postanowienie NSA z 19 stycznia 1996 r., SA/Łd 1843/95, niepubl.; wyrok NSA z 19 stycznia 1995 r., I SA 1326/93, "Prawo Bankowe" 1996, nr 2, s. 92, "Glosa" 1996, nr 1, s. 7; wyrok NSA z 12 stycznia 1994 r., II SA 2164/92, ONSA 1995, nr 1, poz. 32; wyrok NSA z 22 lutego 1984 r., I SA 1748/83, niepubl.).

W ocenie Sądu w niniejszym składzie interes prawny H.T. w zaskarżeniu przedmiotowej decyzji WWINB w zakresie wszystkich trzech lokali objętych tą decyzją wynika m.in. z art.3 ustawy z dnia 24.06.1994r. o własności lokali (j.t. Dz.U.2000.80.903, dalej u.w.l.), który w ust.1 stanowi, że w razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokalu, a w ust.2 stanowi, że nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. Według art.27 u.w.l. każdy właściciel lokalu ma prawo i obowiązek współdziałania w zarządzie nieruchomością wspólną.

Przyjmuje się, że nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. W myśl przyjętych w doktrynie i judykaturze poglądów za elementy takie uważa się fundamenty, dach, ściany nośne, klatkę schodową, przewody, instalacje wodne, ogrzewcze itp. (tak WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 22.01.2010r., sygn. II SA/Gl 115/09, publ. LEX nr 600123) Jak wspomniano z treści art. 3 ust. 2 u.w.l. wynika, że nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. W sytuacji zatem gdy okno służy wyłącznie do użytku właściciela lokalu nie stanowi ono nieruchomości wspólnej. Odpowiedzialność wspólnoty może dotyczyć części wspólnych budynku, tj. okien w pomieszczeniach nie służących do wyłącznego użytku właściciela (np. klatka schodowa) – patrz wyrok WSA w Warszawie z dnia 16.11.2009r., sygn. VII SA/Wa 672/09, publ. LEX nr 589555).

W rozpatrywanym przypadku organy administracji nie wyjaśniły, czy objęte zaskarżoną decyzją okna w lokalach stanowiących obecnie własność A.B. i S.P. umiejscowione były w ścianach nośnych, co mogłoby przemawiać za przyjęciem, że stanowią one część nieruchomości wspólnej, co uzasadniałoby przyjęcie, że H.T. jako członek wspólnoty mieszkaniowej miała interes prawny w zaskarżeniu przedmiotowej decyzji WWINB również w zakresie lokali stanowiących własność A.B. i S.P.

Wykonanie przedmiotowych okien stanowiło niewątpliwie roboty budowlane (przebudowę) określone w art. 3 pkt 7 i pkt 7a Prawa budowlanego z 1994 r. Należy podzielić pogląd, że "1. Przymiot strony postępowania administracyjnego w sprawie przebudowy, nadbudowy lub rozbudowy polegającej na powiększeniu liczby lokali posiada niewątpliwie właściciel mieszkania będący jednocześnie współwłaścicielem domu i współwłaścicielem lub współużytkownikiem gruntu (art. 24 ust. 3, 4, 4a ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości - art. 21 ust. 3, 4 tekstu jednolitego - Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127). 2. Postępowanie w sprawie powiększenia liczby lokali dotyczy także interesu prawnego najemców lokali, którzy w ramach stosunku najmu uprawnieni są do korzystania z części składowych budynku." - wyrok NSA z dnia 14 maja 1991 r., IV SA 390/91, PiŻ 1992, nr 43, s. 15; Rejent 1992, nr 11, s. 101;

Z powyższego stanowiska na zasadzie analogii trzeba wysnuć wniosek, że nie należy rozumieć wąsko interesu prawnego podmiotów będących współwłaścicielami nieruchomości.

Interes prawny H.T. w zaskarżeniu przedmiotowej decyzji WWINB w zakresie wszystkich trzech lokali objętych tą decyzją wynika jednak przede wszystkim z treści art.66 Pb, który stanowi, że:

1. W przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany:

1) może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia bądź środowiska albo

2) jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, bezpieczeństwu mienia lub środowisku, albo

3) jest w nieodpowiednim stanie technicznym, albo

4) powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia

- właściwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając termin wykonania tego obowiązku.

Podzielić należy pogląd, że art. 61 i art. 66 Pb odnoszą się do obiektów budowlanych, a nie lokali znajdujących się w tych obiektach. Generalnie więc nakazy określone w art. 66 tego prawa mogą dotyczyć usunięcia nieprawidłowości samego obiektu, co w konkretnym przypadku nie wyklucza nałożenia obowiązku wykonania określonych robót również w lokalu lub lokalach. Chodzi tu jednak o takie roboty, które mają na celu utrzymanie w należytym stanie obiektu budowlanego jako całości. ( wyrok NSA o sygn. IV SA 1420/96, publ. LEX nr 43224)

W decyzji wydawanej na podstawie art. 66 ust. 1 Pb organ administracji nie bada przyczyn, z powodu których obiekt może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, ani kto ponosi za to odpowiedzialność. Ujawniając stan owego zagrożenia organ nadzoru budowlanego, kieruje nakaz usunięcia nieprawidłowości do właściciela (współwłaścicieli) bądź zarządcy budynku. Kominy i przewody instalacji wentylacji grawitacyjnej należą do części wspólnych budynku i żaden właściciel wyodrębnionego lokalu mieszkalnego nie ma indywidualnego tytułu prawnego do komina czy kanału kominowego. Sam fakt korzystania z takiego komina czy kanału kominowego przez właściciela wyodrębnionego lokalu nie przesądza o przynależności do tego lokalu w znaczeniu prawnym. (vide: wyrok WSA w Krakowie z dnia 29.04.2011r., o sygn. II SA/Kr 151/11, publ. LEX nr 993258)

Niewątpliwie skoro organ administracji na podstawie art.66 ust.1 Pb może nakładać na współwłaścicieli nieruchomości określone w tym przepisie obowiązki, to jednocześnie współwłaściciele ci – na zasadzie wzajemności - muszą mieć prawne możliwości przeciwdziałania zaistnieniu stanów określonych w tym przepisie, względnie eliminacji w razie ich zaistnienia. Dlatego też interes prawny współwłaścicieli nieruchomości wspólnej należy traktować szeroko. W rozpatrywanym przypadku interes prawny H.T. w zaskarżeniu do sądu administracyjnego decyzji dotyczącej okien umiejscowionych w lokalach sąsiednich posadowionych w budynku, którego jest ona współwłaścicielem, polega m.in. na tym, iż zamurowanie (lub pozostawienie okien) może mieć wpływ na oszpecenie budynku bądź doprowadzić do użytkowania w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi. Ponadto istnienie bądź nieistnienie okien może mieć wpływ na funkcjonowanie oświetlenia i wentylacji, a więc na użytkowanie nieruchomości wspólnej, nawet jeżeli wpływ ten nie jest bezpośredni. Jasnym jest bowiem, że ilość i umiejscowienie okien może mieć istotny wpływ na sposób i jakość funkcjonowania wentylacji. Tym samym interes prawny H.T. w zaskarżeniu decyzji w części dotyczącej lokali sąsiednich znajduje oparcie w treści art.66 ust.1 pkt 2 i 4 Pb.

Nie można również pominąć faktu, iż niewątpliwie wolą (co wynika ze skargi o wznowienie) S.P. było, by okna w jej lokalu nie zostały zamurowane. Takie samo co do zasady było stanowisko A.B., który wniósł skargę na decyzję WWINB z dnia [...].12.2011r. w zakresie dotyczącym lokalu stanowiącego jego własność, a którą odrzucono z uwagi na brak opłaty sądowej.

Podkreślić należy, że wydanie wyroku w sprawie II SA/Po 92/12 – przy uwzględnieniu odrzucenia skarg A.B. i Gminy K.W. - doprowadziło do nieracjonalnej sytuacji w której jedni z właścicieli lokali w tym samym budynku byli zobowiązani do zamurowania okien, a na innych nie nałożono tego obowiązku i to pomimo tego, że okna w tych lokalach powstały w analogicznym stanie prawnym i faktycznym i są umiejscowione w tej samej ścianie. Dodatkowo należy wskazać, że z uzasadnienia złożonej na rozprawie w dniu 04.12.2013r. decyzji PINB w Cz. z dnia [...].11.2013r. wynika, że okna objęte zaskarżoną decyzją, a umiejscowione w szczytowej ścianie przedmiotowego budynku nie były sprzeczne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obowiązującym w dacie ich powstania, jak i w okresie późniejszym.

Reasumując stwierdzić należy, że postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie o sygn. akt II SA/Po 92/12 jest dotknięte wadą nieważności, co uzasadniało wznowienie postępowania w tej sprawie, gdyż na skutek uchybień Sądu wynikających z jego braku wiedzy w tym zakresie, a w szczególności wskutek uchybienia Gminy K.W, skarżąca nie miała możliwości wzięcia udziału w sprawie. Skarżącej nie powiadomiono o terminie rozprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym i nie doręczono jej odpisu skargi. Tymczasem skarżąca jako nowy właściciel nieruchomości lokalowej w której również – jak w przypadku lokalu H.T. - nakazano zamurowanie okien, winna mieć możliwość podjęcia obrony swoich praw. Powyższego nie wyklucza fakt, że udział w postępowaniu brał poprzedni właściciel, który - jak wynika ze skargi o wznowienie - w sposób nieuczciwy działał w stosunku do osoby, której zbył nieruchomość z nakazem zamurowania okien nie informując jej o toczącym się w tej sprawie postępowaniu sadowoadministracyjnym, albowiem po nabyciu nieruchomości to skarżąca jako następca prawny została zobowiązana do wykonania nakazu zamurowania okien na własny koszt. Ponadto Gmina K.W. w rozpatrywanym zakresie działała w sposób nieudolny, gdyż pomimo profesjonalnej obsługi prawnej odrzucono jej skargę wyłącznie z uwagi na jej braki formalne, których nie uzupełniono.

Sytuacja, gdy strona postępowania sądowoadministracyjnego w pierwszej instancji została bez swojej winy pozbawiona możliwości udziału w postępowaniu i przedstawienia swoich racji stanowi wadę postępowania przed sądem I instancji. Wada ta z uwagi na swoją doniosłość powoduje konieczność zmiany wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wydanego w sprawie II SA/Po 92/12 wydanego w I instancji. Podkreślić bowiem należy, że wspomniane postępowanie przed WSA dotknięte jest wadą nieważności z przyczyny określonej w art. 183 § 2 pkt 5 Ppsa. W tej sytuacji Sąd orzekający zmuszony był zmienić zapadły w sprawie wyrok już tylko z tego powodu, że przesłanka ta zaistniała albowiem każde orzeczenie dotknięte wadą nieważności winno zostać wyeliminowane z obrotu prawnego bez względu na to, czy nieważność ta ma wpływ na rozstrzygnięcie. Nieważność postępowania stanowi bowiem z jednej strony kwalifikowaną wadę dotkniętego nią postępowania i w konsekwencji kończącego orzeczenia w sprawie oraz bezwzględną podstawę wznowienia postępowania. Niespornym bowiem pozostaje w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, iż określona w art. 183 § 2 pkt 5 Ppsa przyczyna nieważności postępowania może być jednocześnie podstawą do wznowienia postępowania - przyczyna określona w art. 271 pkt 2 Ppsa - na wniosek uczestnika postępowania, który nie brał udziału w sprawie (porównaj wyrok NSA z dnia 24 sierpnia 2010 r. sygn. akt II OSK 13/10 publikowany w zbiorze LEX nr 746461).

W związku z powyższym mając na uwadze fakt, że zaistniała przesłanka z art. 271 pkt 2 Ppsa Wojewódzki Sąd Administracyjny wznowił postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Poznaniu w sprawie o sygn. akt II SA/Po 92/12 i na podstawie art.282 § 1 i 2 Ppsa zmienił wyrok tego Sądu z dnia 26.07.2012 r. jako dotknięty wadą nieważności.

Fakt wznowienia postępowania sądowego w sprawie II SA/Po 92/12 spowodował, że nie znajduje tu zastosowania zasada określona w art.153 Ppsa, gdyż orzeczenie zapadłe w w/w sprawie przestało istnieć.