Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia WSA (del.): Hieronim Sęk po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2011 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia M. P. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 8 kwietnia 2011 r., sygn. akt I SA/Ke 311/10 w przedmiocie oddalenia wniosku o przyznanie prawa pomocy przez zwolnienie od wpis od skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 22 grudnia 2010 r., sygn. akt I SA/Ke 311/10 oddalającego skargę M. P. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 2 kwietnia 2010 r. nr ... w przedmiocie podatku od towarów i usług za sierpień 2004 r. postanawia: 1) uchylić zaskarżone postanowienie, 2) przyznać M. P. prawo pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie od wpisu od skargi kasacyjnej powyżej kwoty 50 (słownie: pięćdziesiąt) złotych.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2011 r., sygn. akt I SA/Ke 311/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oddalił wniosek M. P. (dalej: Skarżąca) o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie od wpisu od wniesionej skargi kasacyjnej.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano, że: - postanowieniem z dnia 16 sierpnia 2010 r. Skarżąca została zwolniona od kosztów sądowych w zakresie częściowym przez zwolnienie od uiszczenia wpisu sądowego od wniesionej skargi ponad kwotę 50 zł z uwagi na fakt utrzymywania się trzyosobowej rodziny Skarżącej za kwotę 1600 zł miesięcznie, przy jednoczesnych wydatkach w kwocie około 100-200 zł związanych z utrzymaniem domu rodziców, w których zamieszkuje jej rodzina; - postanowieniem z dnia 9 listopada 2010 r. ustanowiono dla niej profesjonalnego pełnomocnika (doradcę podatkowego); - kolejny wniosek o przyznanie prawa pomocy z dnia 3 marca 2011 r. (związany z wezwaniem do uiszczenia wpisu sądowego od wniesionej skargi kasacyjnej – przyp. NSA) został oddalony postanowieniem referendarza sądowego z dnia 28 marca 2011 r. z uwagi na nie wskazanie nowych argumentów, które mogłyby stanowić podstawę do stwierdzenia, że w sprawie wystąpiły nowe okoliczności upoważniające do zmiany postanowienia z dnia 16 sierpnia 2010 r.; - Skarżąca odpowiadając na skierowane do niej, w trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej: P.p.s.a.), wezwanie ograniczyła się do wybiórczego wskazania wymaganych oświadczeń i dokumentów; - w sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego Skarżąca zmodyfikowała zakres wniosku domagając się zwolnienia od wpisu od wniesionej skargi kasacyjnej, stwierdzając jednocześnie, że jej sytuacja nie uległa pogorszeniu.

Na podstawie tak przedstawionego stanu faktycznego Sąd pierwszej instancji stwierdził, że: - nie może odstąpić od oceny sytuacji materialnej Skarżącej zawartej w prawomocnym postanowieniu z dnia 16 sierpnia 2010 r. albowiem w sprawie nie doszło do zmiany okoliczności sprawy, co dawałoby podstawę do zmiany bądź uchylenia ww. postanowienia; - złożone przez Skarżącą dokumenty i oświadczenia nie wskazują, że jej sytuacja materialna uległa pogorszeniu; - Skarżąca nie wykazała, iż nie jest w stanie ponieść kosztów wpisu od skargi kasacyjnej.

W zażaleniu na powołane na wstępie postanowienie (omyłkowo oznaczone w zażaleniu jako postanowienie z dnia 8 marca 2011 r.) Skarżąca (reprezentowana przez pełnomocnika – doradcę podatkowego) wniosła o jego uchylenie w całości i przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi kasacyjnej w całości lub w części przewyższającej 50 zł, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Kielcach do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że: - Sąd błędnie ustalił stan faktyczny i przyjął, że Skarżąca nie wykazała, iż jej sytuacja nie uległa zmianie; - Skarżąca została wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych; - zaległości Skarżącej wobec urzędu skarbowego i izby celnej wynoszą ponad 500 000 zł; - Sąd bezpodstawnie i na niekorzyść Skarżącą rozstrzygnął fakt nieujawnienia przez nią informacji o sytuacji majątkowej męża; - Sąd błędnie rozpatrywał jej wniosek jako wniosek o zmianę wcześniejszego prawomocnego postanowienia w przedmiocie prawa pomocy; - w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji Skarżąca korzystała z prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie z wpisu i przyznanie doradcy podatkowego; - Skarżąca nie mogąc żądać wsparcia od innych osób nie jest w stanie uregulować wpisu od skargi kasacyjnej w pełnej wysokości, zarówno z uwagi na posiadane zasoby, wysokość osiąganych dochodów jaki i równoczesnego wystąpienia tego obowiązku w szeregu równolegle prowadzonych spraw.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie ma usprawiedliwione podstawy.

Uchylając zaskarżone postanowienie Naczelny Sąd Administracyjny miał na uwadze następujące względy.

Po pierwsze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w sposób wadliwy rozstrzygnął o oddaleniu wniosku Skarżącej, przyjmując, że nie doszło do zmiany okoliczności odnoszących się do sytuacji materialnej Skarżącej. Tytułem przykładu wskazać należy, że za taką zmianę należało uznać urodzenie przez Skarżącą dziecka w dniu 30 listopada 2010 r., a co za tym idzie zmniejszenie się dochodów przypadających na każdego z członków rodziny Skarżącej. Doświadczenie życiowe wskazuje jednoznacznie, że z narodzinami dziecka zwiększają się wydatki jego rodziców. W związku z tym Sąd pierwszej instancji był zobowiązany do zbadania zasadności ww. wniosku w odniesieniu do aktualnej sytuacji Skarżącej, a nie w odniesieniu do wcześniej wykazanej sytuacji, która uzasadniała wcześniejsze przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od wpisu od skargi i przyznanie pełnomocnika z urzędu.

Po drugie, Sąd pierwszej instancji – przyjmując powyższe wadliwe założenie - w istocie uchylił się od oceny przesłanek wynikających z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Tymczasem badając, czy podmiot wnoszący o przyznanie prawa pomocy wypełnił ciążący na nim z mocy ustawy obowiązek, powinien był całościowo zbadać przedłożone oświadczenia i dokumenty źródłowe pod kątem aktualnej sytuacji finansowej Skarżącej.

Po trzecie, jak wynika wprost z sentencji zaskarżonego postanowienia, a pośrednio także z jego uzasadnienia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach potraktował sprzeciw Skarżącej jako środek odwoławczy, który powinien rozpoznać. Należy zatem przypomnieć, że skuteczne wniesienie sprzeciwu - w myśl art. 260 P.p.s.a. - powoduje utratę mocy przez to orzeczenie i przejęcie sprawy do bezpośredniego rozpoznania przez sąd.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, Skarżąca wykazała, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku koniecznego dla siebie i rodziny, co stanowi przesłankę do przyznania jej prawa pomocy w zakresie częściowym w rozumieniu art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. W zaskarżonym postanowieniu nie została ustalona kwota kosztów sądowych, do których uiszczenia Skarżąca jest zobowiązania w celu dochodzenia swoich praw przed sądem. Tymczasem wpisy od skarg kasacyjnych tylko w równolegle prowadzonych sprawach o sygn. akt od I SA/Ke 308/10 do I SA/Ke 313/10 wyrażają się łączną kwotą 3659 zł.

Jednocześnie uwzględnić należy, że Skarżąca oświadczyła we wniosku o przyznanie prawa pomocy o znanych sobie dochodach męża – 700 zł z działalności gospodarczej. Łącznie dochody Skarżącej i jej męża – według złożonych oświadczeń - konsumowane są na potrzeby bytowe rodziny. Stąd uwzględniając materiał zebrany w aktach sprawy należy uznać, że zasadnym jest zwolnienie Skarżącej od wpisu od skargi kasacyjnej, w zakresie jaki wskazała w zażaleniu. Należy bowiem mieć na uwadze, że łączny dochód pozostających w ustroju rozdzielności majątkowej małżonków w wysokości 1.600 zł miesięcznie, przy zamieszkiwaniu u rodziców Skarżącej i ponoszeniu choćby symbolicznych z tego tytułu wydatków oraz sytuacja rodzinna Skarżącej i wynikający z niej obowiązek opieki nad córką, nie pozwalają na uiszczenie wpisu od skargi kasacyjnej w pełnej jego kwocie. Ustalając zatem wysokość zwolnienia od wpisu od skargi kasacyjnej uwzględniono aktualne możliwości finansowe Skarżącej i zakres wniosku o przyznanie prawa pomocy, który został zmodyfikowany w zażaleniu (zwolnienie od ww. wpisu ponad kwotę 50 zł).

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. art. 188 w związku art. 197 § 2 oraz art. 246 § 1 pkt 2 Ppsa, orzekł jak sentencji postanowienia.