Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Iwona Bogucka Sędziowie NSA Olga Żurawska - Matusiak (spr.) del. WSA Jakub Zieliński Protokolant starszy sekretarz sądowy Julia Chudzyńska po rozpoznaniu w dniu 15 października 2019 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej E. C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 marca 2017 r. sygn. akt II SA/Wa 900/16 w sprawie ze skargi E. C. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] lipca 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia danych osobowych 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie; 2) odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości

E. C., K. L. oraz M. T. zwróciły się do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych ze skargą na działanie Wspólnoty [...] w W. wnioskując o nakazanie Wspólnocie udostępnienia skarżącej danych osobowych dłużników Wspólnoty znajdujących się w dokumentacji dotyczącej zarządu nieruchomością wspólną, w tym dotyczących prowadzonej wobec dłużników Wspólnoty Mieszkaniowej windykacji należności i rozliczeń kosztów centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody oraz prądu i śmieci. Wniosły także o zakazanie Wspólnocie udostępniania ich danych osobowych innym osobom niebędącym członkami Wspólnoty, przez przekazywanie osobom zatrudnionym do utrzymywania czystości na klatce schodowej pism zawierających ich dane osobowe i zażądały również wydania decyzji zakazującej Wspólnocie wywieszania w miejscach powszechnie dostępnych, tj. na klatkach schodowych, wykazów obejmujących numery lokali oraz kwoty świadczeń pieniężnych, które powinny wpłacić na rzecz Wspólnoty.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z [...] lutego 2015 r., nr [...], odmówił uwzględnienia wniosku o nakazanie udostępnienia E. C., K. L. oraz M. T. danych osobowych dłużników Wspólnoty, natomiast w pozostałym zakresie umorzył postępowanie.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy decyzją z [...] lipca 2015 r., nr [...] Generalny Inspektor Danych Osobowych utrzymał w mocy ww. decyzję z [...] lutego 2015 r.

Pismem z [...] kwietnia 2016 r. E. C., K. L. oraz M. T. złożyły skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych osobowych z [...] lipca 2015 r., nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia danych osobowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 7 września 2016 r., sygn. akt II SA/Wa 900/16 odrzucił ww. skargę wobec K. L. oraz M. T., z uwagi na nieuiszczenie wpisu sądowego.

Następnie wyrokiem z 22 marca 2017 r., sygn. akt II SA/Wa 900/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę E. C.

Od powyższego wyroku skargę kasacyjną złożyła E. C.

Pismem z [...] czerwca 2019 r. W. T. oraz L. T. poinformowali, że są następcami prawnymi zmarłej [...] lipca 2016 r. M. T. Do pisma załączyli akt poświadczenia dziedziczenia z [...] lutego 2017 r. Podnieśli, że jako następcy M. T. zostali pozbawienie obrony swych praw, ponieważ nie uczestniczyli w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Na rozprawie przez Naczelnym Sądem Administracyjnym 15 października 2019 r. pełnomocnik E. C. wniósł o uchylenie ww. wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd pierwszej instancji z uwagi na śmierć jednej ze stron postępowania, tj. M. T.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm., dalej "p.p.s.a.") rozpoznaje sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu biorąc pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, która zachodzi w wypadkach określonych enumeratywnie w § 2 pkt 1-6 tego przepisu.

Stosownie do art. 183 § 2 pkt 2 i 5 p.p.s.a. nieważność postępowania zachodzi: jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany (pkt 2); jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swoich praw (pkt 5).

Zdolność sądowa podmiotów postępowania sądowoadministracyjnego jest bezwzględną przesłanką procesową. Cecha ta pozwala na skuteczne przeprowadzenie ważnego postępowania przed sądem administracyjnym z udziałem danego podmiotu w charakterze strony. Utrata zdolności sądowej przez osobę fizyczną następuje z chwilą śmierci (art. 8 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz.U. z 2016 r. poz. 380). Rozpoznając sprawę sąd administracyjny obowiązany jest ustalić, czy podmiot postępowania ma zdolność sądową oraz czy nie doszło do następstwa prawnego. W przypadku następstwa prawnego, sąd obowiązany jest zapewnić następcom prawnym udział w postępowaniu sądowoadministracyjnym (por. wyrok NSA z 7 lipca 2017 r., I OSK 2493/15).

Z akt sprawy wynika, że stronami postępowania administracyjnego zakończonego decyzją Generalnego Inspektora Danych Osobowych z [...] lipca 2015 r., były E. C., K. L. oraz M. T. Decyzja ta, jak też poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji z [...] lutego 2015 r., zostały skierowane do ww. osób. E. C., K. L. oraz M. T. złożyły skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie [...] lipca 2016 r. zmarła M. T. Następcy prawni M. T., pomimo, że zmarła ona na początkowym etapie postępowania sądowego, o jej śmierci poinformowali dopiero pismem z [...] czerwca 2019 r., przez nadesłanie poświadczenia dziedziczenia z [...] lutego 2017 r., czyli już po wydaniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyroku w niniejszej sprawie.

W orzecznictwie sądowym wskazuje się, iż sytuacja gdy strona została pozbawiona możności obrony swych praw (art. 183 § 2 pkt 5 p.p.s.a.) ma miejsce wówczas, gdy wskutek uchybień procesowych strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu bądź w jego istotnej części, a skutki tych uchybień nie mogły być usunięte na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku. Bez znaczenia pozostaje to, czy pozbawienie strony możności obrony swych praw miało, czy też nie, wpływ na ostateczny wynik sprawy. O nieważności postępowania decyduje bowiem waga uchybień procesowych, a nie skutki, które wynikają lub mogą z nich wyniknąć.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w niniejszej sprawie mamy do czynienia z nieważnością postępowania przed Sądem pierwszej instancji z uwagi na zaistnienie przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w art. 183 § 2 pkt 2 i 5 p.p.s.a. Nie ulega bowiem wątpliwości, że Sąd pierwszej instancji nie miał wiedzy o śmierci M. T., która po wniesieniu skargi utraciła zdolność sądową, a następnie pominął przy rozpoznawaniu sprawy jej następców prawnych, pozbawiając ich tym samym obrony ich praw.

Wystąpienie przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego wyłącza rozpoznanie postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów w zakresie naruszenia przepisów postępowania i przepisów prawa materialnego.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji. Naczelny Sąd Administracyjny odstąpił od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości, uznając, że zachodzi w sprawie szczególny przypadek, o którym mowa w art. 207 § 2 p.p.s.a.