Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Mirosław Bator Sędziowie : WSA Aldona Gąsecka-Duda WSA Magda Froncisz (spr.) Protokolant : starszy sekretarz sądowy Małgorzata Piwowar po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 września 2016 r. sprawy ze skargi Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w K. na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 18 maja 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia informacji publicznej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję tego samego organu z 21 kwietnia 2016 r.; II. zasądza od Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia na rzecz strony skarżącej Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w K. kwotę 200 zł ( słownie: dwieście złotych ) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. decyzją nr [....] z dnia 21 kwietnia 2016 r. znak: [....] , odmówił udostępnienia informacji publicznej w zakresie: udostępnienia kopii ugody zawartej przez MOW NFZ w K. ze Szpitalem Uniwersyteckim w K. w przedmiocie świadczeń wynikających z wystąpienia pokontrolnego Funduszu dotyczącego umów na chirurgię ogólną od stycznia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz chirurgię onkologiczną w latach 2009-2014.

Jako podstawę prawną decyzji organ wskazał art. 17 ust. 1 i art. 16 ust. 1 i 2, w związku z art. 4 ust. 1 pkt 4 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2015 r., poz. 2058 ze zm.), dalej "u.d.i.p.", w związku z art. 96 ust. 1 oraz w związku z art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.), dalej "ustawa o świadczeniach", w związku z art. 107 § 1, § 2, § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r., poz. 23), dalej "K.p.a."

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wnioskiem z dnia 22 lutego 2016 r. Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w K. zwrócił się o udostępnienie informacji publicznej poprzez przesłanie kopii opisanej na wstępie ugody, powołując się na przepisy u.d.i.p.

W związku z otrzymanym wnioskiem Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego NFZ dokonał ustalenia zakresu dokumentów objętych żądaniem o udostępnienie informacji publicznej i stwierdził, że w przedmiocie rozliczenia świadczeń w zakresie chirurgia ogólna - hospitalizacja oraz w zakresie chirurgia onkologiczna - hospitalizacja, będących przedmiotem kontroli prowadzonej w Szpitalu Uniwersyteckim w K. , a zakończonej wystąpieniem pokontrolnym [....] Oddziału Wojewódzkiego NFZ zawarł z wymienionym świadczeniodawcą z dniem 5 listopada 2015 roku: aneks do ugody z dnia 29 grudnia 2010 roku, aneks do ugody z dnia 22 lutego 2011 roku oraz aneks do ugody z dnia 4 października 2012 roku.

Organ zaznaczył, iż przedmiotowe aneksy nie występują w obrocie prawnym samodzielnie lecz przeciwnie, stanowią integralną część wcześniej zawartych ugód, tj. ugody z dnia z dnia 29 grudnia 2010 roku, ugody z dnia 22 lutego 2011 roku oraz ugody z dnia 4 października 2012 roku. W tym stanie organ uznał, iż zakres przedmiotowy wniosku obejmuje zarówno aneksy z dnia 5 listopada 2015 roku, zawarte w celu rozliczenia skutków przeprowadzonej kontroli u świadczeniodawcy, jak i pierwotne ugody zawarte pomiędzy [....] Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia, a Szpitalem Uniwersyteckim w K.

Organ podał iż, dostęp do wnioskowanej informacji realizowany jest w oparciu o przepisy u.d.i.p., przy jednoczesnym uwzględnieniu ograniczeń wynikających m.in. z art. 5 ust. 2 ww. ustawy, zgodnie z którym prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.

Organ podkreślił, że zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych tajemnicę przedsiębiorcy wyprowadza się z tajemnicy przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 ust. 4 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503 ze zm.), zgodnie z którym tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Pojęcia te w zasadzie pokrywają się zakresowo, chociaż tajemnica przedsiębiorcy w niektórych sytuacjach może być rozumiana szerzej, gdyż w przypadku tajemnicy przedsiębiorcy nie jest wymagana przesłanka gospodarczej wartości informacji jak przy tajemnicy przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Informacja staje się "tajemnicą", kiedy przedsiębiorca przejawi wolę zachowania jej jako niepoznawalnej dla osób trzecich. Nie traci natomiast swojego charakteru przez to, że wie o niej pewne ograniczone grono osób zobowiązanych do dyskrecji np. pracownicy przedsiębiorstwa. Na tajemnicę przedsiębiorcy składają się dwa elementy: materialny (np. szczegółowy opis stosowanych technologii, urządzeń) oraz formalny - wola konkretnego przedsiębiorcy utajnienia danych informacji. Zdaniem organu w przedmiotowej sprawie ww. przesłanki zostały spełnione.

Organ wskazał, że z analizy treści § 3 aneksów do ugód zawartych w dniu 5 listopada 2015 r. wynika, że strony ustaliły, iż o treści aneksu każda ze stron ma prawo poinformować sąd rozpoznający ich wzajemne spory. W pozostałym zakresie, strony uznają treść niniejszego aneksu za poufną, zobowiązując się do nieujawniania jej osobom trzecim, wyjąwszy sytuacje, gdy obowiązek jej ujawniania wynikałby z przepisów prawa. Ponadto w przedmiotowej sprawie Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego NFZ w K. zwrócił się pismem z dnia 9 marca 2016 roku, z zapytaniem do Dyrektora Szpitala Uniwersyteckiego w K. , czy podmiot ten wyraża zgodę na udostępnienie wnioskowanych ugód wraz z aneksami do nich. W odpowiedzi na powyższe Dyrektor Szpitala Uniwersyteckiego w K. w piśmie z dnia 22 marca 2016 roku zajął stanowisko, iż nie widzi podstaw do wyrażenia zgody na udostępnienie wnioskowanych ugód wraz z aneksami do nich. Na uzasadnianie swojego stanowiska Dyrektor Szpitala Uniwersyteckiego w K. powołał się na przedmiot zawartej ugody oraz aneksu, a także zastrzeżenie przez strony poufności treści ugody, a zwłaszcza zastrzeżenie poufności określone w § 3 aneksów, gdzie strony uznały treść Aneksów za poufną, zobowiązując się do nieujawniania jej osobom trzecim.

Organ dodał, że jednocześnie w związku z otrzymanym analogicznym wnioskiem Zakładu Opiekuńczo - Leczniczego w K. o udostępnienie kopii ugody zawartej ze Szpitalem Uniwersyteckim w K. w przedmiocie świadczeń wynikających z wystąpienia pokontrolnego Funduszu dotyczącego umów na chirurgię ogólną od stycznia 2013 r. do grudnia 2014 r. oraz chirurgię onkologiczną w latach 2009-2014, Dyrektor Szpitala Uniwersyteckiego w K. pismem z dnia 10 marca 2016 roku, znak: [....] zwrócił się do [....] Oddziału Wojewódzkiego NFZ z siedzibą w K. o zajęcia stanowiska wobec przedmiotowego wniosku, z uwzględnieniem treści § 3 aneksu, zawartego dnia 5 listopada 2016 roku. W odpowiedzi na otrzymane pismo Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego NFZ w piśmie z dnia 21 marca 2016 roku znak: [....] poinformował Dyrektora Szpitala Uniwersyteckiego w K. , iż ze swej strony nie wyraża sprzeciwu na udostępnienie wnioskowanych informacji przez Szpital Uniwersytecki w K.

Biorąc powyższe pod uwagę organ stwierdził, iż wobec jednoznacznej woli Szpitala Uniwersyteckiego w K. wyrażonej m.in. w powołanych wyżej § 3 aneksów do ugód przy braku innych sytuacji, o których mowa w § 3 aneksów, rodzących obowiązek ujawnienia zastrzeżonych treści, a ponadto mając na względzie stanowisko Dyrektora Szpitala Uniwersyteckiego w K. wyrażone w piśmie z dnia 22 marca 2016 roku ([....] ) - element formalny tajemnicy przedsiębiorcy został spełniony w niniejszej sprawie.

Ponadto organ wskazał, że w doktrynie i orzecznictwie wypracowanym na gruncie art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przyjmuje się, że informacje techniczne obejmują wszelkie sposoby oddziaływania na materię zarówno ożywioną jak i martwą w celu uzyskania praktycznego rezultatu; obejmują całokształt wiadomości dotyczących urządzeń eksploatowanych przez przedsiębiorcę, związanych z cyklem produkcyjnym. Informacja ma charakter technologiczny, kiedy dotyczy sposobów wytwarzania, formuł chemicznych, wzorów i metod działania. Za informację organizacyjną uznaje się całokształt doświadczeń i wiadomości przydatnych do prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem produkcyjnym. Ochronie na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji podlega również informacja handlowa, za którą uważa się np. dane o sytuacji finansowej przedsiębiorcy, listę dostawców, czy listę klientów, jako że informacje te, mogą przedstawiać samodzielną wartość handlową w relacjach z konkurencyjnymi przedsiębiorcami. Zaznaczono też, że w doktrynie przyjmuje się, że ww. określenia należy interpretować szeroko. Organ przywołał na poparcie swoich tez szereg orzeczeń sądów administracyjnych.

Przenosząc powyższe wytyczne na grunt przedmiotowej sprawy organ stwierdził, że dane zawarte w ww. ugodach (wraz z aneksami) stanowiące m.in. informacje o kwotach faktycznie wypłaconych przedsiębiorcy z tytułu zrealizowanych świadczeń opieki zdrowotnej, informacje o zobowiązaniu Funduszu do wypłaty konkretnej kwoty z tytułu wykonanych i sprawozdanych świadczeń lub informacje o zasadach rozliczenia skutków przeprowadzonych kontroli stanowią dane, które obrazują sytuację finansową przedsiębiorcy. Dane obrazujące sytuację finansową przedsiębiorcy, jego zyski lub zobowiązania, jak wyżej wskazano, stanowią tajemnicę przedsiębiorcy, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie.

Nadto organ przywołał wyrok Sądu Antymonopolowego z 10 lipca 2002 r. sygn. XVII Ama 78/01, w myśl którego zarówno aktywa jak i pasywa, dochód, zyski, koszty działalności, straty, zobowiązania finansowe niewątpliwie są informacjami poufnymi - i stanowią tajemnicę przedsiębiorcy w rozumieniu art. 2 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 15 lipca 2010 r. [....] oraz 24 lutego 2009 r., [....] według której polisa ubezpieczeniowa lub promesa zawarcia umowy odpowiedzialności cywilnej stanowi informację handlową podlegająca ochronie, gdyż wskazuje na sytuację ekonomiczno-finansową przedsiębiorcy.

Organ wyjaśnił przy tym, że zupełnie inny charakter niż dane zawarte w ww. ugodach posiadają informacje publikowane przez Oddział Funduszu na stronie internetowej na podstawie art. 135 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach, określające: rodzaj, liczbę, cenę zakupionych świadczeń oraz maksymalną kwotę zobowiązania Funduszu wobec konkretnego świadczeniodawcy. Dane te mają charakter jawny i nie dają obrazu sytuacji finansowej świadczeniodawcy, a jedynie obrazują dostępność i cenę świadczeń opieki zdrowotnej określone w umowie - są to dane wyłącznie dot. zobowiązań stron, a nie dane dot. faktycznego poziomu realizacji kontraktu i należnego z tego tytułu wynagrodzenia.

Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w K. złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i udostępnienie żądanej informacji, tj. treści trzech ugód i aneksów do nich zawartych w dniu 5 listopada 2015 r. Argumentacja wnioskodawcy została powtórzona w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie i przy niej zostanie omówiona.

Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. decyzją nr [....] z dnia 18 maja 2016 r. znak: [....] , na podstawie art. 17 ust. 1 i ust. 2 i art. 16 ust. 1 i 2, w związku z art. 4 ust. 1 pkt 4 oraz art. 5 ust. 2 u.d.i.p., w związku z art. 96 ust. 1 oraz w związku z art. 107 ust. 1 ustawy o świadczeniach, w związku z art. 107 § 1, § 2, § 3 K.p.a., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ rozpatrując wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy podtrzymał swoje stanowisko oraz powtórzył wcześniej wskazywane argumenty.

Organ stwierdził również, że Szpital Uniwersytecki w K. , będący samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej, nie traci przymiotu przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 5 ust. 2 u.d.i.p., z racji posiadanej formy organizacyjnej podmiotu leczniczego tj. SP ZOZ. W związku z powyższym podmiot jakim jest Szpital Uniwersytecki w K. nie traci uprawień wynikających z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. jak również z przepisów statuujących tajemnicę przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i w kontekście tych przepisów należy oceniać zasadność złożonego wniosku.

Dalej organ wskazał, że określenie "przedsiębiorca" pojawia się w bardzo wielu polskich aktach prawnych, należących przy tym tak do gałęzi prawa prywatnego, jak i do prawa publicznego. Równocześnie ustawodawca nierzadko wprowadza - kierując się specyfiką stosunków społecznych regulowanych danym aktem prawnym - odrębną i swoistą definicję tego pojęcia, która ma zastosowanie jedynie na potrzeby danego aktu. Powoduje to, iż w polskim porządku prawnym brakuje jednej, powszechnie przyjętej definicji przedsiębiorcy. Stan taki jest w znacznej mierze usprawiedliwiony i zasadny, jako że trudno byłoby znaleźć jednolitą i w pełni uniwersalną formułę mogącą znaleźć zastosowanie w każdym przypadku.

Zgodnie z art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorcami, w rozumieniu tej ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej. Szpital Uniwersytecki w K. jest więc - w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i u.d.i.p. - przedsiębiorcą, którego tajemnica podlega ochronie. Niezasadne jest powoływanie się w powyższym kontekście na przepisy ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2015 r., poz. 618 ze zm.), regulujące wyłącznie kwestie dopuszczalnych form funkcjonowania podmiotu leczniczego.

Podkreślono, że sam fakt, że dany podmiot należy do sektora finansów publicznych nie powoduje ograniczenia ochrony tajemnicy przedsiębiorcy, co potwierdza art. 35 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r., nr 157, poz. 1240 ze zm.; obecnie Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.).

Organ przywołał również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2013 roku, sygn. I OSK 511/13.

Organ podkreślił, iż zgodnie z powołanym art. 135 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach, fundusz realizuje zasadę jawności umów - przez zamieszczenie na swojej stronie internetowej informacji o każdej zawartej umowie, z uwzględnieniem maksymalnej kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy wynikającej z zawartej umowy, rodzaju, liczby i ceny zakupionych świadczeń albo rodzaju zakupionych świadczeń, liczby jednostek rozliczeniowych (miara przyjęta do określenia wartości świadczenia opieki zdrowotnej w określonym zakresie lub rodzaju, w szczególności: punkt, porada, osobodzień) wyrażających wartość świadczenia oraz cenę jednostki rozliczeniowej, a także maksymalnej kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy wynikającej ze wszystkich zawartych umów. Powołana zasada jawności umów jest realizowana przez [....] Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia poprzez zamieszczenie na stronie internetowej Oddziału wykazu wszystkich umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, zawartych przez MOW NFZ, zawierającego nazwy świadczeniodawców, określenie rodzaju, liczby i ceny zakupionych świadczeń oraz maksymalnej kwoty zobowiązania.

Powołany zapis art. 135 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach, nie nakłada natomiast na Fundusz obowiązku publikacji lub ujawniania całej treści umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz informacji o sposobie ich wykonania. W zakresie niewskazanym przez art. 135 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach, dostęp do informacji publicznej realizowany jest w oparciu o przepisy u.d.i.p., m.in. biorąc jednocześnie pod uwagę ograniczenia wynikające z art. 5 ust. 2 ww. ustawy odnośnie tajemnicy przedsiębiorcy. Organ przywołał uchwałę NSA z 9 grudnia 2013r., sygn. I OPS 8/13.

Zakład Opiekuńczo–Leczniczy w K. wniósł na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wnosząc o jej uchylenie oraz uchylenie poprzedzającej ją decyzji oraz o zasądzenie na rzecz strony skarżącej zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie:

- art. 2 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 u.d.i.p. poprzez odmowę udostępnienia skarżącemu kopii ugód zawartych przez Dyrektora [....] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w K. ze Szpitalem Uniwersyteckim w K. , opisanych we wniosku o udostępnienie informacji publicznej,

- art. 5 ust. 2 u.d.i.p. poprzez uznanie, że ww. ugody zawierają tajemnicę przedsiębiorcy.

W uzasadnieniu zarzutów strona skarżąca podała, że na gruncie u.d.i.p. treść umów cywilnoprawnych dotyczących majątku publicznego stanowi informację publiczną. Informacją taką są zatem także wskazywane przez skarżącego ugody. Ugoda stanowi bowiem typ umowy, zaś wskazywane przez skarżącego ugody obejmują ustalenia dotyczące gospodarowaniem majątkiem publicznym - środkami finansowymi wypłacanymi przez Narodowy Fundusz Zdrowia Szpitalowi Uniwersyteckiemu w K. w zamian za udzielanie świadczeń zdrowotnych. Ugody te powinny zatem zostać skarżącemu udostępnione stosownie do art. 2 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt. 1 i 2 u.d.i.p.

Zdaniem strony skarżącej odmówienie udostępnienia tych ugód powołując się na tajemnicę przedsiębiorstwa zastrzeżoną przez Szpital Uniwersytecki w K. było nieuprawnione. W ocenie strony skarżącej Fundusz w niewystarczającym stopniu uzasadnił dlaczego żądane informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Tymczasem z uwagi na to, iż zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorcy stanowi wyjątek od zasady jawności, Fundusz powinien dokonać wnikliwiej i wszechstronnej oceny złożonego przez Szpital zastrzeżenia pod kątem rzeczywistego istnienia tajemnicy przedsiębiorstwa w żądanych informacjach. Warunkiem koniecznym do uznania istnienia tajemnicy przedsiębiorcy jest wskazanie konkretnych, posiadających wartość gospodarczą należących do Szpitala informacji, które mają korzystać z poufności.

W ocenie strony żądane informacje nie mają w niniejszej sprawie cech tajemnicy przedsiębiorstwa także z uwagi na fakt, iż podmiot zastrzegający tajemnicę sam należy do sektora finansów publicznych i zobligowany jest do publicznego udostępniania informacji na temat swojej działalności. Szpital Uniwersytecki w K. jest bowiem podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą - samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o działalności leczniczej.

Tym samym Szpital ten stanowi państwową osobę prawną, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 4 u.d.i.p. Strona skarżąca przywołała wyrok WSA w Szczecinie z dnia 10 października 2014 r., sygn. II SA/Sz 775/14, w którym wyrażono pogląd, że szpitale nie należą do takich jednostek organizacyjnych, które uznać można za przedsiębiorstwo i które mogą powoływać się na ochronę informacji posiadających wartość gospodarczą.

Nadto wskazano, że szpital ten udziela świadczeń zdrowotnych, o których zakresie i rodzajach musi podać do wiadomości publicznej (art. 14 ustawy o działalności leczniczej), jego struktura organizacyjna przedsiębiorstwa powinna być określona w statucie (art. 42 ust. 2 pkt 4 cyt. ustawy) albo w regulaminie (art. 24 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy). Udzielane przez niego świadczenia zdrowotne są finansowane ze środków publicznych (art. 44 cyt. ustawy). Powyższe okoliczności wskazują jak szeroko został określony przez ustawodawcę zakres jawności w działaniu i organizacji tego typu podmiotu. Ten zakres wpływa też na ocenę tego co może stanowić tajemnicę szpitala. Dodatkowo zgodnie z art. 135 ust. 1 ustawy o świadczeniach, umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są jawne. Jawna powinna być też ugoda (stanowiąca typ umowy) zawarta pomiędzy podmiotem zobowiązanym do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych a świadczeniobiorcą, dotycząca właśnie finansowania świadczeń opieki zdrowotnej.

Zdaniem strony skarżącej wskazywany przez Fundusz, wynikający z art. 135 ust. 2 ustawy o świadczeniach, obowiązek publikowania w internecie szczegółowych informacji o każdej umowie nie powoduje, że z tej przyczyny Fundusz może nie stosować przepisów u.d.i.p. w odniesieniu do innych informacji o charakterze publicznym, nieobjętych dyspozycją art. 135 ust. 2.

Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 9 grudnia 2013 r., I OPS 8/13 rozstrzygnął, że nałożenie na Fundusz obowiązku zamieszczenia na stronie internetowej wyłącznie informacji, o których mowa w art. 135 ust. 2 powołanej wyżej ustawy, nie oznacza, że do informacji niewymienionych w tym przepisie nie stosuje się u.d.i.p. Wobec tego informacje nieobjęte katalogiem art. 135 ust. 2, zarówno te ujęte w treści zawartych umów, jak i inne posiadane przez Fundusz, mogą być udostępniane w trybie komentowanej ustawy. Także wskazywany przez Fundusz art. 35 ustawy o finansach publicznych potwierdza obowiązek ujawnienia żądanych w niniejszej sprawie informacji. Przepis ten jest konsekwencją zasady jawności gospodarowania środkami publicznymi, ustanowionej przepisem art. 33 ust. 1 ustawy o finansach publicznych i jej konkretyzacji zawartej w art. 34 ust. 1 pkt 1-11 ustawy o finansach publicznych. W myśl art. 34 ust. 1 pkt 5 lit. a tej ustawy, zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi jest realizowana m.in. przez podawanie do publicznej wiadomości przez jednostki sektora finansów publicznych informacji dotyczących wysokości środków publicznych przekazanych na realizację zadań wykonywanych przez tę jednostkę. Oznacza to, że informacje o wysokości tych środków nie mogą być uznane za tajemnicę przedsiębiorcy w rozumieniu art. 35 ustawy o finansach publicznych w związku z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W rezultacie informacje te nie podlegają ochronie przewidzianej w art. 5 ust. 2 u.d.i.p. Jest to bowiem, z uwagi na brzmienie art. 34 ust. 1 pkt 5 lit. a ustawy o finansach publicznych, sytuacja, w której ustawodawca nie tylko nie zakazuje, ale wręcz nakazuje upublicznić określoną informację. Dodatkowo podkreślono, że wyrażona w art. 33 ust. 1 ustawy o finansach publicznych zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi ciąży w niniejszej sprawie na obu stronach ugód, których udostępnienia domagał się skarżący, tj. zarówno na Funduszu, jak i na Szpitalu Uniwersyteckim.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w K. wniósł o jej oddalenie w pełni podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę zgodności z prawem działalności administracji publicznej, która w myśl art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.) dalej "P.p.s.a.", odbywa się na zasadach określonych w przepisach tej ustawy.

Zgodnie z brzmieniem art. 3 § 2 pkt 1 P.p.s.a. w zw. z art. 21 u.d.i.p., kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach ze skarg na decyzje w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej.

W ramach kontroli działalności administracji publicznej przewidzianej w art. 3 P.p.s.a. sąd uprawniony jest do badania, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania, nie będąc przy tym związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołana podstawą prawną (art. 134 § 1 P.p.s.a.).

Kontroli sprawowanej przez sąd administracyjny ustawodawca wyznaczył tylko jedno kryterium – legalności, czyli zgodności z prawem. Oznacza to, że w postępowaniu sądowym nie mogą być brane pod uwagę argumenty natury słusznościowej, czy celowościowej. Badana jest wyłącznie legalność aktu administracyjnego, czyli prawidłowość zastosowania przepisów prawa do zaistniałego stanu faktycznego, jak również trafność wykładni tych przepisów oraz prawidłowość zastosowania przyjętej procedury.

Jednocześnie, uwzględniając wskazane kryterium, prawodawca upoważnił sąd administracyjny do dwojakiego rodzaju rozstrzygnięć: kasatoryjnych (eliminujących z obrotu prawnego) lub oddalających skargę - zastrzegając, że wyroki kasatoryjne może wydać wyłącznie, gdy stwierdzi: naruszenie prawa procesowego (które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy lub stanowiące podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego – art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i pkt 1 lit. b P.p.s.a.) lub też naruszenie prawa materialnego (które miało wpływ na wynik sprawy - art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a.). Powyższe oznacza, że do eliminacji zaskarżonej decyzji z obrotu prawnego prowadzą tylko takie uchybienia, które miały wpływ na wynik sprawy, tzn. bez których popełnienia decyzja ta miałaby inną treść (zawierałaby inne rozstrzygnięcie), niż jej kontrolowane brzmienie.

Ponadto kontrola sprawowana przez sąd administracyjny, w tym możliwość wzruszenia zaskarżonej decyzji, nie może pozostawać w oderwaniu od specyfiki postępowania, w której decyzja jest wydawana i specyfiki przedmiotu tej decyzji. Należy wskazać, że zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, tzn. nie tylko są zobligowane stosować obowiązujące w dacie orzekania przepisy (zasada legalności, sformułowana również w art. 6 K.p.a.), ale też powinny uwzględniać cel, z jakim ustawodawca wprowadza do porządku prawnego określone regulacje (zasada praworządności). Powyższe wywołuje określone konsekwencje w przypadku kontrolowania przez sąd administracyjny decyzji w przedmiocie odmowy udzielenia informacji publicznej.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, jako że zaskarżona decyzja jest wadliwa w stopniu uzasadniającym jej usunięcie z obrotu prawnego. Przeprowadzona przez Sąd kontrola legalności zaskarżonej decyzji, a także - z mocy art. 135 P.p.s.a - decyzji I instancji - wykazała, że akty te zostały wydane z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje, że Dyrektor [....] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z siedzibą w K. jest adresatem obowiązku udostępniania informacji publicznej, w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.d.i.p.. Był też organem właściwym do rozpatrzenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji wydanej w I instancji.

W niniejszej sprawie jest okolicznością bezsporną, że został spełniony zakres podmiotowy i przedmiotowy stosowania u.d.i.p.. Bezsporne jest, że wnioskowana informacja dotycząca treści ugód i aneksów, stanowi informację publiczną w rozumieniu art. 6 u.d.i.p.. Jak bowiem słusznie podniósł skarżący, umowy cywilnoprawne, jak i ugody dotyczące majątku publicznego, co do zasady stanowią informację publiczną. Ugoda stanowi bowiem typ umowy, zaś wskazywane przez skarżącego ugody obejmują ustalenia dotyczące gospodarowaniem majątkiem publicznym - środkami finansowymi wypłacanymi przez Narodowy Fundusz Zdrowia Szpitalowi Uniwersyteckiemu w K. w zamian za udzielanie świadczeń zdrowotnych.

Istotą sporu w niniejszej sprawie jest kwestia zasadności odmowy udostępnienia żądanej informacji publicznej, w oparciu o art. 5 ust. 2 u.d.i.p., tj. z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy.

Na wstępie należy wskazać, że trafnie organ zaznaczył, iż wnioskowane do udostępnienia aneksy zawarte pomiędzy Narodowym Funduszem Zdrowia w [....] – [....] Oddziałem Wojewódzkim w K. , a Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej Szpitalem Uniwersyteckim w K. dnia 5 listopada 2015 roku: aneks do ugody z dnia 29 grudnia 2010 roku, aneks do ugody z dnia 22 lutego 2011 roku oraz aneks do ugody z dnia 4 października 2012 roku, nie występują w obrocie prawnym samodzielnie. Aneksy te stanowią integralną część wcześniej zawartych ugód z 29 grudnia 2010 roku, z 22 lutego 2011 roku oraz z 4 października 2012 roku. W tym stanie organ słusznie organ uznał, iż zakres przedmiotowy wniosku obejmuje zarówno aneksy z dnia 5 listopada 2015 roku, zawarte w celu rozliczenia skutków przeprowadzonej kontroli nr [....] u świadczeniodawcy, jak i pierwotne ugody zawarte pomiędzy tymi stronami.

Trzeba mieć na uwadze, że zarówno kontrola przeprowadzana u świadczeniodawcy na podstawie ustawy o świadczeniach, jak i zawierane przez wskazane podmioty ugody i aneksy do nich, związane są m.in. z umową nr [....] – o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej - leczenie szpitalne, a także z realizacją świadczeń opieki zdrowotnej w 2009 r. i w 2011 r. w rodzaju leczenie szpitalne, przekraczającą liczbę jednostek rozliczeniowych zapłaconych zgodnie ze stosownymi umowami. Istotne postanowienia ww. umów dostępne są na stronie internetowej NFZ, zgodnie z art. 135 ust. 2 ustawy o świadczeniach.

Zasadne jest podkreślenie, że prawo dostępu do informacji publicznej jest gwarantowane konstytucyjnie, jako podstawowe prawo obywateli. Konstytucja RP w art. 61 ust. 1 stanowi bowiem, że obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a ponadto o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 61 ust. 3 Konstytucji RP ograniczenie powyższego prawa może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

W tej materii Sąd podziela pogląd zawarty w wyroku NSA z 9 października 2014 r., sygn. I OSK 546/14, (wszystkie orzeczenia dostępne na www.orzeczenia.nsa.gov.pl), że konstytucyjne prawo do informacji publicznej winno służyć jak najszerszemu obywatelskiemu dostępowi do danych publicznych. Zatem normy regulujące zarówno tryb, jak i zasady dostępu do informacji publicznej winny być wykładane z poszanowaniem podstawowej reguły in dubio pro libertate. Zasada jawności życia publicznego i transparentności działań władzy publicznej, które to zasady legły u podstaw obywatelskiego prawa do informacji publicznej, realizowanego w trybie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, mają bowiem sprzyjać sprawowaniu społecznej kontroli przez wszystkich obywateli.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 u.d.i.p. prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.

Nie można, z zastrzeżeniem ust. 1 i 2, ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji (art. 5 ust. 3).

Wykładnia wyżej zacytowanego przepisu prowadzi do wniosku, że ma on charakter ogólny w tym rozumieniu, iż odsyła do przepisów, które szczegółowo określają zakres i zasady udostępniania ustawowo chronionych tajemnic, w tym ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy (ust. 1 i 2 ).

Ponadto, z zastrzeżeniem ust. 1 i 2, nie można ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu administracyjnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy podmiotów wykonujących zadania publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji.

Organ zasadnie podkreślił, że zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych tajemnicę przedsiębiorcy wyprowadza się z tajemnicy przedsiębiorstwa, której definicja legalna zawarta została w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią zatem nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Pojęcia te w zasadzie pokrywają się zakresowo.

W szczególności słusznie organ wskazał, że na tajemnicę przedsiębiorcy składają się dwa elementy: materialny (np. szczegółowy opis stosowanych technologii, urządzeń) oraz formalny - wola konkretnego przedsiębiorcy utajnienia danych informacji.

Nie budzi wątpliwości Sądu, że organ wykazał w sprawie spełnienie przesłanki formalnej, to jest woli Szpitala Uniwersyteckiego utajnienia (zachowania poufności) wnioskowanych informacji. Wynika to po pierwsze z treści § 3 aneksów, po wtóre z pisma Dyrektora Szpitala Uniwersyteckiego w K. z 22 marca 2016 roku.

Odnosząc się do przesłanki materialnej, organ trafnie wskazał, że w doktrynie i orzecznictwie wypracowanym na gruncie art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przyjmuje się, że informacje techniczne obejmują wszelkie sposoby oddziaływania na materię zarówno ożywioną jak i martwą w celu uzyskania praktycznego rezultatu; obejmują całokształt wiadomości dotyczących urządzeń eksploatowanych przez przedsiębiorcę, związanych z cyklem produkcyjnym. Informacja ma charakter technologiczny, kiedy dotyczy sposobów wytwarzania, formuł chemicznych, wzorów i metod działania.

Za informację organizacyjną uznaje się całokształt doświadczeń i wiadomości przydatnych do prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem produkcyjnym. Ochronie na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, podlega również informacja handlowa, za którą uważa się np. dane o sytuacji finansowej przedsiębiorcy, listę dostawców, czy listę klientów, jako że informacje te, mogą przedstawiać samodzielną wartość handlową w relacjach z konkurencyjnymi przedsiębiorcami.

Przenosząc powyższe, jak najbardziej słuszne wywody teoretyczne, na grunt przedmiotowej sprawy organ jednak niezasadnie stwierdził, że dane zawarte w ww. ugodach wraz z aneksami, stanowiące m.in. informacje o kwotach faktycznie wypłaconych przedsiębiorcy z tytułu zrealizowanych świadczeń opieki zdrowotnej, informacje o zobowiązaniu Funduszu do wypłaty konkretnej kwoty z tytułu wykonanych i sprawozdanych świadczeń lub informacje o zasadach rozliczenia skutków przeprowadzonych kontroli, stanowią dane, które obrazują sytuację finansową przedsiębiorcy, a jako takie stanowią tajemnicę przedsiębiorcy.

Sąd odnosząc się do przywołanych przez organ orzeczeń sądowych wskazuje, że wyrok Sądu Antymonopolowego z 10 lipca 2002 r. sygn. XVII Ama 78/01, dotyczył spółki akcyjnej działającej na rynku w reżimie Kodeksu spółek handlowych i nie jest adekwatny w sprawie niniejszej. Podkreślić należy, że Szpital działający na podstawie ustawy o działalności leczniczej nie może być w tym zakresie porównywany do spółki prawa handlowego. Podobnie orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej przywołane przez organ dotyczyły odpowiednio osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a zatem również nie są miarodajne w sprawie niniejszej.

Analogicznie, nie jest adekwatny w niniejszej sprawie przywołany przez organ wyrok NSA z 5 lipca 2013 roku, sygn. I OSK 511/13. Wyrok ten dotyczył bowiem spółki akcyjnej, która choć wykonuje zadania publiczne i dysponuje majątkiem publicznym, to w poddanym w tamtej sprawie stanie faktycznym działała na rynku rywalizując o klientów, czy usługodawców. Przeciwnie, szpitale w zakresie świadczenia usług medycznych, z uwagi na przyjęty w Polsce model ochrony zdrowia i jego finansowania, nie są w tym sensie nieskrępowanym uczestnikiem gry rynkowej, a umowy na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej mogą i muszą zawierać tylko i wyłącznie z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Mając powyższe na uwadze w ocenie Sądu nie jest uzasadnione stanowisko, że treść przedmiotowych ugód wraz z aneksami zawiera informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą dla Szpitala Uniwersyteckiego w K. w rozumieniu art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Organ w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji nie wykazał, by wnioskowane informacje mogły zostać objęte tajemnicą przedsiębiorcy, o której mowa w art. 5 ust. 2 u.d.i.p.

Należy zauważyć, że generalną zasadą jest realizowanie konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej przez jej udostępnianie w ramach społecznej kontroli. Wyjątki przewidziane zaś w art. 5 u.d.i.p. pozwalające na ograniczenie prawa przewidzianego w ustawie zasadniczej winny być wykładane możliwie wąsko.

W szczególności niedopuszczalna jest taka interpretacja art. 5 ust. 2 u.d.i.p. w zw. z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która niweczyłaby realny dostęp do informacji publicznej wprost wymienionej w art. 6 ust. 1 u.d.i.p., a to o:

- pkt 2 ppkt f - majątku, którym dysponują podmioty, o których mowa w art. 4 ust. 1,

- pkt 5 ppkt c - majątku publicznym, w tym o majątku jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządów zawodowych i gospodarczych oraz majątku osób prawnych samorządu terytorialnego, a także kas chorych (obecnie odpowiednio – oddziałów NFZ).

Analizując zakres informacji dotyczącej szpitali podlegającej udostępnieniu w trybie u.d.i.p. w kontekście potencjalnej tajemnicy przedsiębiorcy, należy mieć na względzie również regulacje zawarte w ustawie o świadczeniach oraz ustawie o finansach publicznych. Zgodnie bowiem z art. 135 o świadczeniach, statuującym zasadę jawności, oferty złożone w postępowaniu o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są jawne. Stosownie do ust. 2 ww. przepisu Fundusz realizuje zasadę jawności:

1) umów - przez zamieszczenie na swojej stronie internetowej informacji o każdej zawartej umowie, z uwzględnieniem maksymalnej kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy wynikającej z zawartej umowy, rodzaju, liczby i ceny zakupionych świadczeń albo rodzaju zakupionych świadczeń, liczby jednostek rozliczeniowych (miara przyjęta do określenia wartości świadczenia opieki zdrowotnej w określonym zakresie lub rodzaju, w szczególności: punkt, porada, osobodzień) wyrażających wartość świadczenia oraz cenę jednostki rozliczeniowej, a także maksymalnej kwoty zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy wynikającej ze wszystkich zawartych umów;

2) ofert, z wyłączeniem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorcy, które zastrzeżone zostały przez świadczeniodawcę - w szczególności przez umożliwienie wglądu do tych ofert.

Z kolei art. 136 ustawy o świadczeniach doprecyzowuje zakres udostępniania elementów ww. umów, wskazując w szczególności na:

1) rodzaj i zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

2) warunki udzielania świadczeń opieki zdrowotnej;

2a) sposób realizacji instrumentów dzielenia ryzyka, o których mowa w art. 11 ust. 5 ustawy o refundacji, dotyczących danego leku albo środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego - w przypadku umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu, o którym mowa w art. 15 ust. 2 pkt 15 i 16;

3) wykaz podwykonawców oraz wymagania dla nich inne niż techniczne i sanitarne, określone w odrębnych przepisach;

4) zasady rozliczeń pomiędzy Funduszem a świadczeniodawcami;

5) kwotę zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy;

6) zasady rozpatrywania kwestii spornych;

7) postanowienie o rozwiązaniu umowy, które może nastąpić za uprzednim nie krótszym niż 3 miesiące okresem wypowiedzenia, chyba że strony postanowią inaczej;

8) postanowienie o karze umownej w przypadku niezastosowania terminu i trybu określonych w pkt 7.

Przepis art. 135 ustawy o świadczeniach rozszerza ramy jawności informacji publicznej względem art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p., bo zawęża granice ochrony przed dostępem do treści umów i ofert.

Art. 135 ust. 2 ustawy o świadczeniach określa dodatkowy sposób upubliczniania danych nią objętych, a sam przepis ma charakter szczególny i uzupełniający wobec u.d.i.p., co zresztą jednoznacznie wynika z przywoływanej uchwały NSA z 9 grudnia 2013 r., sygn. I OPS 8/13 i nie jest kwestionowane przez strony. Oznacza to również, że wszelkie dane, poza tajemnicą przedsiębiorcy, winny być co do zasady dostępne i to w formach najbardziej szerokich.

Należy dodatkowo zauważyć, że oceniane w przedmiotowej sprawie ugody i aneksy, dotyczą wykonania umowy, o której mowa w art. 135 ustawy o świadczeniach, a także związane są z wystąpieniem pokontrolnym wydanym w wyniku kontroli wykonania takiej umowy.

Informacje zaś zawarte w przedłożonych Sądowi dokumentach (ugody i aneksy) tematycznie i merytorycznie powiązane są z kategoriami wprost wymienionymi w art. 135 i art. 136 ustawy o świadczeniach, jako ujawniane przez publikację w internecie.

Odnośnie zaś podniesienia przez organ, że art. 35 ustawy o finansach publicznych dopuszcza powołanie się na wyłączenie jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa, należy podkreślić, że podobnie jak w u.d.i.p. wyłączenie ma charakter wyjątku, którego zaistnienie przesłanek należy rzetelnie i wyczerpująco wykazać. Jak bowiem słusznie podnosił skarżący generalną zasadą jest statuowana w art. 33 ustawy o finansach publicznych jawność gospodarką środkami publicznymi.

Co prawda nie jest tak, jak chce strona skarżąca, że informacje o wysokości środków bezwzględnie nie mogą być uznane za tajemnicę przedsiębiorcy w rozumieniu art. 35 ustawy o finansach publicznych w związku z art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jednakże zastosowanie odmowy udostępnienia winno być stosowane wyjątkowo.

Dodatkowo, jak słusznie podniosła strona skarżąca, również przepisy ustawy o działalności leczniczej szeroko określają zakres jawności w działaniu i organizacji podmiotów typu szpital. Ten zakres wpływa też na ocenę tego, co może stanowić jego tajemnicę przedsiębiorcy.

Odnosząc się do zarzutów skargi Sąd stwierdza, że trafnie organ w zaskarżonej decyzji wskazał, iż Szpital Uniwersytecki w K. , będący samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej, nie traci przymiotu przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 5 ust. 2 u.d.i.p., z racji posiadanej formy organizacyjnej podmiotu leczniczego, tj. SP ZOZ (zgodnie z art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). W związku z powyższym podmiot, jakim jest Szpital Uniwersytecki w K. , co do zasady nie traci uprawień wynikających z art. 5 ust. 2 u.d.i.p., jak również z przepisów statuujących tajemnicę przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i w kontekście tych przepisów należało oceniać zasadność złożonego wniosku.

Należy przy tym wskazać, że przywołany przez skarżącego wyrok WSA w Szczecinie z dnia 10 października 2014 r., sygn. II SA/Sz 775/14 jest odosobniony, nie był również poddany kontroli instancyjnej. Dominującym zaś poglądem w orzecznictwie jest przyznanie szpitalom potencjalnej możliwości powoływania się na tajemnicę przedsiębiorcy przewidzianą w art. 5 ust. 2 u.d.i.p. (por. np.: wyroki NSA z 5 kwietnia 2013 r., sygn. I OSK 190, sygn. I OSK 193/13, z 25 listopada 2015 r., sygn. sygn. I OSK 1877/14, sygn. I OSK 1880/14).

Trafnie również wskazał organ, że sam fakt, że dany podmiot należy do sektora finansów publicznych nie powoduje ograniczenia ochrony tajemnicy przedsiębiorcy, co potwierdza art. 35 ustawy o finansach publicznych. W myśl bowiem tego przepisu klauzule umowne dotyczące wyłączenia jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa w umowach zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych lub inne podmioty, o ile wynikające z umowy zobowiązanie jest realizowane lub przeznaczone do realizacji ze środków publicznych, uważa się za niezastrzeżone, z wyłączeniem informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych posiadających wartość gospodarczą, w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich w tajemnicy lub w przypadku, gdy jednostka sektora finansów publicznych wykaże, że informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa z uwagi na to, że wymaga tego istotny interes publiczny lub ważny interes państwa.

Podsumowując należy wskazać, że zasadnie strona skarżąca zarzuciła organowi niewystarczające uzasadnienie zastosowania wyjątku i odmowę udostępnienia informacji publicznej, będące skutkiem uznania, że żądane informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Tymczasem z uwagi na to, że zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorcy stanowi wyjątek od zasady jawności, organ powinien dokonać wnikliwiej i wszechstronnej oceny zakresu informacji objętej złożonym przez Szpital zastrzeżeniem pod kątem rzeczywistego istnienia tajemnicy przedsiębiorcy w żądanych informacjach.

Nie jest wystarczające ogólnikowe wskazanie, iż dane zawarte w ugodach i aneksach zawierają tajemnicę przedsiębiorcy (por. wyrok NSA z dnia 5 kwietnia 2013 r., sygn. I OSK 195/13).

Warunkiem koniecznym do uznania istnienia tajemnicy przedsiębiorcy jest bowiem wskazanie konkretnych informacji technicznych, technologicznych lub organizacyjnych przedsiębiorstwa lub też innych posiadających wartość gospodarczą.

Wykładnia zaproponowana przez organ prowadzi w istocie do wypaczenia sensu i celu przepisów u.d.i.p., jak również art. 135 ustawy o świadczeniach. Oba te uregulowania służą bowiem zapewnieniu transparentności w postępowaniach o zawarcie umów o świadczenie usług zdrowotnych z NFZ, a także wykonaniu i kontroli tych umów, jako że NFZ realizując konstytucyjnie zagwarantowane prawo obywateli w zakresie ochrony zdrowia, wykorzystuje na ten cel znaczne środki publiczne. Doprowadziłoby to do praktycznego wyłączenia dostępu do danych publicznych bez jakiejkolwiek kontroli w każdej sytuacji, w której taką klauzulę nadałby przedsiębiorca (por. wyrok NSA z 17 listopada 2015 r., sygn. I OSK 2129/14).

Dokonując oceny zaskarżonej decyzji na tej płaszczyźnie należy podkreślić, że analiza treści jej uzasadnienia i przedłożonych akt administracyjnych prowadzi do wniosku, że organ nie dokonał ustaleń koniecznych do zdefiniowania elementu materialnego tajemnicy przedsiębiorcy. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji co prawda przytoczone zostały szeroko poglądy orzecznictwa odnośnie tego, co składa się na element materialny tajemnicy przedsiębiorcy, jednakże do poglądów tych organ w praktyce się nie zastosował.

Swoje rozstrzygnięcie oparł on na woli Szpitala, nie dokonując wystarczających ustaleń, mających umożliwić ocenę, czy dana informacja może być uznana za tajemnicę przedsiębiorcy z uwagi na jej element materialny. Z akt administracyjnych nie wynika bowiem, aby skarżony organ podjął jakiekolwiek działania mające na celu wyjaśnienie, czy podane w ugodach informacje mają charakter: technicznych, technologicznych, organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych posiadających wartość gospodarczą.

Organ ograniczył się w tym aspekcie do stwierdzenia, że informacje o kwotach faktycznie wypłaconych przedsiębiorcy z tytułu zrealizowanych świadczeń opieki zdrowotnej, informacje o zobowiązaniu Funduszu do wypłaty konkretnej kwoty z tytułu wykonanych i sprawozdanych świadczeń lub informacje o zasadach rozliczenia skutków przeprowadzonych kontroli stanowią dane, które obrazują sytuację finansową przedsiębiorcy, jego zyski lub zobowiązania. Nie jest to wystarczające do uznania, że informacje te stanowią tajemnicę przedsiębiorcy.

Uznając jako zasadę obowiązek udostępnienia informacji, organ chcąc odmówić jej udzielenia musi zebrać szeroki materiał dowodowy, aby móc w pełni wnikliwie rozważyć przesłankę materialną składającą się na tajemnicę przedsiębiorcy (por. wyrok NSA z 25 listopada 2015 r., sygn. I OSK 1880/14).

Konieczne jest bowiem wykazanie, że żądane informacje w istocie tajemnicę przedsiębiorcy zawierają. Szczególnie precyzyjne i wyczerpujące uzasadnienie powinny zawierać te decyzje, które oparte są na uznaniu administracyjnym oraz – jak w niniejszej sprawie – na pojęciach niedookreślonych, a takimi są "tajemnica przedsiębiorcy" i "tajemnica przedsiębiorstwa". Ogólność, pozorność lub brak takiej argumentacji świadczy o wymagającym uchylenia decyzji naruszeniu formalnym art. 107 § 1 i 3 K.p.a.

Należy przy tym podkreślić, że zadaniem sądu administracyjnego nie jest wyręczanie właściwych organów administracji w realizacji powierzonych im zadań, a jedynie przeprowadzenie kontroli zgodności z prawem ich działań, w tym także wykazywanie, na czym polegał błąd w rozumieniu przepisów prawa, a kontrolny charakter postępowania sądowoadministracyjnego przesądza o tym, że Sąd nie ustala stanu faktycznego w sprawie, lecz bada, czy w trakcie postępowania administracyjnego zostały ujawnione wszystkie istotne dla wydania decyzji okoliczności, czy były one przez organ uwzględnione przy rozstrzyganiu i w jaki sposób ocenione (por. wyroki NSA z dnia 5 czerwca 2009r. sygn. akt II FSK 324/08 LEX nr 513309 i 9 lutego 2006 r. I OSK 1348/05 LEX nr 196840).

Również Szpital motywując odmowę udostępnienia wnioskowanej informacji publicznej w piśmie z 22 marca 2016 roku nie wyjaśnił dlaczego informacjom, o których udostępnienie wnosiła strona skarżąca, nadano walor tajemnicy przedsiębiorcy i dlaczego zasada ochrony tej tajemnicy jest tak istotna dla przedsiębiorstwa, iż usprawiedliwia złamanie zasady transparentności działań podmiotów wykonujących zadania publiczne.

Ewentualne przesłanki nieudzielenia informacji publicznej ze wskazanego powodu muszą być omówione i wyjaśnione w sposób wyczerpujący i precyzyjny. Dopiero taka argumentacja organu, w połączeniu z udostępnionymi sądowi administracyjnemu materiałami źródłowymi, umożliwi ocenę zasadności zastosowanych przesłanek utajnienia wnioskowanej informacji publicznej (por. wyrok NSA z 18 sierpnia 2016 r., sygn. I OSK 1464/15).

Jawność i związany z nią dostęp do informacji publicznej mają wymuszać transparentność, uczciwość oraz legalność działania władzy publicznej i zapewnić społeczną kontrolę nad działaniami organów administracji publicznej i podmiotami gospodarującymi mieniem publicznym. Proces i sposób realizacji opieki leczniczej finansowanej ze środków publicznych musi być transparentny do granic kolizji z realnymi, regulowanymi prawem, innymi uprawnieniami (por. wyrok WSA w Szczecinie z 4 sierpnia 2016 r., sygn. II SA/Sz 592/16).

Warunkiem koniecznym do uznania tajemnicy przedsiębiorcy jest wskazanie konkretnych, posiadających wartość gospodarczą należących do niego informacji, które mają korzystać z poufności. Tajemnica przedsiębiorcy, będąca wyjątkiem od zasady jawności umów zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych, nie może być interpretowana w sposób rozszerzający, gdyż naruszałoby to przewidziane w art. 61 Konstytucji RP oraz u.d.i.p. prawo do informacji o działaniach władzy publicznej organów władzy publicznej (por. wyrok WSA w Gliwicach z 13 lipca 2016 r., sygn. IV SA/Gl 440/16).

W niniejszej sprawie uzasadnienia podjętych rozstrzygnięć nie wskazują na dokonanie przez organ wyważenia proporcji między potrzebą ochrony tajemnicy przedsiębiorcy, a obywatelskim prawem do informacji, z którego wynikałoby, że wnioskowane umowy zawierają informacje tworzące sferę tajemnicy przedsiębiorcy i konieczność jej ochrony jest proporcjonalnie większa, niż racje przemawiające za jej udostępnieniem.

Organ zarówno w pierwszej, jak i drugiej decyzji, odmawiając udostępnienia stronie skarżącej informacji objętej wnioskiem złożonym w trybie u.d.i.p., oparł swoje rozstrzygnięcia na ustaleniu, że żądana informacja nie może zostać udostępniona z uwagi na ochronę tajemnicę przedsiębiorcy. Z powodów wyżej wskazanych stanowisko to i dalsza argumentacja organu, wyrażona w zaskarżonej decyzji i odpowiedzi na skargę nie jest trafna, bowiem organ nie wykazał podstawy do nieuwzględnienia wniosku strony skarżącej.

Ponownie rozpoznając sprawę organ winien wziąć pod uwagę powyższe rozważania i ocenę prawną.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c P.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję tego samego organu z dnia 21 kwietnia 2016 r., zgodnie z regulacją z art. 135 P.p.s.a., iż sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia. Skoro także i decyzja z dnia 21 kwietnia 2016 r. została wydana z naruszeniem wskazanych wyżej przepisów, jej uchylenie stało się konieczne, o czym Sąd orzekł, jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt II sentencji, na podstawie art. 200 i art. 205 § 1 P.p.s.a., zasądzając od Dyrektora [....] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w K. na rzecz strony skarżącej 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Na zasądzoną kwotę składa się uiszczony przez stronę skarżącą wpis od skargi.