Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Maria Wiśniewska (spr.) Sędziowie sędzia NSA Anna Łukaszewska-Macioch sędzia del. WSA Jacek Fronczyk Protokolant Urszula Radziuk po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 sierpnia 2008 r. sygn. akt II SA/Wa 474/08 w sprawie ze skargi J. O. na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do uposażenia oraz innych należności pieniężnych oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2008 r., sygn. akt II SA/Wa 474/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę J. O. na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] stycznia 2008 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do uposażenia oraz innych należności pieniężnych.

W uzasadnieniu powyższego wyroku zawarto następujące ustalenia faktyczne i ocenę prawną:

Wnioskiem z dnia 13 września 2007 r. J. O. zwrócił się do Ministra Obrony Narodowej o obliczenie i wypłatę wraz z ustawowymi odsetkami następujących należności:

różnicy pomiędzy uposażeniem należnym żołnierzowi pozostającemu w dyspozycji Dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych a pobieraną emeryturą wojskową od dnia 1 marca 2000 r. do dnia 28 lutego 2006 r;

dodatkowego rocznego uposażenia za lata 2001 - 2005;

gratyfikacji urlopowej na dwie osoby za lata 2001 - 2005;

równowartości za przysługujący raz w roku przejazd na dwie osoby w ramach urlopu wypoczynkowego;

ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w latach 2000 - 2006;

równowartości mundurowego za lata 2001 - 2006;

nagrody jubileuszowej za 40 lat czynnej służby wojskowej.

W uzasadnieniu żądania podał, że ostateczna data zwolnienia go ze służby wojskowej została ustalona na dzień [...] lutego 2006 r., zwolnienie zaś z pełnienia zawodowej służby wojskowej z dniem [...] lutego 2000 r. było nieskuteczne. Podał, że od tego dnia pobierał emeryturę wojskową.

Minister Obrony Narodowej decyzją z dnia [...] listopada 2007 r., nr [...], działając na podstawie art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. Nr 76, poz. 693 ze zm.) w zw. z art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r., Nr 141, poz. 892), odmówił skarżącemu ustalenia prawa do uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami wskazanymi we wniosku.

W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że ppłk rez. J. O. pełnił ostatnio zawodową służbę wojskową na stanowisku Zastępcy Dyrektora [...] Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi.

Decyzją z dnia [...] marca 1999 r., nr [...], Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odwołał skarżącego z dniem [...] maja 1999 r. od pełnienia służby w jednostce organizacyjnej poza Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji i z dniem [...] czerwca 1999 r. skierował go do dyspozycji Dowódcy Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSWiA. Inną decyzją wydaną w tym samym dniu, tj. [...] marca 1999 r., o nr [...] wypowiedział mu stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej z dniem [...] lutego 2000 r.

Minister Obrony Narodowej, decyzją z dnia [...] lutego 2006 r., nr [...] zmienił decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] marca 1999 r., nr [...] w części dotyczącej daty zwolnienia skarżącego ze służby i ustalił nową datę zwolnienia na dzień [...] lutego 2006 r.

Na tę ostatnią decyzję J. O. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2006 r., sygn. akt II SA/Wa 763/06, oddalił skargę. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 3 października 2006 r.

Bezspornym w sprawie jest, że skarżący faktycznie przestał pełnić zawodową służbę wojskową w dniu [...] lutego 2000 r. i w związku z tym otrzymał należne mu świadczenia pieniężne, a jednocześnie z tym samym dniem został zwolniony od obowiązku świadczenia służby. Zatem po tym dniu nie istniał żaden element stosunku służbowego, który uzasadniałby jego prawo do uposażenia i innych należności pieniężnych. Usunięcie z obrotu prawnego decyzji o zwolnieniu skarżącego z zawodowej służby wojskowej z dniem [...] lutego 2000 r. nie oznacza, że pełnił on nieprzerwanie zawodową służbę wojskową. Poza tym, w myśl art. 8 ust. 2 obowiązującej ustawy o uposażeniu żołnierzy zawodowych, prawo do uposażenia wygasa po upływie roku od dnia zwolnienia ze służby. Zatem domaganie się powyższych należności pieniężnych jest bezprzedmiotowe i to tym bardziej, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o uposażeniu żołnierzy, prawo do uposażenia powstaje z dniem stawienia się żołnierza do pełnienia służby w określonym miejscu, w myśl zaś art. 76 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, prawo do uposażenia powstaje z dniem rozpoczęcia przez żołnierza pełnienia zawodowej służby wojskowej, którym to dniem - zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy o służbie zawodowej żołnierzy zawodowych - jest dzień stawienia się do pełnienia zawodowej służby wojskowej w określonym miejscu.

Reasumując, organ stwierdził, że pojęcie "stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej" nie jest tożsame z pojęciem "prawa do uposażenia". Prawo do uposażenia i innych należności pieniężnych jest przy tym nierozerwalnie związane z wykonywaniem przez żołnierza zawodowego zadań służbowych, których skarżący nie wykonywał.

Minister Obrony Narodowej decyzją z dnia [...] stycznia 2008 r., nr [...], po ponownym rozpatrzeniu sprawy na wniosek J. O., na podstawie art. 127 § 3 i art. 138 § 1 K.p.a., utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] listopada 2007 r., powołując się w całości na przedstawiony w decyzji z [...] listopada 2007 r. stan faktyczny i prawny. Ponownie podkreślił, że prawo do uposażenia oraz innych należności pieniężnych przysługuje żołnierzowi zawodowemu wyłącznie za okres pełnienia służby.

J. O. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] stycznia 2008 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do uposażenia, w której wniósł o jej uchylenie. Skarżący zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie przepisów art. 110 w zw. z art. 16 K.p.a. przez odmowę wykonania ostatecznej decyzji Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] lutego 2006 r., nr [...]. W uzasadnieniu skargi natomiast podał, że w chwili obecnej funkcjonują w obrocie prawnym dwie sprzeczne ze sobą decyzje: decyzja zwalniająca go ze służby z dniem [...] lutego 2006 r. oraz decyzja przyznająca mu świadczenia emerytalne od dnia [...] marca 2000 r.

W odpowiedzi na skargę Minister Obrony Narodowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Powołanym na wstępie wyrokiem z dnia 20 sierpnia 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że skarga nie jest zasadna i na podstawie art. 151 w zw. z art. 132 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; zwanej dalej P.p.s.a.) orzekł o jej oddaleniu.

Sąd stwierdził, że stosownie do art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 179, poz. 1750 ze zm.), żołnierze zawodowi otrzymują uposażenie i inne należności pieniężne określone w ustawie, w myśl natomiast art. 72 ustawy o służbie zawodowej żołnierzy zawodowych, uposażenie żołnierzy zawodowych składa się z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia (ust. 1), a z tytułu pełnienia zawodowej służby wojskowej, żołnierz zawodowy otrzymuje tylko jedno uposażenie (ust. 2).

Bezspornym w sprawie było, że żądanie skarżącego mieści się w granicach uposażenia zasadniczego, dodatków do uposażenia oraz innych należności pieniężnych przysługujących żołnierzowi zawodowemu. Jednakże stosownie do art. 76 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, prawo do uposażenia powstaje z dniem rozpoczęcia przez żołnierza zawodowego pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Zdaniem Sądu, analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że prawo do uposażenia uzależnione jest od pełnienia zawodowej służby wojskowej. W rozpoznawanej natomiast sprawie nie budzi wątpliwości fakt, że wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2005 r. uchylono decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] grudnia 2004 r., nr [...] i w konsekwencji decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] lutego 2006 r., nr [...], zmieniono decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] marca 1999 r. w części dotyczącej daty zwolnienia skarżącego ze służby z dniem [...] lutego 2000 r., ustalając dzień zwolnienia na [...] lutego 2006 r.

Sąd podkreślił, że skarżący faktycznie zaprzestał pełnienia zawodowej służby wojskowej z dniem [...] marca 2000 r. i nie pełnił jej do dnia [...] października 2006 r., tj. do dnia uprawomocnienia się wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 31 sierpnia 2006 r., sygn. akt II SA/Wa 763/06. Tym samym z mocy tego wyroku zobowiązano organ do uznania, że skarżący ppłk J. O. w powyższym okresie pozostawał w stosunku służbowym zawodowej służby wojskowej, lecz nie jako faktycznie pełniący wówczas służbę wojskową. Samo zaś pozostawanie w służbie nie jest wystarczające, aby domagać się za ten okres uposażenia i innych jego składników, bowiem prawo to uzależnione jest od pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Od powyższego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł skarżący J. O., zaskarżając ten wyrok w całości. Jako podstawę kasacyjną wskazał naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 76 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przez jego błędną wykładnię, polegającą na niezasadnym uznaniu, iż prawo do uposażenia żołnierza zawodowego uzależnione jest zawsze od pełnienia przez niego zawodowej służby wojskowej, podczas gdy w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia żołnierzowi stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej i nieskutecznego zwolnienia go z tej służby oraz zgłaszanej wielokrotnie gotowości jej pełnienia, żołnierz zawodowy powinien być traktowany na równi z żołnierzem faktycznie pełniącym służbę zawodową w zakresie przysługującego mu prawa do uposażenia.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej zarzucił, że jeżeli zwolnienie go ze służby wojskowej z dniem [...] marca 2000 r. okazało się nieskuteczne, to należy przyjąć, że pozostawał w dyspozycji dowódcy w okresie od dnia [...] marca 2000 r. do dnia [...] lutego 2006 r. W związku z tym, że pozostawał w gotowości do pełnienia służby wojskowej, a został bez swojej winy pozbawiony możliwości faktycznego jej pełnienia na skutek błędu organu administracji publicznej, przysługuje mu prawo do uposażenia.

W konkluzji skargi kasacyjnej skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie skargi przez uchylenie także zaskarżonej decyzji Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] stycznia 2008 r. Zgłosił również alternatywny wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Przede wszystkim należy podkreślić, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 § 1 P.p.s.a.), z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi w skardze kasacyjnej jej podstawami, ogólnie określonymi w art. 174 P.p.s.a. Podstawy te determinują kierunek postępowania Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wychodząc z tego założenia, należy na wstępie zaznaczyć, że wobec niestwierdzenia z urzędu nieważności postępowania (art. 183 § 2 P.p.s.a.), Naczelny Sąd Administracyjny ogranicza swoje rozważania do oceny zagadnienia prawidłowości dokonanej przez Sąd pierwszej instancji wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa.

Skarga kasacyjna oparta została na zarzucie naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię, konkretnie zaś art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, stanowiącego, że "Prawo do uposażenia powstaje z dniem rozpoczęcia przez żołnierza zawodowego pełnienia zawodowej służby wojskowej." W związku z tak ujętym zarzutem należy wyjaśnić, że naruszenie prawa materialnego będące następstwem błędnej jego wykładni można określić jako nadanie innego znaczenia treści zastosowanego przepisu. Innymi słowy, naruszenie to polega na mylnym zrozumieniu poszczególnego zwrotu lub treści i tym samym znaczenia przepisu lub też tylko terminu występującego w jego treści.

W ocenie skarżącego, naruszenie tego przepisu polegało na niezasadnym uznaniu, przez Sąd pierwszej instancji, że prawo do uposażenia żołnierza zawodowego uzależnione jest zawsze od rzeczywistego pełnienia przez niego zawodowej służby wojskowej, a nie od samego faktu pozostawania w tej służbie.

Ustosunkowując się do tego zarzutu należy podkreślić, że skarżący J. O., zgodnie z decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] lutego 2006 r., którą zmieniono decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] marca 1999 r. w zakresie daty zwolnienia go ze służby (dzień [...] lutego 2000 r. zastąpiono dniem [...] lutego 2006 r.), pozostawał w służbie w okresie określonym w decyzji z dnia [...] lutego 2006 r. Niemniej jednak nie może ujść uwagi okoliczność, że faktycznie od dnia [...] marca 2000 r. nie pełnił służby, gdyż korzystał z prawa do emerytury. Przepis art. 19 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych stanowi natomiast, że za żołnierza zawodowego pełniącego zawodową służbę wojskową należy uważać żołnierza pełniącego służbę na stanowisku służbowym w jednostce wojskowej za wyjątkiem służby wojskowej pełnionej na stanowisku służbowym w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego oraz służby wojskowej pełnionej poza granicami kraju, a także żołnierza zawodowego będącego w rezerwie kadrowej oraz w dyspozycji. Żołnierz zawodowy pobierający świadczenia emerytalne nie należy zatem w rozumieniu tego przepisu do kręgu żołnierzy pełniących zawodową służbę wojskową.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo więc przyjął, że z przytoczonych przepisów (art. 76 ust. 1 oraz art. 19 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych) prawo do uposażenia jest ściśle powiązane z pełnieniem służby. Tymczasem skarżący w okresie od [...] marca 2000 r. do [...] lutego 2006 r. zawodowej służby wojskowej nie pełnił, a zatem nie przysługuje mu prawo do uposażenia. Zauważyć też należy, że będąc na emeryturze, nie mógł pozostawać w gotowości do pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Wychodząc z powyższych założeń, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że podstawy skargi kasacyjnej okazały się nieusprawiedliwione i na podstawie art. 184 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.