drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono decyzję I i II instancji, II SA/Łd 751/20 - Wyrok WSA w Łodzi z 2021-02-19, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Łd 751/20 - Wyrok WSA w Łodzi

Data orzeczenia
2021-02-19 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2020-10-23
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Sędziowie
Agnieszka Grosińska-Grzymkowska /przewodniczący sprawozdawca/
Anna Dębowska
Ewa Cisowska-Sakrajda
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2020 poz 111 art. 17 ust. 1 i ust. 6
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - t.j.
Dz.U. 2020 poz 256 art. 7, art. 77 par. 1, art. 80, art. 107 par. 3
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - t.j.
Dz.U. 2019 poz 2325 art. 119 par. 2, art. 120, art. 135, art. 145 par. 1 pkt 1 lit. a) i c)
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j.
Sentencja

Dnia 19 lutego 2021 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Grosińska-Grzymkowska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Ewa Cisowska-Sakrajda Asesor WSA Anna Dębowska po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 lutego 2021 roku sprawy ze skargi Z.Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] roku nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta K. z dnia [...] roku, nr [...]. dc

Uzasadnienie

II SA/Łd 751/20

U Z A S A D N I E N I E

Wnioskiem z dnia 25.06.2020 r. Z. Z. zwrócił się do MOPS w K. o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad M. Z. (ur. [...].07.1935 r.).

Decyzją z dnia [...] r., działający z upoważnienia Prezydenta Miasta K. Dyrektor MOPS w K., działając na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 i ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111 z późn. zm.) odmówił Z. Z. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 wnioskowanego na M. Z.

Organ I instancji wskazał, że do wniosku dołączono m.in. orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS M. Z. z dnia [...].10.2001 r. nr [...]. W pkt II orzeczenia zawarto zapis, iż "data powstania niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji: powstała nadal".

Organ pierwszej instancji wskazał, że z załączonego orzeczenia wynika, iż niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała później niż w okresie wymaganym przez art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w związku z powyższym świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje.

Po rozpatrzeniu odwołania Z.Z. decyzją z dnia [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji.

Organ odwoławczy wyjaśnił, że świadczenie przysługuje osobom, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W art. 3 pkt 21 u.ś.r. zdefiniowano znaczny stopień niepełnosprawności, który oznacza: a) niepełnosprawność w stopniu znacznym w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, b) całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, c) stałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym i do samodzielnej egzystencji albo trwałą lub okresową całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym i do samodzielnej egzystencji, orzeczoną na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników w celu uzyskania świadczeń określonych w tych przepisach, d) posiadanie orzeczenia o zaliczeniu do I grupy inwalidów, e) niezdolność do samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Stosownie do art. 17 ust. 1b u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała 1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

W świetle powołanych wyżej przepisów nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego uzależnione jest od spełnienia warunków, wiążących się zarówno z osobą ubiegającą się o świadczenie, jak i z osobą wymagającą opieki oraz innymi członkami rodzin tych osób. Warunkiem ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest łączne wystąpienie pozytywnych przesłanek określonych w art. 17 u.ś.r. (sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną i niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania tej opieki) przy jednoczesnym braku którejkolwiek z przesłanek negatywnych określonych przez ustawodawcę w tym przepisie.

Z przedstawionych w sprawie dokumentów wynika, że M. Z. (osoba wymagająca opieki) legitymuje się orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS (wypis z treści orzeczenia z dnia [...].10.2001 r.). Z orzeczenia tego wynika, że ww. jest całkowicie niezdolna do pracy i niezdolna do samodzielnej egzystencji trwale. Całkowita niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji powstała od: nadal. Należy wskazać, że na równi z niepełnosprawnością w znacznym stopniu w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 426) potraktowano całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i jest to rozwiązanie zbieżne z przepisem art. 5 pkt 1 cyt. ustawy mówiącym wprost o tej zależności. Całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2 u.e.r. z FUS), a dodatkowo stwierdzono naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (art. 13 ust. 5 u.e.r. z FUS). Z. Z. (osoba sprawująca opiekę) znajduje się w kręgu osób uprawnionych do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne wymienionych w art. 17 ust. 1 pkt 4 u.ś.r., bowiem ciąży na nim obowiązek alimentacyjny w stosunku do osoby wymagającej opieki. Ze znajdującego się w aktach sprawy świadectwa pracy strony z dnia 29.05.2020 r. wynika, że był zatrudniony w Wielobranżowej Spółdzielni Pracy w K. do 31.05.2020 r. Stosunek pracy ustał za wypowiedzeniem przez pracodawcę - art. 30 § 1 pkt 2 w związku z art. 411 § 1 Kodeksu pracy. Jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna w Urzędzie Pracy z prawem do zasiłku. Opiekę nad matką sprawuje od wielu lat, jak żył brat to mu pomagał oraz w miarę możliwości żona. 1,5 roku temu stan zdrowia matki drastycznie się pogorszył, obecnie wymaga całodobowej opieki. M.Z. nie korzystała i nie korzysta z pomocy w formie usług opiekuńczych. Żadna z osób na których ciąży obowiązek alimentacyjny nie ubiega się i nie ubiegała się, ani nie ma ustalonego prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego, ani zasiłku dla opiekuna w związku z opieką nad mamą, brat zmarł w 2011 r. (oświadczenie strony z dnia 07.07.2020 r.). Organ powołując się na art. 15o ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COYTD-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. póz. 374 z późn. zm.) wskazał, że ustalenie sprawowania opieki przez Z. Z. nad matką Panią M. Z. nastąpiło podczas rozmowy telefonicznej w dniu 03.07.2020 r.

Odmawiając przyznania Z. Z. świadczenia pielęgnacyjnego organ pierwszej instancji wskazał, że niepełnosprawność osoby wymagającej opieki, tj. M. Z. powstała później niż w okresie wymaganym przez art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych.

W uznaniu Kolegium zastosowana przez organ pierwszej instancji wykładnia przepisów będących podstawą prawną wydanej decyzji jest niewłaściwa. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, stwierdził niezgodność art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych z art. 32 ust. l Konstytucji RP w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności. Jak stanowi art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, natomiast zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji orzeczenia Trybunału wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, o ile Trybunał nie określi innego terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Wyrok K 38/13 został opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 23 października 2014 r. pod póz. 1443, a ponieważ Trybunał nie skorzystał z przewidzianej w art. 190 ust. 3 Konstytucji możliwości odroczenia utraty mocy obowiązującej art. 17 ust. l b ustawy o świadczeniach rodzinnych, zatem wszedł w życie z dniem ogłoszenia. Podkreślenia wymaga, że w początkowym okresie funkcjonowania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego przeważało stanowisko według którego skutkiem wejścia w życie wyroku nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie prawa do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. Takie stanowisko wynikało głównie z uzasadnienia wyroku, w którym Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wykonanie wyroku wymaga podjęcia działań ustawodawczych, które doprowadzą do przywrócenia równego traktowania opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Trybunał nie przesądził przy tym jaki model ustalenia świadczeń dla tych opiekunów należy przyjąć, gdyż ustawodawca ma w tej kwestii pewien margines swobody. Brak odpowiednich uregulowań ustawodawczych spowodował zmianę linii orzeczniczej sądów administracyjnych i choć wydane wyroki wiążą w konkretnej sprawie, to jednak jest to ugruntowane stanowisko, które należy zaakceptować, gdyż w innym przypadku dochodziłoby do nieuzasadnionego przedłużania postępowania w sprawie. Obecnie dominuje stanowisko według którego art. 17 ust. 1b u.ś.r. utracił przymiot konstytucyjności. Wobec tego w odniesieniu do osób wymagających opieki, których niepełnosprawność powstała później niż określono w tym przepisie, oceny spełnienia przesłanek niezbędnych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem tego kryterium (vide: wyrok NSA z 12 grudnia 2016 r. sygn. akt I OSK 1614/16, publ. Lex nr 2190248). Art. 17 ust. 1b u.ś.r. nie stanowi zatem przeszkody do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobie sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, którego niepełnosprawność powstała odpowiednio po ukończeniu 18. roku życia lub po ukończeniu 25. roku życia.

Po analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Kolegium stwierdziło, że w niniejszej sprawie nie zachodzi podstawowa przesłanka, jaką musi spełnić osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne, polegająca na istnieniu związku przyczynowego pomiędzy sprawowaniem opieki a rezygnacją z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej osoby sprawującej opiekę. "Wykładnia art. 17 ust. 1 ustawy z 2003 r. o świadczeniach rodzinnych prowadzi do wniosku, że zaprzestanie aktywności zawodowej przez opiekuna musi być spowodowane koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, nie zaś innymi przyczynami, głównie leżącymi po stronie osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Osoby te, decydując się na sprawowanie opieki, pozbawiają się możliwości uzyskiwania jakichkolwiek dochodów związanych z zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową, stąd w takiej sytuacji mogą liczyć na wsparcie ze strony Państwa. Świadczenie pielęgnacyjne przynajmniej częściowo ma na celu zrekompensowanie utraty dochodów wskutek zaprzestania lub niepodejmowania aktywności zawodowej" (por. wyrok NSA z 7.11.2019 r. sygn. akt I OSK 1549/19, LEX nr 2755167).

Świadczenie pielęgnacyjne, jako forma wsparcia rodziny, nie jest kierowane do wszystkich opiekunów osób niepełnosprawnych, lecz tylko do tych z nich, którzy sprawując opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, czynią to w tak dużym - a wynikającym ze stopnia niepełnosprawności osoby, którą się opiekują - zakresie i rozmiarze, że opieka ta nie pozwala im na podjęcie innej pracy. Przy czym przez rezygnację z zatrudnienia, w znaczeniu art. 17 ust. 1 u.ś.r. należy rozumieć faktyczny brak możliwości podjęcia zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania tej opieki lub rezygnację z zatrudnienia w celu jej sprawowania.

Świadczenie pielęgnacyjne ma być bowiem rekompensatą za rezygnację z pracy z uwagi na konieczność opieki nad osobą bliską, która jej wymaga. Nie budzi bowiem wątpliwości, że przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest formą wynagrodzenia przez Państwo osoby, na której ciąży obowiązek alimentacyjny względem osoby niepełnosprawnej, w zamian za rezygnację albo niepodejmowanie zatrudnienia w związku z koniecznością opieki nad tą osobą niepełnosprawną. Z powyższego przepisu wynika, że podstawową przesłanką, jaką musi spełnić osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne, należąca do kręgu osób zobowiązanych do alimentacji, jest rezygnacja z pracy zarobkowej spowodowana koniecznością sprawowania permanentnej opieki nad osobą bliską o określonym stopniu niepełnosprawności (por. wyrok NSA z dnia 13 maja 2015 r., sygn. akt I OSK 2820/13). Świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 ust. 1 u.ś.r., nie jest zatem przyznawane za samą opiekę nad osobą niepełnosprawną, gdyż wynika ona z prawnego i moralnego obowiązku względem rodzica, lecz za faktyczny brak możliwości podjęcia zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania tej opieki lub za rezygnację z zatrudnienia w celu jej sprawowania. Nie może być ono zatem traktowane jako zastępcze źródło dochodu. Przepis art. 17 ust. 1 u.ś.r. należy więc stosować wyłącznie do takich stanów faktycznych, w których zakres opieki wyklucza możliwość podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej (por. wyrok NSA z dnia 5 czerwca 2012 r., I OSK 2454/11, CBOSA). Chodzi tu zatem o sprawowanie stałej, ciągłej opieki, wykluczającej podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Świadczenie to bowiem ma być rekompensatą za rezygnację z pracy z uwagi na konieczność opieki nad osobą bliską, która jej wymaga (zob. wyrok NSA z dnia 2 lutego 2017 r., sygn. akt I OSK 2729/16, CBOSA). Z uwagi na powyższe, w ocenie Kolegium, zaprzestanie zatrudnienia wskutek ustania stosunku pracy Z. Z. w związku z likwidacją pracodawcy nie może zostać uznane za rezygnację z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu art. 17 ust. 1 u.ś.r., w związku z tym świadczenie pielęgnacyjne Z. Z. nie przysługuje.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi Z. Z. podniósł zarzut naruszenia art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych poprzez bezpodstawne uznanie, iż nie spełnia przesłanek do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oraz błędną kwalifikację jego sytuacji prawnej poprzez uznanie, iż z uwagi na likwidację pracodawcy nie doszło z jego strony do rezygnacji z zatrudnienia, podczas gdy swoje prawo do zasiłku pielęgnacyjnego wywodzi z braku możliwości podjęcia nowej pracy, z uwagi na stan zdrowia matki.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2167) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W zakresie swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania.

W wyniku takiej kontroli decyzja (postanowienie) może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.) [dalej: ustawa p.p.s.a.].

Dokonując kontroli Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną, powinien jednak rozstrzygać w granicach danej sprawy, co wynika wprost z treści art. 134 § 1 ustawy p.p.s.a.

Badając zaskarżoną decyzję w tak określonej kognicji sądu administracyjnego należało uznać, że skarga jest uzasadniona.

Należy dodatkowo wskazać, że sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym zgodnie z art. 119 pkt 2 oraz art. 120 p.p.s.a.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, a istota sporu sprowadza się do wyjaśnienia, czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy między sprawowaną przez skarżącego opieką nad niepełnosprawną matką a niepodejmowaniem przez niego zatrudnienia. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 1 u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje osobie uprawnionej, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W zaskarżonej decyzji przyjęto, że w rozpatrywanej sprawie spełnione są przesłanki pozytywne przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, tj.: legitymowanie się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności osoby wymagającej opieki i pozostawanie skarżącego i jego matki w grupie osób związanych obowiązkiem alimentacyjnym. Jednak w ocenie Kolegium nie ziścił się warunek istnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia lub jego niepodejmowaniem, a celem sprawowania osobistej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że zaistnienie związku przyczynowego między brakiem zatrudnienia a przystąpieniem do opieki nad osobą takiej opieki wymagającą, z uwagi na różne uwarunkowania sytuacji rodzinnej czy zawodowej, nie zawsze jest i nie musi przebiegać w sposób identyczny. O ile najprostszą dla oceny w świetle przepisów ustawy jest sytuacja, gdy bezpośrednio po stwierdzeniu niepełnosprawności osoba podejmująca się opieki rezygnuje z zatrudnienia, to nie można pozbawiać osób, które takiej opieki się podejmują prawa do takiego ułożenia swoich planów zawodowych, aby początkowo godzić częściowo pracę i opiekę, o ile jest to możliwe z pomocą innych osób, a następnie całkowicie oddać się sprawowaniu opieki.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy przedstawione przez skarżącego okoliczności związane ze stopniową likwidacją zakładu pracy (spółdzielni pracy) w powiązaniu z pogarszającym się stanem zdrowia matki i brakiem możliwości korzystania z pomocy osób trzecich (brat, kuzynka), w ocenie Sądu, skłaniają do przekonania, że niepodejmowanie kolejnego zatrudnienia może mieć związek z koniecznością sprawowania opieki nad matką. Na uwadze należy mieć przy tym treść art. 17 ust. 6 ustawy, zgodnie z którym zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnego nie ma wpływu na uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego.

Należy ponadto zauważyć, że w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że sam fakt niepozostawania w zatrudnieniu, spowodowanym koniecznością opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny musi być decydujący dla ustalenia prawa do świadczenia, bez względu na przyczynę niepozostawania w zatrudnieniu (rezygnację z zatrudnienia lub rezygnację z podjęcia zatrudnienia). W ocenie Sądu byłoby fikcją wymaganie od osób niepracujących - bowiem sprawujących faktycznie opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny - podjęcia przez te osoby pracy, po to, aby następnie z niej zrezygnować w celu spełnienia przesłanki otrzymania świadczenia, którego celem jest w istocie rekompensata Państwa za sprawowanie faktycznej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny powodująca w konsekwencji niemożność wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej przez opiekuna.

Należy jednak zwrócić uwagę, że rozpatrując sprawę organy skoncentrowały się na formalnych przesłankach odmowy przyznania świadczenia i poza szczególnym zainteresowaniem pozostawiona została kwestia dotycząca zakresu sprawowanej opieki. W ocenie Sądu ani oświadczenie skarżącego z dnia 7 lipca 2020 r., ani notatka datowana na dzień 3 lipca 2020 r. odwołująca się do ustaleń poczynionych w trakcie rozmowy telefonicznej nie pozwalają na uzyskanie odpowiedzi na pytanie o realny zakres opieki świadczonej przez skarżącego na rzecz matki. Ponownie przeprowadzone postępowanie wymaga zatem dokonania ustalenia, czy stan zdrowia matki skarżącego powoduje, że wymagana opieka jest tego rodzaju, że powoduje konieczność niepodejmowania przez skarżącego zatrudnienia. W ocenie Sądu, okoliczności te mogą mieć istotne znaczenie dla ustalenia celu niepodejmowania przez skarżącego zatrudnienia, a tym samym ustalenia czy została spełniona przesłanka określona w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jednakże powołane wyżej okoliczności nie zostały rozpatrzone przez organy obu instancji. Tymczasem, jednym z podstawowych obowiązków organu prowadzącego postępowanie w przedmiocie przyznania świadczenia jest ustalenie, czy rezygnacja z zatrudnienia lub niepodejmowanie tego zatrudnienia przez osobę wnioskującą o przyznanie świadczenia wynika z konieczności sprawowania opieki. Związek pozostawania bez zatrudnienia z koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną ma bowiem przesądzające znaczenie dla możliwości przyznania ww. zasiłku. Jeżeli taka okoliczność jest choćby jedną z licznych przyczyn niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia, wspomniane świadczenie powinno zostać przyznane.

Mając na uwadze wszystkie wyżej wskazane okoliczności uznać należy, że zaskarżona decyzja i decyzja organu I instancji zostały wydane z naruszeniem art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 oraz art. 107 § 3 k.p.a. oraz art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Wskutek błędnej interpretacji art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych organ odwoławczy nie ustosunkował się do całości materiału sprawy i nie poddał go należytej ocenie.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w zw. z art. 135 p.p.s.a. orzekł jak w wyroku.

W ponownym postępowaniu, organ będzie miał na uwadze stanowisko Sądu zaprezentowane w powyżej przedstawionych rozważaniach.

dc



Powered by SoftProdukt