Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący WSA Krystyna Józefczyk Sędziowie WSA Elżbieta Mazur-Selwa NSA Małgorzata Wolska /spr./ Protokolant sekretarz sądowy Sylwia Pacześniak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2015 r. sprawy ze skargi T. L. na bezczynność Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla miasta [...] w przedmiocie udzielenia informacji publicznej I. zobowiązuje Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla miasta [...] do rozpoznania wniosku skarżącego z dnia [...] listopada 2014 r. w terminie 14 dni od dnia zwrotu akt sprawy organowi; II. stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; III. zasądza od Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla miasta [...] na rzecz skarżącego T. L. kwotę 340 zł /słownie: trzysta czterdzieści złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wnioskiem z dnia [...] lipca 2014 r. (data nadania w placówce operatora pocztowego – [...].07.2014 r.), T. L., działając na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1198 ze zm. – zwana dalej "ustawą"; na dzień orzekania przez Sąd obowiązuje tekst jednolity Dz.U. z 2014 r., poz. 782) zwrócił się do Prokuratury Rejonowej dla Miasta [...] o udzielenie informacji czy postępowanie o sygn. akt [...] zostało prawomocnie zakończone, a jeśli tak to o udostępnienie oraz wyrażenie zgody na sporządzenie kserokopii akt ww. postępowania obejmujących: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, orzeczenie kończące postępowanie przygotowawcze wraz z pisemnym jego uzasadnieniem, zażalenie na postanowienie oraz postanowienie Sądu rozpatrujące to zażalenie, a także protokołów przesłuchań osób składających zawiadomienie, jeżeli takie przesłuchania odbyły się. W uzasadnieniu wnioskodawca powołując się na art. 61 Konstytucji RP oraz art. 2 ust. 2 ustawy, wskazał, że akta postępowania przygotowawczego stanowią informację o działalności organów publicznych, jak i prokuratora jako organu władzy publicznej. Prokuratura zobligowana jest zatem do udostepnienia informacji publicznej, także w zakresie akt postępowania przygotowawczego, bez żądania od strony wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Na poparcie swego stanowiska T. L. powołał się na orzecznictwo sądów administracyjnych.

W odpowiedzi – pismo z dnia [...] lipca 2014 r. – Prokurator Prokuratury Rejonowej dla miasta [...], powołując się na uchwałę NSA z 9.12.2013 r., sygn. I OPS 7/13, wyjaśnił, że żądanie udostępnienia przez prokuratora akt sprawy, jako zbioru materiałów zakończonego postępowania przygotowawczego, nie stanowi wniosku o udostępnienie informacji.

W dalszej kolejności T. L., w piśmie z dnia [...] lipca 2014 r., skierowanym do Prokuratury Rejonowej dla miasta [...], wyjaśnił, że jego wniosek nie dotyczył całości akt postępowania przygotowawczego, lecz poszczególnych, skonkretyzowanych dokumentów. Dotyczył udostępnienia poszczególnych dokumentów urzędowych, a nie akt sprawy jako całości. W jego ocenie uchwała, na którą powołuje się organ, nie ma zastosowania w sprawie. Ponadto w toku postępowania przesłuchiwany był jako świadek i z tej przyczyny nie można odmówić mu prawa do kontroli słuszności wydanych orzeczeń.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2014 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej dla miasta [...] podtrzymał stanowisko wyrażone w piśmie z dnia [...].07.2014 r.

Nie zgadzając się z powyższym T. L. (pismo z dnia [...] sierpnia 2014 r.), zwrócił się o uznanie jego wcześniejszego pisma z dnia [...].07.2014 r. za odwołanie od decyzji Prokuratora z dnia [...].07.2014 r. i przesłanie go wraz z aktami sprawy do Prokuratury Okręgowej w [...].

W dniu [...] września 2014 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w [...] skierował do T. L. pismo w którym podniósł, że tryb udostępniania akt

i dokumentów wytworzonych w postępowaniu przygotowawczym normują przepisy rozdziału 17 Kodeksu postępowania karnego, w tym art. 156 K.p.k., który dotyczy udostępniania akt między innymi osobom niebędącym stronami. Prokurator uznał zatem, że w tej sytuacji przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie mają zastosowania, w szczególności z uwagi na brzmienie art. 1 ust. 2 tej ustawy.

Wobec powyższego T. L. pismem z dnia [...].09.2014 r. ograniczył swój wniosek z dnia [...].07.2014 r., do udostępnienia i wyrażenia zgody na sporządzenie kserokopii jedynie orzeczenia kończącego postępowanie wraz z pisemnym uzasadnieniem. W odpowiedzi Prokurator Prokuratury Rejonowej dla miasta [...] (pismo z dnia [...].10.2014 r.) podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

T. L. ponowił swój wniosek o udostępnienie kserokopii z akt sprawy, w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej (pismo z [...].11.2014 r.). Również i tym razem wnioskodawca otrzymał odpowiedź odmowną (pismo prokuratora z dnia [...].12.2014 r.).

W tej sytuacji T. L. w dniu [...].01.2015 r. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie skargę na bezczynność Prokuratorów Prokuratury Rejonowej dla Miasta [...] w zakresie rozpatrzenia wniosków o udostępnienie informacji publicznej, zarzucając im naruszenie art. 4 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1, art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz art. 13 ust. 1 i 3 ustawy.

Skarżący zawnioskował o:

- zobowiązanie organu do rozpatrzenia wniosków o udzielenie informacji publicznej poprzez udostępnienie kserokopii zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, orzeczenia kończącego postępowanie przygotowawcze wraz z pisemnym uzasadnieniem, ewentualnego zażalenia na postanowienie i postanowienia sądu rozpatrującego to zażalenie a także protokołów przesłuchania osób składających zawiadomienie, jeżeli takowe się odbyły, a dotyczących postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową dla miasta [...] w sprawie o sygn. akt [...], w terminie 14 dni od otrzymania odpisu wyroku wraz ze stwierdzeniem prawomocności;

- stwierdzenie, że bezczynność organu wystąpiła z rażącym naruszeniem prawa,

- zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W obszernym uzasadnieniu skarżący podtrzymał dotychczas prezentowane stanowisko. W jego ocenie dokumenty o jakie zwraca się podlegają udostępnieniu

w trybie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej. Powołując się na orzecznictwo sądów administracyjnych wyjaśnił, że udostępnienie żądanych dokumentów z akt postępowania o sygn. [...] stanowiących informację publiczną, stanowi realizację przysługującego mu prawa a wywodzącego się z art. 61 Konstytucji RP, skonkretyzowanego w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Wskazał, że jego żądanie dotyczyło udostępnienia konkretnych dokumentów urzędowych a nie akt sprawy jako całości i było zgodne z przedmiotowym zakresem dostępu do informacji o jakim mowa w art. 3 ust. 2 ustawy. W ocenie skarżącego prezentowane przez organ stanowisko jest niezasadne, w szczególności w sytuacji ograniczenia żądania do udostępnienia jednego dokumentu. Również jako niezasadne T. L. uznał stanowisko Prokuratora Prokuratury Okręgowej

w [...], odmawiające mu udostępnienia dokumentów z uwagi na brzmienie art. 156 K.p.a. Przepis ten nie znajduje zastosowania w sprawie, bowiem art. 156 § 5 K.p.a. dotyczy spraw w toku postępowania przygotowawczego i nie odnosi się do spraw zakończonych. W sprawach w których postepowanie przygotowawcze zostało zakończone i to niezależnie od tego w jaki sposób, zastosowanie znajdują przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej. Taka okoliczność zaistniała

w przedmiotowej sprawie, gdyż postępowanie przygotowawcze [...] zostało zakończone. Skarżący zwrócił również uwagę, że w sytuacji gdy organ uzna, że istnieją podstawy do odmowy udostępnienia informacji, zgodnie z żądaniem, winien wydać stosowną decyzję. W okolicznościach sprawy, mimo upływu zakreślonego art. 13 ust. 1 i 2 ustawy terminu, wnioskowana informacja nie została udzielona, nie wydano także stosownej decyzji.

W odpowiedzi na skargę Prokurator Prokuratury Rejonowej dla miasta [...] wniósł o jej oddalenie. Wyjaśnił, że Prokuratura Rejonowa dla miasta [...] nadzorowała postępowanie przygotowawcze w sprawie podrobienia w nieustalonym czasie i miejscu, nie później niż [...] stycznia 2014 r. podpisu M. S. na pełnomocnictwach udzielonych na rzecz adw. T. L. i Ł. W. do reprezentowania spółki A z siedzibą w N. oraz posłużenia się ww. pełnomocnictwami przed Sądem Rejonowym w [...], tj. o czyn z art. 270 § 1 K.k. Postępowanie to postanowieniem z dnia [...].05.2014 r. zostało umorzone, wobec braku znamion czynu zabronionego. Odnosząc się do zarzutów skargi organ wskazał, że skarżący pismem z [...].07.2014 r. zwrócił się o udostępnienie i wyrażenie zgody na sporządzenie kserokopii akt postępowania [...], wskazując na poszczególne dokumenty. Treść tego żądania jednoznacznie, w ocenie organu, wskazuje, że skarżący zawnioskował o uzyskanie informacji publicznej z akt postępowania przygotowawczego, nie zaś poszczególnych wytworzonych przez organy władzy publicznej dokumentów. Tego rodzaju żądanie jest niedopuszczalne, bowiem żądanie udostępnienia przez prokuratora akt sprawy jako zbioru materiałów zakończonego postępowania przygotowawczego nie jest wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w uchwale NSA z 9.12.2013 r., sygn. I OPS 7/13.

W dalszej części organ zwrócił uwagę, że art. 1 ust. 2 ustawy stanowi, że zawarte w tej ustawie unormowania nie naruszają przepisów innych ustaw. Takiego rodzaju szczególnym przepisem jest art. 156 § 5 K.p.k., który wskazuje krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania informacji z postępowania przygotowawczego. Skarżący do tego kręgu nie należał. W tej sytuacji uznano, że każda z odmownych decyzji znajdowała uzasadnienie w przepisach prawa. Nadto Prokuratorowi nie można przypisać, że pozostawał w bezczynności, gdyż niezwłocznie odpowiadał na wszystkie skierowane przez T. L. wnioski.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje;

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Kontrola ta, jak wynika z kolei z art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) powoływanej dalej jako "P.p.s.a.", obejmuje między innymi orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4a.

W myśl art. 149 § 1 P.p.s.a. sad, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Bezczynność organu w zakresie dostępu do informacji publicznej ma miejsce, gdy podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie podejmuje we wskazanym w art. 13 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198 ze zm.), powoływanej dalej jako "ustawa" terminie, stosownych czynności, tj. nie udostępnia informacji lub nie wydaje decyzji o odmowie jej udzielenia (zob. wyrok NSA z dnia 24.05.2006 r., sygn. akt I OSK 601/05, LEX nr 236545).

Trzeba również wskazać, że w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych w sprawach skarg na bezczynność polegającą na nieudzieleniu informacji publicznej skarżący nie jest zobowiązany do składania wezwania o usunięcie naruszenia prawa w oparciu o art. 52 § 3 P.p.s.a. (zob. wyrok NSA w/w, wyrok WSA w Krakowie z dnia 4.06.2009 r. sygn. akt II SA/Kr 17/09). W wyroku NSA z dnia 24.05.2006 r. postawiono znajdującą zastosowanie w niniejszej sprawie tezę, że skoro skarga na bezczynność w sprawie dostępu do informacji publicznej zmierza do jak najszybszego rozpatrzenia wniosku, a ustawa nie stawia dodatkowych warunków do jej wniesienia, to może być ona wniesiona do sądu administracyjnego bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

Prawo do informacji, w świetle art. 61 Konstytucji RP, jest publicznym prawem obywatela, które odbywa się na zasadach skonkretyzowanych w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Ustawa, co oczywiste, znajduje zastosowanie jedynie w sytuacjach, gdy spełniony jest jej zakres podmiotowy i przedmiotowy.

W rozpoznawanej sprawie skarżący zarzucił Prokuratorowi Rejonowemu bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej udzielanej na zasadach i w trybie ustawy. Bezczynność polegać ma na nieudostępnieniu kserokopii orzeczenia kończącego postępowanie przygotowawcze w sprawie o sygn. akt [...] wraz z jego pisemnym uzasadnieniem (pismo skarżącego z dnia [...].11.2014 r. konkretyzuje żądanie udzielenia informacji publicznej).

Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy informacją publiczną, podlegającą udostępnieniu na zasadach i w trybie ustawy, jest każda informacja o sprawach publicznych. Aby informacja taka podlegała udostępnieniu musi być spełniony również warunek podmiotowy, wynikający z treści art. 4 ustawy, tj. informacja musi znajdować się w posiadaniu podmiotu zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej i będącego w posiadaniu takiej informacji. Prokuratura realizując zadania publiczne, jakimi są strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw (art. 2 ustawy z dnia 2.06.1985 r. o prokuraturze, Dz.U. z 2008 r., Nr 7, poz. 39 ze zm.) zalicza się do organów władzy publicznej, o jakich mowa w art. 61 Konstytucji RP i art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy, a więc takich, które obowiązane są do udostępnienia informacji publicznej.

Zgodnie z art. 1 ust 2 ustawy przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Oznacza to, że przepisów ustawy nie stosuje się wyłącznie wtedy, gdy są one nie do pogodzenia z przepisami ustaw szczególnych, które w sposób odmienny regulują zasady i tryb dostępu do informacji publicznej. Przepisami takimi są np. art. 73-74 K.p.a., art. 156 i 321 K.p.k., § 93 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23.02.2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249 ze zm.), art. 525 K.p.c.

W uchwale z dnia 9 grudnia 2013 r. Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt I OPS 7/13, powoływanej m.in. w odpowiedzi na skargę, wyraźnie wskazano, że przepisy art. 156 § 1, 5 i 5a K.p.k. oraz art. 525 K.p.c. i § 94 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, w odniesieniu do tych dokumentów, które są informacją publiczną i znajdują się w aktach sądowych spraw cywilnych, karnych i aktach trwającego postępowania przygotowawczego, są przepisami szczególnymi, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy, w stosunku do wszystkich, a nie tylko wobec stron postępowania, i nie ma do nich zastosowania ustawa.

Trzeba więc podkreślić, że odmienny tryb dostępu do akt dotyczy jedynie spraw w toku postępowania przygotowawczego. Natomiast nie odnosi się on do spraw zakończonych w zakresie prowadzonego postępowania przygotowawczego i to niezależnie od tego, w jaki sposób nastąpiło to zakończenie. Tylko w takich sprawach znajduje zastosowanie ustawa.

W sprawie niniejszej skarżący domagał się udostępnienia kserokopii orzeczenia wraz z jego pisemnym uzasadnieniem zakończonego już postępowania przygotowawczego, w sprawie o sygn. akt [...]. Nie ulega zatem wątpliwości, że akta wspomnianego postępowania przygotowawczego (w tym orzeczenie kończące to postępowanie) spełniają, w rozumieniu ustawy, warunki przedmiotowe i podmiotowe. Stanowią informację o działalności organu publicznego (jakimi jest Prokuratura) i znajdują się w jego dyspozycji. Dlatego na mocy art. 4 ust. 3 ustawy jest on zobowiązany do udostępnienia informacji, będących w jego posiadaniu.

Podsumowując stwierdzić należy, że w sprawie niniejszej orzeczenie zakończonego postępowania przygotowawczego stanowi informację publiczną podlegającą udostępnieniu na zasadach określonych w ustawie. W związku z powyższym Prokurator Rejonowy, uznając udzielenie danej informacji jako niedopuszczalne, winien był wydać decyzję administracyjną w myśl art. 16 ust. 1 ustawy, czego nie uczynił, w konsekwencji więc, dopuścił się bezczynności w tym zakresie. Naruszenie prawa nie miało jednak charakteru rażącego. W warunkach sprawy niniejszej nieprawidłowości w działaniu Prokuratora nie były tak oczywiste i niewątpliwe, aby mówić o rażącym naruszeniu prawa. Zastosowanie bowiem niezgodnej z prawem formy działania organu, było konsekwencją przyjęcia odmiennej interpretacji pojęcia informacji publicznej.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie uwzględnił skargę i na podstawie art. 149 § 1 P.p.s.a. zobowiązał Prokuratora Rejonowego do rozpatrzenia wniosku T. L. o udzieleniu informacji publicznej z dnia [...].11.2014 r., stwierdzając jednocześnie, że bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200, 205 § 2 P.p.s.a.