drukuj    zapisz    Powrót do listy

6111 Podatek akcyzowy, Prawo pomocy, Dyrektor Izby Celnej, Oddalono zażalenie, I FZ 210/08 - Postanowienie NSA z 2008-05-26, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I FZ 210/08 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2008-05-26 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2008-04-17
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Małgorzata Niezgódka - Medek /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6111 Podatek akcyzowy
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
III SA/Gl 522/06 - Wyrok WSA w Gliwicach z 2007-05-11
I GSK 817/09 - Wyrok NSA z 2010-05-19
Skarżony organ
Dyrektor Izby Celnej
Treść wyniku
Oddalono zażalenie
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 246 par. 1 pkt 2, art. 199, art. 165
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia A. D. - PPHU "P." w P. oraz A. D. - Z. w P. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 stycznia 2008 r. sygn. akt III SA/Gl 522/06 odmawiającego skarżącym przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi A. D. - PPHU "P." w P. oraz A. D. - Z. w P. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia 28 października 2005 r. nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Przedmiotem zażalenia jest postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 stycznia 2008 r., sygn. akt III SA/Gl 522/06, mocą którego w oparciu o art. 246 § 1 pkt 2 w zw. z art. 245 § 3 i 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - zwana dalej "p.p.s.a.") odmówiono A. D. oraz An. D. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie z ich skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej w K. z dnia 28 października 2005 r. w przedmiocie podatku akcyzowego.

Stan sprawy przedstawiał się następująco.

Na wniosek A. D. oraz An. D. z dnia 27 lipca 2006 r. referendarz sądowy WSA w Gliwicach postanowieniem z dnia 21 września 2006 r. zwolnił skarżących od kosztów sądowych w zakresie obejmującym część każdorazowej opłaty sądowej przekraczającą kwotę 100 zł, a w pozostałym zakresie odmówił przyznania prawa pomocy. Postanowienie to stało się prawomocne, gdyż pełnomocnik skarżących nie złożył stosownego sprzeciwu.

W uzasadnieniu tego postanowienia opisano stan faktyczny, jaki brano pod uwagę przy rozstrzyganiu wniosku o przyznanie prawa pomocy i podano powody takiego rozstrzygnięcia.

Wskazano, że skarżący oświadczyli, iż pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z córką, synem, synową i wnuczką, posiadają dom o powierzchni 170 m2, nieruchomość rolną o powierzchni 0,30 ha oraz "udział w nieruchomości" (nie określono jej charakteru ani powierzchni), co do której "toczy się spór", nie dysponują żadnymi oszczędnościami lub innymi zasobami pieniężnymi jak również przedmiotami o wartości przekraczającej równowartość 3.000 euro, miesięczny dochód przypadający na gospodarstwo domowe skarżących wynosił 3.500 zł (w tym renta An. D. w kwocie 500 zł, dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez syna i synową skarżących - R. i P. D., w rozmiarze 1.500 zł oraz dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez córkę - M. D., w wysokości 1.500 zł), A. D. posiada problemy zdrowotne.

W związku z wezwaniem o uzupełnienie danych dotyczących ich stanu majątkowego, przede wszystkim poprzez udokumentowanie okoliczności, na które się powołali, skarżący złożyli dokumenty potwierdzające fakt zaprzestania działalności gospodarczej prowadzonej przez A. D., potwierdzające fakt likwidacji rachunków bankowych posiadanych w zakresie tej działalności w "F. Bank" oraz w Banku Spółdzielczym w K., dowody wypłaty świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (w rozmiarze netto: 424,83 zł - An. D. i 604,28 zł - A. D.), zeznania podatkowe za 2005 r., wykazujące dochód w wysokości 5.372,04 zł (An. D.) i 5.693,82 zł (A. D.) oraz zaświadczenie, że na dzień likwidacji, tj. na dzień 7 maja 2004 r., podmiot gospodarczy prowadzony przez A. D. nie posiadał żadnego majątku trwałego.

Referendarz sądowy uznał, że skarżący nie wykazali w sposób wystarczająco przekonujący, aby nawet częściowe pokrycie kosztów związanych z niniejszym postępowaniem miało skutkować niemożnością zaspokojenia ich elementarnych potrzeb życiowych. W opinii referendarza skarżący mieli możliwość zapłaty kwoty 100 zł w ramach każdorazowej opłaty sądowej.

Po wydaniu wyroku z dnia 11 maja 2007 r., oddalającego skargę i po złożeniu skargi kasacyjnej, skarżący wnioskiem z dnia 8 sierpnia 2007 r. zwrócili się ponownie o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.

W ramach tego wniosku podali, że prowadzą wspólne gospodarstwo domowe z dziećmi oraz wnukami. Ich miesięczny dochód wynosi łącznie do 5.000 zł. Dzieci prowadzą własną działalność gospodarczą, z której miesięczny dochód wynosi 3.500 zł, natomiast A. D. i An. D. pobierają renty w kwocie odpowiednio 700 zł i 500 zł. Tymczasem stan zdrowia A. D. wymaga ponoszenia dodatkowych wydatków związanych z leczeniem. W oświadczeniu o stanie majątkowym podniesiono, że nie posiadają żadnych oszczędności, papierów wartościowych czy przedmiotów o wartości powyżej 3000 euro. Skarżący są jednak właścicielami nieruchomości rolnej o pow. 0,30 ha, a ponadto posiadają udział w nieruchomości, o którą toczy się aktualnie spór. Podane we wniosku dane A. D. i An. D. potwierdzili odpisami następujących dokumentów źródłowych w postaci:

- zeznań podatkowych za 2006 r., gdzie wykazano dochód do opodatkowania w kwocie 12.543,57 zł oraz 5.649,64 zł;

* odcinków pobieranych rent;

* dowodów wpłat uiszczanych opłat za wodę (94,78 zł), energię elektryczną (394,33 zł i

58,13 zł) oraz leki (83,23 zł).

Mając na uwadze taki stan faktyczny referendarz sądowy WSA w Gliwicach postanowieniem z dnia 13 września 2007 r. odmówił skarżącym przyznania prawa pomocy. Wniosek z 8 sierpnia 2007 r. potraktował jako wniosek o zmianę wydanego wcześniej w dniu 21 września 2006 r. prawomocnego postanowienia.

W sprzeciwie z dnia 1 października 2007 r. pełnomocnik skarżących wniósł o "zmianę zaskarżonego postanowienia i rozpoznanie wniosku o zwolnienie wspólników od wpisu w całości" zarzucając "pominięcie poprzednich rozstrzygnięć Sądu wydanych w analogicznym stanie faktycznym, a częściowo zwalniających skarżących od wpisu". Pełnomocnik uzasadniając sprzeciw wskazał, że skarżący "nie posiadają już środków, które mogliby przeznaczyć na pokrycie wpisu sądowego" i że "majątek małżonków należy określić jako trudno zbywalny i jako taki nie mogący stanowić źródła do uiszczenia stosownych opłat".

WSA postanowieniem z dnia 25 stycznia 2008 r. odmówił skarżącym przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, powołując się na treść art. 165 p.p.s.a., dającego podstawę do uchylenia i zmiany postanowienia niekończącego postępowania w sprawie wskutek zmiany okoliczności sprawy, z uwzględnieniem materialnych przepisów stanowiących podstawę przyznania prawa pomocy zawartych w art. 243 i następnych p.p.s.a.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że nowy wniosek z dnia 8 sierpnia 2007 r. o zwolnienie od kosztów sądowych w całości jest wnioskiem dalej idącym niż przyznane postanowieniem z dnia 21 września 2006 r. prawo pomocy, ponieważ ze swej istoty obejmuje całkowite zwolnienie od opłat sądowych.

WSA wskazał, że przy rozpatrywaniu nowego wniosku należy zwrócić uwagę, czy stan majątkowy lub osobisty wnioskujących o przyznanie prawa pomocy na tyle "pogorszył się", że obecnie nie są w stanie ponieść nawet kwoty 100 zł na pokrycie opłat sądowych, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

W opinii Sądu pierwszej instancji zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstawy do zmiany zapadłego postanowienia o przyznaniu prawa pomocy i rozszerzenia jego zakresu poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w całości. Wynika to z tego, że łączny miesięczny dochód gospodarstwa domowego skarżących uległ zwiększeniu z kwoty 3.500 zł do 5.000 zł. Miało to odzwierciedlenie w zwiększeniu się łącznego dochodu zadeklarowanego do opodatkowania, jaki skarżący osiągnęli w 2006 r. (18.193,21 zł) w porównaniu z łącznym dochodem z 2005 r. (10.965,86 zł). Wzrósł też ogólny przeciętny dochód na członka rodziny, nawet przy powiększonym składzie, z kwoty 583,30 zł (3.500 zł : 6 osób): na kwotę 714,20 zł (5.000 zł : 7 osób). Uwzględniając nawet miesięczne wydatki na media oraz leki w łącznej kwocie 630,47 zł Sąd uznał, że sytuacja skarżących w odniesieniu do złożonego uprzednio wniosku nie uległa zmianie w taki sposób, aby można było przyjąć, że nie są oni w stanie bez uszczerbku koniecznego utrzymania ponieść należnych w sprawie opłat sądowych do kwoty 100 zł, w tym występującego na tym etapie wpisu sądowego od skargi kasacyjnej w niniejszej sprawie i pozostałych sprawach toczących się przed WSA w Gliwicach.

Ponadto Sąd zwrócił uwagę, że wydatki na koszty sądowe związane z wydanym wyrokiem strony mogły przewidzieć i odpowiednio wcześniej, w miarę istniejących możliwości, gromadzić środki na ich pokrycie. Również, w opinii Sądu, korzystanie z usług adwokackich we wszystkich sprawach wskazuje, że skarżący posiadają zdolność finansowania określonych wydatków.

Na powyższe postanowienie wniesione zostało przez pełnomocnika skarżących zażalenie, zarzucające postanowieniu pominięcie treści oświadczeń złożonych przez skarżących. Wniesiono o zmianę zaskarżonego postanowienia i zwolnienie wspólników od wpisu w całości.

W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że zarówno A. D., jak i An. D. nie posiadają już środków, które mogliby przeznaczyć na pokrycie wpisu sądowego, a majątek małżonków należy ocenić jako trudno zbywalny i nie mogący stanowić źródła uiszczenia stosownych opłat. Wskazano, że również bieżące ich dochody nie pozwalają na uiszczenie wpisu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

WSA w Gliwicach słusznie na podstawie art. 165 p.p.s.a. wydał nowe postanowienie w sprawie przyznania prawa pomocy. Złożenie przez skarżących nowego wniosku z dnia 8 sierpnia 2007 r. zobowiązywało Sąd pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia wniosku o przyznanie prawa pomocy przy uwzględnieniu okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz zebranego materiału dowodowego na chwilę złożenia nowego wniosku.

Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. Sąd przyzna osobie fizycznej prawo pomocy w zakresie częściowym, jeżeli ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przez uszczerbek utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, o którym mowa

w przywoływanym przepisie, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, iż nie jest ona w stanie zapewnić sobie minimum warunków socjalnych. Ciężar dowodu powyższych okoliczności spoczywa na stronie, która ubiega się o przyznanie prawa pomocy. Świadczy o tym użycie w przepisie

art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. zwrotu "gdy wykaże". Do Sądu kierującego się wskazaniami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i dostępnej wiedzy należy natomiast ocena, czy takie okoliczności zachodzą. Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że cytowany przepis stanowi odstępstwo od zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którym strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Przytoczone we wniosku okoliczności, jak również przedstawione dokumenty, powinny zatem uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa

w powołanym wyżej przepisie.

Nie zasługuje na uwzględnienie argument zażalenia, jakoby WSA pominął treść składanych oświadczeń, gdyż w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd pierwszej instancji rzetelnie przeanalizował sytuację materialną i rodzinną strony, w efekcie czego doszedł do właściwych wniosków, tj. uznał, że ta jest w stanie ponieść koszty sądowe związane z niniejszym postępowaniem sądowym. A. i An. D. nie wykazali bowiem, że spełniają przesłanki do przyznania im prawa pomocy.

Jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że w sprawie nie wystąpiły podstawy do zmiany zapadłego postanowienia o przyznaniu prawa pomocy i rozszerzenia jego zakresu poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w całości. Wynika to z tego, że łączny miesięczny dochód gospodarstwa domowego skarżących uległ zwiększeniu z kwoty 3.500 zł do 5.000 zł, co znalazło odzwierciedlenie w zwiększeniu się łącznego dochodu zadeklarowanego do opodatkowania, jaki skarżący osiągnęli w 2006 r. w porównaniu z łącznym dochodem w 2005 r. Wzrósł też ogólny przeciętny dochód na członka rodziny, pomimo powiększenia jej składu. Nawet więc przy uwzględnieniu wydatków na media oraz leki należy przyjąć, że sytuacja wnoszących zażalenie w odniesieniu do złożonego uprzednio wniosku nie uległa zmianie w taki sposób, aby można było przyjąć, że nie są oni w stanie bez uszczerbku koniecznego utrzymania ponieść należnych w sprawie opłat sądowych.

Ponadto zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) oboje małżonkowie zobowiązani są, każdy według swoich sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Obowiązek ten spoczywa także na innych członkach rodziny, albowiem rodzice i dzieci obowiązani są wspierać się wzajemnie (art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi zaś, że obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

W związku z powyższym należy więc zwrócić uwagę także na możliwości zarobkowe dzieci A. i An. D., z którymi prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. M. D. i R. D. prowadzą działalność gospodarczą, z której osiągają pewne dochody. Dochody te również muszą zostać uwzględnione przy ocenie możliwości finansowych A. i An. D.

Należy również podzielić opinię WSA, że korzystanie z usług adwokackich we wszystkich sprawach wskazuje, że skarżący, wbrew twierdzeniom zażalenia, dysponują pewnymi środkami pieniężnymi, które mogliby przeznaczyć na pokrycie wpisu sądowego.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowił zażalenie oddalić.



Powered by SoftProdukt