Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

W postępowaniu w sprawie zmiany klasyfikacji gruntów kluczowe jest ustalenie wystąpienia zmiany w profilu gleboznawczym. Innymi słowy, skoro klasyfikacji gleby dokonuje się z uwagi na jakość produkcyjną z uwzględnieniem cech genetycznych gleby (art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2016 r., poz. 1629 ze zm.), a więc de facto z uwagi na zmiany w jej profilu, to zmiana ta powinna być wykazana niezależnie od trybu wszczęcia postępowania w sprawie zmiany klasyfikacji gruntu (na wniosek lub z urzędu).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), Sędziowie sędzia WSA Marek Leszczyński, sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, Protokolant st. sekretarz sądowy Anna Makal, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 13 czerwca 2017 r. sprawy ze skargi "M." Spółka Jawna w J. na decyzję P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. z dnia [...] lutego 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zatwierdzenia projektu klasyfikacji gruntów oddala skargę.

Wnioskiem z dnia [...] października 2015 r. Spółka jawna M. z siedzibą w J. (dalej: Spółka, skarżąca Spółka) zwróciła się do Starosty Powiatowego w B. o dokonanie zmiany klasyfikacji gruntu na działce nr [...] obręb J., gm. T. Spółka wskazała, że zrealizowana w sąsiedztwie działki droga ekspresowa [...] wraz z drogą serwisową pogorszyły parametry działki (zwiększona emisja zanieczyszczeń, silne zasolenie, wysuszenie).

Po przeprowadzeniu przez organ w dniu [...] października 2015 r. oględzin z udziałem przedstawiciela Spółki zostało wszczęte postępowanie administracyjne, w trakcie którego udzielono gleboznawcy Z. S. (o którego wnioskowała Spółka) upoważnienia do przeprowadzenia klasyfikacji gruntów. W dniu [...] marca 2016 r. Spółka przedłożyła organowi dokumenty z klasyfikacji (protokół z dnia [...] grudnia 2015 r. wraz z mapą klasyfikacyjną, mapą wywiadu terenowego, wykazem zmian ewidencyjnych). Z dokumentów tych wynika, że doszło do obniżenia klasyfikacji gruntu działki nr [...] z R IIIa na R IVa. W piśmie z dnia [...] maja 2016 r. gleboznawca ustosunkował się do dodatkowych pytań sformułowanych przez organ.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2016 r. znak [...] Starosta Powiatu B. odmówił zatwierdzenia projektu klasyfikacji gruntów w działce nr [...] stanowiącej własność Spółki. Zdaniem tego organu, na glebę działki nie oddziaływały na przestrzeni lat żadne naturalne czynniki, które spowodowałyby zmiany środowiska glebowego. Sporządzona w sprawie klasyfikacja gleboznawcza (przyjęta do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz tam zewidencjonowana) oraz dodatkowe wyjaśnienia klasyfikatora wskazują, że: doszło do obniżenia klasy bonitacyjnej gruntów na skutek budowy drogi ekspresowej (działka znalazła się pomiędzy dwiema drogami: ekspresową i serwisową, co zwiększyło opad spalin, których negatywny wpływ na niektóre rośliny uprawne klasyfikator stwierdził na podstawie własnego doświadczenia zawodowego i obserwacji), wykonanie przydrożnych rowów spowodowało pogorszenie stosunków wodnych na działce o jeden stopień (z właściwych na okresowo za suche), część gruntów pozyskiwanych z głębszych poziomów (martwica) została rozsypana na powierzchni działki, warstwa ta jest nierównomierna (15-20 cm) i w znacznym stopniu obniżyła żyzność gleby. Jak wskazał Starosta, przedłożoną klasyfikację należy ocenić negatywnie, bowiem klasyfikator nie poparł wniosków żadnymi badaniami. Tymczasem profil glebowy kształtuje się przez dziesiątki lat i jest wynikiem różnorodnych procesów. Ostatnio klasyfikacja gruntów działki (przeprowadzona w oparciu o przyrodnicze właściwości gleby wynikające z jej pochodzenia, składu granulometrycznego oraz właściwości fizykochemicznych) była wykonana w 1985 r. (gleby zaliczono do gruntów ornych klasy R IIIa w typie gleb brunatnych). Mimo że została dokonana w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 1956 r. w sprawie klasyfikacji gruntów (Dz. U. Nr 19, poz. 97 z późn. zm.) oraz komentarz do tabeli klas gruntowych - na podstawie § 12 aktualnie obowiązującego rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów (dalej: rozporządzenie z dnia 12 września 2012 r.) - zachowuje ważność. Starosta wskazał, że ani z instrukcji stanowiącej załącznik do rozporządzenia z 1956 r. (wydanej na podstawie jego § 10), ani z obecnie obowiązujących przepisów nie wynika możliwość obniżenia klasy gruntu z uwagi na ich położenie (w pobliżu dróg), jak również nie odnoszą się te przepisy do występowania zanieczyszczeń w glebie (w przedmiotowej sprawie nie popartych żadnymi badaniami), do których to okoliczności odwoływał się gleboznawca. W § 4 rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. wskazano, kiedy ewentualnie mogłaby nastąpić zmiana klasy gruntu (m.in. na gruntach zmeliorowanych po upływie 3 lat od wykonania urządzeń melioracji wodnych oraz na gruntach po wystąpieniu klęski żywiołowej powodującej zmiany środowiska glebowego). W przedmiotowej sprawie klasyfikator nie wskazał żadnych czynników naturalnych oddziaływujących na przedmiotowe grunty na przestrzeni lat, określonych w § 5 rozporządzenia z 1956 r., na gruntach nie doszło również do klęski żywiołowej, zaś pracownicy organu w trakcie wizji nie stwierdzili na gruncie wypadania roślinności spowodowanej przesuszaniem gruntu (ustalili, że rowy przydrożne nie graniczą bezpośrednio z przedmiotową działką). Również z dokumentacji gleboznawcy nie wynika, że na działce doszło do wypadania roślinności spowodowanej przesuszeniem gruntu. Organ pierwszej instancji ocenił w związku z tym, że grunty działki zostały zdegradowane na skutek działalności człowieka i powinny być zrekultywowane (art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych). Natomiast zaniechania właściciela w tym zakresie nie mogą stanowić podstawy do obniżenia klasy gleby, w sytuacji gdy zdarzenia skutkujące zmianą przydatności produkcyjnej gleby są możliwe do odwrócenia w toku działań rekultywacyjnych. Tym samym organ nie znalazł przesłanek do zatwierdzenia przedłożonego projektu klasyfikacji gruntów.

Na skutek odwołania od powyższej decyzji wniesionego przez Spółkę M., P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. (dalej: PWINGiK) uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji (art. 138 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, dalej: K.p.a.). Organ odwoławczy wskazał następujące okoliczności wymagające wyjaśnienia: ustalenie przesłanek objęcia gruntów działki ponowną klasyfikacją gleboznawczą w sytuacji, gdy ostatnią klasyfikację przeprowadzono w 1985 r.; przeznaczenie gruntów działki w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego; czy dokonała się trwała zmiana użytku gruntowego na działce; czy działka była tymczasowo zajęta na potrzeby budowy drogi ekspresowej [...] (czy była wydana decyzja o ograniczeniu korzystania z działki na podstawie art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, dalej: u.g.n.); kto jest stroną postępowania, bowiem z wypisu z rejestru gruntów wynika, że jest dwóch właścicieli działki, tj. Spółka oraz osoba fizyczna. Końcowo organ odwoławczy zalecił wydanie rozstrzygnięcia na podstawie konkretnego, dotyczącego rozpoznawanej sprawy stanu faktycznego.

W ponownym postępowaniu przed organem pierwszej instancji w dniu [...] listopada 2016 r. przeprowadzono oględziny na gruncie oraz włączono do akt fragment decyzji nr [...] z dnia [...] listopada 2007 r. o zezwoleniu na realizację drogi krajowej [...].

Następnie decyzją z dnia [...] grudnia 2016 r. znak [...], wydaną na podstawie art. 2 pkt 12, art. 20 ust. 3 i art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (dalej: p.g.k.), na podstawie § 3, § 5 pkt 1 i 5 oraz § 12 rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r., jak też na podstawie §44 pkt 2 i § 68 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (dalej: rozporządzenie w sprawie ewidencji) - Starosta Powiatu B. odmówił zatwierdzenia projektu klasyfikacji gruntów w działce nr [...]. Uzasadniając rozstrzygnięcie przedstawił dotychczasowy przebieg postępowania oraz zwrócił uwagę na następujące kwestie:

- klasyfikator nie wskazał żadnych czynników naturalnych oddziaływujących na przedmiotowe grunty na przestrzeni lat, okoliczności określonych w § 5 rozporządzenia z 1956 r. ani tego czy na gruncie doszło do klęski żywiołowej, która mogłaby spowodować zmiany środowiska glebowego. Pracownicy organu nie stwierdzili na gruncie wypadania roślinności spowodowanej przesuszaniem gruntu (rów od strony południowej położony jest w średniej odległości 6m od granicy działki, zaś rów od strony północnej położony jest w odległości 2m od granicy działki). Również z dokumentacji gleboznawcy nie wynika, że na działce doszło do wypadania roślinności spowodowanego przesuszeniem gruntu. Zatem, zdaniem Starosty, mamy do czynienia z gruntami zdegradowanymi na skutek działalności człowieka podlegającymi rekultywacji na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Przeprowadzone przez pracowników organu w dniu 10 listopada 2016 r. ponowne oględziny działki wykazały, że w dalszym ciągu stanowi ona nieuprawiane grunty rolne, równomiernie porośnięte na całej powierzchni trawą i chwastami;

- na podstawie sporządzonej w sprawie klasyfikacji ustalono, że teren nie jest objęty obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, jednakże nawet objęcie planem pozostałoby bez wpływu na określenie klasy bonitacyjnej gruntu. Działka nr [...] stanowiła i stanowi grunty rolne, wykazane w operacie ewidencji gruntów jako RIIIa, które podlegają szczególnej ochronie w świetle przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Co prawda działka leży w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej S8, jednakże nie była objęta decyzją ustalającą lokalizację drogi, która wyłączałaby przedmiotowe grunty z działania przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. W Starostwie Powiatowym w B. nie było też prowadzone postępowanie w sprawie czasowego bądź trwałego wyłączenia przedmiotowych gruntów z produkcji rolnej. Było natomiast prowadzone postępowanie w sprawie wyłączenia z produkcji rolnej gruntów w działce sąsiedniej nr [...] (sklasyfikowanych jako RIIIa) w związku z realizacją inwestycji (usługowa) przez właściciela działki. Postępowanie to zakończyło się ostateczną decyzją wyłączającą grunty z produkcji rolnej oraz określającą opłaty i obowiązki z tym związane;

- prawidłowo również oznaczono strony postępowania, bowiem z aktu notarialnego Rep. [...] z dnia [...] marca 2014 r. oraz wydruku księgi wieczystej nr [...] jednoznacznie wynika, że jedynym właścicielem działki nr [...] jest Spółka.

Końcowo organ pierwszej instancji wskazał, że wymienione w opinii klasyfikatora przesłanki nie mogą być przyczyną obniżenia klasy bonitacyjnej gruntu w działce nr [...], w profilu glebowym nie doszło bowiem do zmian uzasadniających zmianę klasyfikacji, natomiast wskazana jest rekultywacja działki.

Odwołanie od decyzji z dnia [...] grudnia 2016 r. złożyła Spółka, która podkreśliła, że na jej wniosek powołano klasyfikatora, dokonano odkrywek w terenie w miejscach wskazanych przez klasyfikatora oraz przedstawiciela organu, zaś do sporządzonego protokołu nie zgłoszono zastrzeżeń. Niezrozumiała jest zatem późniejsza dwukrotna odmowa dokonania zmiany (obniżenia) klasyfikacji gruntów. Wskazała również, że: postępowanie o zmianę klasyfikacji gruntów prowadzone na wniosek rządzi się innymi przesłankami (dotyczy szerszego spektrum sytuacji) niż postępowanie w tym przedmiocie prowadzone z urzędu. Nadto, dokonano jedynie obniżenia klasy bonitacyjnej gleby o jeden stopień z gleby rzadko występującej na tych terenach RIIIa na niższą RIVa, natomiast nadal jest to gleba zaliczana do żyznych gleb rolnych. Jak wskazała Spółka, od zakończenia inwestycji drogowej minęły już cztery lata, zatem utrwalają się gorsze stosunki wodne.

Decyzją z dnia [...] lutego 2017 r. znak [...] PWINGiK utrzymał decyzję pierwszoinstancyjną w mocy i zaakceptował ustalenia faktyczne oraz ocenę prawną sformułowaną przez Starostę. Organ odwoławczy podkreślił, że przepisy p.g.k. oraz rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. przewidują przesłanki wszczęcia postępowania w sprawie klasyfikacji gruntów z urzędu, natomiast nie przewidują żadnych uwarunkowań przy wszczęciu postępowania na wniosek. Dlatego należy przyjąć w tym drugim przypadku (na wniosek), że jedynym kryterium zmiany klasyfikacji jest to czy grunty objęte wnioskiem są gruntami rolnymi czy leśnymi podlegającymi klasyfikacji.

Organ odwoławczy przedstawił zasady działania i wprowadzania zmian w ewidencji gruntów i budynków oraz gleboznawczej klasyfikacji gruntów, jak też wskazał, że wydanie decyzji w przedmiotowej sprawie zostało uwarunkowane przepisami K.p.a., ustawy p.g.k., rozporządzenia w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów oraz rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Niedopuszczalnym byłoby przyjęcie zmian w ewidencji na podstawie jedynie dokumentacji sporządzonej przez klasyfikatora. Tę natomiast, jak wskazał Inspektor Wojewódzki, ocenić należy jako niewystarczającą, bowiem:

- wynika z niej, że w odkrywkach glebowych wyszczególniono gliny średnie i lekkie (z późniejszą informacją, iż tylko warstwa próchnicza uległa zniszczeniu), co pozwala domniemywać, że gliny ciężkie nie są pochodzenia z gruntu na działce, której dotyczy skarżona decyzja;

- ustalono oczywisty wpływ melioracji i irygacji na poziom wód gruntowych oraz wskazano na przemieszanie warstwy próchniczej z glinami ciężkimi, jednakże zabrakło oceny tej okoliczności oraz odniesienia do wcześniejszej klasyfikacji w całej przesłanej dokumentacji;

- nie przedstawiono dokumentów wskazujących na interwencję właściciela nieruchomości w sprawie przemieszania do około 1500 m3 ziemi i gliny; co więcej, z załączonych do sprawy akt nie wynika również czy na przedmiotowy teren była wydana decyzja w trybie art. 124 u.g.n. bądź inne rozstrzygnięcie świadczące o przeznaczeniu terenu tymczasowo pod działania związane z realizacją drogi S8;

- zmiana poziomu wód gruntowych nie mogła być związana tylko z wybudowaniem rowów;

- m.in. art. 15 ust. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych nakłada na właściciela gruntów stanowiących użytki rolne obowiązek przeciwdziałania degradacji gleb, zaś osoba powodująca utratę albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów jest obowiązana do ich rekultywacji na własny koszt. Tym samym właściciel miał świadomość, iż dochodzi do degradacji gleby i zaniechał czynności w celu zapobieżeniu jej dalszemu zniszczeniu.

Organ odwoławczy wskazał też na regulacje art. 75 pkt. 1 i 3 ustawy Prawo ochrony środowiska, art. 101 pkt. 4 lit. b, c, pkt 7 lit. b, d, e i f ustawy o ochronie przyrody, regulacje ustawy o odpadach – z których to wszystkich regulacji wynika, że podmioty prowadzące roboty na gruncie mają obowiązek wykorzystania go z jak najmniejszą szkodą dla gleby oraz podjęcia działań ochronnych lub przywracających poprzedni stan. Jednocześnie, jak wskazał organ odwoławczy, Spółka i klasyfikator wskazują wprost, iż zaistniałe zmiany są związane z realizacją inwestycji drogowej, a jednocześnie nie towarzyszyły temu działania ochronne wobec gleby. Nadto, jak wskazał, fakt przyjęcia klasyfikacji do zasobu geodezyjnego nie oznacza, że Starosta prowadzący sprawę zmiany klasyfikacji gruntów powinien rozstrzygnąć ją wyłącznie w oparciu o tę klasyfikację i zgodnie z prośbą wnioskodawcy.

Skargę na decyzję z dnia [...] lutego 2017 r. złożyła do sądu administracyjnego Spółka jawna M. Zarzuciła, że: organ odwoławczy nie ocenił wykonania przez Starostę w ponownie wydanej decyzji odmownej wszystkich zaleceń wynikających z decyzji kasacyjnej z dnia [...] października 2016 r.; nie odniósł się do opinii gleboznawcy, prawidłowości profilu glebowego, wpływu zmiany stosunków wodnych na obniżenie klasy gruntu, skupił się zaś wyłącznie na fakcie inwestycji drogowej, która miała pośredni wpływ na zmianę wartości bonitacyjnej gleby. Jak wskazała Spółka, podkreślała wielokrotnie w trakcie postępowania, że nie doszło do degradacji gleby, ale do obniżenia jej klasy bonitacyjnej oraz znacznego obniżenia poziomu wód na skutek wybudowania nowych rowów przy granicy pasów drogowych z działką. Organ nie odniósł się także do innego rodzaju przesłanek orzeczenia o zmianie klasy gruntu w sytuacji prowadzenia postępowania na wniosek a nie z urzędu. Zarzucono przewlekłość postępowania. Wskazano, że organ powtarza fragmenty innych decyzji bez odniesienia się do stanu tej konkretnej sprawy (w zakresie powołania się na dobro wspólne i interes Skarbu Państwa).

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko odnośnie braku podstaw do obniżenia klasy gruntu zgodnie z wnioskiem wszczynającym postępowanie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga podlega oddaleniu.

Przedmiotem postępowania w sprawie było żądanie dokonania zmiany klasyfikacji gleby na działce nr [...] obręb J., gm. T.

Zgodnie z art. 2 pkt 12 p.g.k. gleboznawcza klasyfikacja gruntów jest to podział gleb na klasy bonitacyjne ze względu na ich jakość produkcyjną, ustaloną na podstawie cech genetycznych gleb. Stosownie do treści art. 20 ust. 3 p.g.k. grunty rolne i leśne obejmuje się gleboznawczą klasyfikacją gruntów, przeprowadzaną w sposób jednolity dla całego kraju, na podstawie urzędowej tabeli klas gruntów. Zaś sposób i tryb przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów określony został w rozporządzeniu z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów. W § 3 rozporządzenia postanowiono, że klasyfikację przeprowadza starosta z urzędu albo na wniosek właściciela gruntów podlegających klasyfikacji albo innego władającego takimi gruntami wykazanego w ewidencji gruntów i budynków, zwanych dalej "właścicielem". W § 4 pkt 1 – 6 uregulowano przesłanki przeprowadzenia klasyfikacji z urzędu, co następuje gdy: 1. grunty nie zostały sklasyfikowane, 2. na gruntach zmeliorowanych - po upływie 3 lat od wykonania urządzeń melioracji wodnych; 3. na gruntach objętych postępowaniem scaleniowym; 4. na gruntach, na których starosta zarządził przeprowadzenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków albo okresowej weryfikacji danych ewidencyjnych - w przypadku zmiany użytków gruntowych na gruntach podlegających klasyfikacji; 5. po wystąpieniu klęski żywiołowej powodującej zmiany środowiska glebowego; 6. po zalesieniu gruntów na podstawie przepisów o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków europejskich. Jak trafnie zauważyły strony postępowania w sprawie niniejszej, w przepisach rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. nie uregulowano przesłanek przeprowadzenia postępowania klasyfikacyjnego na wniosek strony. Uprawnia to do wniosku, że dotyczy to każdej sytuacji, innej niż wymieniona w przepisie § 4 (tak też np. WSA w Białymstoku w sprawie II SA/Bk 666/13, wyrok z dnia 11 lutego 2014 r., dostępnym w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl, powoływanej dalej w skrócie jako CBOSA). Stanowisko to skład orzekający w sprawie niniejszej podziela.

Należy jednakże podkreślić, że w postępowaniu w sprawie zmiany klasyfikacji gruntów kluczowe jest ustalenie wystąpienia zmiany w profilu gleboznawczym. Innymi słowy, skoro klasyfikacji gleby dokonuje się z uwagi na jakość produkcyjną z uwzględnieniem cech genetycznych gleby (art. 2 pkt 12 p.g.k.), a więc de facto z uwagi na zmiany w jej profilu, to zmiana ta powinna być wykazana niezależnie od trybu wszczęcia postępowania w sprawie zmiany klasyfikacji gruntu. W przeciwnym razie (niewykazania zmiany profilu) brak jest podstaw do uwidocznienia zmiany w ewidencji. Dodać również należy, co trafnie wyjaśniły organy w uzasadnieniach decyzji obydwu instancji, że powinna być to zmiana stosunkowo trwała i mająca charakter zmiany wpływającej na naturalne właściwości gruntu, a zatem – jak wynika z definicji art. 2 pkt 12 p.g.k. – powinna wpływać na jego jakość produkcyjną. Trwałość tej zmiany nie jest obecnie przesłanką normatywną, ale zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego przemawiają za taką interpretacją przepisów o klasyfikacji gleboznawczej, która dopuszcza ewidencjonowanie zmian istotnych, dotyczących jakości gleby, też trudno odwracalnych, wpływających na naturalny charakter gleby, gdy powrót do poprzedniego stanu (klasy bonitacyjnej) wymaga lat lub nastąpił już w sposób istotny na przestrzeni lat. Na marginesie wskazać należy, że na konieczność wystąpienia zmiany o charakterze trwałym wskazywał § 5 ust. 1 rozporządzenia z 1956 r. w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów (klasyfikator mógł podnieść lub obniżyć klasę badanego gruntu jeżeli poszczególne przyczyny powodują "trwałe podniesienie wydajności danego gruntu [...] bądź obniżenie wydajności gruntu"). Skład orzekający, z uwagi na charakter gleboznawczej klasyfikacji gruntów, nie znajduje podstaw do odstąpienia od badania tej przesłanki w obecnym stanie prawnym.

W sprawie niniejszej, zainicjowanej wnioskiem Spółki, zastosowały organy tryb przeprowadzenia klasyfikacji gruntów wynikający z rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. (§ 5 ust. 1 i 2, §7 i §8 i n.), tj. Starosta upoważnił klasyfikatora do przygotowania projektu zmiany klasyfikacji gruntów, klasyfikator przeprowadził czynności w terenie uprzednio informując o możliwości udziału strony postępowania, dokonał w terenie odkrywek, których umiejscowienie i wynik uwidocznił na mapie klasyfikacyjnej oraz mapie wywiadu terenowego, dokonał opisu odkrywek, sporządził protokół podsumowujący (k. 46 akt adm.). Udzielił również w piśmie z dnia [...] maja 2016 r. wyjaśnień na zapytanie organu. Trafnie jednakże, zdaniem Sądu, organy uznały, że brak jest podstaw do przyjęcia, że projekt zmian klasyfikacji wykazał trwałą i naturalnie nieodwracalną zmianę profilu gleboznawczego gruntu działki nr [...]. Lektura przedłożonego projektu klasyfikacji faktycznie łączy zmiany w gruncie w zasadzie wyłącznie z realizacją drogi S8, przyjęcie której to okoliczności Spółka czyni przedmiotem zarzutu, jednakże ani w skardze, ani w innych pismach procesowych Spółki nie wskazano z jakimi innymi niż budowa drogi okolicznościami związana jest – jak podkreśla – nie degradacja gleby a obniżenie jej klasy bonitacyjnej.

Z treści klasyfikacji można wyprowadzić trzy następujące cechy charakteryzujące zmianę w gruncie:

- położenie działki, tj. między drogą ekspresową a drogą serwisową, co spowodowało opad zanieczyszczeń uniemożliwiający uprawę roślin do bezpośredniego spożycia i przetwórstwa (co biegły stwierdził na podstawie doświadczenia zawodowego);

- wykonanie, także w związku z budową drogi, rowów melioracyjnych, co spowodowało osuszenie terenu (z poziomu uwilgotnienia właściwego na okresowo za sucho);

- rozsypanie na powierzchni działki warstw z głębszych poziomów (martwica) o składzie granulometrycznym gliny, co obniżyło żyzność gleby w działce nr [...] (na nierównomiernej powierzchni 15-20 cm), a miało miejsce także w związku z realizacją inwestycji drogowej.

Oczywiste jest, że położenie działki w węźle komunikacyjnym powoduje jej większe zanieczyszczenie spalinami, ale w klasyfikacji w ogóle nie wskazano poziomu tego zwiększenia (oprócz użycia określeń: bardzo duże stężenie, niekorzystny wpływ) oraz nie przedstawiono badań, z których wynika, że wpływa to na obniżenie akurat klasy bonitacyjnej gleby a nie że jedynie okresowo czy w pewnym stopniu pogarsza uprawę na niej. Niewątpliwie również wykonanie rowów melioracyjnych wpływa na stosunki wodne na terenie sąsiadującym z rowami, jednakże w przedłożonej klasyfikacji nie wykazano aby gleba była za sucha na uprawę zgodnie z dotychczasową klasyfikacją gleby jako R IIIa, a więc że wpłynęło to na pogorszenie klasy bonitacyjnej gleby o jeden stopień. Przeprowadzane w sprawie oględziny ani razu nie wykazały tzw. wypadania roślin z uwagi na zbyt suchy grunt. Natomiast odnośnie nawiezienia martwicy organ trafnie przyjął, że skala tej okoliczności świadczy raczej o konieczności podjęcia działań rekultywacyjnych a nie o trwałym obniżeniu zdolności produkcyjnych gleby. Jest to stanowisko przekonujące. Trudno przyjąć, mając na uwadze co do zasady długotrwały i powolny proces zmian zachodzących w profilu glebowym, wynikający co do zasady z okoliczności zewnętrznych i obiektywnych, że działania człowieka mogą w tak krótkim czasie spowodować rzeczywiste pogorszenie klasy gruntu. Dodać przy tym należy, że w zasadzie Spółka nie wykazała w sposób niebudzący wątpliwości, aby na działce nr [...] toczyły się roboty budowlane związane z realizacją drogi, by stacjonował na niej sprzęt, by była okresowo zajęta na potrzeby realizacji tej inwestycji (art. 124 u.g.n.), jak też by w ogóle była objęta decyzją Wojewody P. z dnia [...] listopada 2007 r. ustalającą lokalizację drogi [...]. Zgodzić się zatem należy z organem, że to generalnie zaniechanie właściciela działki nr [...] przyczyniło się do obecnego stanu gruntu na działce. Zgodnie bowiem z art. 15 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych właściciel gruntu ma obowiązek przeciwdziałania degradacji gleby. Tego zaś działania ochronnego w sprawie nie wykazała Spółka, jak też brak było podstaw do jego ustalenia przez organ.

W konsekwencji, całokształt powyższych okoliczności uprawnia do zaakceptowania oceny organu odnośnie niewykazania wystąpienia zmian w gruncie od czasu ostatniej klasyfikacji gleboznawczej, która miała miejsce w 1985 r. na podstawie przepisów rozporządzenia z 1956 r. Jej wyniki zachowały zatem ważność z mocy § 12 rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. (aktualnie obowiązującego) oraz nie podlegają zmianie.

Sąd nie stwierdził również innych uchybień zarzuconych w skardze, w szczególności niewykonania zaleceń z decyzji kasacyjnej z dnia [...] października 2016 r. Starosta bowiem w uzasadnieniu decyzji z dnia [...] grudnia 2012 r. wyjaśnił: w jaki sposób ustalił strony postępowania (akt notarialny z dnia [...] marca 2014 r., KW nr [...]), że w jego ocenie ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (jeśliby obowiązywały na tym terenie, co nie ma miejsca) pozostawałyby bez wpływu na gleboznawczą klasyfikację gruntu, że nie wykazano żadnych przesłanek wskazujących na wystąpienie trwałych zmian w profilu glebowym. Co więcej, jak również trafnie wskazuje organ odwoławczy, wbrew wymogowi z § 5 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r., nie ustosunkował się klasyfikator do wyników wcześniejszej klasyfikacji, mimo że prawidłowe przeprowadzenie klasyfikacji obejmuje analizę niezbędnych materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, co jest wymogiem prawnym.

Reasumując, ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, zdaniem Sądu, aby doszło do nieodwracalnych i trwałych oraz wywołanych czynnikami obiektywnymi (niezależnymi od działalności człowieka) zmian w gruncie działki nr [...] skutkujących obniżeniem jej klasy bonitacyjnej z RIIIa na RIVa. Tym samym zarzuty skargi uznano za bezpodstawne, wyjaśnienia organów i ustalony przez nich stan faktyczny oraz ocenę prawną za przekonujące, a wydane decyzje za nienaruszające prawa w sposób uzasadniający ich wyeliminowanie z obrotu prawnego.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.