Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Felicja Kajut, Sędziowie Sędzia WSA Alina Dominiak, Sędzia NSA Marek Gorski (spr.), Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Wioleta Gładczuk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 października 2009 r. sprawy ze skargi J. J. na decyzję Wojewody [...] z dnia 24 lutego 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia danych osobowych ze zbiorów meldunkowych 1) oddala skargę, 2) przyznaje radcy prawnemu B. B. od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku kwotę 292,80 zł (dwieście dziewięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt groszy) zawierającą należny podatek od towarów i usług – tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną skarżącemu z urzędu oraz kwotę 17 zł (siedemnaście złotych) tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

J. J. wystąpił do Urzędu Miasta o podanie adresu zamieszkania M. F. twierdząc, że został zobowiązany przez Sąd Okręgowy w G. do wskazania adresu wymienionej osoby. Prezydent Miasta przekazał wniosek strony do Urzędu Miejskiego w G., z uwagi na fakt, że osoba o tym imieniu i nazwisku nie figuruje w ewidencji mieszkańców miasta G.

Decyzją z dnia 28 stycznia 2009 r. Prezydent Miasta, na podstawie art. 44 h ust. 2 pkt 1 i ust. 8 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) – zwanej dalej również ustawą, odmówił udostępnienia danych osobowych w zakresie podania adresu zameldowania M. F.

Organ meldunkowy podniósł w uzasadnieniu, że zgodnie z art. 44 h ust. 2 pkt 1 ustawy dane ze zbiorów meldunkowych mogą być udostępnione osobom, jeżeli wykażą w tym interes prawny. Interes wnioskodawcy wynika ze zobowiązania Sądu Okręgowego w G., niemniej jednak J. J. nie wskazał żadnych bliższych danych M. F., które pozwoliłyby na wskazanie adresu danej osoby. Ponadto mimo wezwań J. J. nie uiścił opłaty za udostępnienie danych osobowych, a przepisy ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych nie przewidują zwolnienia z tej opłaty.

W odwołaniu od tej decyzji J. J. stwierdził, że wykazał interes faktyczny i prawny w uzyskaniu danych adresowych.

Po rozpatrzeniu odwołania Wojewoda decyzją z dnia 24 lutego 2009 r. utrzymał w mocy decyzję organu niższej instancji.

W ocenie organu odwoławczego nie ma wątpliwości, że interes prawny wnioskodawcy w uzyskaniu danych wynika z wezwania Sądu Okręgowego w G. Brak natomiast możliwości zwolnienia wnioskodawcy ze stosownej opłaty; nawet w przypadku braku dochodów. W tych okolicznościach odmowa udostępnienia danych była zasadna.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku J. J. podniósł, że analogiczne wnioski o udostępnienie danych adresowych składane do Urzędu Miasta w S. były załatwiane bez uiszczania opłat. W jego ocenie naruszono art. 45 § 1 Konstytucji RP, gdyż uniemożliwiono mu wykonanie zobowiązania nałożonego przez sąd powszechny.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie podkreślając, że samo spełnienie wymogów formalnych nie jest wystarczające do udzielenia informacji adresowej. Mimo pouczenia w tym zakresie, skarżący nie uiścił wymaganej opłaty.

Na rozprawie w dniu 15 października 2009 r., ustanowiony z urzędu pełnomocnik skarżącego, podtrzymał skargę i stwierdził, że w szczególnych przypadkach Kodeks postępowania administracyjnego umożliwia rozpatrzenie sprawy mimo nieuiszczenia należności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie natomiast z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) – w skrócie p.p.s.a., Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga jest niezasadna.

Przepis art. 44 h ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych w sposób jednoznaczny określa zasady udostępniania danych ze zbiorów meldunkowych.

Skarżący mógłby uzyskać dane ze zbiorów meldunkowych na podstawie art. 44 h ust. 2 pkt 2 lub pkt 4 ustawy. Art. 44 h ust. 2 pkt 2 ustawy stanowi, że dane ze zbiorów meldunkowych mogą być udostępnione osobom i jednostkom organizacyjnym - jeżeli wykażą w tym interes prawny, zaś art. 44 h ust. 2 pkt 4 ustawy stanowi, że mogą one być udostępnione innym osobom i podmiotom- jeżeli uwiarygodnią one interes faktyczny w otrzymaniu danych i za zgodą osób, których dane dotyczą.

Zgodnie z ustawą o ewidencji ludności i dowodach osobistych odmowa udostępnienia danych albo cofnięcie zgody na ich udostępnienie, następuje w drodze decyzji administracyjnej (por. art. 44 i ust. 5 i 7 ustawy).

Na wstępie należy zwrócić uwagę, na regulacje dotyczące ponoszenia opłat w postępowaniu dotyczącym udostępnienia danych z ewidencji ludności. Na podstawie delegacji ustawowej, zawartej w art. 44 h ust. 12 ustawy, Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie wysokości opłat za udostępnienie danych ze zbiorów meldunkowych, ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, zbioru PESEL, ogólnokrajowej ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych oraz sposobu wnoszenia tych opłat (Dz. U. Nr 207, poz. 1298). Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia opłatę za udostępnienie danych zgromadzonych w zbiorze meldunkowym, ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, zbiorze PESEL oraz ogólnokrajowej ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych ustalono w wysokości 31 zł w przypadku udostępnienia danych na wniosek złożony w formie pisemnej lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

W tym miejscu rozważyć należy jaki charakter ma opłata za udostępnienie z ewidencji danych meldunkowych. Czy jest to opłata administracyjna czy opłata skarbowa ? Zgodzić się należy ze stanowiskiem, że ustawa o opłacie skarbowej z dnia 16 listopada 2006 r. (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1635 ze zm.) w rozdziale 2 szczegółowo reguluje problematykę zwolnienia od ich uiszczenia i nie przewiduje zwolnienia od uiszczenia opłaty z uwagi na sytuację majątkową.

Ponieważ ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz powyższe rozporządzenie nie określają skutków nieuiszczenia opłaty, należy sięgnąć do przepisów ogólnych tj. Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 261 § 1 k.p.a., jeżeli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat i kosztów postępowania, które zgodnie z przepisami powinny być uiszczone z góry, organ administracji publicznej prowadzący postępowanie wyznaczy jej termin do wniesienia tych należności. Termin ten nie może być krótszy niż siedem dni, a dłuższy niż czternaście dni. Zgodnie z art. 261 § 2 k.p.a. w razie nieziszczenia opłaty w terminie, podanie podlega zwrotowi lub czynność uzależniona od opłaty zostanie zaniechana (por wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 października 2007 r. IV SA/Wa 1401/07, baza Lex nr 420317).

W sprawie organ wzywając początkowo skarżącego do uiszczenia stosownej opłaty nie nadawał wezwaniom rygoru. Dopiero w ostatnim wezwaniu z dnia 15 grudnia 2008 r. znalazła się informacja, że w razie nieuiszczenia opłaty wniosek nie zostanie rozpatrzony. Mimo tego pouczenia w dalszym toku postępowania organ pierwszej instancji wydał rozstrzygniecie merytoryczne tzn. decyzję o odmowie udostępnienia danych adresowych.

Wydaje się, iż opłata za wydanie informacji o danych osobowych jest opłatą administracyjną inną niż opłata skarbowa. W tej sytuacji w sprawie miałby zastosowanie art. 267 k.p.a., który stanowi, że w razie niewątpliwej niemożności poniesienia przez stronę opłat, kosztów i należności związanych z tokiem postępowania organ administracji publicznej może ją zwolnić w całości lub części od ponoszenia tych opłat, kosztów i należności.

Na marginesie Sąd podkreśla, że organy wydające decyzję nie wspomniały o możliwości zwolnienia strony z opłaty w trybie art. 261 § 4 pkt 1 i art. 267 k.p.a.

Organy rozstrzygnęły sprawę bez opłaty mimo, że nie ustosunkowały się do wskazanej wyżej kwestii.

Sąd zważył, że decyzje wydane w sprawie zawierają również inną argumentację dotyczącą przyczyn wydania decyzji odmownej. Co istotne w kontekście tych innych przesłanek Sąd uznał, że ewentualny błąd w kwestii opłaty za udzielenie informacji nie miał wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Organ pierwszej instancji w piśmie z dnia 9 stycznia 2009 r. wezwał skarżącego do podania bliższych danych osobowych np. imion rodziców i daty urodzenia M. F. Skarżący nie odpowiedział na to wezwanie tzn. nie udzielił dodatkowych informacji dotyczących osoby, której dotyczył wniosek o udostępnienie danych. Wezwania tego nie można traktować jako uzupełnienia braków formalnych wniosku ale jako element postępowania zmierzającego do rozstrzygnięcia sprawy. Organ mając wątpliwości co do tożsamości osoby o którą pytał skarżący był zobligowany do ich usunięcia i jednoznacznego określenia o czyje dane adresowe występuje wnioskodawca. Było to także usprawiedliwione okolicznościami. Z akt sprawy wynika jedynie imię i nazwisko osoby o którą pytał skarżący. Brak bliższego określenia np. nr pesel, daty urodzenia, oraz fakt, że skarżący występował do różnych organów meldunkowych rodziło zagrożenie, iż organ może ujawnić dane adresowe innej osoby noszącej to samo imię i nazwisko.

W ocenie Sądu okoliczności sprawy uzasadniały wydanie decyzji o odmowie udzielenia danych adresowych, mimo częściowo błędnej argumentacji.

Mając na uwadze poczynione uwagi Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.