Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Janusz Bociąga Sędziowie WSA Kazimierz Bandarzewski (spr.) WSA Hanna Knysiak-Sudyka Protokolant sekretarz sądowy Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2016 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej [....] A. G.-W. sprawy ze skargi M. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 4 maja 2016 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego skargę oddala

Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] 2016 r. nr [...] odmówił przyznania M. B. świadczenia w formie zasiłku celowego w wysokości 400,00 zł na pokrycie zobowiązań alimentacyjnych względem żony W. B.

W obszernym uzasadnieniu decyzji dokładnie przedstawiono stan faktyczny sprawy i ustalenia poczynione w toku postępowania wyjaśniającego. Jak ustalono wnioskodawca zamieszkuje w mieszkaniu przy ul. C w K (gdzie przebywa bez zameldowania, zajmując jeden pokój) razem z matką H. C., lecz prowadzi odrębne gospodarstwo domowe. Orzeczeniem z dnia 18 września 2015 r. wnioskodawca został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności czasowo do dnia 30 września 2018 r. ze wskazaniami do pracy w warunkach pracy chronionej.

Dochodem strony w miesiącu grudniu 2015 r. był zasiłek stały w wysokości 604 zł oraz zasiłek okresowy w kwocie 20 zł, tak więc łączny dochód strony wyniósł 624 zł. Organ I instancji poczynił także ustalenia dotyczące eksmisji wnioskodawcy z wcześniej zajmowanego mieszkania przy ul. K w K (co nastąpiło ze względu na trudne warunki mieszkaniowe) stwierdzając, że pomimo orzeczonej eksmisji i prawa do lokalu socjalnego, M. B. nie zamierza złożyć wniosku o przyznanie lokalu socjalnego.

Odnosząc się do treści wniosku o przyznanie pomocy organ I instancji wskazał, że w dniu 14 stycznia 2016 r. odbyła się rozprawa sądowa z powództwa W. B. żony wnioskodawcy o zaspokojenie potrzeb rodziny. Jak wynika z protokołu sądowego sygn. akt [...] w ramach ugody zawartej przed Sądem Rejonowym, M. B. zobowiązał się płacić na rzecz żony W. B. kwotę 400 zł miesięcznie. Pomimo powyższego zobowiązania M. B. nie wywiązał się z zawartej ugody i w dniu 2 lutego 2016 r. wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z wnioskiem o przyznanie pomocy w kwocie 400 zł na pokrycie zobowiązań alimentacyjnych względem żony wynikających z tej ugody.

Dokonując oceny stanu faktycznego sprawy organ I Instancji stwierdził, że żona wnioskodawcy W. B. posiada stałe zabezpieczenie finansowe w postaci świadczenia rentowego, a zatem jest w lepszej kondycji finansowej aniżeli wnioskodawca, który nie posiada własnego dochodu i utrzymuje się jedynie ze świadczeń z pomocy społecznej. Zaznaczono również, że przerzucenie przez wnioskodawcę na Ośrodek Pomocy Społecznej własnych zobowiązań finansowych nie znajduje uzasadnienia w ustawie o pomocy społecznej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył M. B. kwestionując zaskarżoną decyzję oraz wyrażając niezadowolenie z treści decyzji. W obszernym uzasadnieniu odwołania skarżący opisuje swoją trudną sytuację, ustosunkowując się do podanych przez organ I instancji przyczyn odmowy przyznania zasiłku celowego na wnioskowane przez siebie potrzeby.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją znak [...] z dnia 4 maja 2016 r. działając na podstawie przepisów art. 8 ust. 1, art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 3, art. 4, art. 39 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163) oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23) utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta nr [...] z dnia [...] 2016 r. odmawiającą przyznania M. B. świadczenia w formie zasiłku celowego w wysokości 400,00 zł na pokrycie zobowiązań alimentacyjnych względem żony W. B.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze po rozpatrzeniu odwołania oraz zapoznaniu się z całością materiałów dowodowych sprawy wyjaśniło, że zasiłek celowy stanowi fakultatywną formę pomocy, co oznacza - w odróżnieniu od form obowiązkowych - że właściwy organ może, ale nie musi go przyznać nawet w przypadku ustalenia, że występują przesłanki wymienione w art. 39 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 lutego 2011 r. sygn. akt I OSK 195/11; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 grudnia 2009 r. sygn. akt VIII SA/Wa 687/09). Wskazano nadto, że potrzeby osoby i rodziny powinny być zaspokojone, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach, także finansowych, pomocy społecznej (art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej).

Tymczasem w przedmiotowej sprawie M. B. zawierając w dniu 14 stycznia 2016 r. ugodę przed Sądem dotyczącą zobowiązań alimentacyjnych względem żony W. B. oraz co do wysokości tych zobowiązań, przyjął na siebie zobowiązanie do regularnego płacenia ustalonej kwoty alimentów. Przyjąć należy, że wnioskodawca miał świadomości wysokości osiąganych przez siebie dochodów, a co za tym idzie, własnych możliwości płatniczych. W szczególności wnioskodawca miał świadomość faktu, że utrzymuje się wyłącznie ze świadczeń z pomocy społecznej.

Tym samym Kolegium Odwoławcze stwierdziło, że nie można uznać za niezbędną potrzebę bytową w rozumieniu art. 39 ustawy o pomocy społecznej takiej potrzeby, gdy osoba utrzymująca się ze świadczeń z pomocy społecznej przyjmuje na siebie dodatkowe zobowiązania finansowe zobowiązując się do ich systematycznego płacenia, po czym składa do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej wniosek o pomoc finansową na regulowanie tych należności. W ocenie Kolegium Odwoławczego bezsporne jest, że M. B. zawierając ugodę sądową przyjął na siebie zobowiązanie do bieżącego regulowania ugodzonej kwoty alimentów, stąd też przerzucanie tego obowiązku na Ośrodek Pomocy Społecznej nie mieści się w celach ani zasadach przyznawania pomocy społecznej.

Skargę na powyższą decyzję Kolegium złożył M. B., kwestionując prawidłowość i słuszność wydanego rozstrzygnięcia. Skarżący wskazując na swoją sytuację życiową w szczególności podnosi, że gdyby otrzymał wnioskowane świadczenia z pomocy społecznej, w tym na zmianę aktu notarialnego, to wówczas wśród klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej nie byłoby W. B. i H. C. Stąd też skarżący zarzucił, że utrzymanie przez Kolegium Odwoławcze w mocy decyzji odmownej organu I instancji, naraża na koszt Radę Miasta większy, aniżeli wnioskowane przez stronę świadczenia.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie w pełni podtrzymując swoje stanowisko zajęte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w ramach kontroli działalności administracji publicznej, przewidzianej w art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718), zwanej dalej w skrócie "P.p.s.a." uprawniony jest do badania, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania, nie będąc przy tym związanym granicami skargi (art. 134 P.p.s.a.). Sąd administracyjny ocenia jedynie legalność działania administracji, co oznacza, że zobowiązany jest zbadać, czy w czasie podejmowania danego aktu administracyjnego, organ administracji nie naruszył prawo.

Nie każde naruszenie prawa uzasadnia wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonego aktu administracyjnego. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a., sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla taki akt w przypadku, gdy stwierdzi: 1) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; 2) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego; 3) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd administracyjny stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.) lub stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 3 P.p.s.a.).

W tej sprawie Sąd uznał, że skarga skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony akt administracyjny nie narusza prawa.

Podstawą prawną rozstrzygnięć administracyjnych zapadłych w kontrolowanym postępowaniu były przepisy ustawy o pomocy społecznej. Zasady ogólne pomocy społecznej zostały zawarte w art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, które to przepisy stanowią, że świadczenia z pomocy społecznej mają na celu umożliwienie przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których osoby ubiegające się nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości oraz zaspokajanie niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Skarżący ubiegał się o przyznanie zasiłku celowego. Ten rodzaj świadczenia został uregulowany w art. 39 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Podkreślić trzeba, że pomoc społeczna jest instytucją stosowaną wyjątkowo i to w sytuacjach, w których obywatel nie jest w stanie sam podołać okolicznościom życiowym. Jednym z podstawowych warunków przyznania zasiłku celowego, o którym mowa w art. 39 ustawy o pomocy społecznej, jest spełnienie kryterium dochodowego, które w przypadku skarżącego, jako osoby samotnie gospodarującej, wynosiło 634 zł (art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej w związku z § 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2012 r. poz. 823), przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 ustawy o pomocy społecznej.

W kontrolowanym postępowaniu administracyjnym ustalono, że skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, a jego dochód, na który składa się zasiłek stały i okresowy, wynosi 634 zł miesięcznie. To ustalenie nie budzi żadnych wątpliwości, a w konsekwencji za prawidłowe należy uznać stwierdzenie, że skarżący przekracza ustawowe kryterium dochodowe dla jednoosobowego gospodarstwa domowego.

Sąd przychyla się do stanowiska organów administracyjnych, że dobrowolne zobowiązanie się samego skarżącego do uiszczania alimentów na rzecz swojej żony nie może uzasadniać obciążenia kwotą owych alimentów organu pomocy społecznej. Sam skarżący znając swoją sytuację rodzinną i majątkową, powinien rozważyć, czy będzie miał środki na uiszczanie alimentów i skąd te środki uzyska. Brak owego rozważenia, albo też uznanie przez skarżącego, że to ze środków pomocy społecznej będą owe alimenty opłacane, nie może być traktowane jako zaspokajanie niezbędnej potrzeby bytowej samego skarżącego. Jak ustaliły to organy administracyjne w tej sprawie, to skarżący w dniu 14 stycznia 2016 r. na rozprawie z powództwa W. B. żony wnioskodawcy o zaspokojenie potrzeb rodziny zawarł ugodę w której zobowiązał się płacić na rzecz swojej żony W. B. kwotę 400 zł miesięcznie i już w dniu 2 lutego 2016 r. wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z wnioskiem o przyznanie pomocy w kwocie 400 zł na pokrycie zobowiązań alimentacyjnych względem żony wynikających z tej ugody. W ocenie Sądu trafnie ocenił taką sytuację organ II instancji jako świadome zobowiązanie się skarżącego do uiszczania świadczeń alimentacyjnych mimo braku własnych środków finansowych i utrzymywania się skarżącego wyłącznie ze świadczeń z pomocy społecznej. W okolicznościach tej sprawy nie można uznać, że zaspokojenie i tego wniosku skarżącego, w którym domaga się on de facto zapłaty przez ośrodek pomocy społecznej alimentów, które dobrowolnie zobowiązał się płacić na rzecz swojej żony, stanowi niezbędną potrzebę bytową w rozumieniu art. 39 ustawy o pomocy społecznej. Takie przerzucanie dobrowolnego obowiązku na ośrodek pomocy społecznej ani nie mieści się w celach oraz zasadach przyznawania pomocy społecznej, ani też nie jest w interesem publicznym pokrywanie potrzeb danej osoby, które nie są potrzebą bytową tej osoby.

Ponadto żona skarżącego posiada stałe zabezpieczenie finansowe w postaci świadczenia rentowego, a tym samym dobrowolne zobowiązanie się skarżącego do uiszczania świadczeń alimentacyjnych na rzecz swojej żony w sytuacji braku takich środków po stronie skarżącego, może być interpretowane jako sposób na wykazanie dodatkowej potrzeby którą miałaby sfinansować pomoc społeczna.

W tej sprawie Sąd podziela stanowisko zajęte przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w prawomocnym wyroku z dnia 19 marca 2008 r. sygn. akt II SA/Kr 885/07, zgodnie z którym co do zasady ani zasiłek celowy ani też specjalny zasiłek celowy nie może być przyznany na zaspokojenie zobowiązań alimentacyjnych ciążących na dłużniku alimentacyjnym. Tym bardziej zasadniczo zasiłek celowy nie może być przyznany na zaspokojenie zobowiązań alimentacyjnych ciążących na takim dłużniku alimentacyjnym, który dobrowolnie zgodził się na uiszczanie zobowiązania alimentacyjnego wobec inne osoby.

Sąd nie podziela argumentów skarżącego zawartych w samej skardze. Nie ma znaczenia w tej sprawie kwestia rozpoznania skargi kasacyjnej wniesionej przez skarżącego w innej sprawie. Okoliczności dotyczące świadczeń na rzecz żony skarżącego i jego matki nie mają także w tej sprawie znaczenia. Świadczenia z zakresu pomocy społecznej nie są przyznawane na zasadzie zawierania umów lub przyjmowania propozycji skarżącego co do przyznania takiego, a nie innego świadczenia. Świadczenia ta mają charakter osobisty i przyznawana są konkretnej osobie na zaspokojenie jej potrzeb bytowych. Odrębnie załatwiane są sprawy co do przyznawania świadczeń na rzecz żony skarżącego W. B. i nie można utożsamiać świadczeń przyznawanych skarżącego ze świadczeniami na rzecz jego żony. W każdym przypadku organy pomocy społecznej analizują konkretną potrzebę bytową i przyznają określone środki. Nie mogły w tej sprawie być brane pod uwagę także okoliczności dotyczące przyznawania świadczeń na rzecz H. C. lub odmowy przyznania odrębnego świadczenia celem zmiany aktu notarialnego. Jeszcze raz należy podkreślić, że ta sprawa dotyczy tylko i wyłącznie zasadności odmowy przyznania zasiłku celowego skarżącemu na pokrycie przez zobowiązań alimentacyjnych, które skarżący dobrowolnie przyjął na siebie i zobowiązał się je uiszczać na rzecz swojej żony. Żaden inny cel, ani inne świadczenie nie obejmuje tej sprawy. W tej sprawie nie miały znaczenia i te okoliczności, które dotyczą osoby najmującej mieszkanie przy ul. K w K, ani też odmowę przyznania zasiłku celowego na opłatę czynszu. Kwestia programu "500+" także nie ma znaczenia w tej sprawie.

W tej sytuacji, uwzględniając obowiązujące przepisy oraz argumentację skargi Sąd nie znalazł podstaw do przyjęcia, że odmawiając udzielenia pomocy w postaci zasiłku celowego, organy postąpiły w sposób niezgodny z prawem lub dowolny.

Zdaniem Sądu, zaskarżona decyzja wydana została zgodnie z obowiązującym prawem, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania i ustalenia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych, jak również prawidłowej ich oceny. Ponadto Sąd nie stwierdził naruszenia przez organ odwoławczy przepisów prawa materialnego, które miały zastosowanie przy podejmowaniu decyzji, ani norm proceduralnych w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy. Podkreślić trzeba, że organy zgromadziły istotne dla sprawy dowody i prawidłowo je oceniły mając na uwadze całokształt zebranego w sprawie materiału, dlatego pomimo subiektywnych i odmiennych odczuć skarżącego należy uznać, że podjęte w sprawie rozstrzygnięcia są prawidłowe i nie przekroczyły granic uznania administracyjnego.

W tym stanie rzeczy, wobec braku podstaw do kwestionowania zgodności zaskarżonej decyzji z prawem, działając na podstawie art. 151 P.p.s.a., skargę należało oddalić.