Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz, Sędziowie Sędzia WSA Renata Bukowiecka-Kleczaj, Sędzia NSA Stefan Kłosowski (spr.), Protokolant starszy sekretarz sądowy Anita Jałoszyńska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 15 września 2016 r. sprawy ze skargi Prokuratora Prokuratury Okręgowej w S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchylenia, w wyniku wznowienia postępowania, decyzji w sprawie rejestracji pojazdu oraz odmowy rejestracji pojazdu uchyla zaskarżoną decyzję.

Prokurator Okręgowy w S., na podstawie art. art. 8 §1 art. 52 § 1 oraz art. 53§1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012r., nr 270 ze zm.) - dalej: p.p.s.a., zaskarżył decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [..] r., znak [..], uchylającą w całości wydaną w wyniku wznowienia postępowania decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] r., [...] w przedmiocie rejestracji na rzecz A. U. samochodu [...] (nr rej. [...]) i przekazującą sprawę do ponownego rozpoznania organowi I instancji.

Skarżonej decyzji zarzucił mające wpływ na wynik sprawy naruszenie art. 80 k.p.a., polegające na dowolnej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie oczywiście błędnego wniosku, iż przedłożone przez stronę wraz z odwołaniem nowe dowody wskazujące na to, iż Auto Komis "[...]" w S. w dniu [...] r. nabył od ostatniego właściciela w N. przedmiotowy pojazd, mogą mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, jeżeli okaże się, że nie były podrobione, podczas gdy w realiach niniejszej sprawy jedynie prawomocne orzeczenie sądu powszechnego rozstrzygające o prawie własności może mieć wpływ na wynik sprawy.

W uzasadnieniu skargi przytoczono okoliczności i ustalenia stanowiące podstawę faktyczną skarżonej decyzji, wskazując, iż w dniu [..] r. A. U. nabyła za pośrednictwem Auto Komis "[...]" w S. pojazd marki [...] o nr [...], za kwotę [...] zł. Komis wystawił na dane nabywcy fakturę VAT oraz wydał jej umowę kupna sprzedaży ww. pojazdu zawartą między [...] a P. Z., jak również umowę komisu nr [..] z dnia [...] r. zawartą przez Auto Komis "[...]" z P. Z. Tego rodzaju dokumenty A. U. przedłożyła wraz z wnioskiem o rejestrację pojazdu w Urzędzie Miasta. Decyzją z dnia [...] r., [...], Prezydent Miasta zarejestrował pojazd marki [...] o nr rej. [...].

Na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego z dnia 22 lipca 2014 r., sygn. akt IV K 21/14, ustalono, iż ww. umowa kupna sprzedaży przedmiotowego pojazdu między [...] a P. Z. została podrobiona.

Na skutek wniesionego przez Prokuratora sprzeciwu od decyzji rejestracyjnej z żądaniem wznowienia prawomocnie zakończonego postępowania, Prezydent Miasta decyzją z dnia [...] r. w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. uchylił własną decyzję o rejestracji ww. pojazdu i odmówił rejestracji tego pojazdu.

Rozpoznając odwołanie pełnomocnika A. U., SKO w S. kwestionowaną decyzją uchyliło powyższą decyzję organu I instancji i przekazało mu sprawę do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Kolegium wskazało, iż choć bezspornie istniały podstawy do wznowienia postępowania z uwagi na ustalenia prawomocnego wyroku skazującego, czego nie kwestionuje również strona, organ prowadząc wznowione postępowanie musi uwzględnić aktualne dowody w zakresie wykazania przez stronę przysługującego jej prawa własności. W toku postępowania karnego ustalono, iż w rzeczywistości przedmiotowy pojazd nabył w dniu [...]r. w N. Auto Komis "[...]" w S., który pojazd ten sprzedał następnie A. U. Dlatego też, w ocenie SKO, konieczne jest ustalenie, czy w toku postępowania karnego podważono również wiarygodność ww. umowy z dnia [..] r.

W ocenie Prokuratora stanowiska SKO w S. nie sposób zaakceptować, bowiem kwestia ustalenia prawa własności pojazdu jest poza zakresem kompetencji organów administracji orzekających w przedmiocie rejestracji. Organ dokonuje czynności rejestracyjnej na podstawie jednoznacznie wykazujących własność dokumentów. Jeżeli zachodzą wątpliwości co do tego czy strona skutecznie pod względem prawnym nabyła własność pojazdu, winna ona we własnym interesie wystąpić do sądu powszechnego ze stosownym żądaniem.

W niniejszej sprawie SKO w S. uchyliło decyzję organu I instancji i nakazało temu organowi weryfikację faktu czy wiarygodność umowy zawartej w dniu [...]r. przez Auto Komis "[...]" w S. została podważona, stwierdzając dalej, iż ustalenia takie będą miały wpływ na rozstrzygnięcie z uwagi na to, że po wznowieniu postępowania organ orzeka merytorycznie na podstawie aktualnie zebranych dowodów, Kolegium de facto wskazało zatem na konieczność wydania decyzji merytorycznej, innej niż odmowa rejestracji, jeżeli okaże się, iż umowa z dnia [...] r. nie została podrobiona. W realiach niniejszej sprawy orzeczenie tej treści sprowadza się do zobowiązania organu I instancji do dokonania ustaleń co do tego czy A. U. skutecznie nabyła prawo własności, zakupując w dniu [...] r. w Auto Komisie "[...]" w S. przedmiotowy pojazd, co pozostaje w kompetencji sądu powszechnego. Przedłożona wraz z wnioskiem o rejestrację dokumentacja wskazuje jednoznacznie, iż faktura VAT, wystawiona A. U. przez Auto Komis "[...]", dotyczy sprzedaży tego pojazdu przez komis jako komisanta, a nie jako właściciela. Nie przedłożono bowiem A. U. umowy z dnia [...] r. zawartej przez Auto Komis "[...]" w S., z poprzednim właścicielem, zaś Komis podejmował czynności związane z przeniesieniem na rzecz A. U. prawa własności pojazdu należącego rzekomo do P. Z. Ustalenie istnienia drugiej, równoczesnej, umowy nabycia pojazdu sprowadzonego z Niemiec, nawet jeżeli nie była ona podważona w postępowaniu karnym, nie może mieć w niniejszej sprawie żadnego znaczenia. Nie jest bowiem rolą organu ustalanie czy komisant mógł skutecznie przenieść prawo własności na A. U., skoro umowa podpisana przez komitenta okazała się podrobiona, zaś komisantowi w rzeczywistości przysługiwało prawo własności. Wyjaśnienie tych kwestii należy do właściwości sądu powszechnego. Dopiero prawomocne orzeczenie sądu może stanowić w niniejszej sprawie dowód własności.

Tym samym – zdaniem Prokuratora - SKO naruszyło art. 80 k.p.a. przez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie oczywiście błędnego wniosku, iż przedłożone przez stronę wraz z odwołaniem nowe dowody wskazujące na to, iż Auto Komis "[...]" w S. w dniu [...]r. nabył od ostatniego właściciela w N. pojazd marki [...] mogą mieć istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, podczas gdy w realiach niniejszej sprawy jedynie prawomocne orzeczenie sądu powszechnego rozstrzygające o prawie własności może mieć wpływ na wynik sprawy. W konsekwencji doszło do nieuzasadnionego uchylenia prawidłowej decyzji organu I instancji.

W związku z powyższym Prokurator Okręgowy wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji SKO w S. w całości.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. wniosło o jej oddalenie i podtrzymało stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, wskazując, iż zakończenie wznowieniowego postępowania - decyzją wydaną, na podstawie art. 151 § 1 k.p.a. - może nastąpić wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania co do podstaw wznowienia i rozstrzygnięcia istoty sprawy. Prowadząc postępowanie w celu rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej organ nie jest związany ustaleniami stanu faktycznego i prawnego dokonanymi w postępowaniu, w którym zapadła decyzja ostateczna. Obowiązany jest wziąć pod uwagę dowody zaoferowane przez A. U. we wznowionym postępowaniu (którymi skarżący dysponował, jednakże zdecydował się ich nie ujawniać, kierując w dn. 30 czerwca 2015 r do Prezydenta Miasta sprzeciw od jego ostatecznej decyzji z dn. [...]r. nr. [..] w sprawie rejestracji pojazdu marki [...] o nr nadwozia [...], nr rejestracyjnym [...] ) celem dokonania oceny, czy okoliczności sprawy, ustalone na podstawie całokształtu materiału dowodowego, przemawiają za tym, że nie ma żadnych podstaw do wydania innej decyzji niż dotychczasowa (art.146 § 2 kp.a.).

Dowody te nie były znane organowi I instancji przy wydaniu decyzji, od której następnie odwołała się A. U. do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, jakkolwiek nie są to nowe dowody.

Przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (dalej : u.p.r.d.) precyzyjnie określają zasady rejestracji pojazdów samochodowych i dopuszczenia ich do ruchu. Zgodnie z postanowieniami art. 73 tej ustawy, rejestracji pojazdu dokonuje się na wniosek właściciela, a do zarejestrowania niezbędne jest przedstawienie odpowiednich dokumentów. Zbiór dokumentów niezbędnych do rejestracji pojazdu został wskazany w art. 72 ww. ustawy, przy czym zawarty w tym unormowaniu katalog jest wyczerpujący i nie może być rozszerzony przez organy prowadzące postępowanie rejestracyjne. Obowiązek przedstawienia tych dokumentów ciąży na składającym wniosek o zarejestrowanie pojazdu. Stąd też w judykaturze przyjęto, że w razie niespełnienia przewidzianych prawem warunków, tj. nie przedłożenia wymaganych dokumentów, nie może nastąpić rejestracja pojazdu. Dokumenty te muszą być prawdziwe nie tylko w znaczeniu formalnym, czyli sporządzone przez powołane do tego organy lub osoby (formalna autentyczność dokumentu), lecz także zgodne ze stanem faktycznym (wyroki NSA z dnia 12 marca 1998 r., II SA 32/98, LEX Nr 41680 oraz z dnia 25 stycznia 2000 r. II SA 250/6/99, LEX Nr 55319).

W ustawowym katalogu dokumentów niezbędnych do rejestracji wymienia się między innymi: dowód własności pojazdu, kartę pojazdu jeżeli była wydana, zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli było wymagane (...), dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany (art. 72 ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5 u.p.r.d.), które dla organów rejestracyjnych stanowią faktyczną podstawę wydania decyzji o zarejestrowaniu pojazdu na rzecz podmiotu legitymującego się prawem własności. W przypadku zgłoszenia do pierwszej rejestracji pojazdu sprowadzonego z zagranicy jego właściciel dołącza do wniosku o rejestrację między innymi dowód własności pojazdu oraz dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany (oraz inne dokumenty wskazane w § 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów) .

Obowiązkiem organu I instancji jest ocena dokumentów przedłożonych przez A. U. przy odwołaniu w celu rozpoznania wniosku o rejestrację pojazdu, w tym rachunku nr [...] z dn. [...] r na kwotę [...] eur oraz umowy z dn. [...] r zawartej pomiędzy Auto Komis "[...]" B. G. oraz [...].

Oceny, czy dokumenty te stanowią, wraz z fakturą VAT z dn. [...]r. oraz pozostałymi dokumentami pojazdu, które nie zostały zakwestionowane w toku postępowania, podstawę do zarejestrowania pojazdu na rzecz wnioskodawcy, organ dokonuje we własnym zakresie. Żaden z wyżej powołanych przepisów nie wymaga przedstawienia orzeczenia sądu powszechnego ustalającego prawo własności pojazdu ani też nie uprawnia organu administracji do żądania takiego orzeczenia.

Skarżący, wskazując, że "zachodzą wątpliwości co do tego czy strona skutecznie pod względem prawnym nabyła własność pojazdu", nie sprecyzował jakiego rodzaju są to wątpliwości i co jest ich źródłem w aspekcie wszystkich dokumentów, jakimi dysponował organ I instancji po przekazaniu mu sprawy do ponownego rozpatrzenia.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, z faktury VAT z dn. 12 stycznia 2007 nie wynika w ogóle, że dotyczy ona sprzedaży pojazdu oddanego w komis oraz że sprzedający występuje w charakterze komisanta. Skarżący nie uzasadnił również swojego stanowiska, dlaczego fakt istnienia umowy z [...] zawartej pomiędzy Auto Komis "[...]" B. G. oraz [...] nie ma żadnego znaczenia w sprawie, istotne są natomiast dokumenty, które zostały później podrobione przez inne osoby, w celu zaniżenia zobowiązań publiczno-prawnych w postaci podatku VAT i podatku akcyzowego, przy czym A. U. nie była osobą, na której ciążył obowiązek dopełnienia formalności związanych z zadeklarowaniem wartości pojazdu oraz uiszczeniem należności podatkowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje :

Skargę Prokuratora Okręgowego uznać należy za zasadną.

Należy zgodzić się z jego tezą, iż w okolicznościach niniejszej sprawy kasacyjna decyzja SKO, uchylająca wydaną w wyniku ustaleń dokonanych po wznowieniu postępowania decyzję Prezydenta Miasta w sprawie zarejestrowania samochodu o nr rej. [...] i odmawiająca jego zarejestrowania, jest równoznaczna ze wskazaniem organowi rejestracyjnemu zasadności zarejestrowania pojazdu na podstawie ustaleń dokonanych podczas postępowania karnego, w toku którego ustalono okoliczności związane z podrobieniem umowy kupna – sprzedaży przedmiotowego samochodu, przedłożonej do poprzedniej rejestracji, oraz ustalenia w tym postępowaniu istnienia drugiej umowy kupna – sprzedaży tego samochodu (z dnia [...] r.) zawartej między Auto Komis "[...]" oraz [...], która strona dołączyła do odwołania od opisanej wyżej decyzji organu I instancji, odmawiającej rejestracji, jeśli prawdziwość tej umowy nie została w postępowaniu karnym zakwestionowana.

Nie budzi wątpliwości, iż A. U. do wniosku o rejestrację przedmiotowego samochodu w 2007 r. przedłożyła umowę zawartą między Auto Komis "[...]", a A. U. oraz poprzedzającą ją umową między Autokomisem "[...]", a P. Z., która okazała się sfałszowana, wobec czego nie mogła w świetle art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym stanowić podstawy jego rejestracji.

W toku postępowania karnego ustalono, że Auto Komis "[...]" we własnym imieniu zakupił od poprzedniego właściciela w Niemczech przedmiotowy samochód a fikcyjną umową z P. Z. posłużył się w celu obejścia zobowiązań fiskalnych, jednakże są to ustalenia w sprawie karnej, których organ rejestracyjny nie może oceniać ani weryfikować, zwłaszcza w sytuacji, gdy dysponuje przedłożoną na wniosek o rejestrację umową między Auto Komisem "[...]", a A. U., na mocy której zakupiła ona za pośrednictwem Komisu samochód, którego poprzednim prawnie władającym był P. Z., natomiast umowa z [...] r., która została przedłożona organowi dopiero wraz z odwołaniem od wydanej po wznowieniu przedmiotowego postępowania decyzji odmawiającej rejestracji, wskazuje na inny stan faktyczny.

Należy podkreślić, iż organy administracji dokonują rejestracji pojazdu na podstawie dokumentów potwierdzających niesporny stan w sferze stosunków własnościowych. Organ rejestrujący nie może dokonać rejestracji w sytuacji, gdy musi pod tym kątem dokonać oceny przedłożonych mu dokumentów; nie może zatem oceniać, czy przedłożona mu przez A. U., wraz z odwołaniem, umowa kupna - sprzedaży przedmiotowego samochodu z [...]r., zawarta między Auto Komis "[...]" a niemieckim podmiotem [...], nie została podważona w postępowaniu karnym – jak wskazuje w zaskarżonej decyzji SKO. Ustalenia dotyczące istnienia bądź nieistnienia określonego prawa lub stosunku prawnego należą bowiem – jak trafnie wskazuje skarżący Prokurator - do właściwości sądów powszechnych.

W okolicznościach niniejszej sprawy kwestia własności samochodu i związanego z tym uprawnienia do jego zarejestrowania przez A. U. nie jest zatem oczywista i Prokurator Okręgowy trafnie wskazuje, iż wskutek okoliczności związanych z fałszowaniem umowy zakupu tego pojazdu ubiegająca się o rejestrację powinna usunąć wszelkie wątpliwości, przez przedłożenie orzeczenia sądu, potwierdzającego jej prawo własności. Organ administracji nie jest bowiem uprawniony do tego typu ustaleń, poza przypadkiem, kiedy wnioskodawca przedkłada do rejestracji wymagane przez prawo i niebudzące wątpliwości dokumenty, potwierdzające nabycie przez niego prawa własności pojazdu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, jako organ II instancji, w okolicznościach niniejszej sprawy nie było zatem uprawnione do wskazania organowi I instancji zasadności zarejestrowania samochodu w oparciu o ujawnioną w toku postępowania karnego umowę kupna przez Auto Komis "[...]" samochodu od jego poprzedniego niemieckiego właściciela, "jeżeli okaże się, iż nie została ona podważona". Ten warunek oznacza, iż organ I instancji winien we własnym zakresie ustalać wiarygodność tej umowy, do czego – jak wyżej wyjaśniono – nie jest uprawniony.

W tej sytuacji uznać należało, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 138 § 2 k.p.a. w zw. z art. 151 § 1 pkt 2 i art. 80 k.p.a. i w zw. z art. 7 ustawy o ruchu drogowym.

Mając powyższe na uwadze Sąd, uznając zasadność skargi Prokuratora, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.