Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Kwiatek, Sędziowie NSA Irena Szarewicz-Iwaniuk, WSA Wiesława Achrymowicz (spr.),, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Marta Sochal, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 19 stycznia 2007 r. sprawy ze skargi J. S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości podatkowej I. oddala skargę; II. przyznaje adwokatowi W. W. wynagrodzenie w kwocie [...] tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu; III. przejmuje na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczony wpis od skargi.

I SA/Lu 608/06

UZASADNIENIE

1. Decyzją z dnia [...] Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w P. z dnia [...], która odmawiała J. S. umorzenia zaległości podatkowych w podatku od towarów i usług w wysokości 7 893,66 zł za poszczególne miesiące 2001 r., 2002 r. i 2004 r., wraz z odsetkami w kwocie 4 589 zł. , wynikającej z decyzji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w P. z [...] listopada 2005 r. o solidarnej odpowiedzialności podatkowej J. S. za zaległości podatkowe spółki cywilnej.

Organ odwoławczy ustalił, że zaległości podatkowe wynikają z niewpłacenia podatku od towarów i usług, wykazanego w deklaracjach VAT – 7, złożonych przez spółkę cywilną PHU [...], której wspólnikami był J. S. wraz z żoną A. D. – S. Organ zwrócił uwagę, że podatek od towarów i usług był zawarty w cenie towaru, usługi, płaconej podatnikowi - spółce. Niewpłacanie tego podatku oznaczało zatrzymanie pieniędzy należnych budżetowi i samowolne przeznaczenie ich na własne cele. J. S. własnymi działaniami przyczynił się do powstania zaległości podatkowych. W tych okolicznościach przyznanie wnioskowanej ulgi uznał za niezasadny przywilej.

Organ odwoławczy przyznał, że obecna sytuacja życiowa, majątkowa J. S. jest trudna. Nie posiada żadnego majątku. Nie pracuje z uwagi na stan zdrowia. Był poddany rehabilitacji po leczeniu operacyjnym. Dochód żony to kwota 425 zł miesięcznie. Organ odwoławczy ocenił dokumenty dołączone do odwołania - deklaracje o dochodach za 2005 r. J. S. / 3 966 zł /, jego żony / 3 566 zł/ oraz orzeczenie lekarskie z dnia 14 marca 2006 r. o całkowitej niezdolności J. S. do pracy na czas do 31 marca 2007 r.

Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego organ odwoławczy wyprowadził stanowisko, że trudna sytuacja podatnika, brak dostatecznych dochodów na zapłatę zaległości podatkowych, zły stan zdrowia same w sobie nie stanowią wystarczającej przesłanki do umorzenia zaległości podatkowej.

Organ wywiódł, że ważny interes podatnika jest pojęciem nieostrym. Musi być oceniany w świetle okoliczności konkretnej sprawy i według kryteriów obiektywnych. O istnieniu ważnego interesu podatnika nie decyduje jego subiektywne przekonanie. Ważny interes podatnika to sytuacja, gdy z powodu szczególnych przypadków nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych, zdarzenie na które nie miał wpływu i niezależne od sposobu jego postępowania.

Interes publiczny to sytuacja, gdy zapłata zaległości spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do budżetowych środków pomocy, bez których nie będzie w stanie zaspokoić swoich potrzeb materialnych.

W okolicznościach tej sprawy organ nie stwierdził istnienia przesłanek do zastosowania wnioskowanej ulgi z art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.

2. Na opisane rozstrzygnięcie administracyjne skargę złożył J. S. Wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji. Zarzucił organowi nieprawidłową ocenę zebranego materiał dowodowego. W ocenie skarżącego za umorzeniem zaległości podatkowej przemawia jego trudna sytuacja życiowa, w tym zdrowotna i materialna / której organ nie kwestionował /. Jego zdaniem, wbrew stanowisku organu została spełniona przesłanka ważnego interesu podatnika. Organ pierwszej instancji nie uwzględnił wszystkich istotnych okoliczności. Pominął te wynikające z dokumentów dołączonych do odwołania /wysokość dochodu za rok 2005 r., niezdolność do pracy/. Stawiennictwo skarżącego w siedzibie organu nic nie wniosłoby do sprawy. Dokumenty dotyczące dochodów uzyskanych w 2005 r. czy orzeczenie o niezdolności do pracy skarżący mógł złożyć dopiero wraz z odwołaniem i organ odwoławczy miał możliwość przeprowadzenia dodatkowego postępowania.

W świetle prezentowanego stanowiska wywodził naruszenie przez organ art. 122 Ordynacji podatkowej.

3. W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wnosił o jej oddalenie. Podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Podkreślił, że dokumenty przedstawione w toku postępowania odwoławczego zostały przez organ ocenione w ramach całości zgromadzonego materiału dowodowego. Te dodatkowe dokumenty nie dają podstawy do zmiany stanowiska prawnego w sprawie wnioskowanej ulgi. Data złożenia przez podatnika zeznania o wysokości dochodów za 2005 r. nie pozwalała na przekazanie tego dokumentu organowi pierwszej instancji przed rozstrzygnięciem w przedmiocie wnioskowanej ulgi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpoznając skargę zważył, co następuje:

4. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych / Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm. / w związku z art. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi / Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. / sądy administracyjne kontrolują działania organów administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Zaskarżona decyzja nie narusza prawa.

5. Zgodnie z art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej / ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Dz. U. z 2005 r., nr 8, poz. 60 ze zm. / w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym zaległości podatkowe i odsetki za zwłokę mogą być umorzone w całości lub w części.

Zobowiązania podatkowe określone ustawami mają charakter powszechny. Zasadą jest płacenie podatków. Możliwość umorzenia zaległości podatkowych jest odstępstwem od tej zasady. Ma charakter wyjątkowy. Tym samym zastosowanie ulgi z art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej musi być uzasadnione nadzwyczajnymi okolicznościami dotykającymi konkretnego podatnika. Musi być uzasadnione zaistnieniem zdarzeń, na które podatnik nie mógł mieć wpływu. Za możliwością umorzenia zaległości podatkowej musi przemawiać konieczność respektowania wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej. Każdorazowo ważny interes podatnika lub interes społeczny musi być oceniany według obiektywnych kryteriów. Subiektywne przekonanie samego podatnika nie ma prawnego znaczenia. Z instytucji umorzenia zaległości podatkowych nie można czynić powszechnie stosowanego środka prowadzącego do zwolnienia od obowiązku zapłaty podatku.

Ocena czy w okolicznościach sprawy występuje przesłanka ważnego interesu podatnika czy interesu publicznego należy wyłącznie do organu podatkowego. Jeśli organ dokona tej oceny w oparciu o prawidłowo przeprowadzone postępowanie wyjaśniające, prawidłowo zgromadzony i oceniony materiał dowodowy / w granicach swobodnej oceny / i stwierdzi brak ważnego interesu podatnika czy interesu publicznego, to odmowna decyzja organu nie narusza prawa. Natomiast sąd administracyjny nie dokonuje własnych ustaleń i oceny materiału dowodowego. Kontrola legalności zaskarżonej decyzji w takiej sytuacji ma ograniczony zakres. Polega na ocenie czy nie zostały naruszone przez organ przepisy postępowania. Orzeczenia sądu administracyjnego nie mogą zastępować rozstrzygnięć właściwych organów administracji publicznej.

Zasadnie organ zwraca uwagę, że decyzja o zastosowaniu rozważanej ulgi jest pozostawiona uznaniu organu podatkowego. Zatem nawet, gdy organ stwierdzi, że w sprawie zaistnieje przypadek uzasadniony ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może, nie musi zdecydować o umorzeniu. Umorzenie zaległości podatkowych jest prawem, nie obowiązkiem organów podatkowych.

Uznaniowy charakter decyzji w przedmiocie zastosowania ulgi z art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej ogranicza z kolei kontrolę sprawowaną przez sąd administracyjny. Sąd administracyjny kontrolując legalność decyzji opartej na uznaniu, nie dokonuje własnej oceny materiału dowodowego i nie podejmuje własnego uznania. Sąd administracyjny ocenia czy uznanie organu zostało oparte na prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym, czy zgromadzony materiał dowodowy pozwalał na rozpatrzenie sprawy, czy został prawidłowo oceniony. Jeżeli tak, to sąd administracyjny nie może ingerować w merytoryczną treść uznania organu podatkowego.

Sądowa kontrola decyzji uznaniowej polega na ocenie czy nie narusza przepisów proceduralnych. Natomiast sąd nie może rozstrzygać czy w okolicznościach konkretnej sprawy zaległości podatkowe powinny czy nie powinny być umorzone. Nie orzeka w kolejnej instancji. Ostateczna decyzja wydana przez organ administracji publicznej w granicach uznania, przysługującego mu z mocy konkretnego przepisu prawa, może być uchylona przez sąd administracyjny w razie stwierdzenia naruszeń przepisów postępowania, które mogły istotnie wpływać na wynik sprawy.

Zatem negatywna decyzja organu nie narusza prawa zarówno wtedy, gdy ważny interes podatnika lub interes publiczny wystąpiły lub też nie wystąpiły. Jeżeli postępowanie wyjaśniające i dokonana na tej podstawie ocena stanu faktycznego sprawy są przeprowadzone zgodnie z prawem, to samo wyprowadzenie z takiej oceny wniosku czy można i należy umorzyć zaległości podatkowe jest pozostawione wyłącznie decyzji organu podatkowego.

6. Zaskarżona decyzja została powzięta w rezultacie prawidłowo przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego.

W tej sprawie organy podatkowe w toku instancji wyczerpująco zebrały materiał dowodowy, który pozwalał na prawidłowe rozpatrzenie wniosku. Oceniły dowody w sposób spójny, logiczny i zgodny z zasadami doświadczenia życiowego. Ocenie tej nie można zarzucić dowolności. Organ odwoławczy przeprowadził dodatkowe postępowanie, które uzupełnił o ocenę dowodów z dokumentów dołączonych do odwołania zgodnie z art. 229 Ordynacji podatkowej.

Organ odwoławczy stanowisko, że w sprawie nie istnieją żadne szczególne okoliczności, wyczerpujące przesłankę ważnego interesu podatnika czy interesu publicznego w rozumieniu art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, oparł na prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym, prawidłowej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego przy uwzględnieniu całokształtu istotnych okoliczności. Spełnił wymogi z art. 187 § 1, art. 191, art. 120, art. 121 § 1, art. 122 Ordynacji podatkowej.

W tym stanie sprawy zarzuty skargi nie są zasadne.

Ponownie należy zwrócić uwagę, że sądowa kontrola legalności decyzji nie jest ponownym rozpatrywaniem sprawy podatkowej / administracyjnej /. Sąd administracyjny nie może zastępować w orzekaniu organów administracji publicznej.

Z tych względów na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł jak w pkt I sentencji. Orzeczenie o wynagrodzeniu pełnomocnika uzasadnia art. 250 tej ustawy.