Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędziowie: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno Sędzia del. WSA Rafał Wolnik (spr.) po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Burmistrza Miasta i Gminy K. o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Burmistrzem Miasta i Gminy K. a Wójtem Gminy R. w przedmiocie wskazania gminy właściwej do zwrotu wydatków z tytułu świadczenia w formie schronienia oraz zasiłku stałego wraz z ubezpieczeniem zdrowotnym postanawia: 1. odrzucić wniosek; 2. zwrócić Burmistrzowi Miasta i Gminy K. ze środków budżetowych Naczelnego Sądu Administracyjnego kwotę 100 (sto) złotych tytułem uiszczonego wpisu od wniosku.

Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. (dalej: MGOPS w K.), działający z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy K. o wnioskiem z dnia [...] maja 2017 r. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Burmistrzem Miasta i Gminy K. a Wójtem Gminy R. w przedmiocie wskazania organu właściwego do wskazania czy gmina właściwa ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania osoby bezdomnej na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w formie schronienia oraz zasiłku stałego wraz z ubezpieczeniem zdrowotnym.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że świadczeniobiorca S. W. mieszkał w K., gdzie był czasowo zameldowany. Jego miejscem stałego zameldowania był Ł., R. Od lutego 2017 roku świadczeniobiorca stał się osobą bezdomną. Pomimo zapisu art 101 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (obecnie: Dz.U. z 2017, poz. 1769), zwanej dalej u.p.s., Gmina R. odmówiła wydania decyzji i udzielenia niezbędnych świadczeń. W tej sytuacji MGOPS w K. z uwagi na zagrożenie dla zdrowia i życia świadczeniobiorcy, niezwłocznie udzielił mu świadczenia w postaci zasiłku stałego wraz z opłaceniem składek zdrowotnych oraz przyznał pomoc w formie schronienia. Następnie MGOPS w K. w związku z poniesionymi wydatkami, powołując się na art. 101 ust. 7 u.p.s., wystosował do Gminy R. żądanie zwrotu poniesionych wydatków.

W odpowiedzi na wniosek Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w R. (dalej: GOPS w R.), działający z upoważnienia Wójta Gminy R., wniósł o odrzucenie wniosku lub ustalenie, że Gmina R. nie jest zobowiązana do zwrotu wydatków. Organ podniósł, że świadczeniobiorca był współwłaścicielem nieruchomości znajdującej się w K., w której mieszkał. Ponadto wielokrotnie korzystał z świadczeń przyznanych mu przez MGOPS w K. Końcowo wskazał, że w niniejszej sprawie nie występuje spór o właściwość pomiędzy organami do załatwienia sprawy podlegającej rozpoznaniu w drodze decyzji administracyjnej. Spór o zwrot wydatków nie ma bowiem charakteru administracyjnego, a stanowi sprawę cywilną w rozumieniu art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do przepisu art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Przez spór o właściwość, o którym mowa w art. 4 p.p.s.a., należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy administracji publicznej jednocześnie uważają się za właściwe do załatwienia konkretnej sprawy (spór pozytywny) lub też żaden z nich nie uważa się za właściwy do jej załatwienia (spór negatywny). Rozstrzygnięcie tego rodzaju sporu sprowadza się do wskazania organu właściwego do załatwienia sprawy w postępowaniu jurysdykcyjnym. W konsekwencji spór o właściwość może powstać wyłącznie na gruncie indywidualnej sprawy administracyjnej o stanie faktycznym przedstawionym w piśmie skierowanym do organu, która podlega władczemu rozstrzygnięciu organów administracji publicznej, w szczególności w drodze decyzji administracyjnej.

Należy zauważyć, że Dyrektor MGOPS w K. wystąpił z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu o właściwość nie w ramach indywidualnej sprawy administracyjnej, ale w związku z domaganiem się zwrotu poniesionych kosztów od innego organu, tj. Wójta Gminy R., który w jego ocenie jest zobowiązany do poniesienia kosztów udzielonych świadczeń. Wskazać należy, iż tego rodzaju rozliczenie jest kwestią wtórną wobec przyznanego świadczenia i nie ma charakteru sprawy administracyjnej rozstrzyganej decyzją administracyjną (por. m.in. postanowienia NSA: z dnia 11 maja 2017 r., sygn. akt I OW 7/17; z dnia 10 lutego 2017 r., sygn. akt I OW 198/16; z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt I OW 248/13).

W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie spór o właściwość między organami nie występuje. W istocie dotyczy on bowiem wyłącznie kwestii związanej ze zwrotem wydatków poniesionych przez Gminę K. w związku z przyznaniem świadczeń w postaci zasiłku stałego, składek zdrowotnych oraz schronienia. Zagadnienie dotyczące zwrotu wydatków gminie zostało przez ustawodawcę uregulowane w art. 101 ust. 7 u.p.s. Zgodnie z tym przepisem, gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w miejscu pobytu. Z powołanego przepisu nie wynika, aby zwrot wydatków gminie podlegał rozstrzygnięciu w formie decyzji administracyjnej. W orzecznictwie przyjmuje się, że rozliczenia między gminami następujące na podstawie art. 101 ust. 7 u.p.s. nie są załatwiane w formie decyzji administracyjnej. Tym samym nie można mówić o wystąpieniu w tych sprawach sporu o właściwość w rozumieniu art. 22 § 1 k.p.a. Przepis art. 101 ust. 7 u.p.s. nie odnosi się bowiem do organów gmin i nie wyposaża ich w kompetencję do wydania decyzji, lecz do samych gmin. Dotyczy zatem relacji majątkowej między dwiema osobami prawnymi, przybierającej postać stosunku zobowiązaniowego, w ramach którego jednej osobie przysługuje roszczenie wobec drugiej o zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Odmienną kwestią pozostaje fakt, że ten stosunek jest uwarunkowany wcześniejszym rozstrzygnięciem o charakterze administracyjnym, określającym kwotę podlegającą zwrotowi. Spór o zwrot wydatków stanowi sprawę cywilną należącą do właściwości sądu powszechnego, która nie może być załatwiona w drodze decyzji czy innego aktu administracyjnego (por. m.in. postanowienia NSA z dnia 8 lutego 2012 r., sygn. akt I OW 201/11; z dnia 22 września 2016 r., sygn. akt I OW 104/16).

Z tego względu uznać należy, iż wniosek Burmistrza Miasta i Gminy K., który ma na celu rozstrzygnięcie merytoryczne kwestii spornej, a nie wyznaczenie organu właściwego do rozpatrzenia indywidualnej sprawy administracyjnej, nie dotyczy sporu o właściwość w rozumieniu art. 4 p.p.s.a. i jako niedopuszczalny – podlega odrzuceniu.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 58 § 1 pkt 6 i § 3 w zw. z art. 15 § 2, art. 64 § 3 i art. 193 p.p.s.a. orzekł, jak w pkt 1 sentencji postanowienia. O zwrocie uiszczonego wpisu sądowego od wniosku Sąd orzekł na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 w zw. z art. 64 § 3 p.p.s.a.

Wskazać jeszcze wypadnie, że powołane wyżej orzeczenia Naczelnego Sadu Administracyjnego są dostępne w internetowej bazie orzeczeń NSA na stronie: http://orzeczenia.nsa.gov.pl