drukuj    zapisz    Powrót do listy

6321 Zasiłki stałe, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Oddalono skargę, IV SA/Po 500/12 - Wyrok WSA w Poznaniu z 2012-10-25, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

IV SA/Po 500/12 - Wyrok WSA w Poznaniu

Data orzeczenia
2012-10-25 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2012-07-09
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
Sędziowie
Donata Starosta
Ewa Kręcichwost-Durchowska /sprawozdawca/
Tomasz Grossmann /przewodniczący/
Symbol z opisem
6321 Zasiłki stałe
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 2009 nr 175 poz 1362 art. 4, art. 11 ust. 2, art. 37 ust.1 pkt 2, art. 106, art. 107
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - tekst jednolity.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Grossmann Sędziowie WSA Ewa Kręcichwost-Durchowska (spr.) WSA Donata Starosta Protokolant st.sekr.sąd. Krystyna Pietrowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2012 r. sprawy ze skargi M. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] maja 2012 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku stałego oddala skargę

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2012 r., nr [...] Dyrektor Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w J., działając z upoważnienia Burmistrza J., odmówił M. W. udzielenia pomocy finansowej w formie zasiłku stałego.

W uzasadnieniu organ wskazał, że dokonanie oceny czy osoba lub rodzina kwalifikuje się do świadczeń z pomocy społecznej dokonuje się, zgodnie z art. 107 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r., nr 175, poz. 1362 ze zm.), przeprowadzając wywiad środowiskowy (rodzinny). Organ wyjaśnił, że do jego przeprowadzenia niezbędna jest współpraca, osoby ubiegającej się o pomoc. Bez tego współdziałania ustalenie sytuacji materialno-bytowej rodziny jest niemożliwe. Organ podniósł, że zgodnie z art. 4 ustawy o pomocy społecznej, osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnych sytuacji życiowych. Organ podkreślił, że wnioskodawca uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu środowiskowego od 2003 r. oraz że wiele razy zwracał się on z wnioskami o pomoc, ale nigdy nie udało się przeprowadzić z nim wywiadu środowiskowego, a tym samym zebrania danych o sytuacji rodzinno-bytowej. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej może być powodem odmowy udzielenia pomocy. Organ zauważył również, że na wezwanie MGOPS wnioskodawca nie dostarczył żadnych brakujących dokumentów mających wpływ na udzielenie pomocy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł M. W. podnosząc, że została ona wydana w wyniku przestępstwa.

Decyzją z dnia [...] maja 2012 r., [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję podnosząc, że w myśl art. 37 ust. 1 pkt. 2 ustawy o pomocy społecznej zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Dalej organ wyjaśnił, że decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia z pomocy społecznej wydaje się po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego (art. 106 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej). Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się między innymi w celu ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin. Dalej organ wskazał, że zgodnie a art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Oznacza to, że przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przed wydaniem decyzji rozstrzygającej o wniosku strony jest konieczne. Organ podniósł również, że pomoc społeczna kierowana jest bowiem co do zasady dla osób najuboższych, dlatego ustawodawca wprowadził kryterium dochodowe. Bez przeprowadzenia wywiadu środowiskowego właściwie nie ma możliwości dokonania prawidłowej oceny co do celowości udzielenia pomocy stronie ubiegającej się o nią ani też rozmiaru wymaganej pomocy. Organ wyjaśnił, że z tych względów ustawodawca przewidział, że brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia (art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej). Nadto ustawodawca postanowił, że pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym, a odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia (art. 107 ust. 5 ustawy o pomocy spolecznej).

Organ podniósł, że jak wynika z akt sprawy pismem z dnia [...] marca 2012 r. (odebranym osobiście przez odwołującego w dniu ... marca 2012 r.) skierowano do odwołującego wezwanie o umożliwienie przeprowadzenia wywiadu w dniu [...] marca 2012 r., z pouczeniem, że wywiad ten będzie stanowił podstawę do wydania decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Pracownicy socjalni, którzy udali się do miejsca zamieszkania odwołującego we wskazanej dacie i godzinie nie zastali jednak nikogo w domu.

W ocenie organu całokształt okoliczności sprawy pozwala na wyciągnięcie wniosku, że nieobecność odwołującego w domu w dniu i o godzinie wskazanej przez organ pierwszej instancji, przy braku zgłoszenia jakichkolwiek zastrzeżeń co do tego terminu, stanowi uniemożliwienie przeprowadzenia przez odwołującego rodzinnego wywiadu środowiskowego, a w konsekwencji brak współdziałania odwołującego z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, którą to trudną sytuację - należy domniemywać - deklaruje on zgłaszając wnioski o przyznanie poszczególnych świadczeń z pomocy społecznej.

Odnosząc się do wniosków odwołującego o przesłuchanie osób wskazanych w odwołaniu na okoliczność wydania przedmiotowej decyzji w wyniku przestępstwa, organ podniósł, że przeprowadzenie wnioskowanych czynności nie ma żadnego znaczenia dla rozpatrywanej sprawy.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniósł M. W. podnosząc, że została wydana w wyniku przestępstwa.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie powtarzając argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 – dalej "Ppsa") polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Na podstawie art. 134 § 1 Ppsa, w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Przeprowadzając ocenę zgodności z prawem podjętych w sprawie rozstrzygnięć należy stwierdzić, że zaskarżona decyzja jak i poprzedzająca ją decyzja organu pierwszej instancji nie naruszają przepisów prawa materialnego, ani też przepisów prawa procesowego w taki sposób, który mógłby mieć istotny wpływ na jej wynik.

Rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielenia reguluje ustawa o pomocy społecznej.

Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Instytucja ta wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej), a jej zadaniem jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym poprzez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz do ich integracji ze środowiskiem (art. 3 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej).

Art. 4 ustawy o pomocy społecznej nakłada na osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej obowiązek współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Podstawą odmowy przyznania w niniejszej sprawie wnioskowanej pomocy stanowił m.in. art. 11 ust 2 ustawy o pomocy społecznej zgodnie z którym brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

Obowiązek współdziałania wnioskodawców z organami pomocy społecznej zastał wielokrotnie zaakcentowany w ustawie o pomocy społecznej, niemniej przepisy dokładnie nie wskazują sposobu jego realizacji. Wobec powyższego postawa wnioskodawcy podlega ocenie organu, od której to oceny zależy udzielenie bądź nieudzielanie świadczenia. Egzekucja od wnioskodawcy obowiązku współdziałania jest istotna z uwagi na fakt, że pomoc ta nie może się sprowadzać do prostego rozdawnictwa świadczeń. Wobec powyższego bierna bądź roszczeniowa postawa wnioskodawców może spowodować odmowę przyznania świadczenia bądź wstrzymania wypłaty świadczenia ( art. 11 i art.106 ustawy o pomocy społecznej).

Organy zobligowane są do wszechstronnej analizy i oceny postawy beneficjenta pomocy społecznej pod kątem istnienia woli współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowe, a także pozostałych przesłanek, których wystąpienie pozwala na odmowę przyznania świadczeń. Wobec tego na organach obu instancji spoczywa obowiązek przeanalizowania również w tym aspekcie postępowania osoby domagającej się świadczenia na podstawie ustawy o pomocy społecznej .

Przedmiotem analizy w niniejszej sprawie jest odmowa przyznania pomocy pieniężnej w formie zasiłku stałego.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt. 2 ustawy o pomocy społecznej zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

W przypadku zgłoszenia wniosku o takie świadczenie z pomocy społecznej konieczne jest ustalenie sytuacji osoby lub rodziny, która się o nie ubiega. Zgodnie z art. 106 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej decyzję administracyjną o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia wydaje się po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, przy czym wywiad środowiskowy w myśl art. 107 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osoby lub rodziny. Natomiast w myśl art. 107 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej w przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu z tym zastrzeżeniem, że wobec osób korzystających ze stałych form pomocy aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo braku zmiany danych.

Rodzinny wywiad środowiskowy stanowi swoiste postępowanie dowodowe, a ponieważ sporządzany jest na urzędowym formularzu stanowi jednocześnie protokół w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej Kpa). Obowiązek współdziałania osoby z organem pomocowym dotyczy również sporządzenia wywiadu środowiskowego lub aktualizacji i powinien on polegać na udzieleniu organowi niezbędnych informacji, wskazywaniu i precyzowaniu zgłaszanych potrzeb.

Z brzmienia przepisu art. 37 ustawy o pomocy społecznej oraz z faktu, że postawa wnioskodawcy podlega ocenie organu wynika, że decyzja o przyznaniu bądź odmowie przyznania świadczenia ma charakter decyzji uznaniowej. Organ wydający decyzję uznaniową nie jest związany normą prawa materialnego, z tym że argumentacja organu, co do udzielenia bądź nie udzielenia pomocy musi odpowiadać zasadzie wyrażonej w art. 7 Kpa. W myśl tego przepisu w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie działania niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Stanowisko organu orzekającego w tym zakresie powinno znaleźć wyraz w uzasadnieniu decyzji administracyjnej.

Zdaniem Sądu powyższym obowiązkom organy obu instancji w rozpatrywanej sprawie uczyniły zadość. Organy obu instancji precyzyjnie przedstawiły w swoich decyzjach, powołując konkretne okoliczności, że skarżący postępowaniem swoim uchybił obowiązkowi współpracy.

Z akt niniejszej sprawy wynika, że po złożeniu wniosku o przyznanie pomocy skarżący pismami z dnia [...] marca 2012 r. został wezwany do umożliwienia przeprowadzenia wywiadu środowiskowego we wskazanym terminie ([...] marca 2012 r.) oraz przedstawienia dokumentów potwierdzających sytuację materialną jego rodziny. Skarżący pomimo odebrania powyższego wezwania w dniu [...]marca 2012 r. nie był obecny w tym dniu w mieszkaniu (dowód: adnotacja pracownika na formularzu), co spowodowało brak możliwości przeprowadzenia wywiadu środowiskowego przez pracowników MOPS. Pismem z dnia [...]marca 2012 r. skarżący został również wezwany do przedłożenia w terminie 7 dni dokumentów potwierdzających jego sytuację materialną i zdrowotną. Pomimo odebrania powyższego wezwania w dniu [...] marca 2012 r. skarżący nadal nie złożył wyżej wskazanych dokumentów.

W tym miejscu zauważyć należy, że skarżący w pismach z dnia [...] marca 2012 r. został pouczony, że nie przedłożenie dokumentów w terminie 7 dni oraz uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego skutkować będzie odmową przyznania świadczenia.

Zwrócić również należy uwagę, że skarżący zarówno w odwołaniu jak i w skardze nie wyjaśnił przyczyn dla których wyżej wskazanych wezwań nie mógł wykonać. Ogólne stwierdzenia o nieprawidłowościach w działaniach organów zawarte w skardze jako jej uzasadnienie nie uzasadniają biernej postawy wobec koniecznych czynności organu pomocy mających na celu wszechstronne rozpoznanie sprawy.

Nie ulega wątpliwości, że taka postawa skarżącego świadczy o braku chęci współpracy z organami pomocowymi. Powyższe uprawnia również do stwierdzenie, że organy nie przekroczyły granic uznania administracyjnego, gdyż podjęto wszelkie niezbędne kroki do wyjaśnienia stanu faktycznego, a decyzji wydanej w sprawie nie można określić jako nacechowanej dowolnością.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 151 Ppsa skargę oddalił.

MZ



Powered by SoftProdukt