Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Janusz Bociąga Sędziowie NSA Krystyna Kutzner WSA Maria Zawadzka (spr.) Protokolant sekretarz sądowy Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 maja 2018 r. sprawy ze skargi M. H. na decyzję Rektora Uniwersytetu z dnia 18 grudnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji, II. zasądza od Rektora Uniwersytetu na rzecz skarżącego M. H. kwotę 697 (sześćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżoną decyzją z dnia 18 grudnia 2017 r., nr [...] Rektor Uniwersytetu, po ponownym rozpoznaniu sprawy, utrzymał w mocy decyzję Komisji Ekonomiczno–Socjalnej ds. stypendiów dla najlepszych doktorantów z dnia 6 listopada 2017 r., nr [...], na mocy której odmówiono M. H. (dalej: "skarżący") przyznanie stypendium dla najlepszych doktorantów w roku akademickim 2017/2018.

Zaskarżona decyzja zapadła w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Skarżący jest uczestnikiem IV roku studiów doktoranckich na Wydziale [...]. Decyzją Kierownika Studiów Doktoranckich z dnia [...] 2016 r. skarżący uzyskał przedłużenie okresu odbywania studiów doktoranckich na okres do dnia 30 września 2017 r. Czwarty rok studiów doktoranckich skarżący ukończy 30 września 2018 r.

W dniu 2 października 2017 r. skarżący złożył wniosek o przyznanie stypendium dla najlepszych doktorantów na rok akademicki 2017/2018.

Decyzją z dnia 6 listopada 2017 r., nr [...] Komisja Ekonomiczno - Socjalna ds. stypendium dla najlepszych doktorantów Uniwersytetu odmówiła skarżącemu przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów na rok akademicki 2017/18. Komisja ustaliła, że skarżący w roku akademickim 2016/17 nie zaliczył czwartego roku studiów doktoranckich, co poczytano jako brak spełnienia przez skarżącego przesłanki wynikającej z § 23 Zarządzenia nr [...] Rektora z 16 października 2017 r. w sprawie zasad przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla doktorantów Uniwersytetu ze środków funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów. Zgodnie z cytowanym przepisem, "Stypendium dla najlepszych doktorantów może otrzymać doktorant, który wypełnił wszystkie warunki przewidziane Regulaminem studiów doktoranckich, planem i programem studiów doktoranckich wymagane do zaliczenia roku studiów." Organ stwierdził, że skarżący w roku akademickim 2016/17 nie zaliczył i czwartego roku studiów doktoranckich, co oznacza, że nie spełnił (w myśl cytowanego przepisu urządzenia) warunków do uzyskania stypendium dla najlepszych doktorantów.

Pismem z dnia 21 listopada 2017 r. skarżący zwrócił się do Rektora Uniwersytetu z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy oraz przyznanie mu stypendium dla najlepszych doktorantów na rok akademicki 2017/18. Skarżący wyjaśnił, że w roku akademickim 2016/17 korzystał z przedłużenia okresu odbywania studiów, więc wymóg spełnienia warunków do zaliczenia czwartego roku studiów nie powinien być wobec skarżącego brany pod uwagę, gdyż warunek ten skarżący spełni dopiero w roku akademickim 2017/18. Zdaniem skarżącego, jeżeli okres zaliczenia czwartego roku studiów został mu przedłużony do 30 września 2018 r., skarżący powinien być kwalifikowany do przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów na rok akademicki 2017/18 z listy rankingowej dla czwartego roku studiów. Zdaniem skarżącego, przesłanki z § 23 Zarządzenia nr [...] Rektora Uniwersytetu z dnia 16 października 2017 r. w sprawie przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla doktorantów Uniwersytetu ze środków funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów (dalej: "Zarządzenie") winna być uznana za spełnioną, z uwagi na zaliczenie przez skarżącego trzeciego roku studiów. Nadto, skarżący powołał przepisy dot. przyznawania stypendiów doktoranckich oraz zwiększonych stypendiów doktoranckich. Zdaniem skarżącego, fakt przyznania jej ww. stypendiów powinien być wzięty pod uwagę w postępowaniu dotyczącym przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów.

Decyzją z dnia 18 grudnia 2017 r., nr [...] Rektor Uniwersytetu utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu organ II instancji odnosząc się do argumentu skarżącego jakoby powinien być klasyfikowany na liście rankingowej doktorantów czwartego roku, stwierdził, że skarżący skorzystał z uprawnienia, o którym mowa w § 24 ust. 4 zd. 1 Zarządzenia, w roku akademickim 2016/2017, ponieważ spełnił przesłankę zaliczenia roku studiów (zaliczony trzeci rok) i przedłużenia okresu odbywania studiów doktoranckich po zaliczeniu roku studiów. W roku akademickim 2017/2018 skarżący nie może być klasyfikowany na liście rankingowej doktorantów czwartego roku, ponieważ nie spełnia przesłanki zaliczenia czwartego roku studiów doktoranckich. Będąc wpisany na czwarty rok studiów w roku akademickim 2016/2017, skarżący w roku akademickim 2017/2018 w dalszym ciągu jest uczestnikiem czwartego roku studiów doktoranckich, z uwagi na niezaliczenie roku.

Organ II instancji uznał za niezasadną argumentację skarżącego powołującego się na przepis § 5 ust. 6 Regulaminu studiów doktoranckich. Zdaniem organu II instancji skarżący pominął przepis § 5 ust. 5 Regulaminu studiów doktoranckich, który stanowi, że doktorant korzystający z przedłużenia studiów doktoranckich ponad czas określony w programie studiów doktoranckich zachowuje status doktoranta, w tym prawo do korzystania ze świadczeń pomocy materialnej oraz zwiększenia stypendium doktoranckiego z dotacji podmiotowej na dofinansowanie zadań projakościowych, na zasadach określonych w przepisach o przyznawaniu tych świadczeń. Podkreślono, że przepis § 23 zarządzenia wyraźnie stanowi, że stypendium dla najlepszych doktorantów może otrzymać doktorant, który wypełnił wszystkie warunki przewidziane Regulaminem studiów doktoranckich, planem i programem studiów doktoranckich wymagane do zaliczenia roku studiów, a tym samym zaliczył rok studiów. Jak stwierdził organ II instancji przepis § 24 ust. 4 Zarządzenia nie ustanawia w tym zakresie wyjątku - również tu mowa jest o doktorantach, którzy zaliczyli rok studiów doktoranckich, co nie stanowi obrazy § 9 Zarządzenia, a jedynie określenie szczegółowych kryteriów przyznawania przedmiotowego świadczenia.

Pismem z dnia 26 stycznia 2018 r. skarżący wniósł skargę na decyzję Rektora Uniwersytetu z 18 grudnia 2017 r., której zarzucił:

1/ naruszenie § 23 Zarządzania, poprzez przyjęcie, że nie spełnia on wszystkich wymagań do zaliczenia roku studiów, podczas gdy w przypadku korzystania przez doktoranta z przedłużenia okresu odbywania studiów warunki zaliczenia roku studiów podlegają modyfikacji i należy je ocenić z uwzględnieniem zasad przedłużenia roku studiów

2/ naruszenie § 9 Zarządzania poprzez odmowę przyznania skarżącemu, korzystającemu z przedłużenia okresu odbywania studiów doktoranckich, stypendium dla najlepszych doktorantów, podczas gdy § 9 Zarządzenia stanowi wyraźnie, że w trakcie korzystania z przedłużenia okresu odbywania studiów doktoranckich, doktorant zachowuje prawo do otrzymywania świadczeń z pomocy materialnej;

3/ naruszenia § 2 ust. 4 Zarządzenia poprzez nieuwzględnienie skarżącego na liście rankingowej dla kolejnego roku studiów podczas gdy skarżącemu przedłużono okres odbywania studiów doktoranckich, co uprawniało go do bycia umieszczonym na liście rankingowej dla kolejnego roku studiów.

Skarżący zarzucił również naruszenie następujących przepisów prawa procesowego:

1/ naruszenie art. 8 K.p.a. poprzez odmowę przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów z uwagi na niezaliczenie 4 roku studiów doktoranckich, podczas gdy skarżącemu przyznano stypendium doktoranckie i zwiększenie stypendium doktoranckiego z dotacji podmiotowej, których regulaminy w zakresie wymogu zaliczenia kolejnego roku studiów doktoranckich są zbieżne z przepisami Zarządzenia;

2/ naruszenie art. 107 § 3 K.p.a. poprzez brak dostatecznego wyjaśnienia podstawy prawnej zaskarżonej decyzji, a w szczególności poprzez posłużenie się niezrozumiałą argumentacją w zakresie związku pomiędzy § 5 Uchwały oraz § 23, 24 i 9 Zarządzenia (strona 4 uzasadnienia decyzji) oraz brak wskazania, dlaczego przyznanie skarżącemu stypendium doktoranckiego i zwiększenia stypendium doktoranckiego z dotacji podmiotowej - przez ten sam organ administracyjny - miałoby być irrelewantne dla sprawy, podczas gdy prawidłowo sporządzone uzasadnienie decyzji administracyjnej powinno zawierać uzasadnienie, pozwalające jednostce na zrozumienie toku rozumowania organu i ocenę zasadności wydanej decyzji, co ma związek również z zasadą przekonywania.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoją dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zgodnie z przepisem art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – dalej: "P.p.s.a." (Dz.U.2017.1369) sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej, a stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U.2016.1066) kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Jednocześnie w oparciu o art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną postawą prawną. W ramach tak określonej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu administracyjnego nie naruszono przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania.

Mając na względzie wskazane powyżej kryterium legalności Wojewódzki Sąd Administracyjny po poddaniu ocenie ustalonych w sprawie w toku administracyjnego postępowania instancyjnego okoliczności faktycznych i istniejących okoliczności prawnych, uznał, że zaskarżona decyzja narusza prawo w stopniu powodującym konieczność jej wyeliminowania z obrotu prawnego.

Spór pomiędzy stronami dotyczył prawidłowości decyzji odmawiającej przyznania skarżącemu pomocy materialnej dla doktorantów w postaci stypendium dla najlepszych doktorantów w roku akademickim 2017/2018.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że przepisy art. 207 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.2017.2183) – dalej" "u.p.s.w.", obligują organy uczelni, aby do podejmowanych decyzji w indywidualnych sprawach doktorantów, w tym także w przedmiocie przyznania stypendium uczestnikom studiów doktoranckich, stosować odpowiednio przepisy k.p.a. Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. oznacza konieczność zachowania przez organ minimum procedury administracyjnej, niezbędnej do załatwienia sprawy i zagwarantowania ustawowych uprawnień strony. Chociaż w świetle wyrażonej w art. 77 ust. 5 Konstytucji RP zasady autonomii szkół wyższych decyzje organów uczelni nie muszą spełniać tak surowych kryteriów jak decyzje organów administracji publicznej, to jednak, skoro zostały poddane kontroli prowadzonej przez sądy administracyjne pod względem zgodności z prawem (art. 207 ust. 1 u.p.s.w.), muszą one spełniać wymogi umożliwiające przeprowadzenie takiej kontroli. Oznacza to, że organy uczelni w postępowaniu w sprawie przyznania stypendium doktoranckiego winny przestrzegać ogólnych zasad postępowania administracyjnego i respektować podstawowe założenia procedury administracyjnej. Powinny zatem poczynić ustalenia w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, zgodnie z art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a., a następnie podjęte rozstrzygnięcie w przedmiocie przyznania bądź odmowy przyznania stypendium doktoranckiego uzasadnić zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a.

Uprawnienia do skorzystania przez doktoranta uczelni z pomocy materialnej wynika art. 199 ust. 1 pkt 3 u.p.s.w., który stanowi, że doktorant może otrzymać pomoc materialną w formie min. stypendium dla najlepszych doktorantów. Ustęp 2 tej jednostki redakcyjnej stanowi, że świadczenia o których mowa w ust. 1 pkt 1-4, przyznaje się ze środków funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów, (...), na zasadach określonych przez rektora w uzgodnieniu z uczelnianym organem samorządu doktorantów.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej Rektor Uniwersytetu wydanym przez siebie Zarządzeniem nr [...] z dnia 16 października 2017 r. w sprawie przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla doktorantów Uniwersytetu ze środków funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów, wprowadził w życie zasady przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla doktorantów Uniwersytetu.

Warunki przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów zostały określone w rozdziale 4 ww. Zarządzenia. I tak z treści § 22 pkt 2 Zarządzenia wynika, że stypendium dla najlepszych doktorantów może być przyznane na drugim roku i kolejnych latach studiów doktoranckich – doktorantowi, który w roku akademickim poprzedzającym przyznanie stypendium spełnił łącznie następujące warunki:

a/ uzyskał bardzo dobre lub dobre wyniki egzaminów objętych programem studiów doktoranckich;

b/ wykazał się postępami w pracy naukowej i w przygotowywaniu rozprawy doktorskiej;

c/ podczas studiów doktoranckich prowadzonych przez uczelnię wykazał się szczególnym zaangażowaniem w pracy dydaktycznej.

Jednocześnie zgodnie z § 23 Zarządzenia Stypendium dla najlepszych doktorantów może otrzymać doktorant, który wypełnił wszystkie warunki przewidziane regulaminem studiów doktoranckich, planem i programem studiów doktoranckich wymagane do zaliczenia roku studiów.

Regulamin studiów doktoranckich został ustanowiony Uchwałą nr [...] Senatu Uniwersytetu z dnia 29 kwietnia 2015 r. Zgodnie z treścią § 5 ust. 2 i 6 tegoż Regulaminu Kierownik studiów doktoranckich, na wniosek doktoranta, po zasięgnięciu opinii opiekuna naukowego albo promotora, może przedłużyć okres odbywania studiów doktoranckich, zwalniając jednocześnie doktoranta z obowiązku uczestniczenia w zajęciach, w przypadku konieczności prowadzenia długotrwałych badań naukowych realizowanych w ramach tych studiów, łącznie nie dłużej niż o dwa lata. Terminy wykonania obowiązków przez doktoranta ulegają przedłużeniu odpowiednio o czas, o który przedłużono mu okres odbywania studiów doktoranckich.

Stan faktyczny niniejszej sprawy nie był sporny między stronami. Skarżący po ukończeniu III roku studiów doktoranckich (rocznik 2015/ 2016), decyzją Kierownika Studiów Doktoranckich z dnia 9 listopada 2016 r. (k. 45), wydaną na podstawie § 5 ust. 2 Regulaminu studiów doktoranckich uzyskał przedłużenie okresu odbywania studiów doktoranckich na okres do dnia 30 września 2017 r. Czwarty rok studiów doktoranckich skarżący ukończy 30 września 2018 r. W roku 2016/ 2017 skarżący wykazał się postępami w pracy naukowej i przygotowaniu rozprawy doktorskiej, szczegółowo wymienionymi we wniosku o przyznanie stypendium (k. 40 - 42).

W motywach zaskarżonego rozstrzygnięcia organ uzasadnił odmowę przyznania skarżącemu stypendium dla najlepszych doktorantów niezaliczeniem roku studiów w roku akademickim 2016/2017, tj. w roku będącym przedmiotem oceny.

W ocenie Sądu tak sformułowana przesłanka nie jest wystarczającą podstawą do odmowy przyznania skarżącemu stypendium dla najlepszych doktorantów.

Przesłanki do uzyskania przedmiotowego stypendium zostały określone w cyt. wyżej § 22 i § 23 Zarządzenia. Nie ma wątpliwości, że skarżący dopełnił przesłanki z § 22 ust. 2 lit. b, natomiast w zakresie pozostałych przesłanek tj. : uzyskania bardzo dobrych lub dobrych wyników egzaminów objętych programem studiów doktoranckich (§ 22 ust. 2 lit. a), wykazanie się szczególnym zaangażowaniem w pracy dydaktycznej (§ 22 ust. 2 lit. c) oraz wypełnienie wszystkich warunków przewidzianych regulaminem studiów doktoranckich, planem i programem studiów doktoranckich wymaganych do zaliczenia roku studiów (§ 23), skarżącemu przedłużono termin ich wykonania odpowiednio o czas, o który przedłużono mu okres odbywania studiów doktoranckich ( § 5 pkt 6 Regulaminu studiów doktoranckich). Było następstwem wydania decyzji Kierownika Studiów Doktoranckich z dnia [...] 2016 r. (k. 45), wydanej na podstawie § 5 ust. 2 Regulaminu studiów doktoranckich.

A zatem organ jako przesłankę odmowy przyznania skarżącemu stypendium podał niedopełnienie warunku jego uzyskania (zaliczenie roku studiów), z którego sam go uprzednio zwolnił ww. decyzją Kierownika Studiów Doktoranckich. W ocenie Sądu nie jest dopuszczalna sytuacja kiedy doktorant zostaje pozbawiony prawa do stypendium z powodu nie spełnienia przesłanek, które nie były od niego wymagane w okresie podlegającym ocenie.

Jednocześnie Sąd podkreśla, że w powołanym Zarządzeniu, nie zostały ustanowione zasady postępowania przy udzielaniu stypendium w przypadku, gdy w roku podlegającym ocenie doktorant był zwolniony z zakresu obowiązków, których spełnienie jest wymagane do uzyskania stypendium dla najlepszych doktorantów. W ocenie Sądu powoływane przez obie strony przepisy § 9 Zarządzenia ("Doktorant korzystający z przedłużenia okresu odbywania studiów doktoranckich, w przypadku uzasadnionym koniecznością prowadzenia długotrwałych badań naukowych jest uprawniony na czas ich trwania do otrzymania świadczeń pomocy materialnej, o których mowa w § 3 ust.1") oraz § 5 ust. 5 zd. 1 Regulaminu studiów doktoranckich ("Doktorant korzystający z przedłużenia studiów doktoranckich ponad czas określony w programie studiów doktoranckich zachowuje (...) prawo do korzystania ze świadczeń pomocy materialnej (...)") dotyczą sytuacji doktoranta, który jest w trakcie korzystania z przedłużenia studiów doktoranckich, a oceniany był za poprzedni rok, w którym był zobowiązany wykonywać wszystkie swoje obowiązki. W ocenie Sądu powołane przepisy nie dotyczą stanu faktycznego niniejszej sprawy albowiem w tym przypadku okres podlegający ocenie przypadał na czas kiedy skarżący był zwolniony z części obowiązków, których wypełnienie stanowiło warunek przyznania stypendium.

Tym samym w ocenie Sądu organ błędnie uznał, że w przypadku skarżącego niezaliczenie roku studiów w roku akademickim 2016/2017 stanowi przesłankę odmowy przyznania stypendium dla najlepszych doktorantów, przez co doszło do naruszenia prawa materialnego (§ 22 i § 23 Zarządzenia), mającego wpływ na wynik sprawy.

Ponadto jak słusznie podniesiono w skardze organ nie odniósł się w sposób umożliwiający Sądowi ocenę jego stanowiska do znaczenia § 5 ust. 6 Regulaminu w kontekście konieczności spełnienia przesłanek do otrzymania stypendium określonych w § 22 i § 23 Zarządzenia. W konsekwencji motywy stanowiska organu, jakoby niezaliczenie roku studiów jest przesłanką do odmowy przyznania żądanego stypendium, w okolicznościach skutków decyzji o przedłużeniu okresu odbywania studiów, są dla Sądu nieczytelne. Tym samym doszło do naruszenia przepisów prawa procesowego (art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 K.p.a.) w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ będzie zobowiązany uwzględnić zaprezentowane wyżej stanowisko, a wydane rozstrzygnięcie uzasadnić w sposób odpowiadający wymogom prawa w tym zakresie.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w pkt 1 sentencji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit a i c P.p.s.a. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 P.p.s.a.