Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dariusz Chaciński Sędziowie: Sędzia WSA Dorota Apostolidis (spr.) Sędzia WSA Przemysław Żmich Protokolant starszy sekretarz sądowy Katarzyna Krynicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 grudnia 2011 r. sprawy ze skargi P. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] maja 2011 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezydenta W. z dnia [...] marca 2011 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz radcy prawnego P. T., tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100) złotych, w tym: tytułem opłaty kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych, tytułem 23% podatku od towarów i usług kwotę 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] maja 2011 r., nr [...] utrzymało w mocy decyzję Prezydenta W. z dnia [...] marca 2011 r., nr [...] przyznającą P. P. zasiłek celowy w miesiącu styczniu 2011 r. w wysokości [...] zł z przeznaczeniem na zabiegi rehabilitacyjno - medyczne.

Decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia [...] marca 2011 r. Prezydent W. przyznał P. P. zasiłek celowy w miesiącu styczniu 2011 r. w wysokości [...] zł z przeznaczeniem na zabiegi rehabilitacyjno - medyczne i wskazał, że wnioskiem z dnia 14 stycznia 2011 r. skarżąca wystąpiła o pomoc na leki i leczenie w kwocie [...] zł. W toku postępowania ustalono, że wnioskodawczyni prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe i utrzymuje się z zasiłku stałego w wysokości [...] zł z uwagi na posiadane orzeczenie o [...] stopniu niepełnosprawności. Zaświadczenie lekarskie z dnia 25 stycznia 2011 r. potwierdza, że z powodu schorzeń [...] oraz urazu [...] P. P. wymaga rehabilitacji – masażu [...] oraz zabiegów [...]. W styczniu i w lutym skarżąca była rehabilitowana w ramach NFZ, a aktualnie oczekuje, również w ramach NFZ, na masaż [...], a także [...]. Organ ustalił, że w przychodniach rehabilitacyjnych w [...] i [...] koszt standardowego częściowego masażu [...] trwający 25 min. wynosi [...] zł, a koszt standardowego masażu całościowego trwający 50 min. wynosi [...] zł. Ponieważ wnioskodawczyni wskazała, że korzysta z rehabilitacji przez dwa tygodnie w miesiącu w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, w ocenie organu uzasadnionym było przyznanie na ten cel przez pozostałą część miesiąca łącznej kwoty [...] zł.

Po rozpatrzeniu odwołania od powyższej decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia [...] maja 2011 r. utrzymało decyzję z dnia [...] marca 2011 r. w mocy. W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzja dotycząca przyznania zasiłku celowego jest decyzją uznaniową, co oznacza, że przyznanie takiego świadczenia nie jest prawnym obowiązkiem organów administracji. Nie każdy zatem potrzebujący i w każdym czasie może uzyskać spełnienie wszystkich oczekiwań, ze względu na ograniczone środki, jakimi dysponują ośrodki pomocy społecznej. Możliwość zaspokajania potrzeb osób mieszkających w obszarze działania ośrodka jest determinowana posiadanymi przez ośrodek środkami pieniężnymi. Kolegium wskazało, że odwołująca ma możliwość korzystania z usług rehabilitacyjnych w ramach NFZ, a tym samym udzielona jej pomoc w dofinansowaniu prywatnych usług rehabilitacyjnych jest jedynie uzupełnieniem pomocy świadczonej w ramach ubezpieczenia. Ponadto wnioskodawczyni systematycznie korzysta z finansowego wsparcia w OPS w formie zasiłków celowych przyznawanych na zaspokajanie niezbędnych potrzeb. Do akt sprawy dołączono bowiem decyzje o przyznaniu [...] zł miesięcznie na leki i [...] zł miesięcznie w ramach programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania.

Od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła P. P. wnosząc o jej uchylenie. W uzasadnieniu skargi wyraziła swoje niezadowolenie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej [...] i wskazała, że przy rozpoznawaniu wniosku organy pominęły indywidualną sytuację zdrowotną skarżącej, jako osoby niepełnosprawnej ([...]-letnia choroba), z [...] i [...]. Nie wzięto też pod uwagę długoletniego ubóstwa skarżącej, niemożności podjęcia pracy, pomimo wysiłków podejmowanych w celu jej znalezienia.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości, przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji.

Dokonując takiej kontroli Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 175, poz. 1362 ze zm., dalej "U.p.s.") zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Z treści tego przepisu wynika, że organ wydaje decyzję w ramach tzw. "uznania administracyjnego", swobodnie decydując o tym, czy w sprawie indywidualnej wystąpił przypadek, uzasadniający przyznanie tej formy świadczenia z pomocy społecznej. Na taki charakter wydawanej w sprawie decyzji (decyzja uznaniowa) wskazuje użyty w tym przepisie zwrot "zasiłek może być przyznany".

Uznaniowość nie oznacza jednak dowolności, a organ związany jest przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, w szczególności art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 kpa, jak również przepisami ustawy o pomocy społecznej.

Działanie organu w ramach uznania administracyjnego oznacza - zgodnie z art. 7 kpa - załatwienie sprawy, o ile nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Doprecyzowaniem tej zasady jest przepis art. 2 ust. 1 U.p.s., zgodnie z którymi pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości oraz art. 3 ust. 4 U.p.s. stanowiący, iż potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Zabezpieczeniem realizacji wyżej opisanych zasad jest szereg przepisów o postępowaniu dowodowym, spośród których zasadnicze znaczenie mają art. 77 § 1 kpa i art. 80 kpa, ustanawiające dla organów administracji publicznej obowiązek zebrania i rozpatrzenia w wyczerpujący sposób całego materiału dowodowego oraz właściwej jego oceny.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że rzeczą organu orzekającego w drugiej instancji było sprawdzenie, czy faktycznie organ pierwszej instancji nie dysponował niezbędnymi środkami finansowymi, ażeby przyznać skarżącej zasiłek celowy w kwocie wyższej niż wynika to z decyzji organu pierwszej instancji. Możliwości płatnicze ośrodka pomocy społecznej powinny jednoznacznie wynikać z ustaleń poczynionych w zaskarżonej decyzji. Organ prowadzący postępowanie ma bowiem obowiązek zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, tak aby ustalić stan faktyczny zgodny z rzeczywistością (art. 7 i 77 kpa). Dotyczy to nie tylko ustalenia przesłanek, jakie według przepisów ustawy o pomocy społecznej powinna spełniać P. P. ażeby otrzymać świadczenie, ale również okoliczności, które decydują o odmowie jego przyznania w oczekiwanej przez skarżącą wysokości. Inaczej rzecz ujmując organy powinny wykazać jakimi środkami dysponowały w dacie wydania decyzji oraz ile osób taką pomoc i w jakiej wysokości otrzymało.

Jak już wskazano wyżej uznaniowy charakter decyzji w sprawie przyznania zasiłku celowego jak i wysokości tego zasiłku nie może oznaczać swobody organu orzekającego. Organ ma obowiązek załatwić sprawę w sposób zgodny ze słusznym interesem obywatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani nie przekracza on możliwości organu wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków.

Przepis art. 107 kpa nakłada ponadto na wszystkie organy administracji publicznej obowiązek uzasadnienia faktycznego i prawnego wydawanych decyzji. Zaskarżona decyzja oraz decyzja organu pierwszej instancji nie spełniają tych wymogów. Uchybienie tym rygorom uniemożliwia sądową kontrolę zgodności z prawem zaskarżonego orzeczenia pod kątem przekroczenia dopuszczalnych granic uznania administracyjnego.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że wymienione braki w wyjaśnieniu sprawy wskazują, że jej rozstrzygnięcie nastąpiło z naruszeniem art. 7, 77 § 1 i 107 kpa, zaś uchybienie tym przepisom pozostaje w związku z treścią zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, co skutkowało ich uchyleniem na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Na podstawie art. 152 tej ustawy orzeczono, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, natomiast o kosztach orzeczono na podstawie art. 250 ustawy.