Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Boniecka – Płaczkowska (spr.) Sędziowie: WSA Joanna Skiba WSA Tomasz Szmydt Protokolant starszy sekretarz sądowy Katarzyna Krynicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2015 r. sprawy ze skargi M. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia [...] kwietnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego 1. oddala skargę; 2. przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz adwokata N. S., tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100) złotych, w tym: tytułem opłaty kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych oraz tytułem 23% podatku od towarów i usług kwotę 55,20 (pięćdziesiąt pięć 20/100) złotych.

Zaskarżoną decyzją z [...] kwietnia 2015 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] po rozpatrzeniu odwołania M. T. od decyzji Wójta Gminy w B. z [...] marca 2015 r., nr [...], przyznającej mu pomoc społeczną w formie zasiłku celowego w miesiącu marcu 2015 r.- - utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu Kolegium wyjaśniło, że wyżej wskazaną decyzją organ I instancji przyznał M. T. zasiłek celowy w miesiącu marcu 2015 r., w wysokości 50 zł z przeznaczeniem na dofinansowanie: zakupu żywności, odzieży i obuwia, opłaty za energię elektryczną, a także dofinansowanie wszystkich innych potrzeb zgłoszonych w trakcie przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego. Podniesiono, że wnioskodawca spełnił konieczne przesłanki do otrzymania wnioskowanego świadczenia, a jego wysokość ustalona została z jednej strony w oparciu o jego sytuację materialną i indywidualne okoliczności występujące w sprawie, a z drugiej strony z uwzględnieniem możliwości finansowych ośrodka. Organ podkreślił, że M.T. jest stałym klientem ośrodka pomocy społecznej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył M. T., żądając jej uchylenia z uwagi na niską wysokość świadczenia. Podał jakie ma wydatki i jakie osiąga dochody. Zażądał zapoznania z listą osób korzystających z pomocy społecznej ze wskazaniem przyznanej pomocy.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] rozpoznając sprawę wskazało, że zgodnie z art. 7 pkt 4 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.), pomocy tej udziela się osobom i rodzinom z powodu m.in. bezrobocia. Zgodnie z art. 39 ust 1 i 2 ustawy zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Skuteczne staranie się o tę formę pomocy społecznej jest jednak możliwe, jeżeli wnioskodawca nie przekroczy ustawowego kryterium dochodowego na osobę, określonego w art. 8 ust 1 ustawy i § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 12 lipca 2012 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, które wynosi dla osoby samotnie gospodarującej - 542 zł, a dla osoby w rodzinie - 456 zł. Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania. Osoba samotnie gospodarująca została zdefiniowana w art. 6 pkt 10 ustawy jako osoba prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe.

Kolegium podniosło, że zasiłek celowy może być przyznany przy spełnieniu ogólnych zasad ustawy o pomocy społecznej, które stanowią, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości (art. 2 ustawy). Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka, a rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy (art. 3 ust 1 i 3 ustawy). Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3 ust 4 ustawy), a osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej (art. 4 ustawy).

Organ podniósł, że jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, M. T. wystąpił w dniu 4 kwietnia 2015 r. o przyznanie mu zasiłku celowego na zakup żywności na cały miesiąc, opłatę za energię elektryczną, zakup odzieży i obuwia. Wskazał na wydatki związane z gospodarstwem rolnym. Do wniosku załączył decyzje podatkowe oraz oświadczenie, że jest bezrobotny, posiada zaległości płatnicze, poniósł określone wydatki, wskazał też na posiadany majątek. Podczas wywiadu środowiskowego wnioskodawca rozszerzył swoje żądania o przyznanie mu środków finansowych na spłatę zadłużenia w KRUS oraz na dojazdu do PUP w [...] i do potencjalnych pracodawców.

Organ wyjaśnił, że M. T. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, a jego dochód wynosił 289,20 zł z tytułu posiadanego przez siebie gospodarstwa rolnego, a zatem nie przekraczał ustawowego kryterium dochodowego. Jest osobą młodą i zdrową.

Kolegium podkreśliło, że zasiłek celowy jest świadczeniem udzielanym w zakresie uznania administracyjnego. Pozostawienie pewnej swobody organowi decyzyjnemu nie oznacza jednak dowolności. Organ wskazał, na orzecznictwo sądowo administracyjne z którego wynika, że pomoc społeczna ma udzielać podopiecznym pomocy i wsparcia, a nie dostarczać środków w wysokości oczekiwanej. Zadaniem pomocy społecznej nie jest utrzymywanie osób, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej oraz zaspokojenia im wszystkich potrzeb (por. wyrok WSA w Warszawie z 17 maja 2007 r. I SA/Wa 272/07, LEX nr 319893).

Zdaniem Kolegium organ I instancji w sposób wystarczający uzasadnił swoje rozstrzygnięcie w zakresie udzielenia pomocy. Nie bez znaczenia jest ubogość posiadanych przez OPS środków finansowych, co zostało dostatecznie wykazane oraz fakt, że M.T. jest stałym beneficjentem pomocy społecznej.

Na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] skargę złożył M.T. Skarżący zarzucił bardzo niską kwotę przyznanej pomocy, podkreślając, że z kwoty tej nikt się nie utrzyma. Wskazał wysokość swoich wydatków i niskie źródła dochodów, zadłużenia wobec KRUS i innych instytucji. Podniósł, że organ nie odniósł się do zarzutów odwołania oraz wskazał na naruszenia przepisów postępowania. Zarzucił, że OPS zaniża mu wysokość przyznawanych świadczeń i nie wypłaca ich w terminie. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji organu I instancji.

Odpowiadając na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna. W myśl art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej, w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Zasiłek ten może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Prawidłowo wskazał organ, że ze sformułowania "może być przyznany", użytego w treści powyższego przepisu wynika, że decyzje dotyczące zasiłków celowych mają charakter uznaniowy, co oznacza, że nawet spełnienie przez ubiegającego się o zasiłek warunków koniecznych do jego uzyskania nie powoduje, że po stronie organu powstaje obowiązek jego przyznania w wysokości uznanej przez stronę za odpowiednią. Uznanie administracyjne obejmuje ocenę warunków uzasadniających przyznanie pomocy. Jeśli organ pomocy społecznej ocenił z jednej strony sytuację materialną oraz potrzeby skarżącego, a z drugiej własne możliwości finansowe i uznał, że nie istnieje możliwość przyznania skarżącemu specjalnego zasiłku celowego, to decyzji takiej nie można zarzucić naruszenia prawa.

Trafnie wskazało Kolegium, że organ pomocy społecznej udzielając świadczeń kierować się powinien ogólną zasadą dostosowywania rodzaju, formy i rozmiaru świadczeń do okoliczności konkretnej sprawy, jak również uwzględniania potrzeb osób korzystających z pomocy, jeżeli potrzeby te odpowiadają celom i możliwościom pomocy społecznej. Uznanie administracyjne obejmuje również prawo organu do oceny hierarchii zgłaszanych potrzeb. Oczywiście działanie w trybie uznania administracyjnego nie oznacza dowolności przy wydawaniu decyzji, organy winny bowiem wykazać, że w konkretnej sprawie istniały przesłanki uzasadniające podjęte rozstrzygnięcie.

Nie ulega również wątpliwości, że organ nie może zabezpieczyć wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc, jak również udzielać świadczeń w oczekiwanej przez te osoby wysokości. Dlatego w przypadku decyzji uznaniowej działanie organu oznacza załatwienie sprawy zgodnie ze słusznym interesem obywatela, o ile nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny i możliwości organu w zakresie posiadanych uprawnień i środków (por. wyrok NSA z 19 VI 2007 r., sygn. I OSK 1464/06, LEX nr 299415).

Mając powyższe na uwadze, nie budzi zastrzeżeń Sądu argumentacja organów, uzasadniająca przyznanie skarżącemu zasiłku celowego w kwocie 50 zł.

Bezsporne jest, że skarżący nie przekracza kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. Jednakże nie oznacza to, że wszystkie potrzeby skarżącego zawsze muszą być przez organy zaspokojone.

Należy z całą mocą podkreślić, że skarżący jest młodym (32 lata) i zdrowym mężczyzną. Nie ma nikogo na utrzymaniu. Nie ma żadnych przeciwwskazań do podjęcia zatrudnienia. Jak wynika z akt sprawy, skarżący nie podejmuje starań w celu znalezienia (poza pracą w gospodarstwie) dodatkowego, przynajmniej czasowego zatrudnienia, nawet w sytuacji wskazanych przez organ możliwości podjęcia pracy. Skarżący oczekuje, że to ośrodek pomocy społecznej ma zabezpieczyć wszystkie jego wydatki i potrzeby. Zważyć także należy, że organ pomocy społecznej zaspokaja również potrzeby innych osób. Wobec tego nie może on koncentrować się na zaspokojeniu wszystkich zgłoszonych przez skarżącego potrzeb, z pokrzywdzeniem innych osób potrzebujących koniecznego wsparcia finansowego. Skarżący od wielu lat jest objęty różnymi formami pomocy. Wobec tego nie jest pozostawiony bez żadnego wsparcia. Jednakże nie oznacza to, że ośrodek pomocy ma być źródłem utrzymania skarżącego, gdyż nie taki jest cel pomocy społecznej. Pomoc społeczna nie może być źródłem stałego dochodu, a tym bardziej wtedy, gdy podopieczny jest młodym, sprawnym i zdrowym mężczyzną, bez żadnych zobowiązań rodzinnych, który we własnym zakresie nie podejmuje starań w celu poprawienia swojej sytuacji majątkowej, oczekując rozwiązania swoich problemów przez ośrodek pomocy społecznej. Wynika to chociażby z treści skargi, w której skarżący podnosi: , że " nikt nie utrzyma się z kwoty 50 zł". Świadczy to o tym, że skarżącego satysfakcjonowała by kwota pozwalająca na utrzymanie, w tym pozwalająca na opłatę świadczeń i spłatę zadłużeń. Jednakże, jak wyżej wskazano, nie taki jest cel pomocy społecznej.

Organy obydwu instancji zgodnie z przepisami prawa przeprowadziły postępowanie (w tym wywiad) i wydały trafne rozstrzygnięcia. Prawidłowo ustaliły sytuację osobistą i majątkową skarżącego oraz wskazały na własne możliwości finansowe podnosząc, że ośrodek pomocy społecznej ze względu na ograniczone możliwości finansowe i dużą liczbę podopiecznych nie może zabezpieczyć wszystkich potrzeb i w zakresie oczekiwanym przez beneficjentów.

Odnośnie zarzutu skargi dotyczącego nieustosunkowania się do zarzutów odwołania wskazać należy, że w odwołaniu skarżący podnosił także wiele kwestii nie związanych ze sprawą, co zwalniało organ II instancji od ich rozpatrywania. Wprawdzie Sąd dostrzega, że uzasadnienie Kolegium jest zbyt ogólnikowe, jednakże uchybienie to nie ma wpływu na wynik sprawy w sytuacji, gdy prawidłowe jest rozstrzygnięcie.

Mając na uwadze wszystkie wyżej wskazane okoliczności, Sąd na podstawie art. 151 ppsa oddalił skargę w całości. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu Sąd orzekł na podstawie art. 250 ppsa.