Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący : Sędzia NSA Henryk Ożóg, Sędziowie : Sędzia WSA Lidia Serwiniowska (spr.), Sędzia WSA Wanda Wiatkowska-Ilków, Protokolant : Dorota Hurman, po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 11 czerwca 2013 r. sprawy ze skargi E. W. na decyzję Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W. z dnia [...], nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej w formie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania oddala skargę.

Decyzją z dnia 29 października 2012 r. (nr...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W., po rozpoznaniu odwołania E. W. – dalej skarżąca – od wydanej z upoważnienia Wójta Gminy M., decyzji

Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w M. z dnia

[...] (nr...) odmawiającej przyznania świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla P. W. w miejscu zamieszkania, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy podniósł, że podaniem z dnia 5 września 2011 r. skarżąca zwróciła się do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w M. o przyznanie specjalistycznych usług opiekuńczych dla jej syna – P. W., w wymiarze 20 godzin tygodniowo, w miejscu zamieszkania (w domu).

W uzasadnieniu wniosku podała, że jej syn ma nauczanie indywidualne, w wymiarze godzin o połowę mniejszym niż reszta uczniów w klasie i brak mu kontaktów z rówieśnikami. Wnioskodawczyni wskazała, że P. potrzebuje osoby, która będzie mu pomagała zarówno w nauce, jak i w spędzaniu wolnego czasu oraz nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, pod nadzorem osoby dorosłej. W załączeniu przedłożyła orzeczenie z dnia 22 sierpnia 2011 r. (Nr...), o potrzebie indywidualnego nauczania syna.

Następnie opisano poprzednie decyzje administracyjne obu instancji wydane w niniejszej sprawie.

Organ odwoławczy wskazał, iż w uzasadnieniu decyzji z dnia 19 września 2012 r. organ pomocy społecznej stwierdził, że z uwagi na stan zdrowia syna i jego potrzeby, zasadne jest przyznanie specjalistycznych usług opiekuńczych w wymiarze 15 godzin tygodniowo. Organ pierwszej instancji wyjaśnił, że wnioskowana przez skarżącą pomoc może być wykonywana wyłącznie przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Dlatego ogłoszono nabór ofert na realizację zadania publicznego w zakresie pomocy społecznej ,,Świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi uprawnionych do świadczeń w miejscu zamieszkania, na terenie Gminy M. w okresie od 1 września 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.". Pierwsze ogłoszenie ukazało się w dniu 2 sierpnia 2012 r. W związku z tym, że nie wpłynęła żadna oferta, ogłoszenie opublikowano ponownie w dniu 27 sierpnia

2012 r. Mimo to nie wpłynęła żadna oferta na realizację wymienionego w ogłoszeniu zadania. Organ pierwszej instancji podniósł, że w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2008 r. (I OSK 147/08) stwierdzono, że w przypadku braku możliwości zatrudnienia specjalisty, mimo starań, z przyczyn obiektywnych i niezależnych od organu, zachodzą podstawy do wydania decyzji odmawiającej specjalistycznych usług opiekuńczych. Podsumowując wskazano, że mimo podjętych starań, nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe do świadczenia specjalistycznych usług opiekuńczych i w związku z tym odmówiono przyznania wnioskowanego świadczenia.

W odwołaniu od tej decyzji skarżąca zarzuciła, że organ pierwszej instancji błędnie wskazał w ogłoszeniu o naborze ofert na świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych, że niezbędne są kwalifikacje do pracy z osobą o zaburzeniach psychicznych, ponieważ "autyzm jest zaburzeniem neurorozwoju". Skarżąca podkreśliła, że autyzm nie jest zaburzeniem psychicznym. Wyjaśniła, że w przypadku tej choroby problemy psychiczne występują jako wtórne". Podniosła, że w sytuacji osób dotkniętych autyzmem, wczesne włączenie intensywnej terapii "daje możliwość uzyskania poprawy zbliżonej do wyleczenia". Skarżąca zwróciła ponadto uwagę na długość postępowania w sprawie jej wniosku o przyznanie specjalistycznych usług opiekuńczych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymując w mocy decyzję wskazało, że zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn.) – dalej ustawa - jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Tak rozumiana pomoc społeczna, w myśl przepisu art. 3 ust. 1 ustawy, wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zgodnie natomiast z ust. 4 art. 3 potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Organ odwoławczy stwierdził, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy jest, że syn skarżącej – P. W. – jest dzieckiem niepełnosprawnym z powodu autyzmu atypowego. Wymaga opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz stałego współudziału na co dzień opiekuna w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji oraz objęcia indywidualnym nauczaniem. Jak wynika z akt sprawy skarżąca samotnie wychowuje syna. Wnioskodawczyni legitymuje się orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 16 lipca 2008 r. zaliczającego ją do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe. Z ww. orzeczenia wynika, że skarżąca wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Dalej organ odwoławczy zwrócił uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2008 r. (I OSK 147/08), w którym stwierdzono, że "w sytuacji, gdy mimo podjętych przez ośrodek pomocy społecznej starań nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe i w konsekwencji z tego powodu odmówiono na wnioskowany okres przyznania świadczeń w formie specjalistycznych usług opiekuńczych, to taka okoliczność uzasadnia odmowę przyznania świadczenia". W rozpatrywanej sprawie organ pierwszej instancji dwukrotnie ogłaszał nabór na realizację specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi (w dniu 2 sierpnia 2012 r. i w dniu 27 sierpnia 2012 r.). Mimo podjętych działań przez Ośrodek Pomocy Społecznej w M. nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe do wykonywania specjalistycznych usług opiekuńczych. Mając na uwadze powołany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, Kolegium stwierdziło, że odmowa przyznania specjalistycznych usług opiekuńczych na P. W. jest uzasadniona.

Ponadto organ odwoławczy wyjaśnił, że stwierdzenie wystąpienia po stronie skarżącej trudnej sytuacji życiowej nie oznacza, że w ramach świadczeń z pomocy społecznej zostaną automatycznie zaspokojone wszystkie jej potrzeby. Z wyrażonej w cytowanym na wstępie przepisie art. 2 ust. 1 ustawy, zasady subsydiarności pomocy społecznej wypływa spoczywająca na jednostce powinność pełnego wykorzystania własnych zasobów, możliwości oraz uprawnień w celu pokonania trudnej sytuacji życiowej. Oznacza to, że świadczenia z pomocy społecznej, w tym świadczenia w formie specjalistycznych usług opiekuńczych, przysługują tylko wtedy, gdy ich przyznanie uzasadnia nieporadność wnioskującego lub nieskuteczność podjętych przez niego działań. Subsydiarny charakter wsparcia w formie specjalistycznych usług opiekuńczych w stosunku do własnych możliwości i uprawnień jednostki dodatkowo podkreśla ustawodawca, wskazując, że w przypadku usług, których adresatem jest osoba w rodzinie, usługi te mogą być przyznane jeżeli rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą jej zapewnić. W ocenie Kolegium, przez "zapewnienie potrzebującemu stosownej pomocy" należy rozumieć nie tylko samodzielną opiekę i pielęgnację ze strony tych osób, ale również starania w zorganizowaniu jej takiej pomocy przez osoby lub podmioty trzecie. Wyjątkowy charakter wsparcia w formie specjalistycznych usług opiekuńczych podkreślają również przepisy rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r., Nr 189, poz. 1598 z późn.zm.) stanowiąc, że w ramach specjalistycznych usług opiekuńczych istnieje możliwość zapewnienia dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn, zm.) (§2 pkt 5 rozporządzenia). Zgodnie natomiast z art. 7 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo bez względu na stopień upośledzenia organizuje się naukę i zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, w szczególności w przedszkolach, szkołach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, ośrodkach rehabilitacyjno- wychowawczych, w domach pomocy społecznej i zakładach opieki zdrowotnej, a także w domu rodzinnym (ust. 1). Dla osób, o których mowa w ust. 1, organizuje się również rehabilitację leczniczą zawodową i społeczną. Rehabilitacja i zajęcia rewalidacyjno- wychowawcze są bezpłatne (ust. 2). Zasady organizowania wskazanych zajęć reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia

30 stycznia 1997 r. w sprawie organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. z 1997 r.,

Nr 14, poz. 76 z późn. zm.). Rozporządzenie przewiduje, że dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, w wieku od 3 do 25 lat, organizuje się zespołowe zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze oraz, we współpracy z rodzicami (prawnym opiekunem), indywidualne zajęcia rewalidacyjno- wychowawczo (§ 2). Celem tych zajęć jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz uzyskiwanie niezależności od innych osób w funkcjonowaniu w codziennym życiu (§ 3). Zajęcia te organizuje się w szczególności w: publicznych przedszkolach, w tym specjalnych, publicznych szkołach, w tym specjalnych położonych najbliżej miejsca zamieszkania lub pobytu (w tym dziennego) osób zakwalifikowanych do udziału w zajęciach zespołowych, publicznych placówkach opiekuńczo- wychowawczych, zakładach opieki zdrowotnej, domach pomocy społecznej i środowiskowych domach samopomocy, ośrodkach rehabilitacyjno-wychowawczych oraz domach rodzinnych, dla osób zakwalifikowanych do udziału w indywidualnych zajęciach (§ 4 ust. 2). Przywołane przepisy korespondują z przepisami ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) w zakresie, w jakim te ostatnie przewidują dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, kształcenie specjalne zgodne z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami dziecka. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w przedszkolach, szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych i młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania (art. 71b ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty). Odpowiednią formę kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców dziecka zapewnia starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, a jeżeli orzeczenie to, zaleca kształcenie dziecka odpowiednio w przedszkolu specjalnym albo w przedszkolu, szkole podstawowej lub gimnazjum, ogólnodostępnych lub integracyjnych, jednostka samorządu terytorialnego właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań własnych należy prowadzenie przedszkoli lub szkół (oraz art. 71b ust. 5 i 5a ustawy o systemie oświaty).

Organ odwoławczy podkreślił, że z powołanych przepisów oraz z zasady subsydiarności pomocy społecznej wynika, że skarżąca przed wystąpieniem o udzielenie jej wsparcia w formie specjalistycznych usług opiekuńczych dla syna musi wykorzystać wszystkie możliwości i uprawnienia jakie stwarzają jej przywołane przepisy. Świadczenia w formie usług opiekuńczych dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi mogłyby być udzielone dopiero wówczas, gdy potrzeby dziecka nie zostałyby zaspokojone w ramach wsparcia przewidzianego w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, ustawie o systemie oświaty i aktach wykonawczych do tych ustaw. W ocenie Kolegium, korzystanie przez skarżącą z form wsparcia określonego w powyższych aktach w znacznym stopniu, choć z całą pewności nie w pełni, zaspokaja potrzeby P. W. Jak wynika z akt sprawy syn korzysta z usług Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej we W. i jest objęty indywidualnym nauczaniem.

Nie bez znaczenia, zdaniem Kolegium, jest również to, że P. W. jest uczniem Gimnazjum Integracyjnego, w którym przebywa przez 4 dni w tygodniu od godzin rannych do popołudniowych i w którym ma zapewnioną opiekę i uczestniczy w zajęciach prowadzonych przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem. Z treści wniosku i odwołań wynika, że oczekuje ona pomocy w formie usług opiekuńczych dla syna, które miałyby polegać na pomocy w nauce, spędzaniu z nim wolnego czasu i nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami. Zdaniem Kolegium oczekiwany przez Stronę zakres usług nie mieści się w ramach świadczeń, które powinna zapewniać pomoc społeczna, której rolą jest jedynie zaspokajanie potrzeb podopiecznych na ich podstawowym poziomie. Nie można zgodzić się też z oceną skarżącej, że organ pierwszej instancji wadliwie skonstruował ogłoszenie o naborze osób zainteresowanych pełnieniem roli opiekuna, wskazując, że niezbędne są kwalifikacje do pracy z osobą o zaburzeniach psychicznych. Kwalifikacje do pracy z osobami dotkniętymi autyzmem mają osoby posiadające wykształcenie o kierunku pedagogika socjalna i posiadającymi kwalifikacje w zakresie oligofrenopedagogiki, które wymagane jest zarówno przy pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi jak i z osobami autystycznymi.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca wniosła o uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia

[...] ([...]) i poprzedzającej decyzji GOPS w M. z dnia [...] (nr [...]).

Skarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego zarzuciło naruszenie:

"1. art. 2 ust. 1 w zw. z art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 12.03.2004 r. (Dz. U. z 2009 r.

nr 175, poz. 1362 ze zm.) przez błędna wykładnię tego przepisu, polegającą na przyjęciu, iż skarżąca we własnym zakresie może świadczyć w stosunku do syna usługi asystenckie,

2. § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia

22.09.2005 r. (Dz. U. z 2005 r. nr 189, poz. 1598) w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. 2011 r. nr 231, poz. 1375 ze zm.) i w zw. z § 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.01.1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, przez ich niewłaściwe zastosowanie.

3. naruszenie artykułu 2 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 13.12.2006 r. a w szczególności definicji "Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność" poprzez wykluczenie mojego syna z możliwości korzystania z podstawowych wolności w dziedzinie edukacji na zasadzie równości z jego rówieśnikami oraz artykułu 7 ust. 2 Konwencji wyrażające brakiem kierowania się najlepszym interesem mojego syna, wobec nie przyznania asystenta, pomimo ustawowego uprawnienia do jego otrzymania".

W uzasadnieniu skargi skarżąca podniosła, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie zbadało w jaki sposób Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w M. przeprowadził nabór na realizację usług asystenckich. Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji nie wynika czy było to ogłoszenie ofertowe skierowane do organizacji pozarządowych na podstawie o pożytku publicznym, czy oferta pracy. Skarżąca uważa, ze odwołanie się organu administracyjnego do wyroku NSA prowadzi do wniosków, iż w sprawie nie chodzi o dobro niepełnosprawnego dziecka, tylko o ,,formalne" ogłoszenie o naborze do pracy. W tym stanie rzeczy gmina może nie realizować nałożonych na nią ustawowo obowiązków, bo nie ma kto ich wykonać. Skarżąca podniosła, że z powodu jej własnej niepełnosprawności odmówiono jej świadczenia pielęgnacyjnego na syna, w związku z tym, iż nie może zapewnić mu stałej opieki. W niniejszej zaś sprawie Kolegium uznało, że skarżąca jest w stanie udzielić skutecznej pomocy.

Skarżąca podała, że wykorzystała już własne uprawnienia, zasady i możliwości. Ponadto stwierdziła, że syn nie ma wskazań do udziału w zajęciach rewalidacyjno- wychowawczych, gdyż takie wskazania dotyczą dzieci i młodzieży upośledzonej w stopniu głębokim, a syn ,,nie jest upośledzony umysłowo, tym bardziej w stopniu głębokim".

Skarżąca podniosła, że dobro niepełnosprawnego dziecka winno być celem nadrzędnym organów administracji publicznej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławczego wniosło o jej oddalenie.

Ustosunkowując się do skargi organ odwoławczy podtrzymał swoje stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Podkreślono, że usługi opiekuńcze dla osoby, która nie jest samotna są fakultatywną formą pomocy społecznej. Mogą one być przyznane osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wstępni i zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić (art. 50 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej). W niniejszej sprawie Kolegium, po zapoznaniu się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym uznało, że pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych świadczonych P. W. nie może być udzielona. Po pierwsze, pomimo podjętych starań Ośrodkowi Pomocy Społecznej w M. nie udało się pozyskać osoby, która tego rodzaju pomoc mogłaby świadczyć. Po drugie, jak wskazano powyżej, udzielenie tego rodzaju świadczenia z pomocy społecznej nie jest obowiązkiem organu pomocy społecznej. W ocenie Kolegium w sprawie nie zostały przekroczone granice uznania, a organowi pierwszej instancji nie można było zarzucić, że nie wyjaśnił dostatecznie okoliczności sprawy. Nie bez znaczenia w tego typu sprawie jest również to, że udzielenie fakultatywnej formy pomocy społecznej determinowane jest możliwościami Ośrodka Pomocy Społecznej, który musi zaspokajać potrzeby wielu osób i rodzin, wymagających wsparcia na elementarnym poziomie.

Kolegium zauważa, że w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji nie stwierdzono, że skarżąca może we własnym zakresie świadczyć usługi asystenckie wobec swojego syna. Z tego powodu zarzut skargi - w ocenie Kolegium - jest niezrozumiały. Powodem odmowy przyznania skarżącej wnioskowanego świadczenia był brak możliwości zatrudnienia osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje do wykonywania specjalistycznych usług. Kolegium dodatkowo wskazało na subsydiarny charakter świadczeń z pomocy społecznej. Ponadto wyjaśniło, że wsparcie, jakiego oczekuje strona, w postaci pomocy P. W. w nauce i nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami oraz spędzania z nim wolnego czasu nie mieści się w ramach świadczeń, które powinna zapewniać pomoc społeczna, której rolą jest jedynie zaspokajanie potrzeb podopiecznych na ich podstawowym poziomie.

Wbrew twierdzeniom skarżącej, powołane przepisy art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz § 5 ust. 1 i ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej nie stanowiły podstawy zaskarżonej decyzji. Kolegium przedstawiło jedynie możliwości i uprawnienia Strony, których może dochodzić na podstawie odrębnych ustaw.

Jednocześnie Kolegium zauważyło, że korzystanie przez skarżącą z form wsparcia określonych w powołanych w uzasadnieniu aktach prawnych w znaczny sposób, choć z całą pewnością nie w pełni, zaspokoi potrzeby P. W.

Z akt sprawy bezspornie wynika, że syn skarżącej korzysta z Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej we W. i jest objęty indywidualnym nauczaniem.

Zwrócono uwagę, że w zaskarżonej decyzji odniesiono się do zarzutu odwołania dotyczącego wadliwie skonstruowanego ogłoszenia o naborze osób zainteresowanych pełnieniem roli opiekuna. Kolegium nie drążyło, w jaki sposób zostało skonstruowane ogłoszenie o naborze ofert na realizację zadania publicznego w zakresie świadczenia usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi i czy zostało ono skierowane do organizacji pozarządowych i instytucji prowadzących działalność pożytku publicznego. Zdaniem Kolegium, okoliczności te nie miały znaczenia w sprawie, a brak takiej informacji w uzasadnieniu decyzji nie może mieć wpływu na ocenę jej poprawności.

Skarżąca zarzuciła rozbieżność w ocenie możliwości sprawowania przez nią opieki nad synem w sprawie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i w sprawie przyznania specjalistycznych usług opiekuńczych. Odnosząc się do tego argumentu, Kolegium zauważa, że powodem odmowy przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego było niespełnienie przez wnioskodawczynię warunku o jakim mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych

(Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.). Skarżąca nie ma bowiem możliwości rezygnacji z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad synem, gdyż sama legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności, w którym stwierdzono, że skarżąca nie może podejmować żadnej pracy. Zatem w postępowaniu o przyznanie świadczenia stwierdzono, że Skarżąca nie może podejmować żadnej pracy. Zatem w postępowaniu o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, organy administracji nie badały, czy skarżąca jest w stanie sprawować opiekę nad synem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.). Sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.

Innymi słowy, sąd administracyjny kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Skarga analizowana pod tym kątem nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest art. 50 ust. 2 i 4 ustawy.

Przepis ten stanowi, że usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić (ust. 2).

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym (ust. 4).

Z dołączonego do akt administracyjnych m.in. ,,Zaświadczenia Lekarza Psychiatry", z dnia 10 sierpnia 2012 r., wynika, że u P. W. – syna skarżącej – zdiagnozowano Autyzm atypowy i wskazano zapewnienie dziecku indywidualnych specjalistycznych usług opiekuńczych w formie uczenia i rozwijania umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w liczbie godzin 15 w tygodniu.

W tym miejscu czynionych rozważań należy stwierdzić, iż całokształt materiałów w sprawie nie pozostawia wątpliwości co do tego, że synowi skarżącej przysługują specjalistyczne usługi opiekuńcze. Nie jest to zresztą punktem sporu miedzy skarżącą a organem orzekającym gdyż w obu decyzjach administracyjnych (pierwszej i drugiej instancji) okoliczność tę się przyznaje. Oceny w tej mierze nie zmienia fakt, że Kolegium czyni też rozważania na temat fakultatywności tego świadczenia jednakże w pierwszym rzędzie stawiana jest kwestia niemożności wykonania decyzji z omówionych względów.

Odmowa przyznania tego rodzaju świadczenia wynika z okoliczności, które z istotą samego rozstrzygnięcia w żadnym stopniu nie łączą się. Argumentacja, zwłaszcza organu pierwszej instancji, koncentruje się na odmowie pozytywnego rozstrzygnięcia. Ma ono zaś swoje źródło w tym, iż gdyby przyznać takie świadczenie to decyzja byłaby niewykonalna bowiem w postępowaniu administracyjnym ośrodkowi pomocy społecznej nie udało się zapewnić realizacji orzeczenia przez odpowiedniego specjalistę.

Z akt sprawy wynika, że ośrodek pomocy społecznej czynił stosowne starania w tym względzie. Wskazać tu należy w szczególności ogłoszenie z dnia 2 sierpnia 2012 r. i 27 sierpnia 2012 r. o naborze ofert na realizację zadania publicznego – z zakresu pomocy społecznej - ,,Świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi uprawnionych do świadczeń w miejscu zamieszkania, na terenie gminy M.".

Czynności te nie przyniosły pożądanego efektu gdyż nie zgłosił się nikt o odpowiednich kwalifikacjach, kto mógłby podjąć się tego rodzaju czynności specjalistycznych.

Jest to istotna okoliczność w sprawie, decydująca słusznie o tego rodzaju rozstrzygnięciu kwestionowanym przez skarżącą.

Warto w tym miejscu odnotować, że teza o niemożliwości pozytywnego rozstrzygnięcia w takim przypadku związanej z bezskutecznością wykonania decyzji została także uznana na gruncie orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd ten w wyroku z dnia 19 grudnia 2008 r. sygn. akt I OSK 147/08 (Lex nr 603722) stwierdził, że w sytuacji, gdy mimo podjętych przez ośrodek pomocy społecznej starań nie udało się zatrudnić osoby posiadającej odpowiednie kwalifikacje zawodowe i w konsekwencji z tego powodu, odmówiono na wnioskowany okres przyznania świadczeń w formie specjalistycznych usług opiekuńczych, to taka okoliczność uzasadnia odmowę przyznania świadczenia.

Należy dodatkowo podnieść, że Sąd nie może kontrolować skuteczności tych czynności zwłaszcza ośrodka pomocy społecznej, o których już była mowa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze trafnie wskazało, że nie może wnikać w to czy organ I instancji podjął wszystkie niezbędne czynności zmierzające do tego by zapewnić niezbędnego specjalistę do wykonania świadczeń specjalistycznych jakie przysługiwałyby synowi skarżącej. Podobnie i sąd administracyjny kontrolujący legalność tego rodzaju orzeczenia administracyjnego nie może oceniać czy organ pomocy społecznej poczynił wystarczające starania w tym względzie, z jednym wyjątkiem.

Na rozprawie bowiem przed sądem administracyjnym (protokół rozprawy z dnia

11 czerwca 2013 r.) skarżąca podniosła, iż błędnie stwierdzono, że szukając asystenta dla syna, poszukuje się go dla osoby psychicznie chorej. Syn nie jest osobą psychicznie chorą, cierpi na autyzm atypowy.

Nie wdając się w ocenę tej uwagi skarżącej, na gruncie psychiatrii zwłaszcza, wykraczającej poza kompetencje sądu, można jednakże odwołać się do naukowego opracowania tej kwestii, a wynika z niego, że autyzm atypowy jest kategorią z zakresu psychiatrii dzieci (tak A. Bilikiewicz: Psychiatria dla Studentów Medycyny, Wydawn. Lek. PZWL 2000, str. 369 in).

W końcu nie można nie dostrzec, że z przepisu art. 50 ust. 5 ustawy wynika, że ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia.

Są to zatem niezbędne elementy decyzji wymienione w treści tego przepisu. Skoro decyzja jednak nie mogłaby być wykonana ze względu na brak odpowiedniego specjalisty to i ta okoliczność dodatkowo powinna przemawiać za rozstrzygnięciem negatywnym w takim przedmiocie.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) skargę należało oddalić.