Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Żak, Sędziowie Sędzia WSA Dorota Chobian (spr.),, Sędzia WSA Dorota Pędziwilk-Moskal, Protokolant Asystent sędziego Andrzej Stolarski, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 30 czerwca 2010r. sprawy ze skargi E.Z. i M.Z. na decyzję Wojewody z dnia [...] znak: [...] w przedmiocie odmowy zameldowania na pobyt czasowy I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji; II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do chwili uprawomocnienia się wyroku; III. przyznaje od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach) na rzecz adwokat K.K. kwotę 292,80 (dwieście dziewięćdziesiąt dwa 80/100) złotych, w tym VAT w kwocie 52,80 (pięćdziesiąt dwa 80/100) złotych, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Decyzją z dnia [...] Wojewoda po rozpatrzeniu odwołania M. i E. małżonków Z. od decyzji Burmistrza Miasta i Gminy K. z dnia [...] znak: [...] orzekającej o odmowie zameldowania M. i E. Z. oraz ich dzieci O. i F. na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące w lokalu położonym w K. przy ulicy P., na podstawie art. 47 ust. 2, art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz art. 138 § 1 pkt 1 kpa utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ wskazał, że w dniu 4 listopada 2009r. M. Z. wystąpił z wnioskiem o zameldowanie go na pobyt czasowy na okres 9 miesięcy w lokalu położonym w K. przy ul. P.

Wojewoda stwierdził, że w niniejszej sprawie przeprowadzono postępowanie administracyjne, mające na celu ustalenie, czy zachodzą materialno - prawne przesłanki zameldowania na pobyt czasowy, za które organ ten uznał w szczególności potwierdzenie pobytu na druku zgłoszenia zameldowania przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu oraz legalność przebywania w tym lokalu. Ustalił, że w dniu 12 stycznia 2001r. między syndykiem Zakładów A. w K., a J.D. doszło do zawarcia, w formie aktu notarialnego, umowy sprzedaży warunkowej nieruchomości - bez przeniesienia jej własności. Taka umowa nie jest dokumentem, na podstawie którego można ocenić, czy J.D. posiada tytuł prawny do lokalu, w myśl art. 9 ust. 2a ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Po przejęciu nieruchomości od 2005r. zaczęło funkcjonować na niej Stowarzyszenie B. – zarejestrowane w KRS od 2 czerwca 2005r. W dniu 15 sierpnia 2001r. do Sądu Rejonowego został wniesiony przez Syndyka Masy Upadłościowej Zakładów A. pozew o wydanie przez J.D. przedmiotowej nieruchomości. Z kolei wyrokiem z dnia 30 października 2006r. Sąd Okręgowy w Kielcach nakazał syndykowi masy upadłości A. i J.D. opróżnienie z rzeczy i osób prawa ich reprezentujących nieruchomości, położonej w K. przy ulicy P., dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą KW 21328, i wydanie jej powodom: J.T., M.T. i A.T. Ponadto przed komornikiem Sądu Rejonowego toczy się postępowanie egzekucyjne, mające na celu opróżnienie spornej nieruchomości z wszelkich osób i rzeczy, a w dniu 21 grudnia 2009r. pełnomocnik współwłaścicieli T. wniósł do Sądu Rejonowego pismo procesowe z modyfikacją żądania pozwu z dnia 4 listopada 2009r. o wydanie nieruchomości.

Mając to wszystko na uwadze Wojewoda stwierdził, że gdy właściciele nieruchomości uważają, że przebywanie osoby wnioskującej o zameldowanie jest nielegalne i nie wyrażają na nie zgody, to nie jest spełniona jedna z przesłanek zameldowania tj. brak potwierdzenia pobytu przez osobę legitymującą się tytułem prawnym do lokalu. W takiej sytuacji odmowa zameldowania jest zasadna, mimo, że w trakcie prowadzonego postępowania ustalono, iż odwołujący wraz z rodziną przebywa pod adresem: K. ulica P.

Organ podkreślił, iż z orzecznictwa sądowego wynika, że uprawniać do zameldowania może jedynie pobyt legalny czyli za wiedzą i zgodą osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, gdyż instytucja zameldowania nie może sankcjonować samowoli ani też ograniczać uprawnień właścicielskich.

W skardze na tę decyzję, domagając się jej uchylenia, M. Z. i E. Z. zarzucili, że ustawodawca nie wymaga od ubiegającego się o zameldowanie przedstawienia dokumentu potwierdzającego jego tytuł prawny do lokalu. Przepis wymagający przedstawienie takiego dokumentu został uznany za niezgodny z Konstytucją. Podnieśli, że również brak zgody właściciela na zameldowanie nie stanowi negatywnej przesłanki zameldowania.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Jak wynika z ustaleń poczynionych przez organ I instancji, które to ustalenia w świetle zebranego materiału dowodowego uznać należy za prawidłowe, i które nie zostały zakwestionowane przez organ odwoławczy, skarżący wraz z dziećmi jako osoby bezdomne, od 27 maja 2009r. zamieszkują w Domu prowadzonym przez Stowarzyszenie B. w K. przy ul. P.. Okolicznością niesporną jest to, że właściciele tej nieruchomości – J. T., M. T. oraz A. T. ujawnieni w księdze wieczystej Kw Nr 21328 na podstawie wyroku Sądu Rejonowego z dnia 10 sierpnia 2007r. w piśmie skierowanym do Urzędu Miasta i Gminy w K. z dnia 13 listopada 2009r.oświadczyli, że nie wyrażają zgody na zameldowanie na tej nieruchomości kilkunastu osób, w tym między innymi K.K.

Organy w niniejszej sprawie odmówiły dokonania zameldowania stając na stanowisku, że nie jest ono dopuszczalne w sytuacji, gdy fakt pobytu pod wskazanym adresem osoby zgłoszonej do zameldowania nie został potwierdzony przez podmioty legitymujące się tytułem prawnym do lokalu oraz gdy podmioty te kwestionują legalność tego pobytu. Według organów brak potwierdzenia przez właściciela lokalu przebywania pod danym adresem osoby chcącej dokonać meldunku, stanowi negatywną przesłankę zameldowania.

Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych ( tekst jedn. Dz. U. Nr 139 za 2006r. poz. 993 z późniejszymi zmianami), dalej w skrócie ustawą o ewidencji, obowiązek meldunkowy polega na między innymi zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego. Z kolei w myśl art. 10 ust. 1 ustawy o ewidencji osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia przybycia. Natomiast zgodnie z ust. 2 tego artykułu osoba, która przybywa do zakładu hotelarskiego albo zakładu udzielającego pomieszczenia w związku z pracą, nauką, leczeniem się lub opieką społeczną, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia. Jak więc wynika z powyższych przepisów, zameldowanie się nie jest uprawnieniem lecz obowiązkiem. Z kolei z przepisu art. 9 ust. 2b, zgodnie z którym zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu w tym lokalu, wynika w sposób jednoznaczny, iż zameldowanie nie jest zależne od prawa do lokalu ani też od zgody właściciela lokalu na zameldowanie. Celem ewidencji ludności jest jedynie odzwierciedlanie przez właściwe organy w stosownym rejestrze danych faktycznych o rzeczywistym zamieszkiwaniu i przebywaniu osób pod danym adresem. Rejestracja meldunkowa nie jest źródłem jakichkolwiek praw majątkowych w tym do własności lokalu, w którym zostało dokonane zameldowanie. Dlatego też podstawę do zameldowania powinno stanowić ustalenie, czy osoba zgłaszająca przebywa pod danym adresem. Natomiast niewyrażenie zgody przez właściciela nieruchomości na zameldowanie czy też brak potwierdzenia przez niego faktu przebywania ma takie tylko znaczenie, że organ w takiej sytuacji z reguły nie dokonuje zameldowania poprzez podjęcie czynności materialno - technicznej, ale poprzez wydanie na podstawie art. 47 § 2 ustawy o ewidencji stosownej decyzji.

Za ewidencyjnym (rejestrowym) charakterem czynności meldunkowych, a w związku z tym brakiem związku z prawem do lokalu, jak też za niedopuszczalnością wymagania od osoby podlegającej zameldowaniu wykazaniem się udzielenia na tę czynność zgody przez właściciela lokalu, jednoznacznie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 maja 2002r. w sprawie sygn. akt K 20/01. Trybunał ponadto stwierdził, że potwierdzenie przez właściciela lokalu faktu przebywania w nim określonej osoby ma jedynie charakter dowodowy. W braku zatem jego potwierdzenia przez właściciela, może być on ustalony innymi dowodami np. oświadczeniami świadków. Również Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach wielokrotnie wskazywał na to, że ewidencja ludności jest jedynie rejestracją stanu faktycznego i nie stanowi formy kontroli legalności zamieszkania i pobytu, czyli posiadania prawa do korzystania z lokalu (por. przykładowo wyrok NSA z 19.01.2009r. sygn. akt II OSK 1802/07, wyrok NSA z dnia 2 lutego 2010r. sygn. akt II OSK 211/09, wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2007r. sygn. II OSK 1345/06, wyrok NSA z dnia 15 grudnia 2009r. sygn. II OSK 1961/08, wyrok NSA z dnia 30 grudnia 2008r. sygn. II OSK 1681/07 ).

Zatem potwierdzenie pobytu wymagane przepisem art. 9 ust. 2a ustawy ma jedynie charakter poświadczenia faktu, a nie stwierdzenia prawa, czy wyrażenia zgody przez osobę dysponującą tytułem prawnym do lokalu. Natomiast przesłanką zameldowania jest wyłącznie faktyczne przebywanie pod oznaczonym adresem (art. 7 ust. 1 w związku z art. 10 ustawy).

Przenosząc te rozważania do okoliczności niniejszej sprawy stwierdzić należy, że w sytuacji braku potwierdzenia na formularzu zgłoszenia faktu przebywania osoby meldowanej (zgłaszanej) pod danym adresem, organy winny jedynie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, mające na celu ustalenie, czy K. K. przebywa w lokalu przy ul. P. w K., a następnie wydać stosowną decyzję na podstawie art. 47 § 2 ustawy. Nie były one natomiast uprawnione do badania, czy jego pobyt w lokalu jest legalny oraz, czy potwierdzenia dokonała osoba mająca tytuł prawny do lokalu.

Toczące się przed sądem powszechnym postępowanie o eksmisję Stowarzyszenia B. będzie miało znaczenie dopiero wówczas, gdy zapadnie wyrok, na podstawie którego skarżący będzie miał obowiązek opuścić tę nieruchomość, i gdy obowiązek ten zostanie przez niego wykonany – dobrowolnie bądź na skutek przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Oznacza to, że tylko wówczas organ mógłby odmówić zameldowania, gdyby w chwili rozstrzygania ( wydawania decyzji w przedmiocie zameldowania) osoba ubiegająca się o zameldowanie już pod tym adresem nie zamieszkiwała z powodu wykonania wyroku orzekającego eksmisję.

Wskazując na powyższe, w ocenie Sądu, obie wydane w sprawie decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego, w szczególności przepis art. 9 ust. 2a ustawy o ewidencji, które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy. Dlatego też na podstawie art. 145 § 1 pkt.1 lit. a w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U Nr 153 poz. 1270 ze zm.) podlegały one uchyleniu. Na podstawie art. 152 tej samej ustawy Sąd określił, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu orzeczono na podstawie art. 250 P.p.s.a. w związku z § 19 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 3 oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Ponownie rozpoznając sprawę organ ograniczy postępowanie dowodowe do ustalenia, czy skarżący nadal zamieszkuje w lokalu położonym na nieruchomości przy ul. P. w K..