Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił przyznania A.B. prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie go od kosztów sądowych. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż we wniosku skarżący podniósł, że jedynym źródłem utrzymania jego i dwóch małoletnich córek jest świadczenie rentowe oraz dochód z umowy zlecenia, w łącznej kwocie 2631,41 zł. Sąd wskazał, iż skarżący wezwany został, na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej jako "P.p.s.a.", do przedłożenia szeregu dokumentów poświadczających jego rzeczywistą sytuację majątkową i materialną. W zakreślonym terminie skarżący przedstawił wprawdzie częściowo żądane dokumenty, nie wyjaśnił jednak wszelkich wątpliwości związanych z różnicą w osiąganych dochodach i ponoszonych wydatkach, w szczególności dotyczących drogich lekarstw sprowadzanych z zagranicy oraz źródła środków na jednym z rachunków bankowych. Sąd wskazał także na pierwszeństwo opłat publicznoprawnych przed zobowiązaniami prywatnymi i podkreślił, iż konieczność regulowania tych ostatnich nie może być podstawą do przenoszenia na Skarb Państwa kosztów postępowania sądowego.
Zażalenie na to postanowienie wniósł A.B., podnosząc między innymi, iż nie posiada środków na pokrycie kosztów niniejszego postępowania i nie może zaprzestać regulowania wcześniejszych zobowiązań, bowiem prowadzić to będzie do zajęcia posiadanego przez niego majątku przez komornika.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Prawo pomocy w zakresie częściowym, którego przyznania domagał się skarżący, może być udzielone osobie fizycznej jeżeli wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania niezbędnego dla niej i jej rodziny, co wynika z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Z powyższego wynika więc, że instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, iż wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
Z kolei art. 255 ustawy P.p.s.a. stanowi, że w sytuacji, gdy oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, dodatkowo strona jest zobowiązana złożyć na wezwanie Sądu dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Działania Sądu do uściślenia oświadczeń strony, podejmowane na podstawie art. 255 ustawy P.p.s.a., mają zastosowanie w sytuacji, gdy oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości. Konstrukcja przepisu art. 255 P.p.s.a. zakłada zatem obowiązek współpracy wnioskodawcy z sądem. Niedopełnienie w całości lub w części obowiązku złożenia przez stronę dodatkowego oświadczenia uzasadnia oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie.
Skarżący nie wyjaśnił, na żadnym z etapów niniejszej sprawy, wątpliwości co do wysokości uzyskiwanych dochodów i ponoszonych przez niego kosztów. Z ich zestawienia wynika bowiem, iż wykazane koszty przenoszą środki, jakimi dysponuje rodzina skarżącego. Nie została także wyjaśniona kwestia przelewów "wewnętrznych" dokonywanych z jednego z posiadanych przez skarżącego rachunków oraz wpłat we wpłatomatach sieci Euronet, nie wskazano też skąd pochodzą środki, które były przedmiotem tych przelewów i wpłat. Przyjąć zatem należało, iż skarżący w istocie nie wykazał swojej pełnej sytuacji majątkowej i możliwości finansowych, a co za tym idzie nie wykazał on w sposób dostateczny, aby spełniał przesłanki przyznania mu prawa pomocy.
Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
