Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Krzysztof Stanik (sprawozdawca), Sędzia NSA Marek Kołaczek, Sędzia NSA del. Grażyna Jarmasz, Protokolant Marek Kleszczyński, po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2009 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Celnej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 listopada 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 1345/08 w sprawie ze skargi P. P. sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia 29 lutego 2008 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług p o s t a n a w i a 1. na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) przedstawić do rozpoznania składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "czy w świetle art. 70 § 1 i art. 208 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2005 r., nr 8, poz. 60, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2005 r. dopuszczalne jest w każdym czasie wszczęcie, prowadzenie i orzekanie o wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług, które wygasło przez zapłatę (art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji Podatkowej). 2. odroczyć rozpoznanie sprawy do czasu wyjaśnienia tego zagadnienia.

Przedstawione w postanowieniu zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości powstało w toku rozpoznawania przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi kasacyjnej wniesionej przez Dyrektora Izby Celnej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26.11.2008 r., sygn. III SA/Wa 1345/08.

Wyrokiem tym Sąd I instancji, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 ustawy z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) – zwanej dalej "popsa", stwierdził nieważność decyzji Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia 29.02.2008 r. oraz poprzedzającej ją decyzji Naczelnika Urzędu Celnego III "Port Lotniczy" w W. z dnia 24.01.2007 r. dotyczącej określenia spółce P. sp. z o.o. z siedzibą w W. wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów ujętych w zgłoszeniu celnym z dnia 13.05.1999 r.

W jego uzasadnieniu prezentując stan faktyczny sprawy zauważono, że dnia 13.05.1999 r. skarżąca spółka, za pośrednictwem agencji celnej, dokonała zgłoszenia celnego leków. Zgłoszenie spełniało wymagania formalne, a więc importowany towar został objęty procedurą dopuszczenia do obrotu i organ celny określił kwotę długu celnego i kwotę podatku od towarów i usług.

Skarżąca spółka uiściła wyliczony podatek.

W dniu 17.11.2004 r. Naczelnik Urzędu Celnego III "Port Lotniczy" w W. wszczął z urzędu postępowanie dotyczące określenia prawidłowej kwoty podatku od towarów i usług należnego z tytułu importu towarów (leków) ujętych w zgłoszeniu celnym z dnia 13.05.1999 r. Organ ustalił bowiem, że skarżącej spółce przysługiwał 10% rabat od sprzedawcy importowanych leków, który nie został uwzględniony przy obliczeniu wartości celnej leków. W wyniku przeprowadzonego postępowania decyzją z dnia 16.12.2004 r. organ podatkowy pierwszej instancji określił skarżącej spółce prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług z tytułu importu, uwzględniając zmniejszoną wartość celną leków.

Na skutek odwołania skarżącej spółki, Dyrektor Izby Celnej w W. decyzją z dnia 09.10.2006 r. uchylił decyzję Naczelnika Urzędu Celnego i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania z uwagi na naruszenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu, polegające na wadliwym zastosowaniu art. 200 ustawy z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137, poz. 926 ze zm.) – zwanej dalej "Ordynacja podatkowa".

Decyzją z dnia 24.01.2007 r. Naczelnik Urzędu Celnego określił skarżącej spółce wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów ujętych w zgłoszeniu celnym z dnia 13.05.1999 r., ustalając elementy kalkulacyjnej (w tym wartość celną towarów) według zasad określonych przepisami prawa celnego. W kwestii przedawnienia zobowiązania podatkowego organ celny pierwszej instancji podniósł, że zapłata kwoty zobowiązania podatkowego przed upływem terminu przedawnienia oznacza, że to zobowiązanie podatkowe nie może po raz drugi wygasnąć w skutek upływu terminu przedawnienia.

W odwołaniu skarżąca spółka wniosła o uchylenie decyzji i umorzenie postępowania z uwagi na naruszenie art. 70 w związku z art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej.

Decyzją z dnia 29.02.2008 r. Dyrektor Izby Celnej na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Zdaniem podatkowego organu odwoławczego po zapłacie podatku nie biegnie już termin przedawnienia zobowiązania podatkowego. Organ odwołał się przy tym do uchwały NSA z dnia 06.10.2003 r., sygn. FPS 8/03, gdzie Sąd wskazał, że zobowiązanie, które wygasło na skutek zapłaty, nie może wygasnąć na skutek przedawnienia.

W skardze do Sądu administracyjnego skarżąca spółka wniosła o uchylenie decyzji organów obu instancji, wskazując na naruszenie art. 120, art. 121 § 1, art. 125 § 1, art. 139 § 3 Ordynacji podatkowej przez nie zastosowanie ich w sprawie oraz art. 70 i art. 208 Ordynacji podatkowej przez nie umorzenie postępowania dotyczącego przedawnionego postępowania podatkowego. Skarżąca spółka wyjaśniła, że uchwała NSA o sygn. FPS 8/03 z uwagi na odmienny stan faktyczny stanowiący jej podstawę nie znajdzie zastosowania w sprawie. Wbrew stanowisku organów podatkowych zaskarżone do Sądu decyzje nie są korzystne dla skarżącej spółki. Nie będą one mogły stanowić podstawy do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, gdyż upłynął termin do podjęcia takiej czynności. Ponadto zgodnie z art. 40 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.) – zwanej dalej "u.p.t.u." zwrot nadpłaty nie przysługuje, jeżeli kwota nadpłaconego podatku w imporcie pomniejszyła podatek należny, a taka sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił stanowisko skarżącej spółki i uznał, iż upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, określony w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, uniemożliwia organom podatkowym wydanie decyzji korygujących wysokość uiszczonego przez podatnika podatku i powoduje konieczność umorzenia postępowania na podstawie art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej. Zignorowanie przez organy podatkowe terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego oznacza rażące naruszenie art. 70 § 1, art. 208 § 1 i art. 233 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, a to z kolei stanowi podstawę do wydania wyroku kasatoryjnego.

Sąd podkreślił, że ograniczenie czasowe uprawnienia organów podatkowych do weryfikacji wysokości zobowiązania podatkowego powstającego z mocy prawa znajduje swoje oparcie w treści art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej jako wyrazu powszechnie przyjmowanej zasady zwolnienia z odpowiedzialności (podatkowej) osoby fizycznej czy prawnej wraz z upływem określonego w przepisach czasu. W tym zakresie Sąd odwołał się do art. 17 k.p.k., art. 101 k.k. i art. 355 k.p.c. Sąd wskazał, że na gruncie prawa podatkowego procesowy skutek upływu okresu przedawnienia został zaś określony przez ustawodawcę w art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym postępowanie bezprzedmiotowe, a takim jest postępowanie dotyczące przedawnionego zobowiązania, należy umorzyć. Dlatego też Sąd odrzucił stanowisko organów podatkowych, wedle którego przy zapłacie podatku (wygaszającej zobowiązanie podatkowe) jednocześnie przestaje biec termin przedawnienia tego zobowiązania, a zatem możliwym staje się wszczęcie postępowania podatkowego w każdym czasie. Sąd podkreślił, że art. 70 § 1 i art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej mają charakter gwarancyjny dla podatnika.

Odnosząc się do uchwały NSA z dnia 06.10.2003 r. o sygn. FPS 8/03 wskazywanej w uzasadnieniu kwestionowanych decyzji podatkowych Sąd stwierdził, że z uwagi na odmienności w stanie faktycznym i prawnym poglądy wyrażone w tej uchwale nie przystają do realiów rozpatrywanej sprawy.

Powyższy wyrok, jak nadmieniono na wstępie, zaskarżony został skargą kasacyjną Dyrektora Izby Celnej w W., w której wniesiono o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie wyroku i oddalenie skargi oraz zwrot kosztów postępowania kasacyjnego, zarzucając w ramach art. 174 pkt 1 popsa naruszenie:

- art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej przez jego niewłaściwe zastosowanie,

- art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej przez jego błędną wykładnię i brak zastosowania w sprawie.

W ramach pierwszego z podniesionych zarzutów Dyrektor Izby Celnej wywiódł, że nie może dojść do sytuacji, w której zobowiązanie podatkowe wygasłe na skutek zapłaty, ponownie wygaśnie na skutek przedawnienia. Wygasnąć może bowiem wyłącznie istniejące zobowiązanie podatkowe. Dyrektor Izby Celnej wskazał, że poprawność tego stanowiska wynika z faktu braku ujęcia zapłaty wśród przyczyn powodujących zawieszenie bądź przerwanie biegu przedawnienia, jak również fakt, że zapłata podatku uniemożliwia organom podatkowym dokonanie czynności powodujących przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej.

W skardze kasacyjnej Dyrektor Izby Celnej, uzasadniając drugi z podniesionych zarzutów, stwierdził, że zapłata zobowiązania podatkowego powoduje jego wygaśnięcie niezależnie od tego czy jego wysokość wynika z deklaracji podatkowej, decyzji nieostatecznej lub ostatecznej. Dlatego też organy podatkowe miały prawo do wydania decyzji określającej zobowiązanie podatkowe w wysokości niższej niż uiszczona przez importera po upływie 5-letniego terminu przedawnienia liczonego od dnia powstania długu celnego. W tym zakresie w skardze kasacyjnej Dyrektor Izby Celnej odwołał się do uchwały NSA z dnia 08.10.2007 r., sygn. FPS 4/07 oraz wyroku WSA w Warszawie z dnia 28.01.2008 r., sygn. III SA/Wa 1999/07, wyroku NSA z dnia 11.10.2002 r., sygn. III SA/Wa 3514/00 i wyroku SN z dnia 21.05.2002 r., sygn. III RN 76/01.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną wniesiono o jej oddalenie i zwrot kosztów postępowania kasacyjnego.

Na rozprawie w dniu 26.05.2009 r. pełnomocnik Dyrektora Izby Skarbowej podtrzymał stanowisko zawarte w skardze kasacyjnej, odwołując się do orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego i stwierdził, że horyzont czasowy postępowań dotyczących zobowiązań wygasłych przez zapłatę wyznacza racjonalizm organu podatkowego.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrując przedmiotową sprawę doszedł do przekonania, że ujawnia się w niej zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, które skład orzekający, działając na podstawie art. 187 § 1 popsa, postanowił przedstawić do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Otóż przedmiotem sporu jest kwestia, czy upływ czasu, o którym mowa w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej stanowi przeszkodę procesową do wszczęcia, ewentualnie dalszego prowadzenia, postępowania podatkowego.

Sąd I instancji uznał, że tak jest w istocie. Swe stanowisko szeroko przy tym umotywował.

Odnosząc się do tej motywacji trudno uznać ją za pozbawioną umocowania prawnego.

Co prawda przepis art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej jest regulacją materialno-prawną, regulującą instytucję przedawnienia zobowiązania podatkowego. Skutkiem przedawnienia jest zaś wygaśnięcie zobowiązania podatkowego (art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej). Skutek ten zachodzi wszakże także wtedy, gdy nastąpi zapłata zobowiązania podatkowego (art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej). W judykaturze utrwalony jest zaś pogląd, że jedno i to samo zobowiązanie nie może wygasnąć z dwóch różnych tytułów (np. zapłaty i przedawnienia). Najlepiej ilustruje go zresztą pogląd zaprezentowany przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 06.10.2003 r., sygn. FPS 8/03, w którym wyjaśniono, że "zobowiązanie podatkowe przedawnia się, jeżeli termin przewidziany w art. 70 § 1 ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa upłynął przed wydaniem decyzji organu odwoławczego. Zobowiązanie, które wygasło na skutek zapłaty, nie może wygasnąć po raz drugi na skutek przedawnienia. Oznacza to, że po zapłacie podatku termin przedawnienia już nie biegnie, jednak organ odwoławczy może wydać jedną z decyzji określonych w art. 233 § 1 i § 2 ustawy, umożliwiając podatnikowi uzyskanie zwrotu nadpłaconego podatku" (ONSA z 2004 r., nr 1, poz. 7).

Z powyższego organy podatkowe wywodzą swe uprawnienie do wszczynania i prowadzenia postępowania podatkowego w każdym w istocie czasie z tym, że uznają, iż są ograniczone kierunkiem ewentualnego rozstrzygnięcia. Mianowicie akceptują, że w przypadku upływu terminu z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej w dacie podejmowania rozstrzygnięcia nie mogą orzekać na niekorzyść podatnika (tj. określać rozmiaru obowiązku podatkowego w kwocie wyższej niż zadeklarowana, bądź ta, która winna być zadeklarowaną. Nie widzą jednak przeszkody do obniżania wysokości obowiązku podatkowego (orzekania "na korzyść") wywodząc, że przedawnienie nie jest przeszkodą bowiem zobowiązanie podatkowe już wygasło przez zapłatę.

Stanowisko takie, co nie jest bez znaczenia dla faktu, że skład orzekający w tej sprawie zdecydował się wystąpić z pytaniem prawnym, wydaje się dominować w dotychczasowej praktyce orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tytułem przykładu przywołać można między innymi wyroki z dnia: > 18.08. 2004 r., sygn. FSK 364/04 (System Informacji Prawniczej LEX – Lex nr 158241); > 12.04.2006 r., sygn. FSK 2365/04 (POP z 2006 r., nr 5, poz. 76); > 10.05. 2006 r., sygn. I FSK 815/05 (Lex nr 282623); 11.09.2007 r., sygn. II FSK 795/06 (Rzeczpospolita z 2007 r., nr 219, str. C – 5); > 19.02.2009 r., sygn. I FSK 1623/08 (niepubl. – podjęty w sprawie o podobnym stanie faktycznym i tożsamym stanie prawnym), z których to rozstrzygnięć wyłania się teza, że "zapłata podatku przed upływem okresu przedawnienia daje prawa organowi podatkowemu II instancji do wydania decyzji merytorycznej w zakresie określenia zobowiązania podatkowego".

Niemniej – odrywając się w tym miejscu od poglądów Naczelnego Sądu Administracyjnego, które podejmowane były w ściśle określonych okolicznościach faktycznych, na co warto zwrócić uwagę – przywołane wyżej stanowisko organów podatkowych wydaje się błędne.

Otóż bezrefleksyjnie przejmuje ono poglądy judykatury, generalizując je, a przy tym lekceważąc okoliczności faktyczne, w których zostały one podjęte. Równocześnie łamią one regulacje procesowe wszczynając postępowanie podatkowe w przypadkach, gdy jest ono bezprzedmiotowe (art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej). Wszak o jego bezprzedmiotowości przesądza fakt zapłaty zobowiązania podatkowego, który połączony z upływem terminu przedawnienia sprawia, że wygasa po stronie organów podatkowych interes prawny do prowadzenia postępowania podatkowego. Interes ten ciągle natomiast może istnieć po stronie podatnika, który mimo, że dobrowolnie bądź pod przymusem zapłacił zobowiązanie podatkowe w dalszym ciągu może być zainteresowany rozstrzygnięciem sporu. Gdy zatem do przedawnienia doszło w toku toczącego się już postępowania, kontynuowanego wolą strony, to sprawa taka podlega załatwieniu mimo upływu terminu przedawnienia. W przeciwnym razie mogłoby dojść do bezpodstawnego pozbawienia strony jej słusznie przynależnych uprawnień.

Nadto przeciw powyższemu stanowisku przemawia jego absurdalność sprawiająca, że praktycznie nie byłoby żadnej cezury czasowej dla wszczynania postępowań weryfikujących prawidłowość rozliczeń podatnika. Sprowadzając zresztą problem ad absurdum można wszak zasadnie twierdzić, że nie było by, uznając stanowisko organów, żadnej przeszkody prawnej, aby wszcząć takie postępowanie w stosunku do zobowiązań podatkowych powstałych chociażby u zarania odzyskanej państwowości polskiej a nawet jeszcze wcześniej, gdyby zostały one zapłacone. Przeszkodą taką nie jest na pewno racjonalność poczynań organów podatkowych albowiem jest to kategoria obiektywna, która przepisami procedury podatkowej uregulowana nie została. Poza tym wszczynanie (bądź prowadzenie) postępowań podatkowych po upływie terminu przedawnienia byłoby działaniem, które naruszałoby pewną symetrię procesową jak i przede wszystkim godziłoby w jedną z podstawowych zasad konstytucyjnych, tj. w zasadę pewności prawa i obrotu prawnego (art. 2 ustawy z 02.04.1997 r. – Konstytucja RP [Dz. U. nr 78, poz. 483 ze zm.]).

Poza tym głosząc swe stanowisko organy podatkowe zdają się pomijać w okolicznościach sprawy fakt nowelizacji z dniem 01.09.2005 r. Ordynacji podatkowej, która każe rozważyć, czy art. 70 § 1 tej ustawy nie wywołuje, oprócz skutków materialno-prawnych, także skutków procesowych. Otóż ze wskazaną datą weszła w życie ustawa z 30.06.2005 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 143, poz. 1199), która między innymi zmieniła brzmienie § 1 art. 208. Zgodnie z nim "gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu postępowania".

W świetle tych regulacji można zasadnie twierdzić, że zapłata podatku powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, jednakże nie powoduje, że z tego tylko powodu, jeszcze przed upływem terminu przedawnienia, postępowanie staje się bezprzedmiotowe w tym rozumieniu, że organ nie może dążyć do konkretyzacji praw i obowiązków w zakresie danego podatku. Tak bowiem staje się w przypadku przedawnienia zobowiązania podatkowego, kiedy ono nie tylko wygasa i nie można żądać skutecznie jego zapłaty, ale także "znika" przedmiot postępowania podatkowego w powyższym rozumieniu. Wobec tego pomimo zapłaty tego zobowiązania, a przed jego przedawnieniem, organ może wszcząć i prowadzić postępowanie podatkowe kończąc je decyzją. Natomiast działanie takie organu, po upływie terminu przedawnienia, wydaje się, biorąc pod uwagę zmienione brzmienie art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej, niedopuszczalne.

Regulacja ta, acz nie tak klarowna, to jednak w swej istocie jawi się jako konstrukcyjnie tożsama z przepisem art. 17 § 1 pkt 6 ustawy z 06.06.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. nr 89, poz. 555 ze zm.), która określa jedną z negatywnych przesłanek procesu karnego. Nie można bowiem inaczej ocenić analizowanego przepisu procedury podatkowej, który odwołując się w swej treści do regulacji materialnoprawnej formułuje wobec organów podatkowych zakaz prowadzenia postępowania – każdego postępowania, co warto podkreślić, a nie limitowanego kierunkiem ewentualnego rozstrzygnięcia – w przypadku upływu terminu z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej.

W tej sytuacji wydaje się zasadnym twierdzenie, że w przypadku upływu terminu przedawnienia określonego w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy winien umorzyć postępowanie w sprawie bez względu na to, czy wcześniej zobowiązanie podatkowe zostało zapłacone, czy też do takiej sytuacji nie doszło chyba, że do przedawnienia doszło w toku postępowania podatkowego kontynuowanego wolą podatnika mającego interes prawny w merytorycznym rozstrzygnięciu sporu z organami podatkowymi.

Powyższe sprawia, że cech racjonalności nabiera rozumowanie zaprezentowane przez Sąd I instancji. Ponieważ jednak jego aprobata mogłaby być oceniana jako odstępstwo od linii orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego okoliczność tę uznać należy za wystarczającą podstawę do wystąpienia z przedmiotowym pytaniem prawnym, bowiem w pełni uzasadnia ona przesłanki określone przepisem art. 187 § 1 popsa.

Dodatkowo za zwróceniem się do składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego przemawia fakt, że składowi orzekającemu z urzędu znana jest okoliczność, że praktyka orzecznicza Wojewódzkich Sądów Administracyjnych uległa polaryzacji. Część składów orzekających prezentuje bowiem stanowisko zbieżne z zajmowanym w sprawie przez organy podatkowe (por. m. in.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 04.03.2008 r., sygn. III SA/Wa 2192/07, Lex nr 468663). Inne zaś opowiadają się za poglądem, który legł u podstaw podjęcia skarżonego wyroku (por. m. in.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 04.07.2008 r., sygn. III SA/Wa 528/08, niepubl.). Taka rozbieżność dodatkowo wspiera pogląd, iż problem wymaga rozstrzygnięcia przez powiększony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Na marginesie składowi orzekającemu znane są uchwały NSA z dnia 06.10.2003 r., sygn. FPS 8/03 oraz z dnia 08.10.2007 r., sygn. I FPS 4/07, do których odwołała się strona wnosząca skargę kasacyjną. Nie mniej wydaje się, że są one nieprzydatne w zachodzącym w sprawie stanie prawnym z przyczyn, o których była mowa wyżej. Okoliczność ta wszakże stanowi kolejny argument za potrzebą wystąpienia z pytaniem prawnym.

Z przytoczonych powodów postanowiono jak w sentencji.