Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk Sędziowie: Sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędzia del. WSA Mariola Kowalska /spr./ po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 25 lutego 2016 r. , sygn. akt II SA/Bk 758/15 w sprawie ze skargi A.P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z dnia [...] października 2015 r. nr [...] w przedmiocie przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia od A.P. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 25 lutego 2016 r., sygn. akt: II SA/Bk 758/15 uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z [...] października 2015 r., nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Białegostoku z [...] września 2015 r. nr [...] w przedmiocie przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Prezydent Miasta Białegostoku decyzją z [...] września 2015 r. na podstawie art. 1a, art. 9, art. 10, art. 12, art. 15 ust. 1 i ust. 2, art. 18, art. 20 ust. 1 i 2 oraz art. 25 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j.: Dz.U. z 2015 poz. 859 ze zm.), oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 lipca 2010 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz wzorów wniosku, zaświadczeń i oświadczeń o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (Dz.U. z 2010 r. nr 123, poz. 836 ze zm.) oraz 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: k.p.a.), odmówił przyznania A.P. świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz L.P.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wnioskiem z 14 września 2015 r. A.P.a wystąpiła do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz córki – L.P. za okres od 1 października 2015 r. do 30 września 2016 r. Organ I instancji odmówił przyznania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego we wnioskowanym okresie z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego.

Od decyzji tej odwołała się A.P., wnosząc o jej zmianę i przyznanie wnioskowanego świadczenia od dnia 1 października 2015 r. Powyższe uzasadniła tym, że do dochodu nie powinny być wliczane alimenty na córkę w kwocie 500 zł miesięcznie, których nie otrzymała od dłużnika alimentacyjnego. Ponadto jej dochód powinien być potraktowany jako dochód utracony, ponieważ z dniem 1 czerwca 2015 r. zmieniły się warunki umowy, zatrudnienia i wynagrodzenia. Do odwołania skarżąca dołączyła "Zmianę warunków umowy" i zaświadczenie pracodawcy o wysokości wynagrodzenia za VI-VIII 2015 r.

W wyniku rozpatrzenia powyższego odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białymstoku decyzją z dnia [...] października 2015 r. nr [...] utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygniecie. Kolegium wyjaśniło, że jedną z przesłanek, wymaganych przy przyznaniu prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest spełnienie warunku dochodowego. Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2015 r., poz. 859 ze zm.), zwanej dalej: "ustawą", świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł. Na potrzeby przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego dochodem jest dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 ze zm.) i dochód członka rodziny - także w rozumieniu ww. ustawy, gdyż tak stanowią przepisy art. 2 pkt 4 i pkt 5 ustawy. Z kolei pkt 5a stanowi, że za dochód członka rodziny należy rozumieć przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 3 - 4a, tj. nieuwzględniania dochodu utraconego, a w przypadku uzyskania dochodu, powiększania dochodu członka rodziny o uzyskany dochód. W okresie świadczeniowym od dnia 1 października 2015 r. do dnia 30 września 2016 r. prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na podstawie dochodu rodziny z 2014 r.

Z zaświadczenia organu skarbowego wynika, że wnioskodawczym w 2014 r. osiągnęła dochód w wysokości 18.239,76 zł (dochód 24.018,76 zł - należny podatek 334.00 zł, składki na ubezpieczenie społeczne 3.476,01 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne 1.968.99 zł), co daje przeciętny miesięczny dochód w wysokości 1.519,98 zł. Kolegium, oceniając załączone do odwołania dowody dotyczące zmiany warunków zatrudnienia, stwierdziło, że okoliczność ta nie spowodowała utraty dochodu o jakiej mowa w art. 2 pkt 17 lit. c) ustawy. Stosownie do tego przepisu utratą dochodu jest utrata dochodu spowodowana utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Odwołująca jest zatrudniona w Stowarzyszeniu [...] od dnia 1 lipca 2001 r., a od dnia 1 czerwca 2015 r. zostały wprowadzone jedynie nowe warunki zatrudnienia. Z tą okolicznością nie wiąże się więc utrata dochodu. Przeliczając miesięczny dochód w powyższej kwocie na członków dwuosobowej rodziny, dochód wyniósł 759,99 zł i tym samym przekracza kwotę (725,00 zł) uprawniającą do uzyskania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Przy ustaleniu prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie uwzględniono natomiast kwoty 6.000 zł alimentów "wg wyroku", zgłoszonych przez wnioskodawczynię w oświadczeniu z dnia 14 września 2015 r. Wskazana bowiem w odwołaniu okoliczność, że w 2014 r. skarżąca nie otrzymała od dłużnika alimentów powoduje zdaniem Kolegium, że uległa zmianie wysokość dochodu z 1.009,99 zł do 759,99 zł. Jednak pomimo tego faktu, dochód w wysokości wyliczonej przez Kolegium nie uprawnia do świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Nie godząc się z powyższym stanowiskiem, A.P. wywiodła skargę na decyzję Kolegium do tutejszego Sądu, której zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. : art. 7 w zw. z art. 77 i art. 136 k.p.a. - poprzez nieprzeprowadzenie wszechstronnego postępowania dowodowego, art. 8 k.p.a. - poprzez przeprowadzenie postępowania w sposób sprzeczny z zasadą pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa i art. 138 § 1 i 2 i § 2 k.p.a. - poprzez wydanie decyzji utrzymującej w mocy decyzję organu I instancji mimo istnienia przesłanek do jej uchylenia i ewentualnie do zmiany, i orzeczenia przez Kolegium co do istoty sprawy oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.

Uzasadniając powyższe zarzuty, skarżąca podniosła, że Kolegium w postępowaniu odwoławczym utrzymując w mocy decyzję organu I instancji uwzględniło jedynie fakt bezskuteczności egzekucji i nie wliczyło do dochodów alimentów zasądzonych wyrokiem. Natomiast nie uwzględniło zmiany warunków umowy o pracę, w szczególności zmiany wynagrodzenia i nie odniosło się do utraty dochodu związanego z tą okolicznością. Zdaniem skarżącej zaistniała utrata dochodu z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. Nigdzie w przepisach nie ma ustawowej definicji "utraty dochodu" i nie rozumie dlaczego organy obu instancji nie uwzględniły zmiany warunków umowy o pracę jako utraty dochodu, w sytuacji gdy zmieniło się jej stanowisko pracy i w związku z tym wynagrodzenie.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Ustosunkowując się do zarzutów skargi organ zauważył, że rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie zostało oparte na przepisach ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U z 2015 r., poz. 859 ze zm.), a nie na przepisach ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 2 pkt 4 i pkt 5 ustawy za dochód i dochód rodziny uważa się dochód, o którym mowa w przepisach o świadczeniach rodzinnych. Z kolei punkt 5a ww. artykułu stanowi, że za dochód członka rodziny rozumie się przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, z zastrzeżeniem art. 9 ust 3 - 4a, tj. nieuwzględniana dochodu utraconego, a w przypadku uzyskania dochodu, powiększania dochodu członka rodziny o uzyskany dochód. Kolegium, do ustalenia prawa do wnioskowanego świadczenia, przyjęło dochód z 2014 r., ponieważ nie doszło do utraty dochodu w rozumieniu art. 2 pkt 17 lit. a), b), c), d), e), f) ustawy. W przepisie tym ustawodawca określił zdarzenia, powodujące utratę dochodu. Do żadnego z tych zdarzeń nie kwalifikuje się wskazana przez skarżącą okoliczność zmiany warunków zatrudnienia, powodujące zmniejszenie wynagrodzenia. Skarżąca od 2001 r. jest zatrudniona u tego samego pracodawcy, który od 1 czerwca 2015 r. wprowadził nowe warunki zatrudnienia, co pokazuje zaświadczenie pracodawcy z dnia 9 września 2015 r. Pracodawca zmienił warunki umowy o pracę zawartej 30 czerwca 2003 r. (zaświadczenie z dnia 1 czerwca 2015 r.). Nowe warunki zatrudnienia nie są tożsame z utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (art. 2 pkt 17 lit. c ustawy), więc prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego należało ustalić na podstawie dochodu osiągniętego w 2014 r. Skarżąca ma nawiązany stosunek prawny w formie umowy o pracę, który istnieje nieprzerwanie. To oznacza, że nie utraciła zatrudnienia. Zmiana warunków umowy o pracę potwierdza ciągłość nawiązanego stosunku prawnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Sąd wskazał, że warunki nabywania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego regulują przepisy ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2015 r., poz.859 ze zm., dalej powoływana jako: "ustawa"). Zgodnie z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - bezterminowo. Świadczenia te przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł.

W związku z tym, że spór w sprawie niniejszej dotyczył prawidłowości ustalenia dochodu rodziny skarżącej, dla legalności zaskarżonej decyzji podstawowe znaczenie ma rozumienie pojęć "dochód" "dochód rodziny" oraz "dochód członka rodziny", a także "utraty dochodu" i "uzyskania dochodu". W zakresie znaczenia "dochodu" i "dochodu rodziny" przedmiotowa ustawa w art. 2 pkt 4 i 5 odwołuje się do ich znaczenia w rozumieniu przepisów ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.). "Dochodem" jest więc po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób przychód podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne (art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych). W myśl zaś art. 3 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych "dochód rodziny" oznacza sumę dochód członków rodziny. W sposób samodzielny, aczkolwiek analogiczny do ustawy o świadczeniach rodzinnych, przedmiotowa ustawa definiuje dochód członka rodziny oraz określa sposób ustalania tego dochodu. Zgodnie z treścią art. 2 pkt 5a ustawy (analogicznie art. 3 pkt 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych) "dochód członka rodziny" oznacza przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 3-4a ustawy. Stosownie zaś do art. 9 ust. 3 - 4a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w przypadku utraty dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy lub po tym roku, ustalając jego dochód, nie uwzględnia się dochodu utraconego (ust. 3); w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, ustalając dochód członka rodziny, uzyskany w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten był osiągnięty, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (ust. 4); w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny po roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy jego dochód ustala się na podstawie dochodu członka rodziny, powiększonego o kwotę uzyskanego dochodu z miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód został osiągnięty, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (ust. 4a).

Analiza powyżej przywołanych przepisów prowadzi do wniosku, że ustalając wysokość dochodu rodziny dla oceny przyznania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, ustawodawca przewidział określone zmiany w sytuacji dochodowej wnioskodawców, polegające na aktualnym zwiększeniu lub zmniejszeniu tego dochodu w porównaniu z dochodem stanowiącym podstawę do obliczeń.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd stwierdził, że w konkretnym przypadku w zasadzie ustalenia faktyczne dotyczące źródeł i wysokości dochodu skarżącej z 2014 r. są bezsporne. Strona skarżąca zakwestionowała jednak stanowisko organów co do wypełnienia przesłanki "utraty dochodu", a w konsekwencji ustalenia dochodu 2-osobowej rodziny skarżącej. Utrata dochodu w jej ocenie związana jest bowiem z tym, że od dnia 1 czerwca 2015 r. zmieniono jej warunki umowy zatrudnienia, a w szczególności wynagrodzenia. Począwszy od dnia 1 czerwca 2015 r. skarżąca otrzymuje wynagrodzenie w niższej wysokości.

Pojęcie "utraty dochodu" zostało przez ustawodawcę zdefiniowane w art. 2 pkt 17 ustawy. W przepisie tym ustawodawca w sposób enumeratywny (wyłączny) wskazał przypadki, które w świetle ustawy stanowią utratę dochodu, co w konsekwencji daje podstawę do pomniejszenia o tę kwotę dochodu branego pod uwagę przy ocenie prawa do świadczenia. Jednym z wymienionych w art. 2 pkt 17 ustawy przypadków jest utrata dochodu spowodowana "utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" (lit. c). W ocenie Sądu z wykładni przywołanego przepisu nie można jednakże wywieść, jak chcą tego organy obu instancji, że utrata dochodu ma się odnosić wyłącznie do przypadków całkowitej utraty dochodów pochodzących ze stosunków pracy lub innej pracy zarobkowej a przeciwnie należy wypowiedzieć się za szerokim rozumieniem pojęcia utraty dochodu. Wobec tego za utratę dochodu trzeba uznać również utratę dochodu w jego dotychczasowej wysokości, spowodowanej chociażby - jak to ma miejsce w niniejszej sprawie - zmianą warunków pracy. Taki zabieg interpretacyjny jest niewątpliwie zgodny z prokonstytucyjnym kierunkiem wykładni omawianego przepisu, bowiem Konstytucja RP w art. 71 ust. 1 stanowi, że Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, a rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Jednocześnie Sąd w składzie nie podzielił prezentowanego w orzecznictwie sądowoadministracyjnym kierunku wykładni, w którym podkreśla się, że z utratą dochodu spotykamy się jedynie wówczas, gdy nastąpi rozwiązanie stosunku prawnego, na podstawie którego dany dochód osobie czy rodzinie przysługiwał.

W opinii Sądu w przypadku skarżącej nastąpiła utrata dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 3 w zw. z art. 2 pkt 17 lit. c) ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. O ile zatem miała miejsce w tym wypadku kontynuacja zatrudnienia, to jednak na skutek zmiany warunków umowy zatrudnienia i wynagrodzenia dokonanej przez pracodawcę w dniu 1 czerwca 2015 r., po tej dacie skarżąca uzyskiwała już niższe wynagrodzenie, w konsekwencji czego nastąpiła utrata dochodu.

Sąd przyjął za własne stanowisko naczelnego Sądu Administracyjnego zajęte w wyroku z 12 czerwca 2008 r. sygn. akt I OSK 1324/07 (Lex nr 413609), że celem ustawy o świadczeniach rodzinnych jest finansowe wsparcie rodzin uzyskujących dochody w określonej wysokości, a nie wyłącznie osób, które nie uzyskują żadnych dochodów. Wobec tego brak jest podstaw, aby utratę zatrudnienia utożsamiać z całkowitą utratą dochodów. Osoba, która utraciła jedno ze źródeł dochodu wskutek rozwiązania umowy o pracę i nadal wykonuje pracę dotychczas równolegle świadczoną w ramach jednego ze stosunków prawnych, określonych w pkt 22 art. 3 ustawy, jest osobą, która utraciła zatrudnienie. Wymaganie całkowitej utraty dochodów, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, prowadziłoby do sytuacji, że art. 5 ust. 4 ustawy miałby zastosowanie wyłącznie do osób, które stały się bezrobotne. W opinii Sądu rozpatrującego niniejszą sprawę stanowisko to znajduje w pełni zastosowanie do sytuacji skarżącej, która utraciła dochód na skutek wypowiedzenia zmieniającego.

Nieuwzględnienie przez organy przedstawionych okoliczności jako "utraty dochodu" i zaniechanie dokonania w związku z tym korekty dochodu rodziny skarżącej za 2014 r., stanowi naruszenie art. 2 pkt 17 lit. c) w zw. z art. 9 ust. 3 ustawy. Organy w kontrolowanej sprawie dokonały wadliwej wykładni pojęcia utrata dochodu, jak również nie rozważyły sytuacji pod kątem uzyskania przez skarżącą dochodu od 1 czerwca 2015 r. w niższej wysokości (pod kątem przesłanki z art. 9 ust. 3 ustawy). W konsekwencji organy stwierdziły przekroczenie kryterium dochodowego w przeliczeniu na osobę w rodzinie i odmówiły przyznania świadczeń rodzinnych wskazanych we wniosku skarżącej.

Z uwagi na już wcześniej objaśnione naruszenie przepisów prawa materialnego, które niewątpliwie miało istotny wpływ na wynik postępowania (rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej), Sąd I instancji uznał za celowe uchylenie decyzji organów obu instancji. Błędna interpretacja prawa materialnego, związana z niezastosowaniem instytucji utraty dochodu, znalazła zaś swoje odzwierciedlenie w wadliwym ustaleniu stanu faktycznego w tym wycinku, który dotyczy ustalenia faktycznego dochodu na osobę w rodzinie, co stanowi również naruszenie art. 7, art. 8 i art. 77 § 1 k.p.a., które nakazują organom administracji podejmowanie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia rzeczywistego stanu faktycznego sprawy, przy tym w sposób budzący zaufanie uczestników postępowania do władzy publicznej.

Sąd podzielił natomiast stanowisko Kolegium, że przy ustaleniu prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie należało uwzględniać kwoty alimentów "wg wyroku", zgłoszonych przez wnioskodawczynię w oświadczeniu z 14 września 2015 r. Powyższy pogląd nie budzi wątpliwości i jest zgodny z ugruntowaną już linią orzeczniczą, wedle której "wysokość otrzymanych faktycznie alimentów winna zostać uwzględniona przez organy przy wyliczaniu wysokości dochodów rodziny za dany rok, a nie kwota alimentów wynikająca z wyroku ustalającego ich wysokość".

Końcowo Sąd pierwszej instancji nakazał organowi, żeby ponownie prowadząc postępowanie ustalił wysokość dochodu w rodzinie przy uwzględnieniu instytucji utraty i uzyskania dochodu, a następnie rozstrzygnął co do spełnienia przesłanek do przyznania świadczeń objętych wnioskiem skarżącej.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku WSA w Białymstoku wywiodło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białymstoku zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), tj.:

- art. 9 ust. 3 w związku z art. 2 pkt 17 lit. c) i pkt 15a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 ze zm., zwanej dalej "upoua" lub "ustawą"), poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że na gruncie powołanych przepisów o utracie dochodów, utrata dochodu zachodzi w sytuacji zmiany warunków umowy osoby zatrudnionej w przedmiocie obniżenia wynagrodzenia za pracę.

W związku z powyższym skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 25 lutego 2016 r. w całości i oddalenie skargi A.P., a także o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podano, że sprawa przyznania osobie uprawnionej świadczenia z funduszu alimentacyjnego na okres od 1.10.2015r. do 30.09.2016r. nie jest obarczona wadliwą interpretacją art. 2 pkt 17 lit. c), w związku z art. 9 ust. 3 upoua, z uwagi na nieuznanie obniżenia wynagrodzenia w sytuacji, gdy zatrudnienie było kontynuowane.

Jedną z przesłanek, warunkujących przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego, jest spełnienie warunku dochodowego z art. 9 ust. 2 upoua, tj. dochód nie może przekroczyć kwoty 725 zł na osobę w rodzinie. Niewątpliwie, pojęcia "dochód" i "dochód rodziny" przyjmuje się w takich sprawach w rozumieniu określonym przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przy czym, jak zauważa Sąd I instancji, istotnie ustawodawca dopuścił urealnienie dochodu z roku bazowego (poprzedzającego okres świadczeniowy), jednakże - zdaniem organu skarżącego - jedynie w zakresie wyznaczonym przez art. 2 pkt 5a upoua. Zgodnie z tym przepisem - ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie członka rodziny, oznacza to przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 3-4a, które nakazują: w przypadku utraty dochodu nie uwzględniać dochodu utraconego (ust. 3), a w przypadku uzyskania dochodu - powiększać dochód członka rodziny. Przepis art. 2 pkt 17 upoua wymienia enumeratywnie sytuacje, które powodują utratę dochodu, a jedną z nich jest (wymieniona pod lit. c) "utrata dochodu spowodowana utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej". Podobnie w punkcie 18 lit. c) upoua, uzyskanie dochodu oznacza uzyskanie dochodu spowodowane "uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej".

Zatrudnienie i inna praca zarobkowa, zgodnie z art. 2 ust. 15a ustawy, oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenia usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menadżerskiego albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Z treści tego przepisu wyraźnie wynika, że "zatrudnienie i inna praca zarobkowa", to stan faktyczny powstały na skutek nawiązania któregokolwiek z ww. stosunków prawnych, tj. świadczenia pracy. W pojęciu tym mieści się nawiązanie stosunku prawnego m. in. na podstawie umowy o pracę, z którego przychód, po odliczeniach wskazanych w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, jest dochodem.

Skarżący kasacyjnie nie zgodził się z poglądem Sądu I instancji, iż definicję "utraty dochodu", zawartą w art. 2 pkt 17 lit. c) upoua, należy interpretować przez pryzmat utraty dochodu w jego dotychczasowej wysokości spowodowanej - jak to ma miejsce w niniejszej sprawie - zmianą warunków pracy dotyczących m. in. obniżenia wynagrodzenia. Obniżenie wynagrodzenia w czasie trwania stosunku pracy nie jest bowiem zdarzeniem kwalifikowanym przez ustawodawcę, które powoduje utratę dochodu. Istotą zdarzenia powodującego utratę dochodu, z powyższego przepisu, jest stan zaistniały na skutek zaprzestania wykonywania pracy (zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej). Ustawodawca w art. 2 pkt 15a upoua zdefiniował, co oznacza "zatrudnienie lub inna praca zarobkowa". Dokonując interpretacji "utraty zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" nie powinno się pomijać ustawowego rozumienia "zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" z ww. przepisu. Skarżąca A.P. miała nawiązany stosunek pracy od 2001 r., u tego samego pracodawcy. Pracodawca zmienił warunki umowy o pracę z 30 czerwca 2003 r., skutkujące obniżeniem wynagrodzenia od dnia 1 czerwca 2015 r. Nowe warunki umowy nie spowodowały przerwania ciągłości nawiązanego stosunku pracy, potwierdzając ciągłość nawiązanego stosunku pracy. To oznacza, że skarżąca nie utraciła zatrudnienia bowiem nadal wykonywała pracę i tym samym nie doszło do utraty dochodu na skutek zaprzestania świadczenia pracy. Ewentualne działania pracodawcy w przedmiocie zmiany zakresu czynności pracownika, przy trwaniu stosunku pracy, skutkujące obniżeniem lub podwyższeniem wynagrodzenia, nie powodują ani "utraty dochodu" w rozumieniu art. 2 pkt 17 lit. c) w związku z art. 2 pkt 15a upoua, ani "uzyskania dochodu" w rozumieniu art. 2 pkt 18 lit. c), w zw. z art. 2 pkt 15a upoua. Gdy z osobą, pozostającą w rodzinie osoby uprawnionej, zostanie rozwiązany stosunek pracy (w tym z jedną z umów w przypadku więcej niż jedna umowa o pracę) lub zostanie rozwiązana inna z umów wymienionych w art. 2 pkt 5a ustawy, czyli w sytuacji, gdy osoba utraci jedno ze źródeł dochodu mające umocowanie w określonym stosunku prawnym, to wówczas nie należy uwzględniać dochodu jako utraconego, przy ustalaniu prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Ponadto, z zastosowanej przez Sąd I instancji interpretacji utraconego dochodu można wnioskować, że w sytuacji podwyższenia wynagrodzenia, należałoby uwzględniać uzyskany dochód, skoro obniżenie wynagrodzenia jest utratą zatrudnienia, to

podobnie przy analogicznym rozumieniu art. 2 pkt 18 lit. c) upoua uzyskanie wyższego wynagrodzenia, należałoby traktować jako uzyskanie zatrudnienia.

Zdaniem skarżącego kasacyjnie analiza przepisów upoua: art. 2 pkt 15a, pkt 17 lit. c) nie daje podstaw do uznania, że w przypadku obniżenia wynagrodzenia za pracę, przy trwającym stosunku pracy, następuje utrata dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 3 tej ustawy, którego nie uwzględnia się w dochodzie stanowiącym podstawę do ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Treść tych przepisów, według ich brzmienia literalnego, nie nasuwa wątpliwości co do rozumienia "utraconego dochodu", a w zaskarżonym wyroku nie wskazano żadnej podstawy uzasadniającej potrzebę odstępowania od ich zastosowania według literalnego brzmienia poprzez zastosowanie interpretacji prowadzącej do rozszerzenia ustawowego katalogu przyczyn "utraty dochodu". Sąd I instancji dokonał niedopuszczalnego rozszerzenia katalogu przypadków uznawanych za "utratę dochodu", mogącego rzutować także na rozszerzenie interpretacji prawa w odniesieniu do pojęcia "uzyskanego dochodu", nie wypracowując własnej interpretacji, opartej na wyżej przedstawionych uregulowaniach prawnych, a oparł się wyłącznie na wskazanych orzeczeniach sądów administracyjnych. Skutkiem wykładni, przyjętej przez Sąd I instancji, jest wprowadzenie do katalogu sytuacji traktowanych jako przypadki "utraty dochodów" stanu faktycznego, którego ustawodawca, stanowiąc w art. 2 pkt 17 lit. c) upoua, nie brał pod uwagę, jako niemającego mieć znaczenia prawnego. Znaczenie pojęcia "utrata zatrudnienia" wiąże się z ustaniem stosunku pracy lub innego stosunku wymienionego w art. 2 pkt 15a upora. Natomiast zmiana warunków pracy i płacy, jeśli nie towarzyszyło jej ustanie jednej z umów o pracę, nie skutkuje utratą i nie może być rozpatrywana w kategorii utraty dochodu w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadaje upoua. Załatwienie niniejszej sprawy, z uwzględnieniem interpretacji Sądu I instancji, wymagałoby nieuwzględniania dochodu z roku bazowego (2014) - jako "utraconego" - i uwzględnienia dochodu z tytułu obniżonego wynagrodzenia - jako "dochodu uzyskanego". Jednakże - w świetle art. 2 pkt 18 lit. c) u.p.o.u.a. - uzyskanym dochodem jest dochód spowodowany uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, tj. nawiązania stosunku prawnego, polegającego na wykonywaniu pracy (co w nin. sprawie nie miało miejsca), a nie osiągnięciu niższego czy wyższego dochodu, wynikającego ze zmiany warunków pracy i płacy.

W takiej sytuacji stanowisko Sądu I instancji, kwestionujące zastosowaną przez organ I i II instancji interpretację "utraty dochodu", jest pozbawione podstaw. Organy przyjęły interpretację "utraconego dochodu" w rozumieniu art. 2 pkt 17 lit. c), w związku z pkt 15a upoua i tym samym zarzut wadliwego ustalenia stanu faktycznego w zakresie faktycznego dochodu na osobę w rodzinie, skutkujący naruszeniem art. 7, art. 8 i art. 77 § 1 kpa, także nie znajduje uzasadnienia. Organy ustaliły stan faktyczny w sprawie pozwalający, przy zastosowanej interpretacji "dochodu utraconego" i "uzyskanego dochodu", na załatwienie sprawy przyznania osobie uprawnionej – L.P. prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na okres od 1 października 2015 r. do 30 września 2016 r. Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie bierze się pod uwagę dochodu faktycznego, a dochód z roku poprzedzającego okres świadczeniowy, z uwzględnieniem sytuacji związanych z utratą dochodu i uzyskaniem dochodu, przy czym ustawodawca określił sposób powiększania dochodu o uzyskany dochód. Organy, wyliczyły dochód z uwzględnieniem regulacji ustawowych stanowiących o sposobie ustalania dochodu na potrzeby przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, dochodząc w wyniku tych wyliczeń do wniosku, że przekroczone zostało kryterium dochodowe, stanowiące ustawowy próg przyznania świadczenia. Nie może być dowolności w zakresie kwalifikowania określonego zdarzenia, skutkującego utratą dochodu i uzyskaniem dochodu. Wobec tego brak było podstaw do uchylenia zaskarżonych decyzji w przedmiocie odmowy przyznania osobie uprawnionej L.P. świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2016 r., poz. 718, dalej: p.p.s.a.), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Skarżący kasacyjnie powołał się na pierwszą przesłankę (art. 174 pkt 1 ppsa) dotyczącą naruszenia prawa materialnego.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie. Zasadny okazał się postawiony w niej zarzut błędnej wykładni art. 9 ust. 3 w związku z art. 2 pkt 17 lit. c) i pkt 15a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2015 r., poz. 859 ze zm.), świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł. Na potrzeby przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego dochodem jest dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 ze zm.) i dochód członka rodziny - także w rozumieniu ww. ustawy, gdyż tak stanowią przepisy art. 2 pkt 4 i pkt 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Z kolei pkt 5a ustawy stanowi, że za dochód członka rodziny należy rozumieć przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 3 - 4a, tj. nieuwzględniania dochodu utraconego, a w przypadku uzyskania dochodu, powiększania dochodu członka rodziny o uzyskany dochód. W okresie świadczeniowym od dnia 1 października 2015 r. do dnia 30 września 2016 r. prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na podstawie dochodu rodziny z 2014 r.

W niezakwestionowanym stanie faktycznym sprawy okolicznością niesporną jest, że A.P. jest zatrudniona w Stowarzyszeniu [...] od dnia 1 lipca 2001 r., a od dnia 1 czerwca 2015 r. zostały wprowadzone nowe warunki zatrudnienia, w oparciu o które obniżono A.P. kwotę wynagrodzenia. Niespornie również (zaświadczenie organu skarbowego) A.P. w 2014 r. osiągnęła dochód w wysokości 18.239,76 zł (dochód 24.018,76 zł - należny podatek 334.00 zł, składki na ubezpieczenie społeczne 3.476,01 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne 1.968.99 zł), co daje przeciętny miesięczny dochód w wysokości 1.519,98 zł. Przeliczając miesięczny dochód w powyższej kwocie na członków dwuosobowej rodziny, dochód wyniósł 759,99 zł i tym samym -bezspornie-przekracza kwotę (725,00 zł) uprawniającą do uzyskania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Istota problemu w niniejszej sprawie sprowadza się zatem do wyjaśnienia kwestii: co można zakwalifikować jako "utracony dochód", a w konsekwencji zasadności wyliczenia przez organy dochodu A.P. z uwzględnieniem regulacji ustawowych stanowiących o sposobie ustalania dochodu na potrzeby przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, dochodząc w wyniku tych wyliczeń do wniosku, że przekroczone zostało kryterium dochodowe, stanowiące ustawowy próg przyznania świadczenia. A zatem, czy w realiach niniejszej sprawy zmiana warunków pracy z których wynikało obniżenie wynagrodzenia stanowiła "utratę zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" w rozumieniu art. 2 pkt 17c ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, i tym samym powodowała utratę dochodu mającą wpływ na ustalenie dochodu członka rodziny w rozumieniu art. 9 ust. 3 ustawy.

Stosownie do art. 2 pkt 15a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów - gdy w ustawie jest mowa o zatrudnieniu lub innej pracy zarobkowej oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z kolei, na podstawie art. 2 pkt 17 ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o utracie dochodu - oznacza to utratę dochodu spowodowaną:

a) uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego,

b) utratą prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,

c) utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,

d) utratą zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem renty przyznanej rolnikowi w związku z przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,

wyrejestrowaniem pozarolniczej działalności gospodarczej,

utratą zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Przepis art. 2 pkt 17 ustawy zawiera zamknięty katalog przesłanek kwalifikujących utratę dochodu. Wśród wymienionych przesłanek ustawodawca nie wymienił - jako powodu utraty dochodu - obniżenia kwoty wynagrodzenia. Skoro zatem w treści art. 2 pkt 17 ustawy wyraźnie wymieniono jedynie kwestię "utraty zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" (pkt 17c) to nie było jakichkolwiek podstaw do rozpatrywania okoliczności wiążących się ze zmianą warunków pracy, z których wynikało obniżenie wynagrodzenia jako utraty dochodu w ramach przesłanki wymienionej w art. 2 pkt 17 c ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zmiana warunków pracy, w wyniku której obniżono wynagrodzenie nie jest tożsama z jej utratą, ani z utratą dochodów w rozumieniu powołanej ustawy.

Uzasadniony okazał się zatem zarzut skarżącego kasacyjnie, że analiza przepisów upoua: art. 2 pkt 15a, pkt 17 lit. c nie daje podstaw do uznania, że w przypadku obniżenia wynagrodzenia za pracę, przy trwającym stosunku pracy, następuje utrata dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 3 tej ustawy, którego nie uwzględnia się w dochodzie stanowiącym podstawę do ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Treść tych przepisów, według ich brzmienia literalnego, nie nasuwa wątpliwości co do rozumienia "utraconego dochodu".

Gdy mowa o zatrudnieniu lub innej pracy zarobkowej oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą a także wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło. Odpowiednio zatem utrata zatrudnienia oznacza utratę pracy świadczonej na podstawie umowy o pracę lub innych umów, nie oznacza natomiast zmiany warunków pracy i płacy, polegającej na obniżeniu, czy podwyższeniu wynagrodzenia, przy trwaniu stosunku pracy. Gdy z osobą wnioskującą o przyznanie świadczenia alimentacyjnego rozwiązany zostanie stosunek pracy lub zostanie rozwiązana inna z umów wymienionych, czyli w sytuacji, gdy osoba ta utraci jedno ze źródeł dochodu mające umocowanie w określonym stosunku prawnym, to wówczas może odliczyć dochód utracony. Analiza przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów: art. 2 pkt 15a i pkt 17 nie daje podstaw do uznania, że w przypadku obniżenia wynagrodzenia za pracę przy trwającym stosunku pracy następuje utrata dochodu w rozumieniu art. 2 pkt 17 c omawianej ustawy.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy rację należy przyznać organowi skarżącemu kasacyjnie, gdy zarzuca Sądowi pierwszej instancji dokonanie błędnej wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. W sytuacji bowiem, gdy treść przepisu prawa według jego brzmienia literalnego nie nasuwa wątpliwości nie ma potrzeby posiłkować się wykładnią systemową czy funkcjonalną w procesie stosowania prawa. W rozpoznawanej sprawie zastosowanie przez Sąd I instancji wykładni systemowej i funkcjonalnej prowadzi do rozszerzenia ustawowego katalogu przyczyn "utraty dochodu" . Przy zastosowaniu tego rodzaju wykładni również zmiana warunków pracy i płacy polegająca na podwyższeniu wynagrodzenia prowadziłaby do powiększenia uzyskanego dochodu .(por. wyrok NSA z 4 listopada 2011 r. I OSK 1047/11, publ: www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Jednocześnie Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym podzielił prezentowany w orzecznictwie sądowoadministracyjnym kierunek wykładni, w którym podkreśla się, że z utratą dochodu spotykamy się jedynie wówczas, gdy nastąpi rozwiązanie stosunku prawnego, na podstawie którego dany dochód osobie czy rodzinie przysługiwał. W opinii Sądu Naczelnego w przypadku skarżącej nie nastąpiła utrata dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 3 w zw. z art. 2 pkt 17 lit. c ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Wspomnieć w tym miejscu należy, że w wyrokach sądów administracyjnych (wyroki: NSA z 12 czerwca 2008 r., sygn. akt I OSK 1324/07, publ.www.nsa.gov.pl; wyrok WSA w Warszawie z 25 lutego 2011, sygn. I SA/Wa 17/11, publ. Lex 784502, WSA w Gliwicach z 22 września 2009 r., sygn. IV SA/GI 85/09, publ. Lex 580312) Sądy zajęły w kwestii wykładni pojęcia utraty dochodu spowodowanej utratą zatrudnienia dość jednoznaczne stanowisko, iż utratę zatrudnienia należy wiązać z rozwiązaniem konkretnego stosunku prawnego.

Zarówno w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (art. 2 pkt 17 i pkt 18) jak i w ustawie o świadczeniach rodzinnych (w art. 3 pkt 23 i 24), określono definicję dochodu utraconego i dochodu uzyskanego. Zamiarem ustawodawcy tworzącego powyższe przepisy było wyeliminowanie jakichkolwiek dowolności w zakresie kwalifikowania określonych zdarzeń, jako skutkujących utratą dochodu.

Podsumowując, nie budzi wątpliwości, że organy administracji prawidłowo wyliczyły dochód rodziny A.P., dochodząc w wyniku tych wyliczeń do wniosku, że przekroczone zostało kryterium dochodowe stanowiące ustawowy wymóg przyznania świadczeń rodzinnych. Niewątpliwie rodzina skarżącej jest w trudnej sytuacji materialnej, jednakże decyzja o ustaleniu prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz córki L.P. nie jest decyzją uznaniową.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 ppsa orzekł, jak w wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny odstąpił od zasądzenia od A.P. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku kosztów postępowania kasacyjnego uznając, iż zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek (trudna sytuacja materialna rodziny), o którym mowa w art. 207 § 2 ppsa.