Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Kutzner ( spr.) Sędziowie WSA Bożenna Blitek WSA Janusz Bociąga Protokolant sekretarz sądowy Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 października 2019 r. sprawy ze skargi D. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 13 czerwca 2019 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego skargę oddala

Zaskarżoną decyzją z dnia 19 czerwca 2019 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] 2019 r. znak: [...], odmawiającą przyznania skarżącej D. W. świadczenia w formie zasiłku okresowego od dnia 1 do dnia 31 marca 2019 r.

Powyższa decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Skarżąca zwróciła się z wnioskiem o udzielenie jej pomocy społecznej w formie stałego bezzwrotnego zasiłku okresowego. W uzasadnieniu podniosła, że od 2005 r. prowadzi spór z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie jej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i w chwili obecnej pozostaje bez żadnego dochodu.

Prezydent Miasta odmówił przyznania skarżącej zasiłku. Ustalił, że skarżąca prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, nie pracuje i nie jest zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Aktualnie nie uzyskuje żadnych dochodów, dochodzi natomiast ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Skarżąca posiada własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu i ponosi stałe wydatki mieszkaniowe w wysokości 631,11 zł. Skarżąca utrzymuje się z oszczędności w wysokości 40.000 zł.

Odmawiając przyznania wnioskowanego świadczenia organ stwierdził , że posiadane przez skarżącą oszczędności pozwalają jej na zaspokojenie bieżących potrzeb bytowych .

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca powołała się na trudną sytuację osobistą, zdrowotną i dochodową. Podniosła, że od 1990 r. poważnie choruje, a od 2005 r. stara się o wydanie pozytywnej dla siebie decyzji ZUS o prawie do renty (aktualnie postępowania toczą się przed sądem powszechnym ). Skarżąca , jak oświadczyła , obecnie utrzymuje się z oszczędności pieniężnych, które odziedziczyła po rodzicach w wysokości ok. 40.000 zł.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję powołano się na ogólne zasady związane w przyznawaniem pomocy społecznej zawarte w art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Organ podkreślił również, wskazując na art. 3 ust. 1 cyt. ustawy, że świadczenia z pomocy społecznej są jedynie wsparciem i pomocą w wyjściu z trudnej sytuacji, nie mogą zaś stanowić stałego źródła dochodu czy też formy utrzymania.

Wskazując na powyższe okoliczności organ stwierdził, że choć sytuacja życiowa i zdrowotna skarżącej jest trudna, bowiem nie uzyskuje obecnie żadnego dochodu, to jednak nie jest nadzwyczajna na tle innych beneficjentów starających się o pomoc społeczną. Skarżąca posiada bowiem własne zasoby pieniężne, które może przeznaczyć na bieżące potrzeby bytowe. Organ musi w taki sposób gospodarować posiadanymi środkami, aby pomóc jak największej liczbie potrzebującym , nie posiadającym własnych uprawnień , zasobów i możliwości .

Na powyższą decyzję skarżąca złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie , w której powtórzyła dotychczasowa argumentację dotyczącą jej trudnej sytuacji materialnej i zdrowotnej. Podkreśliła, że ze względu na zły stan zdrowia nie jest w stanie podjąć pracy nawet na pół etatu. Skarżąca wyjaśniła, że zwróciła się z wnioskiem o przyznanie zasiłku okresowego do czasu przyznania jej prawa do renty. Jej zdaniem , obecna sytuacja gospodarcza Polski pozwala na udzielenie jej wsparcia.

Organ odwoławczy wniósł w odpowiedzi o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (Dz.U.2018.1302 , zwana dalej: P.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Oznacza to, iż sąd rozpoznając skargę ocenia, czy zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa materialnego bądź przepisów postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 134 powołanej wyżej ustawy, sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną.

Dokonując oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem przy rozpoznaniu sprawy organy administracji obu instancji nie naruszyły prawa w sposób mający wpływ na wynik sprawy lub mogący mieć wpływ na wynik sprawy, jak również nie stwierdzono naruszeń skutkujących stwierdzeniem nieważności kontrolowanego rozstrzygnięcia.

Przedmiotem zaskarżonej decyzji jest prawo skarżącej do uzyskania zasiłku okresowego. Kwestię tą reguluje art. 38 ustawy o pomocy społecznej, który w ust. 1 stanowi, że zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej bądź rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny. Zgodnie zaś z art. 38 ust. 2 pkt 1 cyt. ustawy zasiłek okresowy ustala się w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym, że kwota zasiłku nie może być niższa niż 50 % różnicy miedzy kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby zgodnie z art. 38 ust. 3 pkt 1 ustawy. Jednocześnie kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie (art. 38 ust. 4 ustawy). Natomiast okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy na mocy art. 38 ust. 5 tej ustawy.

Powyższy przepis musi być czytany i stosowany w kontekście ogólnych zasad udzielania pomocy społecznej. Otóż, stosownie do art. 2 ust. 1 cyt. ustawy pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Nie ulega więc wątpliwości, że pomoc społeczna ma na celu jedynie wspieranie osób i rodzin w ich wysiłkach do zaspokojenia niezbędnych potrzeb, do życiowego usamodzielnienia i integracji społecznej, udzielane zaś świadczenia mają być adekwatne do sytuacji korzystających z pomocy, od których z kolei wymaga się współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 października 2018 r., I OSK 1710/18 rolą pomocy społecznej nie jest stałe dostarczanie obywatelom środków utrzymania ani pokrywanie wszelkich wydatków przez nich ponoszonych, lecz wyłącznie - jak to ujęto w art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej - umożliwienie przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej oraz wspieranie w wysiłkach zmierzających do zaspokajania niezbędnych potrzeb. Środki pozostające w dyspozycji pomocy społecznej są ograniczone, a więc powinny być rozdysponowywane w sposób racjonalny, przede wszystkim z uwzględnieniem zasad sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP) i solidarności (preambuła Konstytucji RP).

Biorąc pod uwagę powyższe regulacje oraz stan faktyczny przedmiotowej sprawy, który nie był sporny, Sąd doszedł do przekonania, że organy zasadnie odmówiły skarżącej przyznania zasiłku okresowego. Okolicznością bezsporną w sprawie jest , że skarżąca nie uzyskuje żadnego dochodu i od wielu lat prowadzi spór z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Choć skarżąca spełnia przesłanki wymienione w art. 38 ustawy o pomocy społecznej, warunkujące przyznanie wnioskowanego przez nią zasiłku, nie można tracić z oczu ogólnych zasad przyznawania pomocy. Jak podkreślono powyżej, z art. 2 ust. 1 cyt. ustawy jednoznacznie wynika, że pomoc społeczna przysługuje wyłącznie tym osobom, które same nie są w stanie pokonać trudnych sytuacji życiowych, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Fakt, że skarżąca dysponuje środkami finansowymi w wysokości 40.000 zł, w chwili obecnej lokuje ją poza kręgiem osób mogących skutecznie domagać się wparcia. Z całą pewnością kwota ta stanowi zasób pieniężny na ten moment pozwalający skarżącej samodzielnie zaspokoić jej potrzeby życiowe, a pomoc społeczna ma charakter subsydiarny, co oznacza, że przysługuje wyłącznie w tych przypadkach, gdy wnioskodawcy nie są w stanie same pokonać trudnych sytuacji życiowych.

Skarżąca podniosła, że zgromadzone oszczędności topnieją. Choć z pewnością jest to prawda, nie należy zapominać, że decyzja w przedmiocie przyznania zasiłku zapada na gruncie aktualnego stanu faktycznego, a fakt, że oszczędności skarżącej mogą się wyczerpać stanowi okoliczność przyszłościową, która nie może stać się przesłanką do przyznania jej zasiłku w chwili obecnej, chroniąc jej zasoby pieniężne przed wyczerpaniem. Rolą zasiłku jest bowiem pomoc w zaspokojeniu potrzeb życiowych osobom, które już w chwili obecnej nie są w stanie temu podołać.

Choć zdaniem skarżącej obecna sytuacja gospodarcza w kraju jest na tyle dobra, że pozwala na przyznanie jej okresowego wsparcia, to w rzeczywistości środki przeznaczone na pomoc społeczną są wciąż jednak ograniczone, co nakłada na organy obowiązek takiego dystrybuowania dostępną pulą, aby możliwie szeroki krąg osób znajdujących się w trudnej sytuacji i nie mających własnych uprawnień , możliwości i zasobów miał szansę z nich skorzystać. Organy, znając sytuację finansową swoich beneficjentów – w ocenie Sądu – zasadnie uznały, że skarżąca, która dysponuje oszczędnościami w wysokości 40.000 zł, pomimo tego, że aktualnie nie osiąga żadnego dochodu, jest w stanie zaspokoić swoje niezbędne potrzeby przy wykorzystaniu własnych zasobów. W takiej sytuacji przyznanie skarżącej świadczeń z pomocy społecznej byłoby nie zgodne z zasadami udzielania wsparcia osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej , z celami tej pomocy i stałoby w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej .

W opinii Sądu stanowisko organów obu instancji , że okoliczności niniejszej sprawy nie uzasadniają wsparcia skarżącej ze środków publicznych jest prawidłowe, a zasiłek okresowy nie może być traktowany jako substytut innych źródeł utrzymania.

Powyższego stanowiska nie mogła zmienić argumentacja skarżącej odwołująca się do art.67 Konstytucji RP . Art. 67 ust.1 stanowi , że obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

Jak wynika z oświadczeń skarżącej , postepowanie o przyznanie jej renty z tytułu niezdolności do pracy jest w toku i sąd administracyjny nie jest właściwy do orzekania w tym zakresie.

Z kolei ust.2 art.67 Konstytucji RP stanowi , że obywatel pozostający bez pracy nie z własnej winy i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego , którego zakres i formy określa ustawa. Przytoczony przepis wyraźnie określa , że wsparcie społeczne przysługuje osobom , które nie mają własnych środków utrzymania ; skarżąca posiada własne oszczędności , które bez wątpienia pozwalają jej na zaspokojenie bieżących potrzeb bytowych. Niezależnie od powyższego , zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa – w tym przypadku ustawa o pomocy społecznej , która nie pozwala na przyznanie świadczeń osobom posiadającym własne uprawnienia , zasoby i możliwości.

Nie znajdując podstaw do uznania, że zaskarżona decyzja narusza przepisy prawa materialnego lub zasady postępowania administracyjnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, Sąd działając na podstawie art.151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2018.1302), orzekł jak w sentencji.